Odkrywcy przeszłości - śladami historii miasta Malborka. Program własny

PROGRAM WŁASNY
„ODKRYWCY PRZESZŁOŚCI”- ŚLADAMI HISTORII MIASTA MALBORKA

Zgodny z podstawą programową kształcenia ogólnego dla Szkół Specjalnych Przysposabiających do Pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów niepełnosprawnościami sprzężonymi.
Opracowała:
Katarzyna Chrobak

SPIS TREŚCI

I.WPROWADZENIE

II. PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO DLA SZKÓŁ SPECJALNYCH PRZYSPOSABIAJĄCYCH DO PRACY DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM W STOPNIU UMIARKOWANYM LUB ZNACZNYM ORAZ DLA UCZNIÓW Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI SPRZĘŻONYMI
- CELE EDUKACYJNE
- TREŚCI NAUCZANIA

III. CELE PROGRAMU „ODKRYWCY PRZESZŁOŚCI”- ŚLADAMI HISTORII MIASTA MALBORKA

- CELE GŁÓWNE
- CELE SZCZEGÓŁÓWE

IV. METODY I TECHNIKI

V. SZCZEGÓŁOWE PLANY NAUCZANIA

VI. POMIAR OSIAGNIĘĆ UCZNIA (EWALUACJA)

VII. UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU

I.WPROWADZENIE

„Najważniejsze jest, by gdzieś istniało to, czym się żyło.(...).
Najważniejsze jest, by żyć dla powrotu”
Antoine de Saint-Exupéry

„ ...trzeba z odwagą poznawać historię miejsca na
którym się przebywa, uświadomić sobie bogactwo
jego tradycji, nie lękać się jej i ją zaakceptować,
trzeba też wzbudzić w sobie szacunek do niej,
uświadomić sobie, że teraz to właśnie w nią sami się
wpisujemy.”

Jacek Kurek

Ludzie żyjący w przeszłości pozostawili po sobie wiele znaków swojej obecności, które możemy nazwać śladami historii. Chcąc poznać i rozumieć historię należy nauczyć się odczytywać te ślady. To dzięki nim budujemy nasze wyobrażenie o minionym okresie – o konkretnych wydarzeniach historycznych oraz ludziach tamtych czasów. Nieocenione źródło wiedzy o przeszłości stanowią: obiekty materialne (architektura, przedmioty codziennego użytku, dzieła stworzone przez rzemieślników i uczonych) oraz przekaz ustny, które w sposób niepowtarzalny potrafią przybliżyć nam atmosferę minionych lat oraz historycznych wydarzeń.
Opracowany program autorski jest przeznaczony do realizacji dla uczniów SSPdP, których kształcenie ogólne ma umożliwiać utrwalanie i poszerzanie zakresu posiadanej wiedzy dotyczącej środowiska lokalnego oraz nabywanie nowych umiejętności.
Realizacja programu przewidziana jest na cały etap edukacyjny (rok szkolny 2012/2013, 2013/2014, 2014/2015) w ramach zajęć edukacyjnych – funkcjonowanie osobiste i społeczne.
Program umożliwia zaznajomienie uczniów z najbliższym środowiskiem, specyfiką swojego regionu, kształtowanie postaw patriotycznych, poznawanie przeszłości Polski w ścisłym powiązaniu z dziejami własnego regionu, przyczyniając się tym samym do podniesienia poziomu edukacji kulturalnej.

II. PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO DLA SZKÓŁ
SPECJALNYCH PRZYSPOSABIAJĄCYCH DO PRACY DLA UCZNIÓW
Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM W STOPNIU UMIARKOWANYM LUB
ZNACZNYM ORAZ DLA UCZNIÓW Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI
SPRZĘŻONYMI
WYBRANE PUNKTY:

CELE EDUKACYJNE

Celem edukacji uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi jest utrwalanie i poszerzanie zakresu posiadanej wiedzy, kształcenie kompetencji społecznych, zdolności adaptacyjnych oraz nabywanie nowych umiejętności umożliwiających samodzielne, niezależne funkcjonowanie poprzez:

- wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia;
- rozwijanie w uczniach postawy ciekawości, otwartości i poszanowania innych;
- utrwalanie wiadomości i umiejętności zdobytych przez uczniów na wcześniejszych etapach edukacyjnych;
- rozwijanie wiedzy o kulturze własnego regionu i jej związku z kulturą Polski;
- osiągnięcie maksymalnej zaradności i niezależności na miarę indywidualnych możliwości uczniów;
- kształtowanie umiejętności samodzielnego organizowania wypoczynku i czasu wolnego;
- rozwijanie kreatywności uczniów oraz ich uzdolnień i zainteresowań;

TREŚCI NAUCZANIA

Realizacja treści nauczania i wychowania wynika z poziomu indywidualnego rozwoju i tempa
przyswajania wiedzy przez ucznia oraz możliwości, jakie stwarza środowisko społeczno-kulturowe ucznia oraz baza materialno-dydaktyczna szkoły. Zdobyta przez uczniów wiedza, umiejętności i ukształtowane wartości, wzorce osobowe, zachowania i motywacje powinny ułatwiać im umiejętne pełnienie ról społecznych.

1. Rozwijanie i utrwalanie (na miarę możliwości ucznia) umiejętności pisania i czytania
oraz ich praktycznego wykorzystania do formułowania krótkich wypowiedzi, tworzenia
i przekazywania informacji z zastosowaniem form gramatycznych odpowiednich
do wyrażania teraźniejszości, przeszłości i przyszłości

2. Przekazywanie, odbiór i wykorzystywanie różnych informacji, w tym docieranie do
informacji, korzystanie z informacji, tworzenie informacji, przetwarzanie informacji
za pomocą różnych środków (również z wykorzystaniem komputera)

3. Kształtowanie umiejętności niezbędnych w autonomicznym, dorosłym życiu:
- świadomości własnej tożsamości, akceptacji siebie jako osoby niepełnosprawnej
- rozróżniania koleżeństwa, przyjaźni, miłości, wolności osobistej oraz przewidywania konsekwencji własnych działań
- ustalania hierarchii potrzeb i podejmowania samodzielnych decyzji, poczucia
obowiązków;
- ustalania celów dalekich i bliskich, planowania dnia i organizowania czasu
wolnego;
- dokonywania wyborów w różnych sytuacjach życiowych;
- nawiązywania pozytywnych relacji z ludźmi (współdziałania i współpracy,
rozwiązywania problemów i sytuacji konfliktowych, umiejętności odmawiania,
nawiązywania i podtrzymywania przyjaźni, dbania o przyjaciół i znajomych);

4. Poznawanie własnego regionu, kultury, tradycji regionalnych, organizacji i instytucji
działających na danym terenie.

5. Doskonalenie umiejętności porozumiewania się z otoczeniem, w tym – jeśli jest to
konieczne – z wykorzystaniem wspomagających metod komunikowania się.

6. Rozwijanie umiejętności wypowiadania się, słuchania i zadawania pytań.

7. Doskonalenie sprawności manualnej, zdolności percepcyjnych oraz procesów pamięci
i uwagi; doskonalenie integracji sensorycznej

III. CELE PROGRAMU „ODKRYWCY PRZESZŁOŚCI”- ŚLADAMI HISTORII MIASTA MALBORKA

CELE GŁÓWNE
- znajomość i poznanie historii własnego regionu

- uczenie szacunku dla przeszłości

- poszerzanie wiedzy nt. ważnych wydarzeń historycznych
- kształtowanie przywiązania do swojej miejscowości
- rozbudzanie ciekawości poznawczej
- odkrywanie dróg prowadzących do zrozumienia historii
- rozwój postaw patriotycznych, dostarczanie wzorców osobowych z przeszłości

CELE SZCZEGÓŁOWE : UCZEŃ
- tłumaczy pojęcie historia
- przedstawia historię swojej miejscowości
- omawia ważne miejsca związane z historią miasta
- wskazuje miejscowość na mapie
- poznaje zespół zamkowy
- wymienia zabytki miasta
- poznaje piękno architektury średniowiecznej
- polisensorycznie poznaje właściwości różnych materiałów (glina, cegła, metal, papier, bursztyn)
-poznaje codzienne życie rycerzy zakonnych oraz dawnych mieszkańców miasta
- poznaje Legendy Malborka
- potrafi wskazać miejsca pamięci narodowej oraz zna wydarzenia historyczne związane z nimi
- zna herb i flagę miasta Malborka
-prezentuje siebie i swoje prace
- potrafi pracować z w zespole

IV. METODY I TECHNIKI

W procesie nauczania - uczenia się bardzo ważną rolę odgrywają metody aktywizujące. Stosowanie ich w procesie nauczania prowadzi do wzmacniania komunikacji w relacjach: nauczyciel – uczeń i uczeń – uczeń.
Metody te rozwijają umiejętności uczniów – uczeń samodzielnie rozwiązuje problemy oraz potrafi zastosować zdobytą wiedzę w praktyce.

Proponowane metody i techniki:

METODY AKTYWIZUJĄCE
- metody oparte na bezpośrednich kontaktach społecznych (spotkanie, wywiad, wycieczka, obserwacja, wykład)

- fotoekspresja

- „burza mózgów”

- drama (inscenizacja)

- metoda praktycznego działania


METODY PODAJĄCE

- pogadanka

-opowiadanie

- opis połączony z pokazem


FORMY PRACY

- praca indywidualna

- praca zespołowa

- prezentacja siebie i wytworów własnych


V. SZCZEGÓŁOWE PLANY NAUCZANIA

Program zakłada wykorzystanie działań terenowych, lekcji muzealnych, wycieczek, spotkań z ciekawymi ludźmi, konkursów i wystaw.

TEMAT ZAGADNIENIA TERMIN

Historia Zamku

Poznanie historii Zakonu krzyżackiego, zwiedzanie pomieszczeń muzealnych, oglądanie wystaw, odkrywanie sztuki średniowiecznej zabudowy, prace praktyczno – techniczne, zajęcia plastyczne

Metody : wycieczki, spotkania, pogadanki,
IX 2012

Historia miasta Malborka

Ślady historii we współczesnym świecie
„Ślady” dawnej historii we współczesnym świecie – historyczne budynki, napisy na budynkach, drzwi, okna, werandy, kolumny itp.

Metody: wycieczka po terenie miasta, śledzenie forum „Marienburg”
X 2012

Poszukiwanie Krzyża

"Młody odkrywca"- włączanie uczniów do poszukiwania krzyża na terenie warowni, wyobrażenie krzyża, zajęcia wprowadzające w tematykę związaną z zakonem krzyżackim, legenda „O znalezieniu krzyża” w oparciu o portal Kaplicy św. Anny

Metody : zabawa odkrywcza na terenie Muzeum Zamkowego
XI 2012

Prehistoria grodu, początki miasta oraz Zakonu Krzyżackiego

Pochodzenie nazwy Marienburg, powstanie stolicy Zakonu Wielkich Mistrzów,

Metody: czytanie krótkich tekstów zw. z dziejami miasta, rozwiązywanie krzyżówek, rebusów, przeglądanie kronik, oglądanie starych fotografii, śledzenie Blogu „Stary Malbork”
XII 2012

Co to jest zamek?

Wskazywanie cech charakterystycznych dla architektury obronnej w trakcie wędrówki po Zespole Zamkowym

Metoda: wycieczka, pogadanka. Badanie głębokości fosy i grubości murów
I 2013

Architektura Malborka – Stare Miasto

Zmiany dokonujące się na przestrzeni wieków- Stare Miasto, Ratusz Staromiejski, malborskie mosty, zmiany w nazewnictwie i zabudowie ulic,

Metody: wycieczki, prezentacje multimedialne, oglądanie filmów prezentujących architekturę dawnego Malborka, przeglądanie kronik pogadanki
II 2013

Kim był dawny rycerz?

"Od Giermka do Rycerza" zapoznanie ze zwyczajami i zasadami stanu rycerskiego.
Rozmowa o życiu rycerzy, cechach wzorowego rycerza, turniejach rycerskich. Pogadanka nt. uzbrojenia, sposobu walki oraz ulubionych zajęciach w czasie pokoju.
Próby odnie¬sienia rycerskich zachowań do czasów współczesnych.

Metody : zaspokajanie poznawczej aktywności poprzez bezpośredni kontakt z wybranymi elementami uzbrojenia. Praca z uczniami na wystawie „Barwa i broń”
III 2013

Architektura Malborka- obiekty użyteczności publicznej

Zmiany dokonujące się na przestrzeni wieków- budynek poczty, budynek dworca, Szkoła Rolnicza, Synagoga żydowska, koszary i Lazaret,

Metody: wycieczki, prezentacje multimedialne, oglądanie filmów prezentujących architekturę dawnego Malborka, przeglądanie kronik pogadanki
IV 2013

Z czego zbudowany jest zamek?

Poznawanie średniowiecznej technologii wyrobu cegły i zaprawy murarskiej. Odczytywanie śladów odciśniętych w średniowiecznych cegłach.

Metody : praktycznego działania- układanie dachówek zgodnie z zasadą krycia dachu: mnich – mniszka. Poszukiwanie na terenie Zespołu Zamkowego omawianych detali. Wykonanie własnoręcznie małych cegieł z gliny
V 2013

Oblężenie Malborka 1410

Oblężenie Malborka a bitwa pod Grunwaldem, obrona twierdzy krzyżackiej przez wojska Jagiełły,

Metody: czytanie kronik, przeglądanie zdjęć, impreza plenerowa uświetniająca ówczesne wydarzenia historyczne
VI 2013

Średniowieczne rzemiosło "Opowieści kolorowych okien" – witraże

Odkrywanie różnych rodzajów oszkleń wnęk okiennych na terenie Zamku i ich porównywanie.
Poznawanie warsztatu średniowiecznego witrażysty. Odczytywanie treści zawartych na wybranych kwaterach witrażowych – odkrywanie edukacyjnej roli witraża.

Metody : zespołowe tworzenie papierowych witraży przeznaczonych do dużego okna gotyckiego; witraż ze sceną Bożego Narodzenia
IX 2013


II wojna światowa

Walki wojsk Armii Radzieckiej z Niemcami w 1945r, wysadzenie mostów na rzece Nogat, obraz zniszczeń powojennych.

Metody : Zdobywanie informacji z kronik, przekaz ustny, oglądanie zdjęć , wyszukiwanie informacji w Internecie
X 2013


W bursztynowym świecie

Poznawanie wytworów rzemiosła artystycznego na przestrzeni dziejów Wystawa : "Bursztynowe konteksty”

Metody : oglądanie wystawy, zabawy badawcze - wielozmysłowe poznawanie właściwości bursztynu
XI 2013


Z wizytą u mincerza

Poznawanie tajników pracy mincerza. Gromadzenie informacji o skarbcu zakonnym na podstawie wysłuchanej legendy.

Metody: praktycznego działania wybijanie monet. Poszukiwanie legendarnego pomieszczenia (skarbca) na terenie Zamku Wysokiego
XII 2013


Zabawa w skrybę – dokumenty kancelarii

W kancelarii Średniowiecznego skryby. Poznawanie warsztatu pracy średniowiecznego skryby (pisarza): miejsce pracy, przybory pisarskie, dokumenty

Metody: oglądanie kopii dokumentów krzyżackich. Zdobienie swojego dokumentu i uwierzytelnianie go za pomocą własnoręcznie wykonanej pieczęci
I 2014

Kataklizmy w mieście
Pożary miasta 1899 i 1902, wielka powódź 1888; obraz zniszczeń,

Metody: oglądanie starych zdjęć, śledzenie forum Marienburg.pl
II 2014


Wyzwolenie Malborka

Wkroczenie Armii Radzieckiej do miasta, walki na terenie miasta i zamku, wyzwolenie Malborka 17.03.1945, upamiętnienie ówczesnych wydarzeń nadaniem nazwy jednej z ulic Malborka

Metody: pogadanka, przeglądanie kronik, wycieczka
III 2014


Królowie, władcy i inni znani w Malborku
Kazimierz Wielki, Kazimierz Jagiellończyk, Zygmunt I Stary, Stefan Batory, Jan III Sobieski, Mikołaj Kopernik, Napoleon Bonaparte,

Metody : prezentacja sylwetek znanych osobistości i ich znaczenie w historii miasta
IV 2014


Życie codzienne na zamku krzyżackim

Wprowadzenie pojęć: zamek, zakonnik, Krzyżak. Zajęcia są próbą odpowiedzi na pytania: jak żyli w średniowieczu mieszkańcy zamku, jaki był rozkład dnia brata-rycerza, co to jest reguła zakonna.

Metoda: pogadanka, aktywne odkrywanie miejsc związanych z życiem codziennym jego mieszkańców (kaplica, kapitularz, komnatki dostojników Zakonu, kuchnia).
V 2014


Zasłużeni dla miasta
Ferdynand Schultz (pionier lotnictwa) i (wybitny konserwator zamku), Konrad Steinbrecht, Augustyn Szpręga (pierwszy powojenny starosta malborski)i Wiesław Jedliński (kronikarz miasta)

Metody : czytanie informacji nt. zasług zasłużonych dla miasta postaci, blogi internetowe, forum „Marienburg”
VI 2014


Poznajemy portale

Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie: Czym jest portal? Odczytywanie treści zawartych na średniowiecznych portalach kaplicy św. Anny. Odkrywanie portali na terenie Zespołu Zamkowego, porównywanie ich.

Metody : Oglądanie perełki architektury gotyckiej tzw. Złotej Bramy. Słuchanie przypowieści „O mądrych i głupich pannach”
IX 2014


Dawni mieszkańcy

Wygląd (ubiór) dawnych mieszkańców, sposób spędzania przez nich czasu wolnego oraz ich codzienne zajęcia

Metody : oglądanie fotografii, kronik, czytanie krótkich tekstów
X 2014


Stare a nowe

Dawne a współczesne zastosowanie przedmiotów codziennego użytku: np. dzwonek- kołatka, świece- żarówki, pióro – długopis, portret-fotografia

Metoda: pogadanka, obserwacja historycznych przedmiotów codziennego użytku
XI 2014


Symbole miasta - Herb i flaga Malborka

Pojęcie symbolu, herbu: zaznajomienie z herbem oraz flagą miasta, geneza symboli miasta Malborka,

Metody rozmowa, pokaz, praca w grupach- wyklejanie symboli Malborka za pomocą bibuły, wycieczka-odszukiwanie herbu na istniejących budynkach miasta (BGŻ, budynek poczty, dworca)
XII 2014


Zamkowe piece i ich funkcje.

Ogrzewanie w Malborskim zamku – od średniowiecznego systemu grzewczego do pieca kaflowego.
Śledzenie zmian systemu grzewczego na terenie Zespołu Zamkowego od średniowiecza po czasy nowożytne.

Metoda: poznawanie sposobów powstawania kafli,
poszukiwanie i omawianie ciekawych wzorów i przedstawień
I 2015


Zabytki miasta

Poznanie najważniejszych zabytków miasta: Ratusz Staromiejski, Brama Mariacka, Brama Garncarska, Kościół WNMP, Kościół Św. Jana Chrzciciela, dawny Szpital Jerozolimski, Szkoła Łacińska, dworzec PKP, budynek Poczty ,

Metody : wycieczka, pogadanki, przeglądanie folderów, ilustracji, zdjęć przedstawiających zabytki
II 2015


Co to jest łuk ostry?

Próba wyjaśnienia nazwy styl gotycki. Wprowadzenie pojęć: łuk ostry, sklepienie ,zwornik.

Metody : Zajęcia plastyczne i zabawa ruchowa ”Budujemy sklepienie”
III 2015


Miejsca pamięci

Malborskie nekropolie, pomniki wdzięczności, tablice pamiątkowe. Historyczny Malbork miastem cmentarzy, zapoznanie z nazwami obecnych cmentarzy oraz cmentarzy już nie istniejących, rozmowa nt. zachowanych do dziś pomników wdzięczności (m.in. pomnik AK, działo samobieżne itp.) oraz tablic pamiątkowych

Metody : wyjście do miejsc pamięci, pogadanki, rozmowa nauczyciela, śledzenie historycznej mapy miasta (lokalizacja historycznych cmentarzy) zapoznanie z planem miasta
IV 2015


W średniowiecznej Kuchni.

Ulubione potrawy mieszkańców zamku .Sposoby przygotowywania posiłków.

Metoda; obserwacja, pogadanka, praktycznego działania- gotowanie średniowiecznej zupy
V 2015


Legendy Malborka

Legendy zw. z miastem, zabytki zw. z legendami, postacie historyczne przedstawione w legendach,

Metody : czytanie opowiadań, pogadanki, inscenizacje legend, praca grupach
VI 2015


Dane zagadnienie na Zamku może być rozbite na dwie jednostki tematyczne, np. „Życie codzienne na zamku krzyżackim”


VI. POMIAR OSIĄGNIĘĆ UCZNIA (EWALUACJA)

Pomiar i ocena osiągnięć uczniów odnoszą się nie tylko do końcowych efektów procesu kształcenia, ale odgrywają też istotną rolę we wszystkich jego etapach. Umożliwiają rozpoznanie warunków osobniczych, dostarczają przesłanek do przewidywania osiągnięć jednostkowych i grupowych, pozwalają lepiej dostosować program do możliwości, potrzeb i zainteresowań.
Sprzyjają też rozwijaniu kreatywnej postawy, wdrażają do systematycznej samokontroli i samooceny.
Kontrola osiągnięć uczniów powinna być prowadzona systematycznie. Podstawą sprawdzenia założonych w programie celów będzie poziom zadowolenia uczniów wyrażany bezpośrednio po zajęciach. Istotnym czynnikiem obrazującym realizację celów programu będą wykonywane przez uczniów prace plastyczne, techniczne, albumy, plakaty oraz test wielokrotnego wyboru.
Ocenie podlegać będzie głównie zaangażowanie uczniów oraz radość ze zdobytej wiedzy. W szczególności należy uwzględnić samodzielność oraz kreatywność uczniów. Czynnikiem mobilizującym powinna być pochwała, należy w związku z tym umożliwić uczniom prezentację swoich prac, wiadomości i umiejętności.

VII. UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU

Program „ODKRYWCY PRZESZŁOŚCI- ŚLADAMI HISTORII MIASTA MALBORKA”
proponuje realizację niektórych zagadnień na wycieczkach w oparciu o wcześniejsze przygotowanie uczniów w systemie lekcyjnym. Wycieczki polegać będą na bezpośrednim zapoznaniu uczniów z takimi obiektami jak: zabytki, miejsca upamiętniające wydarzenia historyczne.
Zachowanie kolejności realizacji haseł programowych nie jest obligatoryjne. Program zakłada przyswojenie wiedzy o swoim mieście przy jednoczesnym wyeliminowaniu zbędnego w szkole encyklopedyzmu. Treści programu można przesuwać do realizacji w obrębie roku szkolnego w zależności od zainteresowania oraz zdolności percepcyjnych uczniów. Praca z programem nie wymaga specjalnych nakładów finansowych.