Rola i obowiązki nauczyciela

Ustawodawstwo i reguły postępowania stanowią bardzo dużą wagę i rolę w organizacjach i podporządkowanie się nim przez jednostki jest sprawą najwyższej rangi. Są gotowe do stosowania uregulowania prawne i normy postępowania o charakterze ogólnym i szczegółowym.
W Polsce obowiązuję różne dokumenty określające role i obowiązki pracowników. Jest to między innymi Kodeks Pracy czy chociażby Karta Nauczyciela.
Jednym z najważniejszych dokumentów dla nauczycieli jest Karta Nauczyciela – która reguluje i określa role i zadania nauczycieli. Nauczyciele muszę przestrzegać norm i zasad, które są zawarte w Karcie Nauczyciela. Zawiera ona między innymi: zadania i obowiązki nauczycieli, urlopy, awans zawodowy, nawiązanie, zmiana i rozwiązanie stosunku pracy, warunki pracy i wynagrodzenie, nagrody i odznaczenia, finansowanie dokształcania i doskonalenia zawodowego nauczycieli, ochrona zdrowia czy odpowiedzialność dyscyplinarna.
Istnieją określone standardy zawodowe, których trzeba i ja jako nauczyciel muszę przestrzegać. Dotyczą one zachowania nauczyciela w miejscu pracy oraz standardów nauczania. Nauczyciel musi postępować zgodnie z tymi standardami, żeby zapewnić uczniom prawo do niezależności, bycia równoprawnym członkiem społeczności uczniowskiej. Kodeksy postępowania stanowią dla uczniów poczucie bezpieczeństwa i pewność, iż będą oni szanowani i traktowani w równy, odpowiedzialny sposób. Naruszenie przepisów przez nauczyciela może wywołać negatywny wpływ na organizację, może wystąpić konieczność poinformowania o incydencie instytucji przyznających kwalifikacje nauczycielom, co może natomiast być następstwem kary dyscyplinarnej dla nauczyciela i ewentualną utratą pracy w szkolnictwie.

Każdy człowiek chce być traktowany sprawiedliwie i być równo traktowanym względem innych osób. Tak samo jest w aspekcie szkoły i ucznia. Każdy uczeń chce być bezpieczny w swojej szkole i chce być równo traktowany względem swoich kolegów i koleżanek. W celu promowania i zastosowania zasady równości i w cyklu kształcenia, stosuję w swojej pracy podejście metodyczne, co umożliwia mi upewnić się, że stosuję właściwe metody i materiały oraz zaspokajam potrzeby wszystkich moich uczniów. W trakcie oceny wstępnej stosujemy jednakowe narzędzie badawcze, tak by wyniki mojej diagnozy były adekwatne do poznania każdej jednostki jako ucznia. Ważne w tym momencie są rozmowy z rodzicami i istotne poznanie środowiska wychowawczego domu. Ważne są kwestie religijne i poglądy życiowe członków rodziny. Te wszelkie czynniki biorę pod uwagę planując proces nauczania i wychowywania danej grup, danej klasy.

Planując procesu nauczania biorę pod uwagę dobór odpowiednich metod nauczania i potrzebnych mi materiałów. Znajomość uczniów i ich stylów uczenia się pomoże mi wybrać w trakcie procesu oceniania, które metody w najistotniejszym stopniu spełnią ich wymagania oraz umożliwią dopasowanie do danej grupy uczniów. W swojej pracy nauczyciela stosuję wiele różnorodnych metod oceniania i mogę je analizować wraz z uczniami i rodzicami uczniów, co zapewnia i umożliwia poczucie pewności, że uczniowie czują zadowolenie poprzez wybór danej metody oceniania.

Nauczyciel ma przed sobą wiele zadań i ról do wypełnienia, do najważniejszej roli nauczyciela moim zdaniem jest wprowadzenie ucznia i przeprowadzenie ucznia przez proces nauczania tak - by umożliwić mu wybór właściwej drogi życiowej i osiągnięcie zamierzonych planów i celów życiowych. Nauczyciel musi tak pokierować pracę ze swoimi uczniami, by osiągnęli maksimum zadowolenia ze zdobytej wiedzy. Musimy pamiętać, że nauczyciel musi nauczyć uczniów sposobu uczenia się. Bardzo ważna jest ocena początkowa ucznia – diagnoza wstępna, należy umiejętnie planować, przekazywać wiedzę. Bardzo istotne jest również ocenianie oraz ewaluacja efektów uczenia się. Ja osobiście widzę swoją rolę na każdym etapie nauczania ucznia w następujący sposób:

Początkowa ocena:
Na początku drogi istotne jest ocenienie ucznia poprzez dokonanie diagnozy wstępnej. Dzięki temu procesowi będę mogła ocenić, jaki jest aktualny poziom wiadomości i umiejętności ucznia oraz jakie są jego aspiracje. Ocenianie uczniów u progi zdobywania wiedzy daje możliwość spojrzenia na grupę jako na zbiorowość uczniów i daje możliwość ocenić jak należy podejść do dalszych działań względem danej klasy. Bardzo ważne są również rozmowy z rodzicami, uczniami oraz poznanie środowiska wychowawczego danego ucznia, które wpływa na naukę poszczególnej jednostki. Poprzez zapoznanie się z warunkami i możliwościami rozwoju ucznia będę w stanie określić preferowany przez ucznia sposób uczenia się oraz podjąć wsparcie, które może okazać się niezbędne dla rozwoju danego ucznia.

Planowanie uczenia się:
Na początku roku szkolnego względem danej klasy i możliwości uczniów zawsze planuję metody nauczania, formy pracy z grupą, wybieram odpowiednie materiały z których będę korzystała oraz uczniowie. Biorąc pod uwagę możliwości uczniów planuję zgodnie z wymaganiami procedury i zasady nauczania. Staram się angażować uczniów w proces nauczania w celu osiągnięcia jak najlepszych efektów nauczania.

Przekazywanie wiedzy:
W trakcie realizacji nauczania, istotne jest, żeby każda sesja miała charakter zindywidualizowany, umożliwi to uczniowi odnieść się do treści przekazywanych podczas sesji oraz być zainteresowanym przez cały czas trwania zajęć. Uczniowie, którzy są odpowiednio zmotywowani odbierają naukę jako pozytywne doświadczenie. Istotną sprawą jest, aby brać pod uwagę różne formy uczenia się, zwłaszcza w odniesieniu do grupy – danej klasy, co umożliwi na zachowanie równowagi pomiędzy różnymi stylami uczenia się.

Proces - uczenia się - ocenianie:
Ocenianie uczniów umożliwia mi – jako nauczyciela ustalić, jakie widzę i umiejętności praktyczne zdobyli uczniowie w danym czasie. Nauczyciel jest odpowiedzialny za wybranie najbardziej odpowiedniej metody oceny, najczęściej w swojej pracy oceniam uczniów poprzez: obserwację, kartkówki, sprawdziany i testy. Wszystkie sprawdziany i kartkówki oraz prace uczniów gromadzę w segregatorach umieszczonych w klasie.

Ewaluacja procesu uczenia się:
Poprzez ewaluację mogę wywnioskować, czy osiągnęłam cele, które zostały założone podczas etapu planowania oraz mogę przeanalizować sposoby radzenia sobie uczniów w różnych sytuacjach trudnych. Uważam, iż jest to ważny proces, który umożliwia mi być osobą proaktywną i otwartą na zmiany. Ewaluacja swojej pracy dokonuję poprzez zbieranie informacji zwrotnej od uczniów i rodziców, poprzez sprawdziany i sprawdzanie zeszytów uczniów.

Będąc nauczycielem jestem i muszę być świadoma moich ograniczeń, muszę wiedzieć, kiedy skierować ucznia do innej osoby lub instytucji, która może służyć i pomóc wsparciem ucznia w osiągnięciu dalszych sukcesów oraz w pokonywaniu przeszkód na kolejnym etapie nauki. Głównym zadaniem mnie jako nauczyciela jest kierowanie procesem uczenia się uczniów. Dzieciom przydzielany jest nauczyciel, którego rolą jest wspierać proces uczenia się, oraz rozwój uczniów. Dzieci często nawiązują bliski kontakt z nauczycielem – darzą go zaufaniem – często zwierzają się swojemu wychowawcy z różnych życiowych problemów i trudnych – dla nich – sytuacji życiowych. Nauczyciel jako osoba zaufana dziecku powinien znaleźć odpowiednią ilość czasu i pomóc uczniowi w rozwiązywaniu indywidualnych, specyficznych problemów. Ważne jest, aby pamiętać o konsekwencjach wynikających z prawa i obowiązku sprawowania opieki. W związku z tym, jeśli jakaś sprawa wykracza poza moją wiedzę, staram się o pomoc pedagoga, psychologa czy dyrektora lub organ zewnętrzny, który służy wsparciem. Czuję się odpowiedzialna by udzielić pomocy uczniom, którzy tego ode mnie oczekują.
Przykłady wsparcia obejmują:

System wsparcia wewnętrznego:
Otoczyć opieką wszystkich wychowanków
Wsparciem pedagoga
Wsparcie psychologa
Wsparcie logopedyczne
Wsparcie korekcyjne (wad postawy)
Lekcje wspomagające rozwój w zakresie pisania i czytania
Lekcje wspomagające rozwój liczenia, umiejętności obsługi komputera
Pomoc w szukaniu wsparcia finansowego
Wspomaganie potrzeb i rozwoju fizycznego
Wsparcie w zakresie dysleksji/dyskalkulii

Systemy wsparcia z zewnątrz:
wsparcie emocjonalne z zachowaniem dyskrecji
współpraca z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną
wsparcie GOPSU
wparcie prawne lub lokalnej społeczności
porada medyczna z poszanowaniem zasady poufności

Ewaluacji swojej pracy dokonuję już w trakcie trwania zajęć. Pomaga mi to sprawdzić, czy uwzględniłam zasadę różnorodności i w odpowiednim stopniu zachęciłam i zmotywowałam uczniów w kształtowanie procesu nauczania i wychowania.

Istotne jest, aby jak najwcześniej w toku trwania zajęć ustalić wraz z uczniami i rodzicami uczniów ważne zasady, podpisać kontrakt współpracy, ponieważ stanowi to rangą i podstawą współpracy podczas wszystkich kolejnych zajęć i lekcji. Zasady i punkty kontraktu są stosowane w stosunku do wszystkich uczniów danej klasy i należy ich przestrzegać w wyznaczonych miejscach. To uczniowie wraz ze mną ustalają zasady współpracy i razem tworzymy wspólny kontrakt.

Przykładowy kontrakt współpracy uczniów:
Być punktualnym, nie spóźniać się na zajęcia.
Dbamy o porządek w klasie.
Dbamy o porządek na ławce.
Zachowywać się kulturalnie
Szanujemy siebie i innych
Pamiętamy o magicznych słowach: Dzień dobry, Przepraszam, Dziękuję.....
Ręka do góry, jeśli chcę coś powiedzieć,
Słuchamy wypowiedzi innych
Nie biegamy w klasie i na przerwie
Dbamy o własne i innych bezpieczeństwo

Nauczyciel w swojej pracy również musi przestrzegać zasady i dawać dobry przykład innym. Ważne jest, aby nauczyciel widział w każdym uczniu samo dobro- a zło próbował dyskretnie wyeliminować z jego zachowania. Każdy uczeń i nauczyciel zasługuje na szacunek i poszanowanie. Nauczyciel musi swoim zachowanie dawać przykład uczniom.

mgr Urszula Guzewska