Dyslektyk na lekcjach języka obego

DYSLEKTYK NA LEKCJACH

JĘZYKA OBCEGO

SPIS TREŚCI

1. Wstęp
2. Dyslektyk a nauka języków obcych
3. Zestawy przykładowych zadań i ćwiczeń

WSTĘP

Praca podzielona jest na dwie części. Pierwsza część zawiera podstawowe informacje n/t samego pojęcia dysleksji oraz ogólnych trudności z jakimi uczeń dyslektyczny spotyka się na lekcjach języka obcego. Druga część pracy zawiera przykłady zestawów kilku ćwiczeń, technik jakie nauczyciel języka obcego mający w gronie swoich uczniów dyslektyka może wykorzystać w swojej pracy.
1. DYSLEKTYK A NAUKA JĘZYKÓW OBCYCH

Dysleksja rozwojowa to specyficzne trudności w nauce czytania i pisania.
Dysleksję rozpoznaje się wtedy i tylko wtedy, gdy wspomniane trudności w czytaniu i pisaniu występują u dziecka pomimo stosowania konwencjonalnych metod nauczania, co najmniej przeciętnej inteligencji dziecka oraz sprzyjających jego rozwojowi warunków społeczno - kulturowych. Oznacza to, iż nie możemy mówić o dysleksji, jeśli dziecko z trudnościami w nauce czytania i pisania cechuje się niską sprawnością intelektualną, ma jakieś zaburzenia neurologiczne lub wady wzroku czy słuchu, jest zaniedbane środowiskowo i dydaktycznie i/lub ma bardzo niską motywacje do nauki.
Dysleksja ma min podłoże genetyczne, jest dziedziczna Z dysleksją powiązane są na ogół takie pojęcia jak:
- dysortografia
- dysgrafia
- dyskalkulia
- dysfonia
Uczniowie z dysleksją często mają za sobą wiele niepowodzeń szkolnych. Dlatego zdarza się, że są nastawieni lękowo, zrezygnowani lub uprzedzeni do przedmiotów, szczególnie zaś tych, które oceniają jako mogące im sprawić trudności np. języki obce. Nauczyciel musi wtedy unikać tworzenia sytuacji stresogennych np. takich w których uczeń musi przeczytać na głos trudny dla siebie tekst lub zostaje pozostawiony sam z pustą kartką, na której ma napisać opowiadanie.
Uczniowie z dysleksją często mają trudność z koncentracją i podzielnością uwagi, zdarza się, że są męczliwi, dlatego trzeba unikać monotonii, wprowadzać różnorodne ćwiczenia, które nie powinny być za długie. Pojawiają się u nich również problemy z zapamiętywaniem, które mogą wynikać z zaburzeń funkcjonowania oraz współdziałania analizatora słuchowego i wzrokowego. Osoby ze stwierdzoną głeboką dysleksją mają trudność w zatrzymaniu na dłużej w pamięci słyszanych i zapisanych informacji. Uczenie powinno przebiegać w oparciu o metody wielozmysłowe. Zasada dotycząca doboru ćwiczeń powinna brzmieć: równomiernie angażuj wszystkie zmysły dziecka! Uczenie powinno polegać również na wielokrotnym powtarzaniu. Nauczyciel trzyma się zasady regularnego powracania do opanowanych wcześniej porcji materiału. Ponieważ powtarzanie jest procesem nudnym, nauczyciel powinien dysponować jak największą ilością ćwiczeń. Każdy problem gramatyczny należy ćwiczyć przy użyciu całego zestawu zabaw, gier i zadań. Powinno się korzystać na przemian z materiału literowego i nieliterowego.
Korzystnie jest, aby do pracy z dziećmi z dysleksją wprowadzić jak najwięcej ruchu, gdyż pamięć kinetyczna może być dużym wsparciem dla ucznia z zaburzeniami funkcji wzrokowych i językowych. Ruch sprzyja odreagowaniu napięć emocjonalnych a zatem ułatwia uczenie się. Dobrze jest pracować na dużych kartkach np. metodą projektów.
Dzieci z dysleksją mają gorzej zwykle gorzej rozwiniętą percepcję wzrokową, słuchową, funkcje językowe, koordynację wzrokowo – ruchową, orientację przestrzenną i motorykę. Może to utrudniać im naukę języka obcego, dlatego należy zadbać o to, aby ćwiczenia wykonywane na lekcji zawierały elementy wspomagające rozwój wymienionych wcześniej funkcji. Proponowane na lekcji ćwiczenia powinny zatem:
- usprawniać motorykę
- ćwiczyć analizę i syntezę wzrokową i słuchową, funkcje językowe, a także koordynację słuchowo – wzrokowo-ruchową (integrację percepcyjno – motoryczną)
- doskonalić spostrzeganie
Techniki, jakie mogą być pomocne w procesie nauczania języka obcego, obejmują nauczanie pisowni, wymowy, sprawności mówienia, rozumienia ze słuchu, nauczanie słownictwa i sprawności czytania oraz struktur gramatycznych i obejmują m.in. takie sposoby jak:
- technika zakończeń (polega ona na podaniu uczniom początku tekstu, który muszą uzupełnić tak, aby zakończenie było tematycznie związane z początkiem);
- technika pisania listów w imieniu bohaterów tekstu;
- technika porządkowania zdań;
- podpisywanie obrazków;
- dopasowywanie obrazka do wyrazu;
- znajdowanie wyrazu niepasującego do pozostałych (np. sit – seat – sit – sit);
- przedstawienie obrazka, fotografii, plakatu po to, by zainspirować ucznia do opowiedzenia treści obrazka, wyszukania różnic między dwoma obrazkami, zamiany historyjki obrazkowej na komiks itp.;
- technika dopasowywania obrazka do usłyszanego tekstu;
- uzupełnianie obrazka, tabeli, tekstu na podstawie usłyszanego tekstu;
- kreślenie nawzajem nowych wyrazów na plecach kolegi/koleżanki i odgadywanie ich;
- gra „Mam”: rodzaj ortograficznego bingo, polegający na tym, że nauczyciel pokazuje kartę z jednym wyrazem napisanym wyraźnymi literami, a uczniowie starają się odnaleźć go na swoich planszach (podobnie jak w grze bingo); wygrywa ten uczeń, który pierwszy zaznaczy cały rząd pionowy lub poziomy;
- puzzle wyrazowe.

Większość nauczycieli języka obcego nie zna wystarczająco dobrze
problematyki dysleksji. Paradoksalnie jednak niewielu jest nauczycieli lepiej od nich przygotowanych do pomocy takim uczniom. Przede wszystkim mowa tu o nauczycielach języka angielskiego. Przeciętny anglista może nie znać etiologii dysleksji i nie wiedzieć, czym się objawia, lecz jednocześnie operuje na co dzień zestawem narzędzi dydaktycznych, których mogą mu pozazdrościć nauczyciele terapeuci. Na żadnych innych zajęciach szkolnych czy pozaszkolnych nie stosuje się lepszych zabaw i pomocy dydaktycznych niż podczas lekcji języka angielskiego, gdzie ucząc się języka, podczas nauki śpiewa się piosenki, biega (running dictation) czy gra np. w bingo. Podczas kursu terapii pedagogicznej stosuje się te same zabawy i gry, z którymi można się zetknąć na kursach języka angielskiego. Nauczyciele języka angielskiego wiedzą, że aby proces uczenia się był efektywniejszy, materiał do nauki musi być jak najbardziej różnorodny i podany w atrakcyjnej formie.
Nauczanie dziecka z dysleksją jest szczególnym wyzwaniem dla nauczyciela.
3. ZESTAWY PRZYKŁADOWYCH ZADAŃ I ĆWICZEŃ
W tej części mojej pracy zamieściłam kilka przykładowych zbiorów zadań i ćwiczeń przeznaczonych dla uczniów z dysleksją. Podzieliłam je na: nauczanie pisowni, sprawności pisania, mówienia, czytania, słuchania ze zrozumieniem, nauczania słownictwa i wymowy oraz struktur gramatycznych. Ćwiczenia przeznaczone są dla uczniów w różnym wieku, charakteryzuje je różny poziom trudności, przeważają jednak te dla uczniów początkujących ( elementary ). Wiele zadań można łatwo dostosować do wyższego poziomu, wykorzystując podaną technikę i jedynie zmieniając element językowy.
> NAUCZANIE PISOWNI
Uczniowie z trudnościami w nauce mają problemy z pisownią w języku obcym. Jest to związane z fragmentarycznymi deficytami rozwojowymi w zakresie percepcji słuchowej, wzrokowej i zaburzeniami funkcji słuchowej, w tym słuchu fonemowego, przejawiającymi się w opuszczaniu liter, nieprawidłowym zapisie wyrazów, myleniu liter w sąsiedztwie fonetycznym.
- PISANIE SŁÓW W POWIETRZU
Nauczyciel pisze w powietrzu wyraz, który w tym samym czasie wymawia. Uczniowie naśladują nauczyciela: piszą w powietrzu słowo i wymawiają je.
- SPELLING BEES
Nauczyciel dyktuje uczniom kilka wyrazów, z których pisownią mają oni szczególnie problemy. Uczniowie zapisują te słowa, następnie sprawdzają sobie nawzajem pisownię i zastanawiają się, który zapis jest poprawny. Dopiero po takim sprawdzeniu nauczyciel zbiera kartki. Ćwiczenie to nie tylko utrwala pisownię, ale czyni też uczniów odpowiedzialnymi za swój proces uczenia się.
Oto przykładowa lista wyrazów:
BOX: Spelling Bees

quiet address water
altogether bicycle write
light knee thief
friend beautiful daughter
sea enough people
- LITERY W PASKI
Litery – b, d, m, n, w, u przysparzają uczniom wielu kłopotów i powinny być zawsze prezentowane parami. Nauczyciel przygotowuje paski papieru, na których znajdują się powyższe litery. Zadaniem uczniów jest utworzenie wszystkich znanych im wyrazów, zaczynających się od tych liter.
- DODAWANIE LITER
Nauczyciel daje uczniom listę wyrazów. Uczniowie w parach lub samodzielnie mają dodać po jednej literze do każdego wyrazu, tak aby powstały nowe.
at eat, ill will, go ago, the them, hat what
-WYPEŁNIANIE LUK
Nauczyciel przedstawiw zadania z brakującymi wyrazami, uczniowie mają uzupełnić luki, np.
I__________swim.
_________you like me?
I_________got a banana.
-HOMOFONY
Nauczyciel zwraca uwagę uczniów na homofony, gdyż wyrazy o tym samym brzmieniu lecz innej pisowni i innym znaczeniu często przysparzają uczniom problemów, np.
hear-here, tale-tail, no-know
Inne przykładowe ćwiczenia to np. szukanie wyrazów, wąż literowy, dzielenie wyrazów na sylaby, kłopotliwe litery, anagramy, uzupełnianie wyrazów, zamiana liter, rodzina wyrazów, schodki, zwariowane litery, ubieranie literek, pisanie na plecach.
> NAUCZANIE SPRAWNOŚCI PISANIA
Nauczanie sprawności pisania służy zapamiętywaniu nowego materiału leksykalnego i strukturalnego oraz utrwalaniu wypowiedzi ustnych. Uczniowie z problemami w nauce nie potrafią dobrze pisać. Nie zwracają uwagi na szczegóły wzrokowe, nie rozpoznają następstwa liter. Pojawia się u nich deficyt pamięci słuchowej, który powoduje trudności w zapamiętywaniu skojarzeń liter i dźwięków oraz zapamiętywaniu dzwięków w odpowiedniej kolejności. Występują u nich również problemy z przypominaniem odpowiednich struktur i słownictwa.
- PISANIE TEKSTU RÓWNOLEGŁEGO
Ćwiczenie polega na przedstawieniu uczniom wypełnionego formularza lub kartki pocztowej napisanej przez inną osobę. Uczeń ma za zadanie napisać podobny tekst, wprowadzając tylko niezbędne zmiany.
- TECHNIKA ZAKOŃCZEŃ
Uczniowie poznają początek kartki (listu) i muszą dokończyć tekst w ten sposób, aby koniec był tematycznie związany z początkiem kartki.
Write a postcard to your family.
You are on holiday at Holiday House. What are you doing? What’s the wearther like?
- TECHINKA UZUPEŁNIANIA
Uczniowie oglądają kartkę z wakacji – muszą uzupełnić pocztówkę brakującymi wyrazami, które mogą być podane obok.
- TECHINKA LISTÓW PISANYCH W IMIENIU BOHATERÓW TEKSTU
Zadaniem ucznia jest napisanie listu, kartki do rodziców lub kolegi opisujących jakieś wydarzenie, osobę lub rzecz. Ćwiczenie to łączy sprawność czytania lub słuchania ze sprawnością pisania.
- TECHNIKA PORZĄDKOWANIA ZDAŃ
Uczniowie otrzymują zestaw zadń, które muszą uporządkować, tak by powstał dialog. Dla ułatwienia nauczyciel podaje pierwsze zdanie i kolejność, w jakiej osoby się wypowiadają.
- TWORZENIE HISTORYJKI
Uczniowie muszą napisać krótką historyjkę do obrazków, które mają przed sobą. Nauczyciel dla ułatwienia podaje pytania naprowadzające.
WHO? – kto to zrobił?
WHERE? – gdzie to się stało?
WHEN? – kiedy to się stało?
WHAT? – co się stało?
WHY? – dlaczego to się stało?
HOW? - Jak to się skończyło?
Uczniowie odpowiadają ustanie na pytania, następnie przy pomocy nauczyciela tworzą pisemne odpowiedzi, które układają się w historyjkę.

- WRITING I
Każdy uczeń w klasie dostaje kartkę z napisanym na niej początkiem i końcem wypracowania. Zadaniem ucznia jest uzupełnić tekst kilkoma zdaniami. Może oczywiście napisać więcej. Inna wersja tego ćwiczenia jest następująca: każda para dostaje kartkę z innym tytułem (np.Our pets) i trzema pustymi polami o następujących podtytułach: Początek, Paragraf1, Paragraf2, Koniec. Zadaniem pary jest wypełnić pierwsze wolne pole. Kartka podawana jest następnej parze, aż wszystkie pola zostaną zapisane.
- WRITING II
Każdy uczeń dostaje kartkę papieru ze spreparowanym przez nauczyciela tekstem. Istnieją różne warianty tego zadania:
- Wszystkie powtarzające się słowa w tekście są podkreślone (np. Eva liked Tom. Tom liked Eva. Eva and Tom were true friends.) Uczeń musi zastapić część z nich przyimkami.
- Wszystkie powtarzające się słowa w tekście są podkreślone (np. She noticed (...) They noticed that they were not alone. As soon as they noticed it...) Uczeń musi zastąpić część z nich synonimami.
- Uczeń ma za zadanie rozwinąć tekst, opisując uczucia bohaterów, dodając określenia ( wyrażone przymiotnikami i przysłówkami) oraz dialogi i szczegóły.
Inne przykładowe ćwiczenia to podpisywanie obrazków, uzupełnianie luk, uzupełnianie informacji, łączenie wyrażeń codziennych, opis siebie i kolegi, ankieta klasowa, opis rodziny, mój dzień, historyjka obrazkowa, karty urodzinowe, pisanie historyjki, pamiętnik, krótka burza mózgów.
> NAUCZANIE WYMOWY
Nowoczesna metodyka nauczania języków obcych przewiduje trenowanie wymowy do takiego stopnia, który umożliwi komunikatywne wypowiadanie się i bycie zrozumiałym przez rozmówców w różnych sytuacjach komunikacyjnych. Cele nauki jest więc komunikatywność wymowy.
Głównym źródłem niezrozumiałości wypowiedzi jest błędna artykulacja, np. opuszczanie dzwięków lub podstawianie dźwięków fałszywych.
- ZWIĄZEK LITER I DZWIĘKÓW
Dzwięki prezentowane są razem z obrazkami, co umożliwia uczniom skojarzenie dzwięku z obrazem. Częste powtórzenia umożliwiają zapamiętanie dzwięków.

- ZWIAZEK SPÓŁGŁOSEK
Połączenia spółgłosek przysparzają wiele trudności, lecz prezentowanie ich w połączeniu z obrazkami ułatwia wizualizację dzwięków. Nauczyciel umieszcza obrazki i dzwięki na dwóch stronach kartoników. Uczniowie nazywają dzwięki, patrząc na obrazek, albo dają przykłady wyrazów, widząc zapis dźwięku.
- BINGO
Uczniowie otrzymują kartoniki ze spółgłoskami. Nauczyciel odczytuje słowo, a uczniowie muszą zakryć odpowiednią spółgłoskę, którą usłyszeli na początku wyrazu. Ćwiczenie można utrudnić, polecając uczniom skoncentrowanie się na spółgłosce znajdującej się na końcu lub w środku wyrazu. Gdy uczniowie poznają już to ćwiczenie, mogą wykonać je w parach: Uczeń A wymawia wyraz, uczeń B zakrywa usłyszaną spółgłoskę, potem na odwrót.
b banana
p pear
b beer
d dog
c cat
- WYRAZ NIEPASUJĄCY DO POZOSTAŁYCH
Technika ta polega na stworzeniu zestawu kilku wyrazów zawierających minimalną parę, trzy dzwięki powinny być takie same, np. it-seat-sit-sit. Uczniowie musza wskazać wyraz o innym brzmieniu.
- DOPASOWYWANIE OBRAZKA DO WYRAZU
nauczyciel pokazuje uczniom obrazki przedstawiające dwa wyrazy o podobnym brzmieniu. Następnie wypowiada wyraz, a uczniowie wskazują ten, o którym jest mowa.
flower, flour
woman, women
write, ride
Inne przykładowe zadania to Bingo z samogłoskami, budowanie słów, Bingo rymowane, uzupełnianie opisu, dopasowywanie wyrazów.
> NAUCZANIE SPRAWNOŚCI MÓWIENIA
- IMIONA
Każdy uczeń pisze na kartce swoje imię i nazwisko. Wszystkie kartki zostają zebrane przez nauczyciela i potasowane, tak aby nikt nie dostał własnej. Każdy uczeń otrzymuje kartkę i ma za zadanie znaleźć osobę, która nosi to imię. W tym celu uczniowie używają wcześniej poznanych struktur: What’s your name? Are you...? Itp. Ćwiczenie to zachęca uczniów do mówienia w kontekście poznawania. Można przeprowadzić je na początku roku, kiedy uczniowie słabo się znają bądź też dopiero uczą się przedstawiać po angielsku.
- YES/ NO
Jeden uczeń wychodzi na środek i myśli o jakimś przedmiocie. Pozostali zadają mu pytania dotyczące tego przedmiotu, a on może tylko odpowiedzieć TAK lub NIE. Ćwiczenie to wyzwala umiejętność zadawania pytań w kontekście sytuacyjnym.
- ZNAJDŻ KOGOŚ KTO...
Nauczyciel rozdaje klasie kopie: Find someone who...Uczniowie poruszają się po klasie i próbują znaleźć kogoś, kto np. żuje gumę, wierzy w duchy, urodził się w niedzielę itp. Po znalezieniu takiej osoby uczeń zapisuje jej imię w odpowiedniej linijce. Celem jest wypełnienie wszystkich linijek w możliwie najkrótszym czasie. Zabawa ta doskonali umiejętność zadawania pytań w określonym celu.
Find someone who...
chews chewing gum......
likes to have very hot baths...
reads more than one book a week.....
- PANTOMIMA
Nauczyciel daje każdemu uczniowi kartkę, na której znajduje się przedmiot, czynność, osoba lub wyraz. Wybrany uczeń stara się bez użycia mowy przedstawić dany element, zaś pozostali muszą zgadnąć, co to jest. Po odgadnięciu następny uczeń prezentuje swój przykład, a inni odgadują.
- ZGADNIJ KTO TO
Każdy uczeń pisze na kartce kilka zdań o sobie, np. I have blue eyes. I have dark hair, I have a dog, I can’t swim. Nauczyciel zbiera kartki i wkłada je do koszyka. Uczniowie podchodzą i biorą po jednej. Odczytują napisane na niej zdanie, a ich zadaniem jest znalezienie autora tej kartki. W tym celu poruszają się po klasie i zadają innym uczniom pytania dotyczące informacji zawartej na kartce.
Warto wspomnieć również o ćwiczeniach typu stem sentences, partnerskie puzzle, bliźniacze obrazki, back to back, bez dźwięku, tylko dzwięk, ankieta klasowa, ubrania-domino, family spinner, what is she wearing?, Yummy!, zakupy, gotowanie, zgadywanie słowa.
> NAUCZANIE ROZUMIENIA ZE SŁUCHU
W nauce mówienia w języku obcym dużą rolę odgrywa słuchanie i rozumienia ze słuchu. Jest ono przydatne w wielu sytuacjach: oglądaniu telewizji, słuchaniu radia, słuchaniu instrukcji i zapowiedzi na dworcach, przyjmowaniu porad. Rozumienie ze słuchu jest niezależną sprawnością językową.
- TECHINKA OBRAZKA
Nauczyciel przedstawia obrazek. Uczniowie opisują go, przewidują, co się już wydarzyło i co się jeszcze wydarzy. Obrazek wzbudza zainteresowanie uczniów i zwiększa ich motywację do słuchania.
- SŁOWA-KLUCZE
Nauczyciel pisze na tablicy pięć słów-kluczy. Na ich podstawie uczniowie przewidują o czym będzie nagranie. Wzbudza to ich zainteresowanie i skupia uwagę na zadaniu. Przypominanie znanych elementów języka związanych z tematyką tekstu, zwiększa możliwość zrozumienia tekstu.
- TECHINKA ZAZNACZANIA
Uczniowie otrzymują od nauczyciela listę osób i przedmiotów. Zaznaczają na arkuszach plusikami elementy, które usłyszą w tekście. Jest to ćwiczenie słuchania selektywnego, towarzyszącego sytuacjom komunikacyjnym.
-HIDE AND SEEK!
Zabawa ta jest ćwiczeniem w wydawaniu i wykonywaniu poleceń. Ważne jest, aby uczniowie znali słownictwo w niej wykorzystywane. Zabawa rozwija koordynację wzrokowo-słuchowo-motoryczną, a także orientację w przestrzeni (left/right). Jeden z uczniów wychodzi z klasy. W tym samym czasie pozostali uczniowie ukrywają jakiś przedmiot, np. w torbie jednego z nich albo pod ławką. Po powrocie ucznia pozostali wydają mu polecenia w taki sposób, aby pomóc w odnalezieniu ukrytego przedmiotu: Go stright! Turn left! Climb the desk!...
Sprawność rozumienia ze słuchu można również kształcić poprzez ćwiczenia typu rysowanie wiersza, Simon says..., technika odpowiedzi, kategorie, role-play, technika notowania, przewidywania, uzupełniania tekstu, tabeli, zaznaczania, układania, uzupełniania obrazka, rysowania, szeregowania obrazków, dopasowywania obrazka do usłyszanego tekstu.

> NAUCZANIE SPRAWNOŚCI CZYTANIA
- ŚLEDZENIE TEKSTU
Uczniowie, którzy mają trudności w śledzeniu tekstu, mogą podążać za nim, posługując się palcem wskazującym, kolorowym mazakiem lub wskaźnikiem. Pomoże to w prosty sposób skupić się na tekście.
- BACK CHAINING, czyli powtarzanie od końca
Kiedy tekst jest już znany w klasie, nauczyciel pracuje nad wymową. Stosuje technikę Back Chaining. Należy czytać wyrazy od końca zadnia, najpierw ostatni wyraz, dwa ostatnie, trzy ostatnie itd., np.
leave?...
train leave?...
the train leave?...
does the train leave?...
time does the train leave?...
What time does the train leave?
- TECHNIKA OBRAZKA
Nauczyciel pokazuje uczniom obrazek z tekstem, który będzie czytany. Może to być obrazek z podręcznika lub inny, odpowiadający tematyce danego tekstu. Nauczyciel zadaje pytanie: Co widzicie na obrazku?, po angielsku: What can you see in the picture? Uczniowie starają się opowiedzieć po angielsku, co przedstawiono na obrazku. Operują znanymi im, prostymi konstrukcjami językowymi i wyrazami. Opisanie obrazka powoduje, że uczniowie koncentrują się na tematyce i chcą dowiedzieć się, o czym będzie tekst.
-WPROWADZENIE NOWEGO SŁOWNICTWA
Przed zapoznaniem uczniów z tekstem, nauczyciel wprowadza kilka nowych słów, bez znajomości których niemożliwe jest nawet ogólne zrozumienie tekstu.
Techniki towarzyszące czytaniu i następujące po nim związane są z ogólnym i szczegółowym rozumieniem tekstu, uzyskaniem określonych informacji i umiejętnością ich dalszego wykorzystania.
Po przeczytaniu przez uczniów tekstu, nauczyciel zadaje im pytania ogólne. Nauczyciel wypowiada pytania, zapisując je jednocześnie na tablicy, co ułatwiało uczniom skoncentrowanie się na pytaniu i udzielenie właściwej odpowiedzi. Uczniowie najczęściej nie mają problemów z pytaniami ogólnym. Trudności sprawiają im natomiast pytania szczegółowe, dlatego też nauczyciel stosuje określone techniki.
- WYPEŁNIANIE LUK
Nauczyciel rozdaje kopie znanego tekstu, w którym brakuje jednak istotnych informacji. Uczniowie czytając tekst, uzupełniają go brakującymi wiadomościami. Jest to ciekawy sposób sprawdzenia rozumienia tekstu.
- SEKWENCJA ZADAŃ
Nauczyciel rozdaje uczniom paski papieru z umieszczonymi na nich zdaniami czytanki. Po przeczytaniu tekstu uczniowie muszą ułożyć zdania w odpowiedniej kolejności, tak aby powstało streszczenie przeczytanego tekstu.
- MAKING A BORING TEXT INTERESTING
Każdy z uczniów lub każda para dostaje pocięty na części tekst lub dialog. Zadaniem uczniów jest ułożyć poszczególne części w odpowiedniej kolejności. Uwieńczeniem ćwiczenia może być wysłuchanie tekstu z kasety z jednoczesnym sprawdzeniem poprawności wykonanego zadania. Inną możliwą wersją jest rozdanie każdemu uczniowi w grupie jednego odcinka tekstu lub dialogu. Uczniowie muszą ustawić się w odpowiedniej kolejności i przeczytać swoje fragmenty tworzące zwarty tekst.
Warto zajrzeć również do zadań typu composing a text, messy text, przewidywanie wydarzeń, główna myśl, herringbone, sekwencja zdarzeń, historyjki obrazkowe, rysowanie scenki, diagramy, mapa tekstu, puzzle wyrazowe oraz wszelkiego rodzaju opowiadanie historyjek i bajek.
>NAUCZANIE SŁOWNICTWA
- WPROWADZANE SŁOWNICTWA
Jeżeli jest to tylko możliwe, nauczyciel, chcąc zaprezentować określoną leksykę, przynosi przedmioty umożliwiające zilustrowanie znaczeń danych słów. W ten sposób wprowadza się nazwy przedmiotów w klasie, ubrań, owoców, warzyw, naczyń, garnków, sztućców, kolorów itp. Nauczyciel prezentuje dany przedmiot, podaje jego nazwę, a uczniowie oglądają przedmiot i powtarzają nazwę.
-SKOJARZENIA TEMATYCZNE
Zadaniem uczniów jest zgromadzenie dużej ilości wyrazów związanych tematycznie z określonym wyrazem podstawowym. Ćwiczenie to umożliwia powtórzenie wielu wyrazów w krótkim czasie.
- BANK SŁÓW
Nauczyciel razem z klasą przygotowuje pudełko, w którym znajdują się kartoniki z wszystkimi poznanymi wyrazami lub ich obrazkowe odpowiedniki. Pod koniec lekcji każdy uczeń wyciąga jeden kartonik i musi podać angielski odpowiednik wyrazu. Uczniowie bardzo chętnie wykonują to ćwiczenie, umożliwia im ono ciągłe powtarzanie słownictwa.
- I’M GOING TO BRISTOL AND I’M GOING TO BUY...
Nauczyciel rozpoczyna ćwiczenie zdaniem: I’m going(to Bristol) and I’m going to buy...Uczniowie muszą wymienić jak najwięcej wyrazów rozpoczynających się na jakoąś literę np. b (bananas, berries, bread). Innym razem nauczyciel mówi: I’m going to Manchester and I’m going to buy...Uczniowie muszą znaleźć jak najwięcej wyrazów rozpoczynających się na literkę m.
-ANAGRAMS
Ćwiczenie rozwija analizę i syntezę wzrokową i fonologiczną.
Nauczyciel zapisuje długie słowo na tablicy. Uczniowie muszą ułożyć tak dużo angielskich słów, ile tylko potrafią, z użyciem liter z tablicy. Każda litera może być użyta tylko raz, w każdym wyrazie. Uczniowie podzieleni są na grupy i dostają pięć minut na wykonanie zadania. Nastepnie jeden członek każdej grupy podchodzi do tablicy i zapisuje słowa swojej grupy. Grupa, która stworzy najdłuższą listę słów wyrywa. Dobrymi słowami są np. superstiton, population, elephant. W razie wątpliwości dotyczących pisowni jakiegoś wyrazu można skorzystać z pomocy słownika.
Nauczać i utrwalać słownictwo można jeszcze na wiele sposobów. Warto chociażby wspomnieć tu grę w państwa-miasta, ubrania/pogoda, pulling funny faces, sałatka zdaniowa itd.
>NAUCZANIE STRUKTUR GRAMATYCZNYCH
Nauczanie struktur gramatycznych odbywa się w trzech fazach: prezentacji, praktyki językowej i produkcji. Nauczyciel po przeczytaniu na głos tekstu prezentuje wystepującą w nim nową strukturę. W tym celu tłumaczy zdanie, wypowiada je głośno i prosi uczniów o kilkakrotne powtórzenie. Nauczyciel używa konkretnych przedmiotów.:
Np. What is it? This is a pen.
Lub obrazków ilustrujących te przedmioty
Np. What colour is it? It’s red.
Stara się przedstawiać strukturę w określonym, znanym uczniom kontekście. Zadaje pytania, na które odpowiadają, używając nowych struktur w sposób naturalny:
Np. Do you like pizza? I don’t like pizza.
Nauczyciel nie analizuje nowych struktur językowych językowych i nie dzieli ich na pojedyncze elementy. Dąży do tego, aby przedstawiać struktury jako całość. Po kilku powtórzeniach, bazując na analogii językowej, przechodzi do kolejnego etapu- praktyki językowej. Tylko w przypadku trzech struktur językowych nauczyciel uznaje za konieczne ich dokładne wyjaśnienie:
Struktura1 – zadanie twierdzące, pytające i przeczące w czasie Present Continuous
Struktura2 – zdanie twierdzące, pytające i przeczące w czasie Present Simple
Struktura3 – zdanie twierdzące, pytające i przeczące z zastosowaniem czasownika modalnego CAN
Powyższe struktury należy przedstawić, odnosząc się do kinesthetic learning modality.
- WAKACYJNY PASZPORT
Uczniowie otrzymują kopie paszportu wakacyjnego. Ich zadaniem jest, zadawanie sobie w parach pytań typu: Where would you like to go? a nastepnie wypełnia paszport. Ćwiczenie to stanowi połączenie sprawności mówienia, produkcji struktur gramatycznych i sprawności pisania.
- OPISYWANIE OBRAZKA
Nauczyciel rozdaje uczniom kopie obrazka, przedstawiającego sytuację. Uczniowie pracują w grupach. Ich zadaniem jest wypowiedzenie poprawnych gramatycznie zdań opisujących ten obrazek. Wygrywa ta grupa, która stworzy najwięcej zdań.
- GLUGGING
Ćwiczenie to rozwija świadomość syntaktycznego aspektu języka. Może stanowić pomoc w ćwiczeniu różnych czasów.
Nauczyciel wskazuje jednego ucznia, który ma za zadanie pomyśleć o jakimś czasowniku, nie wypowiadając go na głos. Reszta klasy zadaje pytanie , zastępując nieznany im czasownik pseudoczasownikiem to glug:
Do you glug every day?
Are you glugging at the moment?
Did you glug yesterday?
Do you glug standing?

- I love your hairy chest!
Klasa podzielona jest na rywalizujące ze sobą grupy. Każda z nich wymyśla jakieś zdanie lub przysłowie (np.I love you hairy chest!) i przekazuje je dwóm reprezentantom innej grupy, którzy mają za zadanie odegrać scenkę. Pozostali członkowie tej samej grupy muszą odgadnąć, jakie to zdanie.
Inne zadania, które utrwalają struktury gramatyczne to np. A little house, There is/are, traffic signs, I eat breakfast at seven o’clock, Who am I?, czy mogę?, lokatorzy itd.

Osoby dotknięte dysleksją, dysgrafią i dyskalkulią narażone są na wiele niepowodzeń szkolnych. Pomimo wysiłku, poświęconego czasu i licznych prób nie są w stanie nauczyć się pewnych rzeczy. Powoduje to u nich frustrację, poczucie niższej wartości i brak wiary we własne możliwości, co z kolei wtórnie osłabia zdolności intelektualne chorego. Dlatego też nauczanie dziecka z dysleksją jest szczególnym wyzwaniem dla nauczyciela.
Bibliografia:
- Anna Butkiewicz , Katarzyna Bogdanowicz „Dyslexia in the English Classroom” Techniki nauczania języka angielskiego uczniów z dysleksją; Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2004;
- Hanna Komorowska „metodyka nauczania języków obcych” Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2005
- http://www.jezykangielski.org/index.php?newsid=693
- http://enauczyciel.w.interia.pl/uczen.htm

Bytom 2015 Opracowała: Agnieszka Bazan