Edukcja prozdrowotna i ekologiczna w przedszkolu

REFERAT NA RADĘ SZKOLENIOWĄ

Dzieciństwo jest tym okresem w życiu człowieka, w którym kształtują się postawy określające obecne i późniejsze działania człowieka między innymi w zakresie zdrowia i ekologii.
Przedszkole ma ogromny wpływ na kształtowanie sie tych postaw, dlatego niezmiernie ważne jest to, co oferujemy dzieciom w tym zakresie.
Współczesna pedagogika dąży do opieki nad zdrowiem człowieka nie tylko w działaniach profilaktycznych, ale również wtedy, gdy człowiekowi nic nie zagraża i nic nie dolega. Zdrowia dzieci nie można pozostawić samemu sobie, jest ono warunkiem wychowania. Jednocześnie jednak wychowanie jest warunkiem zdrowia. Zadania związane z ochroną zdrowia oraz rozwijaniem sprawności fizycznej zobowiązują nauczyciela przedszkola do tworzenia sprzyjającego zdrowiu środowiska wychowawczego, które kształtować będzie nawyki higieniczne i rozwijać sprawność ruchową dzieci. Istotą współcześnie rozumianego zdrowia jest wykształcenie określonych umiejętności i nawyków na podstawie konkretnych wiadomości. Źródłami wiedzy są tu środki masowego przekazu, ale przede wszystkim programy edukacji przedszkolnej i szkolnej.
Zainteresowanie dziecka sprawami zdrowia przejawia się w jego pytaniach, a odpowiedzi na nie nastręczają najczęściej wiele trudności. Maluchy nazywają najczęściej prawie wszystkie części swojego ciała. Starszaki dociekają, co jest w jego wnętrzu i co tam się dzieje. Podstawowa wiedza anatomiczna jest potrzebna dziecku do rysowania postaci oraz co ważniejsze, do porozumiewania się z dorosłymi, gdy jest chore i coś je boli.
W okresie przedszkolnym wzrasta aktywny i świadomy udział dziecka i jego zaangażowanie w to, co je dotyczy – co za tym idzie, może się ono także angażować w sprawy własnego zdrowia.
Do zadań edukacji zdrowotnej w przedszkolu należy przede wszystkim kształtowanie czynnych postaw wobec zdrowia oraz bezpieczeństwa własnego i innych, a także rozwijanie sprawności ruchowej. Niemniej ważne jest wdrażanie do przestrzegania zasad bezpieczeństwa, wyrabianie nawyków higieniczno-kulturalnych związanych z zachowaniem czystości oraz przyswajanie wiedzy o tym, co sprzyja, a co zagraża zdrowiu.
Edukacja zdrowotna ma na celu ukazanie dzieciom wartości zdrowia jako potencjału, którym dysponują, kształtowanie poczucia odpowiedzialności za zdrowie, wyposażenie ich
w odpowiednią wiedzę i umiejętności, kształtowanie odpowiednich postaw i nawyków. Zdrowie jest bowiem wartością, którą należy promować, wzmacniać, aktywnie podnosić na wyższy poziom oraz rozważnie i świadomie gospodarować jej zasobami.
Zadaniem nauczyciela jest dostarczenie dziecku wiedzy o zdrowiu oraz ukształtowanie czynnej postawy wobec zabiegów zdrowotnych, które pozwalają zdrowie chronić, doskonalić, ratować i pomnażać. W tak pojmowanym wychowaniu zdrowotnym dziecko musi być traktowane nie tylko jako przedmiot oddziaływań wychowawczych, ale przede wszystkim jako aktywny podmiot, który chce i umie o zdrowie dbać. Założenie to wymaga od wychowawcy odpowiedniego doboru treści i umiejętności organizowania sytuacji wychowawczych.
Najważniejszym warunkiem prawidłowego rozwoju niezbędnych form zachowań wobec zdrowia jest spokojny, odpowiednio zorganizowany rozkład zajęć, pozwalający dzieciom na podjęcie spokojnych zharmonizowanych działań.
Rozkład dnia przedszkolnego powinien zatem uwzględniać:potrzebę regularnego żywienia dzieci, rozmieszczenia posiłków,potrzebę popołudniowego odpoczynku,potrzebę przebywania dzieci na powietrzu, w każdej porze roku,potrzebę zmienności ruchu i pozycji, z czego wynika konieczność przeplatania zajęć i zabaw o mniejszej i większej intensywności ruchu,potrzebę utrzymania należytej proporcji dowolnej i obowiązkowej działalności dziecka oraz przeznaczenia możliwie jak najwięcej czasu na zabawę.
Naczelną metodą znajdującą zastosowanie we wszystkich formach pracy z dziećmi, w tym także pracach z zakresu wychowania zdrowotnego jest organizowanie działania dziecka przez:samodzielne doświadczenie, poszukiwanie;zadania stawiane dzieciom do wykonania;ćwiczenia utrwalające, które pobudzają dziecko do powtarzania wcześniej nabytych umiejętności.Są to metody czynne. Obok nich nauczyciel posługuje się metodami słownymi i poglądowymi. Są to tzw. metody oddziaływania pedagogicznego, które pełnią rolę służebną wobec metod czynnych. Nauczyciel posługuje się żywym słowem, rozmową, opowiadaniem, objaśnieniem pokazem i wzorem. W procesie wychowania zdrowotnego wykorzystuje:
filmy oświatowo – zdrowotne;
przeźrocza;
taśmy magnetofonowe i płyty;
wystawy;
inscenizacje ( teatr lalek, teatr cieni, drama)
quiz, zgaduj – zgadula;
konkursy czystości i higieny ( rysunkowy, sprawnego wykonywania określonych czynności, np. prawidłowego mycia rąk), wszelkiego rodzaju znaczki, plakietki, naklejki demonstrujące prawidłowe zachowanie się dzieci w różnych sytuacjach z zakresu bezpieczeństwa, higieny i kultury życia codziennego.
Życie i zdrowie człowieka jet nierozerwalnie związane ze środowiskiem przyrodniczym, które go otacza. Środowisko to stanowiło zawsze podstawę bytu człowieka, który w przeciągu wieków uczył sie jak coraz lepiej adaptować się do tego środowiska, a przede wszystkim zmienić je według swoich potrzeb. Początkowo człowiek żył i działał w harmonii
z przyrodą, ale z biegiem czasu jego wymagania rosły i coraz bardziej zaspakajając swoje potrzeby doprowadził do niszczenia środowiska naturalnego. Zagrażając środowisku nieświadomie zaczął zagrażać sobie samemu. Korzystanie z darów przyrody jest dla człowieka koniecznością. Jest on zmuszony oddychać powietrzem, które go otacza, pic wodę, która jest mu dostępna i żyć w krajobrazie, jaki roztacza sie wokół niego. Aby dziecko wzrastało w świadomości roli środowiska w życiu człowieka i odpowiedzialności za jego ochronę proces kształcenie i wychowania ekologicznego musi rozpoczynać sie już od przedszkola. Tylko długotrwały proces edukacji pozwoli w pełni zrozumieć sens twierdzenia: „człowiek jest częścią przyrody i stanowi nieodłączny element środowiska”.
Zadaniem nauczycieli jest tworzenie sytuacji dydaktycznych, które są pomocne w generowaniu przez dzieci struktury wiedzy o środowisku, która jest niezbędna dla jego zrozumienia. Nauczyciele powinni sie starać, aby ta edukacja nie była okazjonalna, lecz by towarzyszyła dzieciom niemal codziennie, by wplatała się w różne treści i była obecna w życiu przedszkolnym.
Edukacja dzieci w zakresie ochrony i kształtowania środowiska to świadomie zamierzona, celowa, planowana, systematyczna i stopniowa działalność nauczyciela względem dzieci – przy ich aktywnym udziale. Edukacja ekologiczna stwarza możliwość wielostronnego kształcenia, w którym dziecko poprzez przeżywanie i odkrywanie działa na rzecz przyrody i środowiska. W sferze kształtowania świadomości ekologicznej placówki przedszkolne powinny m.in.:wyzwalać chęć do kreowania umiejętności obserwowania środowiska naturalnego,uczyć szacunku do innych istot,kształtować wrażliwość na piękno przyrody i na szkody w środowisku,kształtować nawyki i zachowania proekologiczne, oddziaływać na styl życia i świadomość ekologiczną rodziców.
Jednym z celów wychowania przedszkolnego jest kształtowanie oraz rozwijanie u dzieci stosunku emocjonalnego do otaczającego je środowiska społeczno-przyrodniczego. Do zadań wychowawcy należy związanie uczuciowe najmłodszych z przyrodą i z tym, co jest znane i dobre na świecie.
Edukacja ekologiczna w ramach zajęć w przedszkolu może być w znacznej mierze związana z pracami wytwórczymi oraz zdobywaniem i utrwalaniem wiadomości na temat wpływu techniki na środowisko człowieka, rozumienie konieczności sortowania odpadów oraz różnych źródeł energii. Poza tym ważnym elementem jest ukazanie konieczności ochrony środowiska przed zanieczyszczeniami. Edukacja ekologiczna jest przede wszystkim:zdobywaniem wiedzy o środowisku,edukacją w środowisku poprzez bezpośredni kontakt,edukacja dla środowiska, czyli przygotowaniem dzieci do odpowiedzialnego działania na rzecz ochrony powietrza, wody, gleby, flory i fauny.

Zagadnienia tej edukacji należy realizować w kilku etapach zgodnych z poziomem wiekowym dziecka. Pierwszym etapem edukacji ekologicznej powinno być wskazanie maluchom przyrody czystej, nienaruszonej w celu rozbudzenia w nich wrażliwości na jej piękno. W drugim etapie należy pokazać dziecku przyrodę zdewastowaną przez człowieka, zanieczyszczone rzeki, strumienie, obumierające lasy, unoszące się w powietrzu pyły i dymy wydostające się z kominów przemysłowych. Trzecim etapem powinno być zwrócenie uwagi na przyczyny degradacji środowiska naturalnego oraz uświadomienie, jak wyrządzane szkody w środowisku naprawić albo jak im pomóc.
Podsumowując wszelkie aspekty wychowania zdrowotnego i ekologicznego w przedszkolu nasuwa się oczywisty wniosek, iż instytucja wychowania przedszkolnego powinna stwarzać dzieciom w tej fazie życia i rozwoju niepowtarzalne warunki do realizowania optymalnego wzorca zachowań prozdrowotnych i ekologicznych na całe życie.