Bawię się i uczę - program zajęć korekcyjno - kompensacyjnych

PROGRAM
ZAJĘĆ KOREKCYJNO – KOMPENSACYJNYCH
dla uczniów klasy I
Autorki programu: mgr Jolanta Kunecka
mgr Grażyna Koruszowic

Tytuł programu: „Bawię się i uczę”
Cele programu:

Cel główny: wyrównywanie startu szkolnego dzieci z trudnościami w uczeniu się

Cele bezpośrednie:
- stymulowanie ogólnego rozwoju dziecka,
- ćwiczenia orientacji przestrzennej,
- rozwijanie ogólnej sprawności ruchowej,
- usprawnianie umiejętności słuchania i koncentracji uwagi na wybranych czynnościach,
- wyrabianie właściwej motywacji do nauki, uczenie się również poprzez zabawę,
- wykształcenie umiejętności analizy i syntezy słuchowej wyrazów,
- usprawnianie percepcji wzrokowej i koordynacji wzrokowo – ruchowej,
- rozwijanie sprawności manualnej,
- utrwalanie wzorów liter drukowanych i pisanych,
- doskonalenie techniki czytania i pisania,
- kształtowanie rozumowania operacyjnego,
- wdrażanie do systematycznej pracy w domu
- Osoby współpracujące w realizacji programu: nauczyciel nauczania zintegrowanego, wychowania fizycznego, nauczyciel prowadzący gimnastykę korekcyjną, pedagog szkolny, psycholog szkolny, rodzice, konsultacje logopedyczne
- Czas realizacji programu: 1 rok szkolny, spotkania z częstotliwością dwa razy w tygodniu
- Adresaci programu: dzieci w wieku 7 lat z niedostateczną dojrzałością szkolną będące w kl. 1
- Działania związane z przygotowaniem i realizacją programu:
- Działania związane z przygotowaniem i realizacją programu:
Czynności przygotowawcze:
- dokonanie diagnozy pedagogicznej,
- analiza opinii, orzeczeń z PPP,
- konsultacje z pedagogiem , psychologiem szkolnym oraz innymi specjalistami ( w razie konieczności),
- ustalenie terminów spotkań z rodzicami, zawarcie kontraktu,
- przedstawienie rodzicom celów i sposobów realizacji programu,
- ustalenie harmonogramu zajęć,
- zgromadzenie potrzebnych materiałów dydaktycznych, przyborów,
- ustalenie sposobu dokumentowania zajęć ( założenie teczki, zeszyty, karty pracy, arkusze obserwacji),
- opracowanie zestawu zadań dla dzieci do ćwiczeń w domu
Realizacja programu:
1.Integracja grupy
- Zawarcie kontraktu, ustalenie zasad współpracy w grupie, oznakowanie teczki potrzebnej na gromadzenie materiałów
- Zabawy integrujące grupę „Jak się nazywasz? Co lubisz robić?”, „Iskierka”, „Głuchy telefon”, zabawy z kłębkiem wełny – rzucanie do kolegi, koleżanki włóczki i wypowiadanie jego imienia, tworzenie plątaninki którą potem trzeba rozwinąć
Planowany termin realizacji: pierwsze zajęcia, czas trwania: 45 min
2.Terapia funkcji przestrzennych
a.) Rozwijanie orientacji w schemacie własnego ciała:
- różnicowanie strony lewej i prawej ciała,
- odtwarzanie prostych układów ruchowych do rymowanek pokazywanych przez nauczyciela,
- wykonywanie prostych układów ruchowych pod dyktando,
- oglądanie swojego ciała w lustrze i poruszanie wskazaną częścią ciała,
b.) Rozwijanie orientacji w przestrzeni:
- manipulowanie przedmiotami (maskotką) i poruszanie się zgodnie z poleceniami: połóż nad, na , za , przed, pomiędzy, obok, pod, przy
- ćwiczenia w parach z osobą stojącą naprzeciw
- wskazywanie i nazywanie położenia przedmiotów w przestrzeni
c.) Różnicowanie i określanie kierunków na płaszczyźnie:
- rysowanie pod dyktando
- rysowanie rysunków symetrycznych według linii centralnej i niesymetrycznych
- rysowanie oburącz
- zabawy zegarowe

Planowany termin realizacji: pierwszy miesiąc, okazjonalnie w ciągu roku, czas trwania: ok. 5 – 10 min. na zajęciach
3.Terapia funkcji wzrokowych i koordynacji wzrokowo – ruchowej
a.) Ćwiczenia pamięci i percepcji wzrokowej ( na materiale obrazkowym, geometrycznym, literopodobnym i literowym )
- rozpoznawanie przedmiotów i ich elementów na obrazkach, układanie pusów
- porównywanie przedmiotów różniących się jedną cechą
- dobieranie obrazka do jego cienia
- dobieranie obrazków parami – gra „memo”
- domina obrazkowe, figurowe, literowe
- układanie obrazków z części, układanie puzzli
- wskazywanie różnic i podobieństw między obrazkami
- zabawy „co się zmieniło” lub „ kto zmienił miejsce”
- wyszukiwanie obrazków lub przedmiotów opisywanych słownie
- obrysowywanie i kopiowanie figur
- odtwarzanie z pamięci układów wzrokowo-przestrzennych z klocków według wzoru
- odwzorowywanie kształtów złożonych (Spionek)
- zabawy w skojarzenia
- dorysowywanie kształtom literopodobnym brakujących elementów wg wzoru
- segregowanie takich samych liter
- lepienie liter z plasteliny lub układanie z drutu
- różnicowanie liter najczęściej mylonych
b.) Ćwiczenia koordynacji wzrokowo – ruchowej:

- ćwiczenia motoryki dużej:
- ćwiczenia rozmachowe rąk, krążenia , wymachy do przodu , do tyłu, kreślenie długich , płynnych ruchów w powietrzu, kreślenie ósemki, poklepywanie ramion naprzemienne,
- zamalowywanie farbami dużych płaszczyzn, zamalowywanie dużych przestrzeni w określonych konturach, malowanie farbami dużych form kolistych, falistych i szlaków, pogrubianie konturów
- zabawy zręcznościowe, podrzucanie i łapanie maskotki w różnych pozycjach i w chodzie; podrzucanie balonu, piłki
- ćwiczenia koordynacji całego ciała (zabawy skoczne, bieżne, rzutne, zręcznościowe, siłowe, na ławeczce jako równoważni; zabawy orientacyjno-porządkowe, relaksacyjne)

- ćwiczenia motoryki małej:
- zaciskanie i otwieranie palców, zaciskanie gąbki, formowanie kuli z kartki papieru i rozwijanie jej, darcie gazety,
- naśladowanie gry na pianinie, pisania na maszynie, padającego deszczu, strzepywanie rosy z palców, malowanie palcami , wodzenie po śladzie
- cięcie nożyczkami po linii prostej, falistej, wycinanie figur geometrycznych
- różnorodne wycinanki, wydzieranki, naklejanki, składanie papieru, stemplowanie
- rysowanie kresek pod dyktando do piosenki „Wlazł kotek na płotek”
- zwijanie włóczki
- ćwiczenia manipulacyjne (zbieranie, nawlekanie drobnych elementów; rozpoznawanie przedmiotów za pomocą dotyku)

- ćwiczenia grafomotoryczne:
- rysowanie wzorów po śladzie kreskowym i kropkowym, pogrubianie konturów, zamalowywanie powierzchni,
- kopiowanie przez kalkę
- rysowanie za pomocą szablonów,
- rysowanie wzorów i szlaczków literopodobnych w liniaturze
- pisanie liter ze szczególnym uwzględnieniem prawidłowego ułożenia ręki na narzędziu pisarskim
ćwiczenia poprawiające graficzną stronę pisma, pisanie sylab i wyrazów bez odrywania ręki
Planowany termin realizacji: cały rok, czas trwania: do 20 min. na każdych zajęciach
4.Terapia funkcji słuchowych i koordynacji słuchowo – ruchowej
a) Ćwiczenia percepcji słuchowej :
- różnicowanie dźwięków na instrumentach muzycznych
- rozpoznawanie dźwięków i lokalizowanie ich w czasie i przestrzeni;
- wskazywanie źródła dźwięku ;
- wyklaskiwanie rytmu przez nauczyciela i układanie klocków przez dziecko zgodnie z usłyszanym rytmem
- słuchanie melodii i opowiadań z płyt cd ;
b) Ćwiczenia słuchowo- ruchowe :
- śpiewanie odpowiednio dobranych piosenek, wyliczanek, wierszyków;
- wystukiwanie rytmu melodii palcami, dłonią np. o blat ławki;
- zabawa „Drzewa ", „Co tak szeleści ", „Bałwanki”, „Zimowy taniec ";
- wykonywanie przez dziecko prostych poleceń : podnieś prawą rękę, potem przechodzimy do skrzyżowanych : prawą ręką pokaż lewe np. ucho;
c) Ćwiczenia słuchu fonematycznego oraz analizy i syntezy słuchowej :
- podział wyrazu na sylaby :
- dzielenie wyrazów na sylaby z jednoczesnym np. stukaniem w rytm wypowiadanych sylab;
- śpiewanie wyrazów sylabami;
- liczenie sylab w wyrazie;
- porównywanie liczby sylab w wyrazach;
- podział wyrazów na sylaby poprzez odcinanie pasków papieru;
- zaczynanie i kończenie wyrazów dwusylabowych;
- segregowanie wyrazów wg ilości sylab;
- tworzenie wyrazów rozpoczynających się od podanej sylaby;
- różnicowanie sylab podobnych;

- rozpoznawanie i wyodrębnianie głosek w wyrazach :
- wybieranie obrazków, których nazwa rozpoczyna się na podaną przez nauczyciela głoskę;
- rozpoznawanie nazwy obrazka na podstawie pierwszej głoski;
- wydzielanie pierwszej głoski z wyrazu;
- wypowiadanie par wyrazów rozpoczynających się tą samą głoską;
- wyszukiwanie obrazków, przedmiotów, których nazwy kończą się określoną głoską;
- wypowiadanie wyrazów tak, aby następny wyraz zaczynał się na ostatnią głoskę poprzedniego wyrazu;
- rozpoznawanie głosek wewnątrz wyrazów trzygłoskowych:
- liczenie i czytanie głosek " słuchem ";
- rozpoznawanie głoski powtarzającej się w wyrazie;
- przekształcanie wyrazów poprzez zmianę głoski;
- rozpoznawanie samogłosek oraz spółgłosek w wyrazach,

- słuchowa analiza i synteza zdań :
- różnicowanie słuchem zdania krótkiego i długiego;
- układanie zdań prostych;
- układanie zdań rozwiniętych;
- układanie zdań i podział ich na wyrazy;
- porównywanie liczby wyrazów w zdaniach;
- oznaczanie miejsca danego wyrazu w usłyszanym zdaniu;
- przestrzenne przedstawienie ilości wyrazów w zdaniu;
- graficzny podział wyrazów w zdaniu przy pomocy kresek;

Planowany termin realizacji: cały rok, czas trwania: do 15 min. na każdych zajęciach
5.Ćwiczenia w czytaniu i pisaniu
- utrwalanie znajomości liter w skojarzeniu z dźwiękiem ( domino obrazkowo- literowe );
- utrwalanie pojęcia samogłoski i spółgłoski;
- tworzenie sylab otwartych i zamkniętych;
- czytanie i rozpoznawanie sylab;
- czytanie sylab w krótkich ekspozycjach;
- utrwalanie czytania sylab i prostych, krótkich wyrazów;
- rozsypanki sylabowe, suwaki, zegary sylabowe;
rozsypanki literowe;
- dobieranie podpisów do obrazków;
- uzupełnianie brakujących liter w wyrazach;
- czytanie całościowe sylab i wyrazów;
- czytanie prostych zdań, a w późniejszym etapie zdań złożonych;
- czytanie selektywne głośne i ciche;
- czytanie z przesłoną;
- czytanie chóralne;
- czytanie z podziałem na role;
- ćwiczenia w rozumieniu czytanych treści;
- ćwiczenia w odwzorowywaniu liter;
- przepisywanie liter, sylab, wyrazów, zdań;
- teksty z lukami literowymi;
- teksty z lukami sylabowymi;
- teksty z lukami wyrazowymi, luki uzupełnia się wyrazami za pomocą obrazków, tekst obrazkowo- wyrazowy;
- pisanie liter, sylab, wyrazów, zdań z pamięci i ze słuchu;
- ćwiczenia w pisaniu wyrazów z dwuznakami, ze zmiękczeniami , z trudnościami ortograficznymi;

Planowany termin realizacji: cały rok, czas trwania: do 15 min. na każdych zajęciach
6.Kształtowanie rozumowania operacyjnego
- ćwiczenia w porządkowaniu, klasyfikowaniu zbiorów;
- ćwiczenia w rozróżnianiu cech ilościowych i jakościowych;
- ćwiczenia w rozpoznawaniu i nazywaniu podstawowych figur geometrycznych;
- ćwiczenia w przeliczaniu , rozumienie liczby w 3 aspektach;
- gry i zabawy z zastosowaniem chodniczka liczbowego i osi liczbowej;
- ćwiczenia doskonalące technikę rachunkową dodawania i odejmowania;
- ćwiczenia kształtujące umiejętności praktyczne :
mierzenie czasu i obliczenia kalendarzowe;
- rozwiązywanie prostych zadań tekstowych;

Planowany termin realizacji: cały rok, czas trwania: do 15 min. na każdych zajęciach
- Czynności związane z zakończeniem zadania:
- podsumowanie zajęć z uczniami,
- przygotowanie dyplomów dla uczestników zajęć i arkuszy samooceny
- sporządzenie oceny opisowej osiągnięć uczniów,
- poinformowanie nauczycieli o postępach poczynionych przez uczniów,
- rozmowy indywidualne z rodzicami dotyczące efektów pracy, udzielenie wskazówek do dalszej pracy,
- wspólne zakończenie zajęć połączone z rozdaniem dyplomów (obecni uczniowie i rodzice)

- Oczekiwane rezultaty (efekty):
- zmniejszenie lub wyrównanie stwierdzonych deficytów rozwojowych u dzieci;
- zdobywanie przez dzieci nowych wiadomości i umiejętności;
- wyrównanie startu szkolnego dziecka;
- osiągnięcie przez dziecko sukcesu i podniesienie własnej samooceny;
- wdrożenie dziecka do systematycznej pracy w szkole i w domu;

- Ewaluacja programu:
- wypełnienie arkusza obserwacji rozwoju dziecka na początku wdrażania programu oraz na zakończenie; porównanie wyników
- rozmowa z osobami współpracującymi w realizacji programu „Bawię się i uczę”
- rozmowa z uczniami na temat przeprowadzonych zajęć; podsumowanie pracy i dokonanie samooceny

- Literatura:

1) Bogdanowicz M. „Metoda Dobrego Startu” wyd. " Fokus " , Gdańsk 1998
2) Czajkowska I., Herda K. „Zajęcia korekcyjno- kompensacyjne w szkole”, WSiP , Warszawa 1996
3) Gruszczyk- Kolczyńska E. „Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki”, WSiP, Warszawa 1997
4) Jastrząb J. „Gry i zabawy w terapii pedagogicznej” , Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno
Pedagogicznej, Warszawa 2002
5) Spionek H. „Zaburzenia rozwoju uczniów a niepowodzenia szkolne”, WSiP, Warszawa 1985
6) Zakrzewska B. „Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu”, WSiP, Warszawa 1996
7) Bogdanowicz M. „Ćwiczenia grafomotoryczne Hanny Tymichowej usprawniające technikę rysowania i pisania”, Gdańsk 1991