FAS - płodowy zespół alkoholowy - wyrok?

W roku 2007 telewizja polska TVP 2 wyemitowała program angielskiej telewizji BBC dotyczący FAS. Dokument ten obnażył bezlitośnie zatrważające fakty związane ze spożywaniem alkoholu przez brytyjskie kobiety będące w ciąży. Przyszłe matki zapytane o to czy zdarzało im się wypić alkoholu w trakcie ciąży odpowiedziały ze zdziwieniem na twarzy :”owszem”. Kobiety sprawiały wrażenie jakby odpowiedzią na pytanie powyższe powinno rzeczywiście brzmieć : tak. Respondentki nie widziały w powyższym zachowaniu niczego niestosownego. Tłumaczyły się tym, iż ich matki i przyjaciółki nie odmawiały sobie alkoholu w trakcie ciąży i urodziły zdrowe dzieci. Wyniki powinny szokować, bo jak inaczej można określić wypowiedzi matek z uśmiechem na twarzy, że nie widzą niczego złego w spożywaniu alkoholu będąc w ciąży. Być może odpowiedzialnością należałoby obarczyć brak edukacji wśród brytyjskich kobiet, a może wynika to z angielskiej kultury, gdzie spożywanie alkoholu każdego wieczoru jest swoistą normą obyczajową. Czy można jednak usprawiedliwić kobietę- przyszłą matkę, która świadomie pije alkohol w ciąży, pijąc równocześnie ze swoim nienarodzonym dzieckiem? Ja odpowiadam kategorycznie – nie!

W Polsce na temat płodowego zespołu alkoholowego FAS zrobiło się głośno w zeszłym roku. Wtedy też w telewizji ogólnopolskiej i tych lokalnych pojawiły się kampanie mające zwrócić uwagę na problem spożywania alkoholu przez kobiety w ciąży. Wiele znanych osobistości zabrało głos na forum publicznym w tej jakże ważnej kwestii dla całego społeczeństwa.. Prasa również nie pominęła tego tematu, podobnie jak portale internetowe. Kobiety zabrały głos na forach. Nie bez powodu podałam, że to problem nas wszystkich. FAS to nie tylko matki, w konsekwencji dzieci, ale także ich rodziny, szkoły, placówki opiekuńczo-wychowawcze, poradnie psychologiczno-pedagogiczne i organizacje społeczne, pozarządowe. Konsekwencje spożywania alkoholu przez kobiety w ciąży ponoszą wszyscy. Co prawda nie u wszystkich dzieci FAS wykazuje pełne objawy, nie wszystkich „atakuje” z identycznymi skutkami. Nawet jeśli matka wypiła tylko 1 lampkę wina, podkreślam wyraz „tylko” nie bez powodu, konsekwencje mogą być nieodwracalne, tragiczne dla dziecka i naznaczyć go niejako na całe życie. Nie ma takiej ilości alkoholu, o której moglibyśmy powiedzieć, że nie zaszkodzi dziecku. Każda ilość spożytego alkoholu może być dla dziecka wyrokiem skazującym dla naszego dziecka. Nowo narodzone maleństwo przyjdzie więc na świat z niechcianym wyrokiem wydanym przez jego własną matkę. Dziecko nie e zostać skazane za nieodpowiedzialność matki świadomie pijącej alkohol podczas ciąży. Bo tao tak jakby powiedziano: „wyrok w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej- ja Twoja matka skazuję Cię dziecko na życie z FAS. Wyrok ten uzasadniam........”. Ten wyrok nie ma uzasadnienia.

Wspomniałam o skutkach picia alkoholu przez kobiety ciężarne może one przekonają. A oto one: niska waga urodzeniowa, niedobór wzrostu, deformacje w obrębie twarzy jak: krótkowzroczność, zez, opadające powiki, małe oczy, krótki nos, nieprawidłowo rozwinięta szczęka i uszy, wąskie czoło oraz inne: krótka szyja, kłopoty z koordynacją wzrokowo-ruchową, kłopoty ze słuchem. To fizyczne skutki. Drugą grupę stanowią konsekwencje w zakresie psychiki oddziałujące bezpośrednio na sferę zachowania. U dzieci z FAS obserwujemy najczęściej takie problemy jak: impulsywność, drażliwość, nadpobudliwość, złośliwość, kłopoty ze snem, niska samoocena, problemy z przystosowaniem społecznym, łatwość przechodzenia w skrajne stany emocjonalne, niska kontrola swoich odruchów, impulsów, popędów, kłopoty w sferze seksualnej, do tego dochodzą w konsekwencji kłopoty z nauką, myśleniem logicznym, spostrzegawczością.
Pewnie wymieniłam nie wszystkie skutki. Być może sama nauka nie poznała ich jeszcze do końca. Dzieci z FAS to nie tylko dzieci z typowo pojmowanych rodzin patologicznych. To nie tylko dzieci, które zasilają szereg placówek opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych. Osoby dotknięte płodowym zespołem alkoholowym są obecna powszechnych polskich szkołach, w tzw. normalnych polskich domach.

Kiedy tak naprawdę szczególnie widoczne są objawy FAS? Otóż możemy je zaobserwować, kiedy nasze dziecko idzie do szkoły. I tu ujawnia się szereg trudności. Oto bowiem zaczynają się problemy z nauką, myśleniem logicznym, spostrzegawczością. Są często nadpobudliwe, nadaktywne, nadwrażliwe. Nie potrafią kontrolować swoich impulsów. Popadają w skrajne stany emocjonalne od depresji po ekstazę. Z jednej strony mamy dzieci nadaktywne, o słabej kontroli swojego zachowania, swojego ciała, z drugiej- obserwujemy u dzieci bierność, wycofanie, łatwość przechodzenia w apatię. Stąd też dzieci z FAS są często nieakceptowane przez swoich rówieśników z ławki szkolnej i podwórka, którzy nie rozumieją postępowania swoich kolegów. Trudno jest im zaakceptować taką wybuchowość, łatwość irytacji, agresję, niekontrolowane słowa i gesty. Jako że osoby dotknięte FAS są bardzo podatne na techniki manipulacyjne często stają się ofiarami, ale też i sprawcami przemocy na tle seksualnym, fizycznym i emocjonalnym. Jako że dzieci z FAS mają problemy z dostosowaniem społecznym, często może to skutkować przykrymi konsekwencjami w przyszłości. Istnieje zatem ryzyko,iż dzieci te, nasze dzieci, bez odpowiedniej terapii pedagogiczno-psychologicznej, wsparcia ze strony specjalistów, rodziców i środowiska mogą mieć problemy z przestrzeganiem przyjętych norm moralnych, społecznych i prawnych. Skutki takiego działania nietrudno jest więc przewidzieć. To jest pewnego rodzaju ciąg zdarzeń, łańcuch układających się po sobie wydarzeń. I tak mamy problemy w szkole, domu, ucieczki, wagary, drobne wykroczenia, a stąd już niedługa droga, by dziecko trafiło np. pod dozór kuratora. Jest cienka granica, którą dziecko może przeskoczyć, poza którą jest drugi świat.

Dzieci z FAS są rzeczywiście obarczone jego skutkami. Postarajmy się jednak my wszyscy, by nie były one jednak „skazane” niejako na płodowy zespół alkoholowy.