Scenariusz apelu upamietniającego odzyskanie przez Polskę niepodległości

Leonardo da Vinci, Niepubliczna Szkoła Podstawowa we Wrocławiu

Scenariusz Akademii z okazji odzyskania przez Polskę niepodległości
11 listopada 2013

Apel przygotowany pod kierunkiem mgr Elżbiety Lochyńskiej (nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej)
oraz mgr Małgorzaty Koronkiewicz-Hupajło (nauczyciel historii) – pomoc merytoryczna
Oprawa muzyczna - mgr Elżbieta Lochyńska

Rekwizyty:
• 3 duże flagi wykonane z bibuły
• Wydrukowane zdjęcie dzieci wrześnieńskich i zdjęcie ich szkoły
• 3 stoliki i 6 krzesełek
• Kartonowe okna
• Brzozowy krzyż na stojaku
• Znicz
• Kwiaty biało-czerwone
• Duża mapa Polski
• Kotyliony w barwach narodowych dla dzieci

I. Wstęp
Przewodniczący szkoły (strój galowy):
Spotykamy się dzisiaj na apelu z okazji 95 rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, uroczystości poświęconej naszej Ojczyźnie, rodakom i wolności. 11 Listopada to symbol miłości do Ojczyzny i walki o wolność, jest to również symbol wiary i zwycięstwa. Za chwilę odśpiewamy hymn państwowy, przypominam, że należy stać na baczność, zachować powagę i spokój. Oddając szacunek symbolom narodowym – godłu, fladze i hymnowi, oddajemy go wszystkim Polakom, zarówno tym, którzy odeszli jak i tym, którzy żyją obecnie.

Komenda:
Powstań! Baczność! Do hymnu!

Śpiew:
(Słowa J. Wybicki, autor melodii nieznany)
„Jeszcze Polska nie zginęła"

Komenda:
Po hymnie! Spocznij.

Poczet sztandarowy wprowadza flagę.

II. Przedstawienie

Scena I
Pantomima – Rozbiory Polski
Trzej uczniowie ubrani na czarno, ze skrzydłami symbolizują trzech zaborców („Traktat trzech czarnych orłów”). Biało-czerwone flagi symbolizują Polskę. Ułożone są one na rozłożonej na podłodze mapie, na jej zachodnim, południowym i wschodnim krańcu. Zaborcy „podlatują” do mapy z flagami, oglądają je, krążą wokół nich. Zastanawiają się, po czym każdy podnosi jedną flagę i odlatuje z nią w inną stronę. Zabranie flag symbolizuje rozbiory Polski.
Muzyka: groźna, przejmująca.
Rekwizyty: duże, biało-czerwone flagi wykonane z bibuły.

Z boku przygląda się temu wszystkiemu uczennica i uczeń.
Uczennica:
Do siebie, ale głośno: Nic nie rozumiem..... Co znaczą te czarne postacie i dlaczego zabrały polskie flagi?

Uczeń 1:
(Ubrany na przemądrzałego ucznia, w okularach, szelkach):
Moja droga, tak rozpoczęła się tragedia naszego narodu. Trzej sąsiedzi Rzeczypospolitej Polskiej: Rosja, Prusy i Austria zawarły między sobą sojusz i dokonały rozbiorów Polski. Było to w 1772, 1793 i 1795 roku. Choć podejmowano próby ratowania ojczyzny, wojska wrogich państw zaborczych były zbyt silne, skutecznie więc te próby udaremniały.

Uczennica:
Jakie to smutne.... Czy to oznacza, że przez tyle lat Polacy nie mogli być Polakami? Co się działo przez te 123 lata niewoli, zanim Polska w roku 1918, właśnie 11 listopada, odzyskała niepodległość?
Uczeń 1:
Poczekaj chwilkę, zaraz wszystko Ci wytłumaczę. Zamknij na chwilę oczu (zwraca się również do publiczności, by wszyscy zamknęli oczy).

Chór:
Śpiewa „Rozszumiały się wierzby płaczące...”

Scena II
Zmiana scenografii
(Na scenie zostaje tylko uczennica i uczeń, stają z boku, by zrobić miejsce dla nieszczęsnego skazańca; z tyłu za nimi, w półkole, stoi chór ubrany w wojskowe stroje).

Droga na Syberię
Katorżnik ubrany w łachmany (strój katorżnika), przybrudzony węglem, dźwigający na plecach mały krzyż i ściskający w dłoni, tuż przy piersi, sakiewkę z ziemią, polską ziemią. Całuje ją od czasu do czasu. Ciężko stąpa po, przygarbiony i bardzo smutny.

Uczennica:
Dokąd zmierza ten nieszczęśnik? Co mu się stało? Dlaczego ściska w ręku, tak blisko serca, tę małą sakiewkę? Co ma w niej aż tak cennego?

Uczeń 1:
To, droga koleżanko, jest katorżnik, czyli mówiąc dzisiejszym językiem skazaniec. Odbywa on właśnie zesłańczą podróż na Syberię. Jego kara jest bardzo surowa.... Za udział w powstaniu narodowo-wyzwoleńczym, które rozpoczęło się w styczniu 1863 roku i skierowane było przede wszystkim przeciw Rosji, został on ukarany konfiskatą majątku, czyli Rosjanie zabrali mu wszystko to, co posiadał. Pozbawiono go również praw, co odczuł bardzo dotkliwie, ponieważ był szlachcicem. Od tej pory więc traktowano go jak zwykłego robotnika, a wręcz jak niewolnika. Najgorszą karą była jednak konieczność rozstania się z rodziną. Jego żona i dzieci zostały bowiem w Polsce, podróż tułaczą, którą odbywał piechotą aż na daleką Syberię, musiał odbyć z rozdartym sercem sam.

Uczennica:
Powiedz mi proszę jak nazywa się ten bohater, bym mogła uczcić jego pamięć. Wytłumacz mi jeszcze, co tak kurczowo ściska w dłoni, tuż przy sercu? Nie rozumiem też, dlaczego dźwiga ten krzyż?

Uczeń 1:
Droga koleżanko, wszystko po kolei....
Nie zdradzę Ci jego imienia, ponieważ ów bohater go nie posiada. Symbolizuje on każdą osobę, zarówno mężczyzn, jak i kobiety, szlachciców jak i chłopów, młodzieńców i starców, wszystkich tych, którzy za swą działalność narodowo-wyzwoleńczą zesłani zostali na daleką, zimną i surową Syberię, na „nieludzką ziemię”. W dłoni trzyma on sakiewkę z ziemią..., nie jest to jednak zwykła ziemia..., jest to polska ziemia, którą chce zabrać ze sobą do miejsca zesłania, gdzie będzie musiał wykonywać ciężkie roboty katorżnicze i skąd prawdopodobnie już nie wróci.... Ziemia ta, zostanie wraz z nim pochowana w tej obcej ziemi i będzie mu tę syberyjską ziemię oswajała, będzie mu przypominała o jego Ojczyźnie, czyli o Polsce. Widzisz ten krzyż? – Ten krzyż, który dźwiga ten osamotniony katorżnik przypomina nam o tych wszystkich, którzy do Polski już nie wrócili i ich groby rozrzucone są po całym świecie....

Ela Lochyńska i klasa II, śpiew przy akompaniamencie gitary:
„Biały Krzyż” Czerwone gitary

Scena III
Zmiana scenografii.
Akcja toczy się w klasie z początków XX wieku, w 1901 r., we Wrześni. Trójka dzieci siedzi w ławkach (są ubrane zgodnie z ówczesną modą). Jedno z nich wstaje i recytuje:

"My z Tobą Boże rozmawiać chcemy,
lecz "Vater unser" nie rozumiemy
i nikt nie zmusi nas Ciebie tak zwać,
boś Ty nie Vater, lecz Ojciec nasz".
(anonimowy wiersz napisany przez dzieci wrzesińskie 1901)

Następnie cała trójka wstaje i zaczyna śpiewać. Dołącza się do nich chór: „Rota”

Uczennica:
Kolego, powiedz mi proszę, gdzie są te dzieci? Co się dzieje? Dlaczego mówią, że nie chcą mówić po niemiecku? Przecież niemiecki to piękny język, sama się go uczę i wiem jaki jest pożyteczny....
Nic nie rozumiem.

Uczeń II – występuje w roli komentatora, wychodzi od strony dzieci wrześnieńskich:
Droga koleżanko, słyszałaś kiedyś o takim miasteczku, które zowie się Wrześnią? Te dzieci są właśnie we wrześnieńskiej szkole, w roku 1901. Zobacz, te zdjęcia przedstawiają dzieci wrześnieńskie, jak i ich szkołę.
(Pokazuje uczennicy i wszystkim uczniom zdjęcia przedstawiające dzieci z Wrześni).
Dzieci te rozpoczęły falę strajków, sprzeciwiając się nauczaniu religii w języku niemieckim.

Uczeń III (włącza się, podchodzi do Uczennicy i Ucznia I od strony widowni)
Września, jest to małe miasteczko w Wielkopolsce, a więc w części Polski, która przy rozbiorach przypadła Prusom, a więc dzisiejszym Niemcom. Dzieci te rozpoczęły strajk, ponieważ sprzeciwiały się wprowadzonemu świeżo nakazowi nauczania religii w języku niemieckim, który nie był ich językiem ojczystym. Ich językiem narodowym był język polski, choć państwo polskie nie istniało już wtedy od ponad 100 lat. Musisz zrozumieć, że państwa zaborcze, czyli Rosja, Prusy i Austria prowadziły politykę wynaradawiania, wobec czego zabraniały dzieciom i młodzieży uczyć się w języku polskim. Szczególnie bolesny był jednak zakaz uczenia się religii w języku polskim, a przymus uczenia się jej po niemiecku.
Dzieci te i ich rodzice zostali srodze ukarani za ten strajk. Państwo pruskie wytoczyło im bowiem proces sadowy, w wyniku którego zasądzono kary więzienia. Skazano łącznie 25 osób. Minimalny czas kary wyniósł 2 miesiące aresztu, maksymalny 2,5 roku więzienia. Najsurowiej ukarano dziewczynkę, Nepomucenę Piasecką.

Uczennica:
Teraz już wszystko rozumiem. Dziękuję za pouczającą lekcję.

Podsumowanie (wybrane wcześniej osoby wstają z publiczności i głośno mówią):
Osoba I
Oczywistym jest, że każdy z nas powinien pamiętać o tych wszystkich bohaterach, którzy polegli w obronie naszej ukochanej Polski.

Osoba II
Każdy z nas powinien wspominać z radością i dumą dzień 11 listopada, kiedy to Polska, po 123 latach niewoli znów stała się wolna, suwerenna i niepodległa.

Osoba III
Każdy z nas powinien być dumnym z bycia Polakiem i godnie reprezentować swoje państwo w kraju i za granicą.

Osoba IV
Jak przypomniał Jan Paweł II podczas VII pielgrzymki do Polski w 1999 roku do Polaków:
„Obowiązki wobec ojczyzny dotyczą każdego Polaka. Każdy powinien swoją pracą, miłością i troską ogarniać cały naród. Trwanie w wierze, troska o rozwój życia duchowego, zachowanie dobrych obyczajów, więzi z rodziną i najbliższymi, troska o kulturę słowa i umiłowanie tradycji narodowych są czynnikami budującymi naród bez względu na sytuację historyczną, okoliczności polityczne, warunki ekonomiczne”.

Zakończenie:
Przewodniczący szkoły:
Tak się składa, że Święto Niepodległości obchodzimy w listopadzie. Listopad to czas szczególnej refleksji nad przemijaniem. Niedawno sprzątaliśmy groby naszych zmarłych, tych bliskich i tych, których imion już nie pamiętamy. Zanosiliśmy na ich groby piękne kwiaty i paliliśmy znicze. Chcieliśmy w ten sposób pokazać nie tylko i, ale i całemu światu, że pamiętamy...
Zapaliliśmy także znicze na grobach nieznanych żołnierzy, którzy w różnym czasie oddali życie za Ojczyznę i spoczęli na zawsze poza jej granicami... Nigdy nie wrócili do swoich matek, żon, dzieci...
Zapalmy więc i teraz, ten symboliczny znicz i złóżmy biało-czerwone kwiaty przy tym symbolicznym krzyżu, by uczcić pamięć wszystkich tych, którzy polegli w imię wolności swej ukochanej Ojczyzny, w imię wolności Polski.
(Podchodzi do symbolicznego krzyża, który zostawił katorżnik i zapala przy nim znicz).

Chór:
Warszawianka 1831 roku

Opracowała:
Mgr Elżbieta Lochyńska