Kreatywna twórczość dziecka

,,Dziecko jest chodzącym cudem, jedynym, wyjątkowym i niezastąpionym”
Phil Bosmans

Kreatywna twórczość dziecka

Zakończył się wiek XX, nazwany Wiekiem Dziecka, w którym upowszechniła się świadomość znaczenia wieku przedszkolnego i jego wpływu na rozwój i przyszłość dziecka. Na przestrzeni wieków przedszkole zmienia swoje oblicze. Ma ono na celu zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa i miłości, ruchu i zabawy, kreatywnego i aktywnego uczenia się i poznawania świata.
Wiek przedszkolny to okres wzmożonej aktywności poznawczej, wyrażającej się silną potrzebą intelektualnych wrażeń, dużym napięciu emocjonalnym, potrzebą działania jako narzędziem służącym poznawaniu otaczającej rzeczywistości. Dziecko rozwija się najlepiej poprzez własną aktywność. Od najmłodszych lat ma swój udział w tym, kim się staje i kim będzie. Otwiera się ku światu, pragnie zaspokoić swoją ciekawość, stuka, wącha, dotyka, sprawdza. Wielu psychologów twierdzi, że dzieci są twórcze z samej swej natury, a postawa twórcza jest wśród dzieci powszechna.
Dlatego nauczyciel organizujący sytuacje edukacyjne, powinien tak kierować pracą, aby miało ono możliwość doświadczania, poszukiwania, dyskutowania, wnioskowania.
Zadajmy sobie pytanie co to jest aktywność? Wincenty Okoń wyjaśnia, że „jest to właściwość indywidualna jednostki, polegająca na większej niż u innych częstotliwości i intensywności jakiegoś rodzaju działań.”
Według J. Sobańskiej „aktywność psychomotoryczna to różnorakie działania organizmu przejawiające się w jego zewnętrznie dostrzegalnych zachowaniach, jak też w zachodzących w nim procesach psychicznych”
Jako wieloletni nauczyciel przedszkola wiem, że kształtowanie postaw twórczych ma ogromny wpływ na umiejętność pokonywania trudności i osiągniecie sukcesów. Należy zatem stworzyć dziecku różnorodne możliwości do jego wszechstronnego rozwoju. I właśnie nauczyciel jest tą osobą, która powinna wspierać dziecko w jego działaniach. Nie narzucać się, nie rozkazywać, ale stać obok, służyć radą , ukierunkować.
Podmiotowość dziecka polega na stworzeniu mu możliwości podejmowania aktywności względnie autono¬micznej, tj. wypływających z własnych intencji, stanowiących o jego odrębności i indywi¬dualności. Uwzględnienie tego pozwala na traktowanie wychowanka jak drugiego człowieka, którego dotyczą jednakowe zasady postępowania jak wobec osób dorosłych.
Do zadań nauczyciela należy podtrzymywanie dziecięcego entuzjazmu, podsycanie naturalnej ochoty na odkrywanie świata. Jeżeli przy tym odstąpi się od narzucania własnych pomysłów, poddawania gotowych, „jedynie słusznych” rozwiązań, będzie to korzystne dla dziecka i pozwoli na stymulowanie jego rozwoju. . Nauczyciel powinien zaufać intuicji dziecku, które samo wie, co dla niego najlepsze i przychylać się do jego propozycji dotyczących różnych form aktywności. Musi z wychowankiem dyskutować, wspólnie wybierać najciekawsze, najkorzystniejsze oferty. Być cierpliwym, nie wymagać natychmiastowego efektu w postępowaniu dzieci, rozumieć, iż w wychowaniu należy respektować czas, że dziecko nie może być ponaglane, poganiane „w imię realizacji programu” . Otwarty styl pracy nauczyciela uwzględnia stwarzanie dzieciom możliwości do własnej, niczym nie ukierunkowanej sugestiami twórczości. By móc pracować w sposób „otwarty”, należy zaakceptować każde dziecko takim, jakie ono jest, zapewnić mu zaspokojenie podstawowych potrzeb psychicznych.
Niejednokrotnie nauczyciele twierdzą, że bardzo ważnym elementem w rozwijaniu kreatywności i twórczości dzieci jest bogate i zróżnicowane środowisko materialne (materiały plastyczne, narzędzia, książki, instrumenty muzyczne), które umożliwia dziecku wybór narzędzi i innych przedmiotów do działania. Jako wieloletni nauczyciel przedszkola muszę temu zaprzeczyć. To nie zaplecze materialne decyduje o kreatywności naszych wychowanków lecz ich inwencja twórcza i pomysłowość. Dziecko ma nad dorosłymi tę przewagę, że nie jest ograniczone schematami, ma niesamowitą wyobraźnię i naturalną ciekawość świata. Bez trudu znajdzie wiele nietypowych zastosowań długopisu, zaadaptuje zrobi z krzesełko raz okręt, drugi raz konia, innym razem będzie to królewski tron, czy ogromny prehistoryczny dinozaur.
Przez dwa tygodnie stycznia koleżanki z grupy starszaków w naszym przedszkolu realizowały projekt ,,W naszej sali bez zabawek” Jak łatwo się domyśleć na czas trwania projektu wszystkie zabawki powędrowały do ,,innych dzieci”. Kilkakrotnie zostaliśmy zaproszeni na działania w tej grupie. Kreatywność dzieci przeszła nasze najśmielsze oczekiwania. Powstawały roboty, rakiety, pojazdy przeszłości dinozaury i inne bardzo ciekawe rzeczy, które wykonane zostały z pudełek, kartonów, różnego rodzaju butelek plastikowych, sznurków, włóczki, kleju, taśmy czyli wszystkich tych rzeczy, które praktycznie są nam niepotrzebne. Jeszcze długo po zakończeniu projektu dzieci gromadziły materiały i przychodziły z nowymi pomysłami.
Według Marii Kielar- Turskiej nauczyciel powinien podtrzymywać zapał poznawczy dziecka, wykazywać zainteresowanie tym, co ono robi, zachęcać do działania, powstrzymywać się od nadmiernego wyjaśniania, pozwolić dziecku być sobą, czyli traktować je podmiotowo, pozwolić mu na życie poprzez zabawę, przyjmować postawę zaciekawienia światem i zarażać nią dziecko. Powinien być ,,żeglarzem”, który łagodnie kieruje statkiem.
W okresie przedszkolnym zabawa stanowi najważniejszą czynność podejmowaną przez dziecko i jest dla niego nie tylko formą spędzania czasu. Zajmuje ona tak znaczną część życia dziecka, że często nie dostrzegamy jej wyjątkowego znaczenia. A jednak wiek zabawy to bardzo ważny etap w rozwoju każdego malucha - etap, bez którego dziecko nie może się obejść. Właśnie w trakcie zabaw dziecko zdobywa pierwsze wiadomości o świecie i wzbogaca ciągle swoją wiedzę i mowę, wyraża swoje uczucia i pragnienia, daje upust swojej wyobraźni. Utrwala i doskonali nabyte już sposoby myślenia i działania. Zabawa uczy postrzegania kształtów, kolorów, rozmiarów i struktury otaczających je przedmiotów, wyzwala w dzieciach aktywność i kreatywność. Zabawa jest działalnością wykonywaną dla przyjemności, którą ona sama sprawia. Jest ona główną formą aktywności dzieci. Pełni wiele różnych funkcji umożliwiając zaspokojenie indywidualnych potrzeb i zainteresowań, jednocześnie ułatwia dziecku wchodzenie w życie społeczne, poznawanie rzeczywistości i dostosowywanie jej do własnych potrzeb.
W tym czasie nauczyciel powinien pozwolić dziecku być sobą, a więc mieć własne zainteresowania i upodobania. Pozwolić dziecku być sobą, to pozwolić mu na spontaniczne poznawanie otaczającego go świata i środowiska, w którym żyje” Ważne są ciągle nowe pomysły, które pobudzą dzieci do aktywności, sprowokują do działania, będą inspiracją do rozwijania uzdolnień, pozwolą na dziecięcą kreatywność.
Wszechstronny i harmonijny rozwój dziecka wymaga jego własnej i wielostronnej aktywności, zwłaszcza twórczej; tę twórczą aktywność własną może jednostka przejawiać w każdym okresie życia: zarówno jako przedszkolak, uczeń klas początkowych, jak i student akademickiej uczelni. „Dziecko przez własną twórczą aktywność lepiej poznaje otaczający świat, jego właściwości, elementy, relacje między nimi, buduje swoje miejsce w świecie. Twórcza aktywność dziecka jest więc jednocześnie przejawem poziomu jego rozwoju, jak i czynnikiem stymulującym dalszy rozwój”- tak piszą naukowcy.
Podobnie jak u człowieka dojrzałego, aktywna twórczość dziecka osiąga najlepsze rezultaty w atmosferze niezależności i pełnej swobody. Dziecko wtedy pracuje chętnie i z radością, gdy realizuje własne zamierzenia i pomysły kiedy nie pracuje ,,pod dyktando”. Należy rozwijać u dzieci uczucie zadowolenia z wykonanego działania oraz wspierać go w jego pomysłach. Nie należy przyjmować postawy negującej, to nie sprzyja rozwijaniu kreatywności i pomysłowości dzieci.
Podczas wielostronnej działalności dziecka na poziomie przedszkola należy pamiętać, że w każdym przypadku powinno ono zostać docenione tak, aby miało poczucie satysfakcji, zadowolenia i dumy z tego, co osiągnęło i czuło się spełnione. Staram się aby ,,moje dzieci” czuły się potrzebne i doceniane, aby czas spędzony w przedszkolu był ciekawy i wypełniony spontanicznymi działaniami, aby nic ani nikt ich nie ograniczał . Chciałabym aby kiedyś w przyszłości powiedziały:
,,Wszystko co naprawdę trzeba wiedzieć,
nauczyłem się w przedszkolu- o tym jak żyć,
co robić, jak postępować, współżyć z innymi,
patrzeć, odczuwać, myśleć, marzyć i wyobrażać
sobie lepszy świat”
Robert Fulghun

opracowanie
mgr Marzanna Michalska


BIBLIOGRAFIA

1. Kielar-Turska M., Jak pomagać dziecku w poznawaniu świata, Warszawa 1992.
2. Janusz Korczak. Pisarz – wychowawca – myśliciel. Studia, red. Hanna Kirchner Warszawa 1997.
3. Korczak J., Jak kochać dziecko, red. Wiesław Theiss, Warszawa 1996.
4. Kowalik- Olubińska M., O otwartym stylu pracy nauczyciela. „Wychowanie
w Przedszkolu” 1999, nr 7.
5. Okoń W., Wszystko o wychowaniu, Warszawa 1999.
6. Waloszek D., Wychowanie najmłodszego człowieka. Założenia, treści, organizacja, Zielona Góra 1966.
7. Więckowski R., Udział nauczyciela w stymulowaniu rozwoju dziecka. „Życie Szkoły” 2001, nr 9.
8. Zborowski J., Rozwijanie aktywności twórczej dzieci, Warszawa 1986