Rola tradycji w wychowaniu dziecka - scenariusz warsztatów dla rodziców

SCENARIUSZ WARSZTATÓW DLA RODZICÓW DZIECI KLASY 1
„Rola tradycji w wychowaniu dziecka”

Opracowany przez nauczycielkę edukacji wczesnoszkolnej: Renatę Janiszewską

Cele warsztatów:
- uzmysłowienie rodzicom tego, jak ogromną wartość wychowawczą stanowią tradycje rodzinne
- zachęcenie do kultywowania tradycji wyniesionych z domów rodzinnych oraz tworzenia nowych, rodzinnych zwyczajów
- wypracowanie pomysłu na nową tradycję klasową , w obchodach której będą brali udział zarówno uczniowie jak i ich rodzice.

Plan warsztatów:
1. Zapoznanie rodziców z tematem warsztatów oraz ich celami.
2. Praca w grupach : wklejanie karteczek z nazwami zwyczajów kultywowanych z dziada pradziada, zwyczajów częściowo zmienionych oraz tych , które zaginęły w przygotowanych na planszach tabelach – załącznik nr 1
- wnioski z wyniku pracy grup: zwyczaje zmieniają się, a wiele z nich wręcz
ginie – jest to niepokojące zjawisko z punktu widzenia wychowania
przyszłych pokoleń.
3. Przedstawienie rodzicom referatu pt. „ Rola tradycji w wychowaniu
dziecka”.
4. Podanie przez chętnych rodziców pomysłów, albo przykładów z ich życia na „nowe” tradycje, które ich zdaniem pozytywnie wpływają na więzi rodzinne – zapisanie ich na karteczkach i naklejenie na makietę „Księgi propozycji rodzinnych tradycji” – załącznik nr 2
5. Zapoznanie rodziców z tradycjami naszej szkoły oraz klasy – nauczyciel demonstruje plansze : załączniki nr 3 i 4
6. Podanie przez rodziców pomysłów na nowy klasowy zwyczaj, w którego obchody zaangażować mogliby się zarówno uczniowie jak i ich rodzice przez następne lata nauki ich dzieci w naszej szkole. Wybór jednego pomysłu do realizacji.

ROLA TRADYCJI W WYCHOWANIU DZIECKA. Referat przygotowany przez nauczycielkę Edukacji wczesnoszkolnej: Renatę Janiszewską
Każda epoka ma swe własne cele
I zapomina o wczorajszych snach.
Nieście więc wiedzy pochodnię na czele
I nowy udział bierzcie w wieków dziele
Przyszłości podnoście gmach!

Szukajcie prawdy jasnego płomienia,
Szukajcie nowych, nie odkrytych dróg,
Ale nie depczcie przeszłości ołtarzy,
Choć macie sami doskonalsze wznieść!

Adam Asnyk „Do Młodych”
Tradycja jest międzypokoleniowym przekazem, zawierającym wierzenia, poglądy, normy społeczne czy zachowania uznane przez zbiorowość, do której przynależymy. Dzięki niej znamy swoje korzenie, wiemy kim jesteśmy, skąd pochodzimy, kim byli nasi przodkowie. Odgrywa ogromną rolę w umacnianiu więzi rodzinnych, budując tym samym poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji. Tak wiele dziś mówi się, że tradycje rodzinne zanikają, że młode pokolenie już nie ma sentymentu do dawnej kultury, zwyczajów czy obrzędów. Odwieczne tradycje religijne i narodowe umierają na naszych oczach. Często zresztą pojęcie "tradycja" utożsamiane jest z kulturowym zacofaniem. Przymiotnik "tradycyjny" posiada ujemne zabarwienie i jest przeciwstawiany epitetowi "nowoczesny". Czujemy się nieraz zmuszeni do dokonywania wyboru między tym, co tradycyjne a nowoczesne. W mentalności współczesnego człowieka rzadko daje się pogodzić "nowoczesność" z kontynuacją, czyli właśnie z "tradycją". Tymczasem autentycznie rozumiana nowoczesność nie tylko nie sprzeciwia się dobrze pojętej tradycji, ale z niej właśnie wyrasta i na niej jest budowana. Tradycja pozostaje więc fundamentalną wartością w życiu człowieka. Jest ona konieczna. Bez niej człowiek byłby istotą zagubioną i stale zaczynającą wszystko od nowa. Potrzebna jest nam dziś wrażliwość na tradycję, aby zachować dla nas i naszych dzieci to, co przejęliśmy najlepszego z przeszłości od naszych ojców. Pani Halina Semenowicz w swej książce pt.: „ Kształtowanie więzi rodzinnej”, podkreśla ważność zwyczajów i tradycji rodzinnych w procesie wykształcenia więzi rodzinnej. Uważa ona, że kultywowanie obchodzenia świąt czy jubileuszy, wspólne spożywanie posiłków, wypełnianie wolnego czasu wspomnieniami rodziców czy wspólnym oglądaniem fotografii rodzinnych, poza umacnianiem więzi rodzinnej przyczynia się również do wzbudzania poczucia odpowiedzialności za dalsze losy swojego narodu. Zwyczaje i obrzędy zmieniają się wraz z warunkami naszego codziennego życia, przy czym w tym rozumieniu zmiany należy postrzegać w kategorii makro, a zatem zwyczaje są odpowiednie do epoki, w której żyjemy. Choć w dalszym ciągu kultywujemy część zwyczajów naszych dziadków, w naszą codzienność wpisują się coraz to nowe elementy związane ze współczesnością. Początkowo, nowe, drobne przyzwyczajenia, z czasem zostają utrwalone, a przez częste powtarzanie przechodzą w tradycję, którą dzieci przeniosą później do własnych nowo założonych rodzin.
Najgłębsze ślady w pamięci dziecka pozostawiają te zwyczaje i tradycje, które wiążą się z przeżyciami uczuciowymi. Dzieci przy okazji przygotowań do różnych świąt czy wielkich uroczystości poznają „smak” dzielenia się radością, a także zmartwieniem, uczą się pamięci o innych, ćwiczą okazywanie czułości, wdzięczności, hojności, szacunku drugiemu człowiekowi. Wszystkie te uczucia nazywamy uczuciami wyższymi. Nie są one wrodzone, a nabyć je można i utrwalić w sobie jedynie w trakcie własnego doświadczenia w obcowaniu z najbliższymi osobami. Jest to niezmiernie ważne, gdyż to właśnie uczucia wyższe są podstawą wychowania społeczno – moralnego. Dziecko np.: podczas świąt nie tylko powinno samo otrzymywać podarki, ale także powinno mieć pragnienie obdarowania innych bliskich mu osób, powinno cieszyć się radością , którą sprawiło innym. Tradycja wprowadza także stały rytm w życiu człowieka, uporządkowanie, którego potrzebuje także dziecko. Dziecko nie jest w stanie samo zbudować sobie stałego rytmu życia w obrębie dnia, tygodnia czy też miesiąca. Kieruje się najczęściej chwilowym impulsem i doznaniem. Nie doświadcza pragnienia budowania stałości życia, choć bardzo jej potrzebuje. To wielka rola rodziców w tym, aby pomóc dziecku w zbudowaniu pewnego porządku dnia, tygodnia czy miesiąca. Jeśli to nie nastąpi, życie dziecka stanie się chaotyczne, nieuporządkowane, a przez to męczące tak dla niego, jak i dla otoczenia, w którym żyje. W chaotycznej rzeczywistości dziecko nie ma poczucia bezpieczeństwa, jest zagubione, zdezorientowane i żyje w ciągłym stresie. Gdy w domu nie ma ustalonego codziennego rytmu życia, wówczas zdarza się, że rodzice prowadzą nieustanne wojny z dziećmi o każdą ich czynność i zajęcie: o obecność na posiłkach, powrót do domu o wyznaczonej porze, pójście na spoczynek, ranne wstawanie, czy porządek w pokoju, Pielęgnowanie corocznych tradycji świątecznych i rocznicowych wprowadza w życie dziecka pewien porządek oraz doświadczenie obietnicy i nadziei. Współczesna cywilizacja konsumpcyjna, która usiłuje niemal natychmiast zaspokajać wszelkie głody uczuciowe i zmysłowe, zabija w nas doświadczenie oczekiwania i obietnicy. Życie bez oczekiwania i nadziei staje się monotonne i płaskie. Okazją do doświadczenia nadziei i obietnicy może stać się dla dziecka tradycyjne oczekiwanie świąt, rocznicy urodzin, imienin, wspólnego rodzinnego wyjazdu na wakacje, czy okolicznościowych odwiedzin krewnych i znajomych. Bardzo ważnym elementem każdego wielkiego święta jest wigilia: oczekiwanie. Świętowanie jest tym piękniejsze, im głębiej i staranniej jest przygotowane poprzez oczekiwanie. Taki jest sens wigilii. Prawdziwe świętowanie wymaga czasu oczekiwania. Samo oczekiwanie jest więc również źródłem prawdziwej radości. Stworzenie stałego rytmu życia rodzinnego, mimo szybkiego tempa naszej rzeczywistości, wymaga od rodziców świadomego wysiłku. Budowanie tradycji nie polega na sztywnym narzuceniu wszystkim członkom rodziny zwyczajów, które rodzice wynieśli ze swoich domów. Tradycja rodzinna winna być żywa. Winna być tez pielęgnowana przez wszystkich członków rodziny. Obok tradycyjnych zwyczajów ogólnonarodowych czy religijnych ( tzw. „wielkiej tradycji” warto jest tworzyć i wprowadzać nowe, rodzinne zwyczaje, „wyróżniające” naszą rodzinę spośród innych ( tzw. „mała tradycja”). Wiele radości i zacieśnienie rodzinnych więzi mogą przynieść np.: coniedzielny wspólny spacer w ulubione miejsce, dzień bez telewizora, ale za to ze wspólną zabawą , grami planszowymi, przygotowanie przez dzieci niedzielnego śniadania dla rodziców itp. Wiele drobnych na pozór zwyczajów, wprowadzonych umiejętnie do codziennego życia może znakomicie ułatwić bezkonfliktowe współżycie rodziców z dziećmi. Wspaniałym sposobem tworzenia i uczenia dziecka tradycji rodzinnej jest prowadzenie kroniki czy też księgi życia rodziny. Zapisywać można w niej ważniejsze wydarzenia z życia rodziny, wspomnienia z odbytych wycieczek, podróży itp. Do takiej księgi mogą wpisywać swe uwagi również dzieci, goście i przyjaciele. Wklejać możemy do niej fotografie , pocztówki, ciekawsze listy z życzeniami z różnych okazji oraz inne wiadomości obrazujące życie rodziny. Taka rodzinna kronika to pamiątka, do której zagląda się po latach z prawdziwym wzruszeniem. Jest to wspaniała forma kształcenia więzi rodzinnej. Podsumowując mogę stwierdzić, że tradycje rodzinne dają wychowywanym dzieciom wzorce do naśladowania w przyszłości. Pozwalają zrozumieć dziecku kim jest, skąd się wywodzi, kim byli i jacy byli jego przodkowie. Uczą przeżywania i odbierania wzruszeń i nastrojów, a nade wszystko służą umacnianiu więzi rodzinnych, dlatego powinny być wspólnie przygotowywane, celebrowane i przeżywane.

Źródła: 1. Halina Semenowicz, „Rodzina i dom. Kształtowanie więzi rodzinnej”, Instytut Wydawniczy CRZZ, Warszawa, 1976, 2. B. Dymara, W. Korzeniowska, F. Ziemski, „Dziecko w świecie tradycji”, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2010, 3. J. Augustyn SJ, „Ojcostwo. Aspekty pedagogiczne i duchowe”, Wydawnictwo WAM, Kraków 2009, 4.Materiał pt.: „Halina Semenowicz. Kształtowanie więzi rodzinnej. Zwyczaje i tradycje rodzinne” zebrany i opracowany przez nauczycielkę SP Komorniki, panią Iwonę Jankowiak

Załącznik nr 1

TRADYCJE
I ZWYCZAJE KULTYWOWANE
Z DZIADA PRADZIADA TRADYCJE I ZWYCZAJE KULTYWOWANE DO DZISIAJ,
ALE W ZMIENIONEJ FORMIE
TRADYCJE I ZWYCZAJE, KTÓRE SĄ DZISIAJ RZADKO KULTYWOWANE
LUB ZAGINĘŁY

Tradycje i zwyczaje do wyboru i wstawienia w odpowiednie miejsce w tabeli:

• Święcenie pokarmów w Wielką Sobotę.
• Wróżby andrzejkowe.
• Łamanie się opłatkiem.
• Świecenie palm w Niedzielę Palmową.
• Odwiedziny Gwiazdora.
• Śpiewanie kolęd w okresie Bożego Narodzenia.
• Strojenie choinki na Boże Narodzenie.
• Odwiedzanie Grobów Pańskich na Wielkanoc,
• Baranek na wielkanocnym stole.
• Śmigus – dyngus.
• Topienie Marzanny.
• Kolędowanie z szopką.
• Szukanie gniazda Zająca Wielkanocnego.
• Pisanie listów do Świętego Mikołaja.
• Zdobienie pisanek.
• Siano pod obrusem wigilijnym.
• Puszczanie wianków na Sobótkę.
• Obrzęd Dziadów.
• Obchodzenie w Wielki Czwartek wsi z kołatkami.
• Chodzenie po wsi z „Nowym latkiem” ( gaikiem)
• Chodzenie po wsi z Kurkiem.
• Wieszanie na choince „światów”
• „Boże rany” w Wielką Sobotę
• Wieszanie Judasza w Wielki Piątek
• Odwiedziny „Siwków”

Załącznik nr 2

Załącznik nr 3

TRADYCJE I OBRZĘDY
W NASZEJ SZKOLE:

• Uroczystość Rozpoczęcia Nowego Roku Szkolnego
• Uroczystość Pasowania na Ucznia Szkoły
• Obchody Dnia Patrona
• Święto Pieczonej Pyry
• 2 projekty: „ Cudze chwalicie, swego nie znacie...” i „ Nie żyję tylko dla siebie”
• Akcje: „Dorośli czytają dzieciom”, „ Pamięć wiecznie żywa”, „Sztuka bawi, kształci, wychowuje”
• Bożonarodzeniowy „Jarmark świąteczny”
• Korowód na powitanie Wiosny
• Dzień Talentów
• Tydzień Kolekcjonera
• Festyn Rodzinny
• Uroczystość Zakończenia Roku Szkolnego

Załącznik nr 4

TRADYCJE
W NASZEJ KLASIE:

• „ Śpiewane” powitanie.
• Obchodzenie klasowych imieninek lub urodzinek.
• Dzień Chłopca.
• Dzień Dziewczynki.
• Poczytanki klasowe ( w ramach akcji „Dorosły czyta dzieciom”).
• Andrzejki.
• Mikołajki.
• Klasowa wigilia.
• Zimowe przedstawienie dla rodzin dzieci.
• Zajączek klasowy.