Dzieci przedszkolne w procesie nauczania języka angielskiego - charakterystyka

Dzieci przedszkolne w procesie nauczania języka angielskiego – charakterystyka
We współczesnym świecie znajomość języków obcych jest już nie tylko koniecznością, lecz normą do której zaczyna się przywiązywać ogromną wagę. Rodzice coraz chętniej posyłają swoje kilkuletnie pociechy na rozmaite kursy językowe, organizują prywatne lekcje w domu lub u znajomych. W większości polskich przedszkoli od ponad kilkunastu lat także prowadzone są zajęcia m.in. z języka angielskiego w formie dodatkowej – często odpłatnej, natomiast zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014 r. (zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół ) jako obszar obowiązkowy został zamieszczony następujący punkt, który ma wejść w życie w r.sz 2015/2016: „ 16. Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym. Dziecko kończące wychowanie przedszkolne i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej: 1) uczestniczy w zabawach, np. muzycznych, ruchowych, plastycznych, konstrukcyjnych, teatralnych; 2) rozumie bardzo proste polecenia i reaguje na nie; 3) powtarza rymowanki, proste wierszyki i śpiewa piosenki w grupie; 4) rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych, gdy są wspierane np. obrazkami, rekwizytami” Co o swoim wychowanku powinien wiedzieć nauczyciel prowadzący, organizujący zajęcia angielskiego w przedszkolu? Jakimi sposobami efektywnie sprostać wymaganiom podstawy programowej? Czy warto uczyć języka obcego tak małe dzieci? W niniejszym tekście zawarto odpowiedzi m.in. na powyższe pytania.
Skoro ustawowo przedszkolak będzie zobowiązany do uczestniczenia w procesie nauczania języka obcego to po pierwsze warto przeanalizować jego cechy rozwojowe w kontekście jak najbardziej skutecznego nauczania i uczenia się tego przedmiotu. Dziecko 3-5 letnie charakteryzuje ciekawość świata, otwartość, spontaniczność, potrzeba ruchu i zabawy, żywiołowość, energia, krótka koncentracja uwagi, brak odporności emocjonalnej w zakresie łagodnego znoszenia porażek. Jeżeli chodzi o rozwój poznawczy to w wieku przedszkolnym dziecko jest wg Piageta na etapie stadium przedoperacyjnego . „ Trzy z najbardziej interesujących właściwości dziecięcego umysłu w tym okresie to: egocentryzm ( koncentracja na własnym punkcie widzenia ) niezdolność do rozróżnienia świata fizycznego i psychicznego oraz centracja ( koncentracja na jedynie centralnych właściwościach obiektu). W stadium przedoperacyjnym dzieci mogą wyobrażać sobie świat z jednej tylko perspektywy – ze swojego własnego, egocentrycznego punktu widzenia” Prowadzący zajęcia musi pamiętać, że ma do czynienia z bardzo młodym uczniem, u którego nie jest wykształcone myślenie abstrakcyjne i pamięć logiczna, a myślenie konkretne i pamięć mechaniczna. Hanna Komorowska podkreśla, że „niestety wciąż jeszcze często bywa tak, że nauczyciele próbują uczyć dzieci tak, jak uczy się młodzież lub dorosłych, a zachowania dzieci wynikające z ich naturalnej drogi rozwojowej traktują jako krnąbrność i nieposłuszeństwo. Pojawia się wtedy rozgoryczenie brakiem satysfakcjonujących efektów nauki i przekonanie, że wczesna nauka języka obcego nie ma sensu. Nic bardziej błędnego. Walka z zachowaniami wynikającymi z tych cech jest z góry skazana na niepowodzenie i zniechęca do lekcji języka zarówno uczniów, ja i nauczycieli. Jakimi zatem sposobami dzieci najlepiej opanowują język angielski? Zdaniem L. Wołoszynowej „dopiero udział możliwie największej liczby narządów zmysłowych w percepcji zwiększa zmysłową aktywność dziecka, zapewniając mu pełniejsze, konkretniejsze i dokładniejsze spostrzeżenia” Dzieci uczą się inaczej niż dorośli, którzy w większości zapamiętują to co widzą , a w mniejszym stopniu to co słyszą . Claire Selby w swojej książce Jak pomóc dziecku nauczyć się angielskiego, zaznacza, że „dzieci pozyskują wiedzę poprzez:- słuchanie , patrzenie i działanie. Przez cały czas otwarte są na naukę, ponieważ nieustannie i wieloma drogami rozwijają różne życiowe umiejętności” Lekcja malucha powinna być podzielona na kilkuminutowe okresy różnorodnej aktywności dziecka, z uwzględnieniem zasady przemienności elementów dynamicznych i statycznych, co pozwala na zmianę natężenia koncentracji u dziecka, musi wiązać się z konkretnymi przedmiotami i sytuacjami i dotyczyć tego, co znajduje się w zasięgu wzroku dziecka. Claire Selby, która od wielu lat zajmuje się nauczaniem dzieci języka angielskiego i sama jest autorką wielu materiałów edukacyjnych dla najmłodszych na bazie własnej wiedzy, obserwacji oraz doświadczeń opracowała metodę wykorzystywaną w ponad 40 krajach. Metoda Spiral Language System (Spiralny System Językowy) zakłada naukę według sześciu elementów: Sounds, Pictures, Interest, Repetition, Actions, Links.
W skład elementu wchodzą: Sounds : piosenki, bajki, dialogi, rymowanki oraz gry słowne; Pictures – karty obrazkowe (warto połączyć tutaj dwie albo trzy modalności – kartę obrazkową z muzyką lub rucham), animacje, historyjki obrazkowe, ilustrowane rymowanki, obrazy interaktywne; Interest – sposobem na zainteresowanie dziecka jest odwołanie się do bliskich mu i stosownych do wieku zagadnień, szczególnie tych, które przemawiają do jego emocji i poczucia humoru Repetition – utrwalanie materiału jest kluczowym sposobem efektywnego uczenia. Actions – ten element zakłada połączenie nauki języka z aktywnością ruchową, która angażuje motorykę małą (czynności związane z użyciem palców i dłoni) i dużą (sprawność ruchowa całego ciała) Links – polega na budowaniu sieci połączeń poprzez bazowanie na poznanym materiale, ale również łączy znane elementy z nowymi
Bardzo ważnym „czynnikiem” motywującym do nauki jest też życzliwy, kompetentny, zachęcający, z poczuciem humoru nauczyciel – z którym przyjemnie kojarzą się dziecku zajęcia ,zabawy, utwory, a co za tym idzie słowa, zwroty. Zadaniem nauczyciela natomiast jest stworzenie atmosfery bezpieczeństwa i zaufania. H. Komorowska podkreśla, że ważne jest, aby :
• Nie zmuszać dziecka do danego działania, pozwolić na osłuchanie się z brzmieniem języka
• Nie zmuszać dziecka do mówienia, zachęcać raczej do powtórzeń grupowych, w których czuje się bezpiecznie,
• Warto organizować scenki, proste „mini-teatrzyki", aby zachęcić do publicznych wystąpień
• Nie wskazywać błędów, a raczej samemu powtarzać kilkakrotnie zdanie zawierające poprawną formę,
W wieku przedszkolnym ważną rolę odgrywają także rytuały, które są powtarzanymi wzorcami zachowań ułatwiającymi orientację dziecka w czasie i przestrzeni i zmniejszającymi stres wywołany pojawieniem się języka niezrozumiałego. Dzieci najpierw osłuchują się z brzmieniem nowych słów, uczą się rozumieć a potem za ich pomocą komunikować . Ostatnie pytanie zawarte we wstępie brzmi: Czy warto uczyć języka obcego tak małe dzieci? . Selby podkreśla, że dzieci rodzą się ze szczególną zdolnością do nauki i warto to wykorzystać . Oczywiście możemy uczyć się języków w późniejszym czasie, ale wówczas przychodzi nam to z większym trudem. Naukę powinno rozpoczynać się jak najwcześniej, gdyż tylko dziecięcy umysł jest najbardziej chłonny, a narząd mowy jeszcze bardzo plastyczny i zdolny do bezbłędnego odtwarzania poznawanych obcojęzycznych słów. Warto także pamiętać, aby nie ograniczać nauki do zajęć przedszkolnych, ale równie ważne jest wspieranie dziecka w domu poprzez zachęcanie go do powtarzania słówek, piosenek, chwalenie za starania, znalezienie czasu na wysłuchanie tego czego nauczyło się po angielsku.
Przedszkolaki niebawem wejdą w obowiązkowy proces zdobywania wiedzy z języka obcego. Należy zatem pamiętać ,że że nauka poprzez pełną zaangażowania zabawę jest przez najmłodszych uczniów przyjmowana w sposób naturalny. Przy okazji wykonywania wielu czynności ruchowych, gier , śpiewając piosenkę czy powtarzając rytmiczną rymowankę dziecko oswaja się z brzmieniem i strukturami języka obcego. Dobrze więc, gdy potraktuje ono naukę jako dobrą rozrywkę, do której chętnie będzie wracało. Nauczyciel natomiast ma obowiązek skorelowania treści nauczania języka obcego z treściami wychowania przedszkolnego co przyczyni się także z pewnością do zwiększenia i rozwoju potencjału intelektualnego dziecka. Należy jednak pamiętać, że sposób pracy w tej grupie wiekowej jest ważniejszy niż wymierne efekty językowe, a podstawowym fundamentem sukcesu jest motywacja do dalszej, wieloletniej aktywności dziecka w tej dziedzinie.


Bibliografia
Komorowska H. Metodyka Nauczania języków obcych Fraszka Edukacyjna Warszawa 2002
Selby Claire Jak pomóc dziecku nauczyć się angielskiego Agora Warszawa 2011
Wołoszynowa Lidia Psychologia rozwojowa, wychowawcza i społeczna; PWN; Warszawa 1983
Zimbardo Philip G. Psychologia i życie PWN 1999
Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014 r. (zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół )