Dyspraksja - dziecko z dyspraksją w przedszkolu (objawy)

Dyspraksja, czyli kłopoty z praksją ( z gr. „praksis” - „zdolność wykonywania celowych ruchów”) to problemy z planowaniem i organizacją, ale wykraczające poza trudności typowo motoryczne.
Dyspraktyk ma problemy z planowaniem i organizacją nie tylko ruchu, ale też myśli, czynności, uczuć. Niektóre dzieci z rozwojowym zaburzeniem koordynacji mają dyspraksję, ale nie wszystkie.
Praksja opiera się zarówno na nieświadomym przetwarzaniu sensorycznym, jak i świadomym planowaniu. Dziecko z dyspraksją ma problemy ze skoordynowanymi i celowymi działaniami.
Dziecko z dyspraksją może mieć problemy:
z zaplanowaniem nowego złożonego działaniach
z zaplanowaniem poszczególnych etapów działania i dopasowaniem do nich ruchów ciała
przeprowadzeniem wieloetapowego planu działaniach
może być niezdarne, niezręczne, pozornie nieostrożne
może mieć skłonność do upadków
Jeśli chodzi o sferę dużej motoryki dziecko może mieć:
słabą koordynację motoryczną i niezgrabnie poruszać się między meblami, w zatłoczonym pokoju albo na placu zabaw pełnym dzieci
ma kłopoty w poruszaniu się po schodach, na torach przeszkód, na sprzętach albo na placach zabaw. Dziecko może schodzić po schodach, opuszczając stale jedną nogę, zamiast używać obu na przemian. Będzie to trwało, nawet gdy inne maluchy zdobyły już umiejętności i pewność siebie, konieczne do schodzenia po schodach. Dzieci zazwyczaj lubią chodzić wzdłuż ściany, podczas gdy dziecko z dyspraksją będzie się bało i wymagało wsparcia przy tej czynności. Sytuacja będzie wyglądać podobnie, gdy dyspraktyk będzie się wspinać na drabinki.
może mieć problem z działaniami angażującymi większe mięśnie, takimi jak: chodzenie, maszerowanie, czołganie się, stanie na jednej nodze czy obracanie się wokół własnej osi. Na przykład stanie na jednej nodze wymaga, aby podtrzymujące ciało noga i biodro były stabilne. Można zauważyć, że dziecko dyspraktyczne chwieje się na wszystkie strony oraz porusza rękami, a nawet otwiera i zamyka usta, próbując złapać równowagę
może sprawiać wrażenie, jakby jego ciało było bezwładne
próba wstania i złapania piłki jednocześnie może się okazać dla dziecka z dyspraksją zbyt trudnym zadaniem
kopanie piłki i precyzyjne w nią celowanie może być trudne. Mały dyspraktyk może kopać zbyt mocno lub zbyt słabo. Często ma problem z różnicowaniem swoich ruchów .
Z kolei w działaniach dotyczących małej motoryki (dłonie) dziecko z dyspraksją może mieć:
trudności z działaniami manualnymi, takimi jak: rysowanie, pisanie, posługiwanie się guzikami, otwieranie torebek z przekąskami, używanie sztućców, zabawa układankami, układanie klocków i ich sprzątanie
możliwe, że dziecko nie wykształciło chwytu trójpalcowego
problemy z wycinaniem – używaniem nożyczek (wkładaniem w otwory i koordynowaniem ruchów rozwierania i zwierania nożyc, koniecznych do cięcia). Może także nie być w stanie utrzymać papieru w drugiej dłoni i posługiwać się oboma przedmiotami
W małej motoryce (oczy):
dziecko może mieć trudności z jednoczesnym używaniem obojga oczu, śledzeniem przedmiotów, skupianiem wzroku, przenoszeniem wzroku z przedmiotu dalszego na bliższy.
Niektóre dzieci nie będą w stanie odróżnić jednego kształtu od drugiego lub też określić grubości lub głębokości przedmiotów. Przykładowo, mogą nie dostrzegać, że element układanki ułożony w jedną stronę będzie tym samym elementem, gdy przekręci się go w innym kierunku, czy też, że trójkąt jest wciąż tym samym trójkątem, jakkolwiek by na niego nie spojrzeć
może też mieć kłopoty w przepisywaniu z tablicy, trzymaniem się czytanego miejsca w książce i organizowaniem sobie przestrzeni na stoliku/biurku.
Może mieć niechlujne pismo i złą koordynację wzrokowo – ruchową w trakcie rysowania, realizowania projektów na zajęcia plastyczne, budowania z klocków czy zawiązywania butów
W sferze małej motoryki (usta) dziecko może mieć problemy:
z jedzeniem, żuciem i przełykaniem, robieniem baniek mydlanych i oddychaniem czy utrzymywaniem zamkniętych ust
może się nadmiernie ślinić
może mieć problemy z poprawną wymową i zrozumiałym wypowiadaniem się (do ukończenia 3. r. ż.)
W sferze słuchowej:
dziecko może nie być w stanie „odsiać” niepotrzebnych dźwięków. Można zauważyć, że stale się obraca i patrzy przez okno na zewnątrz. Mały dyspraktyk może powiedzieć, że właśnie słyszał przejeżdżający pociąg albo dzwonek na korytarzu. Może się wydawać, że inne dzieci potrafią wyłowić dźwięki z otoczenia i ocenić, które z nich są najważniejsze, na przykład w przedszkolu będą potrafiły się skupić na słuchaniu bajki nauczyciela. Dziecko z dyspraksją uzna to za bardzo trudne, czując, że jest bombardowane dźwiękami.
U dzieci z dyspraksją są ponadto problemy z umiejętnościami społecznymi. Dziecko takie może przejawiać tendencję do przyglądania się innym maluchom, zamiast przyłączać się do zabaw, w których biorą one udział.
W przeciwieństwie do innych dzieci, które w sposób naturalny przejmują reguły współżycia społecznego, dziecko z dyspraksją nie jest w stanie przyswoić sobie niektórych z tych reguł i nauczyć się ich intuicyjnie.
Dziecko z dyspraksją chce wchodzić w kontakty z innymi i nie może zrozumieć, dlaczego jest odrzucane. Może ono wpadać na innych lub mówić za głośno. Potrafi się także wtrącić, kiedy ktoś się wypowiada.
Maluch z dyspraksją chce przyłączyć się do innych i być towarzyskim, ale kiedy to robi, wszystko mu się myli. W przedszkolu może przysiąść się do innego dziecka za blisko albo wpatrywać się w nie za mocno (gapiąc się) lub utrzymywać zbyt słaby kontakt wzrokowy). Inne maluchy, nawet we wczesnym wieku, szybko rozpoznają te różnice i dziecko z dyspraksją będzie wyobcowane nawet na tym wczesnym etapie rozwoju.
Podczas pobytu w przedszkolu dziecko takie może mieć ogromne problemy z samym tylko skoncentrowaniem się i podtrzymywaniem uwagi przez jakikolwiek czas. Próby wejścia w kontakty z innymi dziećmi mogą po prostu przerastać jego możliwości.

LITERATURA:
1. C. S. Cranowitz: „ Nie – zgrane dziecko. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego – diagnoza i postepowanie”
2. dr A. Kirby: „ Dyspraksja. Rozwojowe zaburzenie koordynacji”.