Łamiemy bariery przez dobre maniery - program oddziaływań wychowawczych w zakresie rozwijania kultury osobistej

PROGRAM ODDZIAŁYWAŃ WYCHOWAWCZYCH
W ZAKRESIE ROZWIJANIA KULTURY OSOBISTEJ

ŁAMIEMY BARIERY
PRZEZ DOBRE MANIERY

Adresat programu
Wychowankowie Grup Wychowawczych SOSW
w Zespole Placówek Specjalnych w Tczewie

Okres realizacji programu
Listopad 2014 – kwiecień 2015

Sposób realizacji programu
Zajęcia cykliczne, raz w miesiącu, czas trwania zajęć – 1 godzina lub więcej, w zależności od rodzaju i miejsca realizacji zajęć

Autor programu
mgr Iwona Nawrocka

„Dopiero ogólnie przyjęte formy zachowania
czynią współżycie ludzi przyjazne i harmonijne-
nawet jeśli czasem wymaga to rezygnacji z własnych,
często egoistycznych pobudek.”

Herbert Schwinghammer

Wstęp

Savoir - vivre, bon ton, kindersztuba, dobre maniery, to nic innego, jak grzeczność, ogłada, kultura w kontaktach międzyludzkich. Dobre zachowanie to zespół norm obowiązujących wszystkich ludzi niezależnie od ich wieku, płci i okoliczności, w jakich się znaleźli. Jest to takie zachowanie, które powoduje, że człowiek potrafi odnaleźć się w każdej sytuacji, zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami savoir – vivre. Dobre maniery, dobre wychowanie, poprawne zachowanie to esencja savoir – vivre, a to nic innego jak właśnie życzliwość dla innych, uprzejmość, opanowanie emocji, tolerancja.
Po czym można rozpoznać kulturalnego człowieka? To ruch ciała, mimika, sposób bycia, wysławiania się, uśmiechu, postępowania. To dobre wychowanie czyni z nas ludzi, budzących sympatię i szacunek, a istota savoir – vivre tkwi w kulturalnym obcowaniu z innymi ludźmi.
Nie ma na świecie człowieka, który nie chciałby być akceptowany, szanowany, dobrze oceniany przez innych. Można mieć problemy ze zrozumieniem otaczającego świata, ale zadaniem każdego człowieka jest posiąść umiejętność dostosowania się do ogólnie przyjętych norm i zasad, nie zaś domaganie się, aby świat dostosował się do jednostki. Osoba bardzo odstająca od przyjętych standardów skazana jest na niezrozumienie, alienację, a te mogą mieć bardzo negatywny wpływ na dalsze funkcjonowanie w społeczeństwie.
Dotychczasowa praca z dziećmi pokazała, że nie zawsze wiedzą one jak należy się zachować, a zaistniałe sytuacje niejednokrotnie wprawiały je w zakłopotanie.
Dzieciom i młodzieży zarzuca się obecnie co raz częściej silne odnoszenie wszystkiego do własnej osoby i brak zasad kulturalnego zachowania się. Fakt ten stał się inspiracją do opracowania niniejszego programu oddziaływań wychowawczych, przybliżającego zasady savoir – vivre w różnych sytuacjach, w jakich mogą na co dzień znaleźć się adresaci programu, wychowankowie Grup Wychowawczych w Zespole Placówek Specjalnych w Tczewie, u których występują zaburzenia zachowania, znacznie utrudniające kontakty społeczne, a poziom kultury osobistej jest niski. Wiele dzieci pochodzi z rodzin dysfunkcyjnych, z problemem alkoholowym, niewydolnych wychowawczo.
Zadaniem programu „Łamiemy bariery przez dobre maniery” jest przekazanie wychowankom podstaw dotyczących kultury bycia, podniesienie ich poziomu kultury osobistej oraz heteroedukacja odwrócona. Moim celem jest, aby dzieci, to, czego nauczą się na przeprowadzonych zajęciach stosowały na co dzień i przenosiły do swoich domów rodzinnych, do miejsc, w których przebywają podczas dni wolnych od nauki, gdzie będą żyły po ukończeniu szkoły.
Dla utrwalenia zdobytej wiedzy większość omawianych zagadnień będzie weryfikowana w trakcie ćwiczeń praktycznych, np. używanie podstawowych zwrotów grzecznościowych, nakrywanie do stołu, kulturalne spożywanie posiłków, zachowanie w miejscach publicznych, dobór i estetyka stroju itp.

Cele główne

• Utrwalenie przez wychowanków zasad savoir – vivre poprzez codzienne wdrażanie ich w życie
• Kształtowanie osobowości wychowanka oraz jego umiejętności interakcji z otoczeniem
• Promowanie zasad kultury osobistej w codziennych kontaktach
• Podniesienie poziomu kultury osobistej wychowanków poprzez kreowanie ich właściwej postawy wobec osób dorosłych , rówieśników, koleżanek, kolegów z Grup Wychowawczych, ze szkoły
• Wyrabianie szacunku do siebie i innych
• Rozwijanie zdolności podejmowania racjonalnych decyzji
• Kształtowanie zdolności oceny własnego postępowania wychowanka jako zgodnego lub niezgodnego z normami etycznymi
Cele szczegółowe i rewalidacyjne

• Rozszerzenie podstawowej wiedzy na temat kultury osobistej człowieka
• Przestrzeganie norm społecznych i zasad kultury
• Wyrabianie sprawności posługiwania się zwrotami grzecznościowymi
• Nabywanie umiejętności prawidłowego komunikowania się z innymi osobami: wychowawcami, nauczycielami, koleżankami, kolegami
• Zmniejszenie ilości konfliktów w grupie. Tworzenie okazji do wspólnego rozwiązywania problemów i konfliktów za pomocą kompromisu
• Budowanie systemu wartości wychowanka: rozróżnianie dobra i zła, prawdy i fałszu, radości i złości, itp.
• Tworzenie atmosfery poczucia bezpieczeństwa i wzajemnego zaufania w grupie
• Kształtowanie samodyscypliny. Wdrażanie do kontrolowania własnych zachowań
• Promowanie i wzmacnianie pozytywnych zachowań
• Kulturalny sposób zachowania się w różnych sytuacjach
• Doskonalenie umiejętności rozpoznawania piktogramów umieszczonych w miejscach publicznych
• Wyrabianie nawyku kulturalnego załatwiania każdej sprawy – stosunek do osób starszych i rówieśników.
• Wdrażanie do kulturalnego zachowania się przy stole
• Poznanie kryteriów obowiązujących przy doborze stroju na różne okazje
• Rozbudzanie wrażliwości estetycznej
• Usprawnianie myślenia logicznego, przyczynowo – skutkowego
• Ćwiczenie koncentracji uwagi
• Usprawnianie pamięci

Treści programowe

Bloki tematyczne
• Co to jest savoir – vivre?
* sposób wysławiania się, eliminowanie wulgarnych wyrazów
* podstawowe zwroty grzecznościowe

• Alfabet dobrych manier
* ceremoniał
* etykieta
* etykieta profesjonalna
* maniery
* netykieta
* zasady rozmów telefonicznych

• Kultura zachowania się w miejscach publicznych
* na ulicy
* w restauracji, kawiarni
* w placówkach handlowych ( samoobsługowych, galeriach )
* w środkach komunikacji publicznej ( pociągu, autobusie,
tramwaju )
* w muzeum, teatrze, kinie
* na klatce schodowej, w windzie
* w miejscach rekreacyjnych ( plac zabaw, park, basen, itp. )
• Kulturalne i estetyczne spożywanie posiłków
* zasady nakrywania stołu
* sposób siedzenia przy stole, jedzenia posiłku
* sposób prowadzenia kulturalnej rozmowy

• Sylwetka kulturalnego wychowanka / ucznia
Zachowuję się kulturalnie, bo jestem:
- punktualny, dyskretny, uprzejmy, uśmiechnięty, życzliwy
- szanuję wszystkich ludzi, używam zwrotów grzecznościowych
- mówię i zachowuje się cicho w miejscach publicznych
- o nikim nie mówię źle
- mówię „dzień dobry” i „ do widzenia”
- nie popycham nikogo
- jestem dobrze ubrany w zależności od okazji
- mówię ładnym językiem, nie używam wulgaryzmów
- przestrzegam ustalonych reguł i zasad życia w społeczeństwie

• Kryteria obowiązujące przy doborze stroju w zależności od okazji i miejsca; estetyka ubioru

• „Jak Cię widzą, tak Cię piszą”, czyli zacznijmy od siebie. Własne mocne i słabe strony, zalety i wady

Formy, metody i środki realizacji programu

Formy pracy
• Praca w zespołach zadaniowych
• Praca z całą grupą
• Ćwiczenia indywidualne

Metody pracy
• Pogadanki, dyskusje
• Burza mózgów
• Scenki sytuacyjne
• Zajęcia plastyczne i manualne
• Prezentacje multimedialne
• Improwizacja (sytuacje improwizowane)
• Ćwiczenia praktyczne w sytuacjach naturalnych

Środki realizacji programu
• Sprzęt multimedialny
• Artykuły papiernicze
• Rekwizyty

Wskazówki metodyczne

Stosowanie różnorodnych form zajęć, rozwija wyobraźnię wychowanków i pobudza do samodzielnego myślenia, a zadania im stawiane wykonywane są chętnie i twórczo . Pogadanki, pokazy multimedialne, ćwiczenia praktyczne, warsztaty plastyczne i dramowe to nauka przez zabawę. Przekazanie w takiej formie ważnych, ogólnie obowiązujących zasad savoir – vivre z całą pewnością zaowocuje podniesieniem poziomu kultury osobistej wychowanków.

Ewaluacja programu

• Wnikliwa obserwacja zachowania wychowanków w celu oszacowania w jakim stopniu na co dzień wdrażają zdobytą wiedzę
• Ocena zajęć w sposób bezpośredni – rozmowy
• Analiza powstałych podczas zajęć prac plastycznych i ich ekspozycja
• Wzajemna obserwacja swojego zachowania przez wychowanków i wyciąganie wniosków
• Ocena programu przez wychowanków na ostatnich zajęciach, przyznanie symbolicznych „buziek” ( uśmiechnięta, obojętna, smutna)


Literatura


G. Kazdebke „Bon czy ton savoir – vivre dla dzieci”, Łódź 2004
M. Dańkowska „Nastolatki i bon ton”, Warszawa 1990
J. Krzyżanek „Dobre maniery, czyli savior – vivre dla dzieci. Jak być grzecznym”, Publicat S.A. MMVI
H. Hanisch „Savoir – vivre przy stole” Wydawnictwo Książkowe Twój Styl
H. Hartley „Dobre maniery, poradnik rodzinny”, Warszawa 1995
B. Jacewicz „Dobre rady, pomoc dydaktyczna dla dzieci w wieku 5 – 12 lat”, Przedsiębiorstwo Wydawniczo – Handlowe PRINTEX
A.S. Yara, M. Menendez „Dobre obyczaje, 201 rad jak się zachować”, warszawa 1998
B. Pierga „Dobre wychowanie wierszem”, Bielsko Biała 2007
Lady Penelope „Podręcznik nienagannych manier”, Gdańsk 1991
M. Ziółkowska „Bądź uprzejmy na co dzień i od święta, Szczecin 1987
J.Bridges „Jak być dżentelmenem – współczesny poradnik dobrego wychowania”, Warszawa 2000