Numer: 26016
Przesłano:
Dział: Przedszkole

Przedsięwzięcie edukacyjne "Badam, doświadczam, eksperymentuję" Rozwijanie poznawczej aktywności dzieci 5,6-letnich w oparciu o doświadczenia, zabawy badawcze i obserwacje przyrodnicze

Przedsięwzięcie edukacyjne
„Badam, doświadczam, eksperymentuję" Rozwijanie poznawczej aktywności dzieci 5,6-letnich w oparciu o doświadczenia, zabawy badawcze i obserwacje przyrodnicze.

Opracowała: Aneta Bielecka
Przedszkole Nr 54 w Bielsku- Białej

WSTĘP
Współczesny przedszkolak ma wiele okazji do zaspokojenia swoich naturalnych potrzeb poznawczych. Przed dzieckiem stają sytuacje, w których samodzielnie musi rozwiązywać problemy, szukać, badać i odkrywać nowe zjawiska. Celowi temu mogą posłużyć zabawy badawcze i prowadzone proste doświadczenia w przedszkolu, które są jednym ze sposobów rozwijania aktywności twórczej dziecka. Dziecko ma okazję samodzielnie szukać odpowiedzi na nurtujący je problem. Pobudza to w nim aktywność poznawczą, która przejawia się w działaniach badawczych i w zadawaniu pytań. Natomiast nauczyciel ma za zadanie kierować jego aktywnością tak, aby mogło w pełni się rozwijać.
Rozwijanie aktywności dziecka i poznawanie otaczającego świata odbywa się poprzez: obserwacje, zabawy badawcze i doświadczenia.
Obserwacja prowadzona jest z wykorzystaniem różnych zmysłów: wzrokowych, słuchowych, smakowych, węchowych i dotykowych. Obserwować tzn. celowo, planowo przyglądać się, badać, dostrzegać, widzieć.

Etapy prowadzenia obserwacji:

- określenie celu obserwacji,
- sposób obserwacji,
- właściwy przebieg obserwacji,
- rejestrowanie spostrzeżeń,
- ustalenie wyników,
- interpretację wyników,
- wnioski.

Doświadczenie oznacza celowe wywołanie jakiegoś zjawiska w sztucznych lub naturalnych warunkach w celu zbadania jego przebiegu. Czynności te mogą oznaczać realizację nowych pomysłów lub sprawdzanie czegoś.
Etapy prowadzenia doświadczeń:
- określenie problemu badawczego,
- określenie przebiegu doświadczenia,
- ustalenie sposobu obserwacji,
- właściwy przebieg doświadczenia,
- rejestrowanie spostrzeżeń,
- ustalenie wyników,
- przeprowadzenie interpretacji wyników,
- wnioski.

Zabawy badawcze to rodzaj działalności związanej z operowaniem przedmiotami, której częścią są czynności poznawcze polegające na odkrywaniu nieznanych dotychczas dziecku cech przedmiotów i zjawisk oraz związków między nimi. Istotą zabaw badawczych jest odkrywanie, poznawanie i przyswajanie informacji o świecie w wyniku własnej aktywności dziecięcej. Dziecko, które podejmuje taką zabawę poznaje cechy, właściwości, zależności przyczynowo- skutkowe między badanymi przedmiotami lub zjawiskami.

Cechy i etapy zabaw badawczych:
- wynik nie jest istotny,
- ważny jest przebieg i gromadzenie doświadczeń,
- ustalenie i nazwanie spostrzeżeń,
- wykorzystanie wyników w praktyce.

CELE PRZEDSIĘWZIĘCIA

Proponowane przeze mnie przedsięwzięcie zakłada rozwijanie aktywności poznawczej dziecka przez organizowanie warunków do prowadzenia działań badawczych, rozwijania zainteresowań poznawczych, do czerpania radości w odkrywaniu świata. Przedsięwzięcie jest skierowane do dzieci 5,6 letnich. Jego realizacja umożliwia każdemu dziecku poszerzyć i pogłębić wiadomości zgodnie z indywidualnymi możliwościami, przy wykorzystaniu różnorodnych środków, form i metod pracy.
Niniejsze opracowanie zawiera przykłady prostych doświadczeń, zabaw badawczych i obserwacji do wykorzystania w pracy dydaktyczno-wychowawczej z dziećmi 5,6 letnimi w przedszkolu. Prezentowane zabawy badawcze i doświadczenia oraz obserwacje przyrodnicze będą świetną okazją do poznawania przez dzieci otoczenia przyrodniczego, wybranych zjawisk fizycznych i chemicznych.

CELE OGÓLNE:

• pomaganie dzieciom w odkrywaniu i badaniu świata
• rozwijanie twórczej aktywności dzieci
• rozwijanie zainteresowań poznawczych w sposób wielozmysłowy

CELE SZCZEGÓŁOWE:

• rozwijanie funkcji informacyjnej języka (wyjaśnienie, formułowanie wniosków)
• kształcenie umiejętności zgodnego współdziałania w grupie
• rozwijanie umiejętności logicznego myślenia oraz wnioskowania w oparciu o przeprowadzone eksperymenty, doświadczenia i zabawy badawcze
• poszerzanie zasobu wiadomości dotyczących świata przyrody i techniki
• nabywanie umiejętności obserwowania, wywoływania zaciekawienia zjawiskami mającymi miejsce w przyrodzie
• czerpanie korzyści i radości podczas odkrywania nieznanych zjawisk przyrodniczych i technicznych

ZAKŁADANE EFEKTY - OSIĄGNIĘCIA DZIECI:


Dziecko:

• odkrywa, ogląda, obserwuje, porównuje, bada, eksperymentuje i wnioskuje
• aktywnie uczestniczy w różnorodnych zabawach, eksperymentach i doświadczeniach zaproponowanych przez nauczyciela
• formułuje wnioski z przeprowadzonych zabaw badawczych i dzieli się swoimi spostrzeżeniami z innymi
• poznaje zjawiska: tarcia, grawitacji, parowania, skraplania, topnienia, przewodnictwa cieplnego, przyciągania elektrostatycznego, rozpuszczalności substancji
• poprawnie nazywa badane przedmioty i zjawiska
• odczuwa radość i zadowolenie z przeprowadzonych obserwacji i eksperymentów
• rozumie potrzebę cierpliwego oczekiwania na rezultaty działań
• współdziała zgodnie w zespołach
• przestrzega zasad bezpieczeństwa podczas doświadczeń i zabaw badawczych

Po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia każde dziecko otrzyma Dyplom Młodego Badacza.

BIBLIOGRAFIA

Chauvel D., Michel V., Pierwsze doświadczenia naukowe w przedszkolu
Kwaśniewska M., Żaba - Żabińska Pomagamy dzieciom w badaniu świata. Zabawy badawcze.
Muchacka B., Zabawy badawcze w edukacji przedszkolnej
Pytlarczyk J., Edukacja ekologiczna w przedszkolu
365 eksperymentów na każdy dzień roku. Moses. Rea.

WRZESIEŃ

I. Dlaczego potarte drewno staje się ciepłe?
Zapoznanie ze zjawiskiem tarcia.
Poznanie negatywnych i pozytywnych skutków tarcia.

Ćwiczenie 1
Dzieci podzielone na grupy. Każda grupa dostaje kawałek drewna (listewkę) i papier ścierny. Dzieci kolejno pocierają papierem o drewno. Potem dotykają papier ścierny i drewno.
- Co się stało z papierem ściernym i drewnem po pocieraniu?
- Jakie w dotyku jest drewno, a jakie papier ścierny?
Potem dzieci pocierają drewno o gazetę.
- Jakie po pocieraniu jest drewno, a jaka gazeta?

Wniosek: Gdy pocieramy rzeczy o siebie robią się one ciepłe z powodu oporu, jakie stawiają wszystkie szorstkie powierzchnie.

Ćwiczenie 2

Dzieci z grupy I pocierają o siebie dwa patyki. Dotykają ich, a potem smarują mydłem jeden patyk i znowu je pocierają. Dzieci z grupy II pocierają o siebie dwa wieczka z puszek. Dotykają ich. Potem nalewają na jedno wieczko trochę oleju i pocierają je znów o siebie. Dzieci z grupy III popychają drewniany klocek po stole. Potem rozlewają na stole trochę wody z rozpuszczonym mydłem i znowu popychają klocek.

Wniosek: Dodanie śliskiej substancji powoduje zmniejszenie oporu (tarcia). Przedmioty, ręce, stopy, nie rozgrzewają się i łatwiej nimi o siebie pocierać czy posuwać je po sobie.

Ćwiczenie 3

Nauczyciel przygotowuje drewniany pojemnik z klockami. Do jego uchwytu przywiązuje skakankę. Dzieci przeciągają pojemnik po dywanie , a potem po folii malarskiej, którą przykryty jest dywan.
- Jaka w dotyku jest folia?
- Jaki w dotyku jest dywan?
- Po czym lżej się wam ciągnęło pojemnik i dlaczego?

Wniosek: Po gładkiej powierzchni pojemnik ciągnie się lżej, bo opór ( tarcie) jest dużo mniejszy.

Po przeprowadzeniu ćwiczeń nauczyciel wyjaśnia zjawisko tarcia.

II. Broda na korzeniu.
Cebulę kładziemy nas otworze słoika tak, aby jej dolna część sięgała wody. Obserwacja trwa 2, 3 tygodnie. Dolewamy wodę co kilka dni.
- Co wyrosło w cebuli?

Wyjaśnienie: Z części cebuli, która sięga do wody, wyrosną korzenie. Korzenie znajdujące się poniżej pączków cebuli pobierają wodę i rosną.

III. Ciasto drożdżowe i balon

Nauczyciel drożdże i cukier wsypuje do butelki i pomału wlewa do nich ciepłą wodę. Na szyjkę butelki zakłada balon. Dzieci po godzinie obserwują, co się stało. Ciecz zaczyna się pienić, a balon jakby sam się nadmuchał.

Wyjaśnienie: Drożdże składają się z drobnych grzybków, które odżywiają się cukrem, produkując przy tym gaz - dwutlenek węgla. Gaz tworzy w cieczy bąbelki, które unoszą się do góry i uwalniane są w powietrze.

LUTY

I. Dlaczego jabłko spada?
Przybliżenie dzieciom zjawiska grawitacji.
Uświadamianie niebezpieczeństw wynikających z niezapinania pasów w samochodzie.

Ćwiczenie 1
Dzieci kolejno biorą w dłonie piankową piłeczkę, stają z nią i wypuszczają z ją z rąk ( nie rzucają).
- Dlaczego piłeczka upadła na podłogę?
Dzieci podają swoje pomysły.
Nauczyciel opowiada o Isaacu Newtonie, odkrywcy prawa powszechnego ciążenia.
Pewnego słonecznego dnia w Anglii pod jabłonią siedział mężczyzna. Odpoczywał na łonie przyrody. Nagle jego zamyślenie przerwał ból spowodowany uderzeniem spadającego jabłka. Uczonego bardzo zaintrygowało spadające jabłko. Zastanawiał się, dlaczego jabłko spadło z drzewa. To zdarzenie doprowadziło go do odkrycia prawa powszechnego ciążenia.

Na zakończenie opowiadania nauczyciel opuszcza jabłko na podłogę z pewnej wysokości.

Wyjaśnia, o czym mówi prawo powszechnego ciążenia.
- Wszystkie obiekty we wszechświecie i wokół nas przyciągają się, a siłę przyciągania nazywamy grawitacją. Jabłko i Ziemia przyciągają się, a ponieważ jabłko jest dużo mniejsze to ono spada na ziemię, nie Ziemia na nie. Dzięki sile grawitacji chodzimy po ziemi, a nie odlatujemy w kosmos. Dzięki niej Ziemia krąży cały czas w tej samej odległości wokół Słońca, a nie porusza się dowolnie w kosmosie.

Ćwiczenie 2

Dzieci w parach lepią dwie kulki z plasteliny różniące się wielkością. Jedno dziecko z pary podnosi ręce do góry, trzyma w każdej dłoni po jednej kulce i równocześnie je wypuszcza. Druga osoba z pary patrzy, która kulka pierwsza upadnie na dywan. Potem osoby w parach się zamieniają.
- Która kulka spadła pierwsza?

Wniosek: Kulki upadły na podłogę jednocześnie. Szybkość spadania nie zależy od masy przedmiotu. Przedmioty o różnym ciężarze uderzają o ziemię jednocześnie.

Ćwiczenie 3

Każde dziecko dostaje przezroczysty plastikowy kubeczek i kamyczek. Kubeczek ma symbolizować samochód, a kamyczek dziecko jadące autem.
Najpierw dzieci powoli posuwają kubeczki z kamyczkami po podłodze i powoli je zatrzymują - spokojna przejażdżka samochodem. Później szybciej przesuwają kubeczkiem - szybka jazda samochodem, gwałtownie się zatrzymują.
- Co się stało z kamykiem, gdy wolno przesuwaliście kubeczek i wolno go zatrzymaliście?
- Co się stało z kamyczkiem , gdy jazda była szybka i gwałtowne hamowanie?
- Co by się zdarzyło gdybyście jechali szybko samochodem i zderzylibyście się z innym autem?

Nauczyciel robi otwory w kubeczkach i przywiązuje kamyczki do ich ścianek za pomocą gumki recepturki. Dzieci szybko przesuwają kubeczek po podłodze i gwałtownie hamują.
- Co się działo z kamyczkiem?
- Czy zatrzymał się razem z kubeczkiem?
- Jak to się ma do prawdziwej jazdy samochodem?
- Co nam daje zapięcie pasów?

Po przeprowadzeniu ćwiczeń nauczyciel rozmawia z dziećmi o zjawisku grawitacji.

II. Góra lodowa

Nauczyciel wkłada dzień wcześniej pojemnik z wodą do zamrażarki. Następnego dnia wlewa do miski ciepła wodę i zaznacza mazakiem poziom wody. Wyjmuje pojemnik do zamrażania a z niego kostkę lodu. Wybrane dziecko wkłada kostkę lodu do miski. Nauczyciel zaznacza poziom wody. Dzieci obserwują co dzieje się w misce z lodem i wodą.
- Co się stanie z wodą? Dzieci wysuwają swoje hipotezy.
Po kilkunastu minutach dzieci opowiadają, co się stało z bryłą lodu.
Najpierw lód będzie pływał w wodzie, przy czym większa jego część będzie pływać pod wodą. Gdy lód roztopi się w ciepłej wodzie, woda się nie przeleje z miski, poziom wody się nie zmieni.

Wyjaśnienie: Lód ma większą objętość niż woda, ale mniejszą gęstość. Po roztopieniu lodu gęstość wody będzie większa a objętość mniejsza niż lodu. Dlatego po roztopieniu lodu poziom wody się nie zmienił.

III. Skaczące ziarenka soli.

Nauczyciel rozciąga folię plastikową na misce i przymocowuje ją gumką. Na rozciągniętej gumce wybrane dziecko kładzie ziarna ryżu. Nauczyciel umieszcza garnek w pobliżu miski i drewnianą łyżką mocno uderza w ściankę garnka. Dzieci obserwują a następnie mówią, co się stało z ziarenkami ryżu.
Ziarenka ryżu podskoczą do góry.

Wyjaśnienie: Pod wpływem uderzenia powietrze wibruje, tworzą się fale dźwiękowe, słychać dźwięk. Fale dźwiękowe natrafiają na miskę i wprawiają folię w wibracje. Drgania wprawiają ziarna w ruch i zaczynają one wirować w powietrzu.

PAŹDZIERNIK

I. Jakie znamy stany skupienia?
Poznanie stanów skupienia materii.
Rozwijanie umiejętności rozróżniania cieczy, ciał stałych i gazów.

Ćwiczenie 1
Nauczyciel daje dzieciom do wypicia wodę w kubeczkach. Potem daje im do kubeczków kostki lodu i prosi, żeby wypiły.
- Dlaczego nie możecie wypić kostek lodu?
- Co możecie robić z kostką lodu?
- Czym różni się woda od lodu?
- Jak można zamienić wodę w lód?

Dzieci oglądają lód (który wcześnie przygotował nauczyciel). Nauczyciel wyjaśnia, że lód jest ciałem stałym a woda to ciecz( płyn).
- Czy znacie inne ciecze oprócz wody?
- Czy znacie inne ciała stałe niż lód?

Wniosek: Lód jest ciałem stałym powstaje wskutek zamarznięcia wody.

Ćwiczenie 2

Nauczyciel ostrożnie przynosi garnek z gorącą wodą.
- Co dzieje się z wodą?
- Co unosi się nad gorącą wodą?
- Czym jest para wodna?

Po przeprowadzeniu ćwiczeń nauczyciel rozmawia z dziećmi o ciałach stałych, cieczach i parze wodnej, o różnicach między nimi oraz o zastosowaniu w praktyce wiedzy o stanach skupienia.

II. Ziemniaczany labirynt.

Do plastikowego pojemnika wypełnionego ziemią wybrane dziecko wkłada do ziemi ziemniaka odwróconego pędami do góry. Nauczyciel ustawia pojemnik w wybranym miejscu w kartonowym pudełku po butach. Nauczyciel z kartonu i taśmy robi w pudełku labirynt. W ścianie pudełka najbardziej oddalonej od pojemnika nauczyciel robi dziurę o średnicy 3 cm. Pudełko przykryte przykrywką stawia w nasłonecznionym miejscu. Dzieci obserwują codziennie ziemniaka przez około 8,9 dni.
- Co się stanie z ziemniakiem po kilku dniach?

Wyjaśnienie: Ziemniak wypuszcza białe pędy, które zaczynają wić się przez labirynt do wywierconego otworu, a stamtąd na zewnątrz. Tutaj przy świetle pędy zrobią się zielone i wypuszczą liście.

III. Balon widmo.

Nauczyciel nadmuchuje balon, po czym wypuszcza powietrze. Wyciska sok z połówki cytryny. Do butelki wlewa 30 ml wody i wsypuje łyżeczkę proszku do pieczenia, miesza słomką wybrane dziecko. Do butelki przez lejek dziecko wlewa sok z cytryny. Nauczyciel szybko nakłada balon na szyjkę butelki.
- Co dzieje się z balonem?

Wyjaśnienie: Balon sam się nadmucha. Sok z cytryny jest kwasem. Gdy połączy się z proszkiem do pieczenia powstaje dwutlenek węgla, który podnosi się do góry i wypełnia balon.

LISTOPAD

I. Jaka jest pogoda?
Zapoznanie ze zjawiskami parowania i skraplania.
Dostrzeganie zmian w pogodzie.

Ćwiczenie 1
Nauczyciel położył wcześniej na parapecie w słonecznym miejscu talerz z wodą (pół szklanki). Dzieci obserwują co pozostało na talerzu po jakimś czasie.
- Co się stało z wodą?
- Czy woda to ciecz, czy ciało stałe?
- W co zamienia się woda?

Wniosek: Woda wyparowała pod wpływem ciepła.

Ćwiczenie 2

Nauczyciel z wykorzystaniem zdjęć i obrazków rozmawia z dziećmi na temat chmur.
Potem wlewa gorącą wodę do szklanego naczynia. Ustawia na nim talerz. Na talerzu umieszcza kostki lodu. Dzieci obserwują powstawanie chmur.(Nauczyciel osłania z jednej strony ciemnym materiałem, oświetla je latarką z drugiej strony).
- Jak powstały chmury?.

Wniosek: Chmury powstają, gdy para wodna styka się z zimnym powietrzem.

Nauczyciel rozmawia z dziećmi na temat deszczu, jego rodzajach(mżawka, kapuśniaczek, ulewa, nawałnica).
Nauczyciel kładzie talerz z wodą na szklanym naczyniu z gorącą wodą. Po chwili ściąga lód, podnosi talerz i odwraca go. Dzieci obserwują spływające krople wody.
- Co się działo z gorącą wodą?
- Z czym stykała się para wodna?
- Co się z nią stało?

Wniosek: Schłodzona lodem para wodna skropliła się.

Ćwiczenie 3

Nauczyciel rozmawia z dziećmi na temat wiatru.
Dzieci wykonują wskaźniki do określania kierunku wiatru.
Dzieci dostają rurki do napojów. Wycinają z bibuły wąski pasek i z pomocą nauczyciela mocują bibułę do rurki za pomocą pinezki. Dzieci wychodzą na plac przedszkolny ze wskaźnikami do góry i obserwują, w którą stronę odchyla się bibuła.

Wniosek: Wiatr wieje z przeciwnego kierunku niż ten, w którym wychyla się bibuła.

Po zakończeniu ćwiczeń nauczyciel rozmawia z dziećmi na temat pogody, termometru zaokiennego, elementów pogody.

II. Prześwitujące jajko z gumy.

Nauczyciel przygotowuje szklankę z octem. Wybrane dziecko wkłada delikatnie surowe jajko do szklanki. Jajko w szklance pozostaje na kilka godzin. Potem wybrane dziecko wyjmuje jajko ze szklanki i opłukuje w misce z wodą lub pod wodą bieżącą. Dzieci kolejno oglądają jajko pod słońce.
- Jakie jest teraz jajko, jak wygląda?

Jajko zrobiło się gumowate. Twarda skorupka jajka się rozpuściła. Dzieci zauważają, że jajko trzymane pod słońce wygląda inaczej. Widzą teraz żółtko i białko.

Wyjaśnienie: Twarda skorupka jajka zbudowana jest z wapna, a ocet rozpuszcza wapno. Dlatego skorupka jajka rozpuściła się w occie po kilku godzinach. Zachowała się tylko znajdująca się pod nią skórka.

III. Magiczne jajko.

Wybrane dzieci wlewają do dwóch szklanek wodę z kranu. Do jednej szklanki dziecko wsypuje kilka łyżeczek soli i miesza roztwór. Jedno dziecko ostrożnie wkłada surowe jajko do szklanki z wodą. Dzieci obserwują co się dzieje. Następnie to samo jajko wybrane dziecko wkłada do szklanki osolonej wody. Dzieci obserwują, co dzieje się z jajkiem.
Jajko w pierwsze szklance zatonęło. Jajko w słonej wodzie zaczyna się unosić aż w końcu wypływa.

Wyjaśnienie: Gęstość jajka jest większa niż wody z kranu i dlatego jajko tonie. Woda z solą ma większą gęstość niż jajko, dlatego jajko w osolonej wodzie pływa po powierzchni.

GRUDZIEŃ

I. Co się dzieje z lodem?
Zapoznanie dzieci ze zjawiskiem topnienia.
Poznawanie substancji, które topnieją.

Ćwiczenie 1
Nauczyciel częstuje dzieci kawałkami czekolady lub innymi łatwo topiącymi się słodyczami. Prosi dzieci, żeby przez chwilę potrzymały je w dłoniach. ( dzieci po zjedzeniu myją ręce).
Dzieci trzymając w prawej dłoni kawałki czekolady, a do lewej reki kładą klocek. Wykonują trzy przysiady. Następnie pokazują dłonie z czekoladą i klockiem.
- Co się stało z czekoladą?
- Co się stało z klockiem?
Dzieci zjadają czekoladę, odkładają klocek, myją ręce.

Wniosek: Czekolada stopiła się , a klocek drewniany nie stopił się.

Ćwiczenie 2

Nauczyciel przygotowuje kostki lodu( dzień wcześniej umieszcza woreczki z wodą w zamrażarce). Daje każdemu dziecku kostkę lodu umieszczoną w kubeczku. Dzieci dotykają, liżą , wąchają kostki lodu.
- Czy lód to ciało stałe czy ciecz?
- Co dzieje się z waszym lodem?
- Co powoduje topnienie lodu?
- Jak nazywa się ciecz powstała ze stopionego lodu?

Wniosek: Lód zmienia się pod wpływem ciepła w wodę.

Ćwiczenie 3

Nauczyciel napełnił wcześniej dwie szklanki śniegiem (do 3/4 objętości). Do pierwszej wsypał łyżkę soli. Obie szklanki umieścił nad kaloryferem.
Dzieci obserwują, w której szklance śnieg stopi się pierwszy.

Wniosek: Szybciej stopniał śnieg wymieszany z solą, Zjawisko to zimą wykorzystywane jest na drogach. Posypuje się je solą, aby nie pokrywały się warstwą lodu.

Po zakończeniu ćwiczeń nauczyciel rozmawia z dziećmi na temat praktycznych zastosowaniach zjawiska topnienia(wylewanie asfaltu na ulicach, odlewanie rzeźb z metalu).

II. Deformacja prze lód.

Nauczyciel rozdrobniony lód wrzuca do plastikowej butelki i ją zakręca. Wybrane dzieci mocno potrząsają butelką, aby ścianki się ochłodziły. Ostatnie dziecko schłodzoną butelkę poziomo kładzie na stole.
- Co się dzieje z butelką?
Butelka się skurczy i zdeformuje.

Wyjaśnienie: Lód ochładza powietrze w butelce i dlatego butelka się kurczy, zmienia swoją objętość. Powietrze z zewnątrz naciska na ścianki butelki i je deformuje.

STYCZEŃ

I. Dlaczego metalowa łyżeczka się nagrzewa?
Przybliżenie dzieciom zjawiska przwodnictwa cieplnego.
Poznawanie materiałów, które przewodzą ciepło.

Wprowadzenie:
Nauczyciel opowiada o chłopcu, który jeździł długo na sankach , przemoczył ubranie i jest mu zimno.
- Co powinien zrobić Marek po powrocie do domu?
- Co go może rozgrzać?
- Co się dzieje kiedy pijemy gorącą herbatę lub przytulamy się do ciepłego kaloryfera?

Ćwiczenie 1
Nauczyciel wkłada ugotowane gorące jajo do przezroczystego pojemnika z zimną wodą. Po 5-8 minutach dzieci dotykają jajka i wody.
- Czy woda nadal jest zimna?
- Czy jajko nadal jest gorące?
- Co się stało?

Wniosek: Jajko schłodziło się a woda podgrzała. Jajko oddało trochę ciepła wodzie. Woda przewodzi ciepło. Gorące jajko sprawiło, że jej temperatura wzrosła. Jajko zrobiło się chłodniejsze. Jego temperatura wyrównała się z temperaturą wody.

Ćwiczenie 2

Nauczyciel przygotowuje kubek z gorącą herbatą oraz metalową łyżeczkę i mieszadełka - drewniane i plastikowe. Dzieci dotykają łyżeczki i mieszadełek. Nauczyciel wkłada łyżeczkę i mieszadełka do herbaty na kilka minut. Wyciąga kolejno: mieszadełko drewniane, plastikowe i łyżeczkę. Dzieci dotykają mieszadełek, a potem przez ściereczkę łyżeczki.
- Czy mieszadełka były gorące?
- czy metalowa łyżeczka była gorąca?
- Dlaczego?

Wniosek: Metale przewodzą ciepło, a plastik i drewno nie przewodzą ciepła.

Ćwiczenie 3

Nauczyciel włączył przed ćwiczeniami w sali grzejnik ( kaloryfer), wcześnie wietrząc a tym samym chłodząc salę.
Po dłuższej chwili:
-Czy w sali jest teraz cieplej?
- Dlaczego?
- Co wypełnia salę?
- Co powiecie o powietrzu, wiedząc, że ogrzewane powietrze ociepla się? Przewodzi ciepło czy nie?

Wniosek: Powietrze przewodzi ciepło.

Po zakończeniu ćwiczeń nauczyciel rozmawia z dziećmi na temat praktycznych wiedzy o przewodnictwie cieplnym ( i izolatorach- termos, termofor).


II. Trik ze świeczką.

Wybrane dziecko stawia świeczkę na podstawce. Drugie dziecko nalewa na podstawkę delikatnie wodę z butelki. Dzieci siedzą na dywanie w kole. Nauczyciel zapala świeczkę. Następnie szklanką zakrywa świeczkę.
- Co się stanie ze świeczką i wodą?
Świeczka zgaśnie, a woda zostanie wessana do spodka szklanki.

Wyjaśnienie: Tlen z powietrza podtrzymuje płomień świecy. Gdy tlen pod szklanką się zużyje płomień zgaśnie. Powietrze pozostałe w szklance oziębi się, jednocześnie skurczy się i w ten sposób stworzy miejsce dla wody, która wciśnie się do szklanki.

MARZEC

I. Gdzie jest powietrze?
Poznanie właściwości powietrza.

Ćwiczenie 1
Nauczyciel przygotowuje przezroczysty kubek, gazetę i przezroczysty pojemnik z wodą. Zgniata gazetę po kawałku i umieszcza w kubeczku. Trzymając kubeczek do góry dnem, wkłada go do pojemnika z wodą. Po chwili wyciąga go. Dzieci dotykają papier, papier jest suchy. Następnie nauczyciel robi tak samo, ale wykonuje też dziurki w kubku. Wkłada odwrócony do góry dnem kubeczek z gazetą do pojemnika z wodą. Po chwili wyciąga go , a dzieci dotykają gazety. Papier jest mokry.
- Czy za pierwszym razem gazety były mokre czy suche?
- Dlaczego woda nie wypełniła kubeczka?
- A jak było za drugim razem?
- Co uszło przez dziurki w kubeczku?

Wniosek: Powietrze jest wszędzie , wypełnia wszystko. Za pierwszym razem w kubeczku było powietrze i dlatego woda się do niego nie dostała. Z a drugim razem powietrze uszło przez otworki i dlatego woda się dostała do kubeczka.

Ćwiczenie 2

Dzieci w grupach wkładają nadmuchane baloniki do misek z wodą, tak aby otwór balonika był pod wodą. Przyglądają się wodzie i wylatującym z niej bąbelkom. Ćwiczenie trwa do chwili, aż balonik całkiem oklapnie.
- Co działo się z wodą?
- Co było w bąbelkach?
- Co działo się z balonem?
- Skąd bąbelki z powietrzem znalazły się w wodzie?

Wniosek: Powietrze jest wszędzie, było też w balonie.

Ćwiczenie 3
Określanie właściwości fizycznych powietrza.

- Czy powietrze ma zapach, smak?
- Jaki kształt ma powietrze w naszej sali?

Nauczyciel wkłada schłodzoną szklaną butelkę do wysokiej miski wypełnionej do 1/3 objętości gorącą wodą. Chętne dziecko kładzie monetę na szyjkę butelki zasłaniając otwór. Nauczyciel trzyma butelkę, żeby się nie wywróciła. Dzieci w ciszy obserwują, co się dzieje. Moneta wyda dźwięk poruszona powietrzem.
- Co podgrzewaliśmy, podgrzewając butelkę?
- Co się stało z monetą?
- Co ją poruszyło?
- Dlaczego powietrze wychodziło z butelki?

Wniosek: Powietrze jest bezbarwne, bezwonne, przyjmuje kształt pomieszczenia, naczynia, w którym się znajduje. Podgrzewane powietrze zwiększa swoją objętość, potrzebuje więcej miejsca. Taka substancja jak powietrze nazywana jest gazem.

Ćwiczenie 4

Nauczyciel jedną szklankę wypełnia wodą, zanurza w misce i obraca pod wodą otworem do dołu, wystawiając część szklanki ponad lustro wody. Wkłada do wody drugą szklankę, tym razem pustą, otworem do dołu, tak aby cała była pod wodą. Trzyma obie szklanki blisko siebie. Przekręca szklankę z powietrzem na bok, aby bąbelki powietrza uszły do szklanki wypełnionej wodą.
- Czy powietrze wypchnęło wodę ze szklanki?
- Czy powietrze unosiło się do góry?
- Czy powietrze jest cięższe od wody czy lżejsze?

Wniosek: Powietrze jest lżejsze od wody, bo unosi się nad nią.

II. Wyścig kiełków.

Nauczyciel dzień wcześniej moczy fasolkę w wodzie przez około 24 godziny. Wybrane dziecko na spód trzech słoików kładzie cienką warstwę waty. Drugie dziecko spryskuje wodą watę w pierwszym słoiku. Kolejne dziecko wlewa do drugiego słoika pół szklanki wody, tak aby wata była bardzo mokra. Dzieci do trzech słoików wkładają po trzy fasolki( wcześniej osuszone). Każdy słoik zakrywają folią spożywczą. Słoiki stawiają na parapecie w słonecznym miejscu.
Dzieci obserwują przez kilka następnych dni fasolki.
Po kilku dniach fasolki kiełkują ale tylko w jednym słoiku, w którym wata była wilgotna. Natomiast w suchym słoiku i w słoiku z wodą nie wyrosną żadne kiełki.


Wyjaśnienie: Wszystkie trzy słoiki były ogrzewane promieniami słońca. Jednak w suchym słoiku zabrakło fasolce wody, a w słoiku z wodą brakowało tlenu. Tylko wtedy gdy ziarno leży na wilgotnym podłożu, ma do dyspozycji wodę i tlen z powietrza, fasolka może rosnąć.

KWIECIEŃ

I. Co pływa, co tonie?
Zapoznanie z oddziaływaniem siły wyporu.
Wielozmysłowe poznawanie wody.
Poznawanie znaczenia wody.

Wprowadzenie:
Dzieci polewają dłonie wodą, przelewają, chlapią, obserwują poruszanie się wody.
Ćwiczenie 1
Nauczyciel przygotowuje duże naczynie z wodą przezroczyste oraz różne przedmioty. Dzieci nazywają kolejno wszystkie przedmioty: korek, balon nadmuchany, szpilka, drewniany klocek, moneta, metalowa kulka, gumowa zabawka do kąpieli. Dzieci kolejno wrzucają przedmiot do pojemnika z wodą. Obserwują czy ciało tonie, czy pływa. Dzieci wcześniej mogą stawiać pewne założenia odnośnie zachowania się danego przedmiotu w wodzie. Na tablicy korkowej dzieci zaznaczają kolorową pineską, przedmioty, które utonęły.
- Które przedmioty tonęły?
- Które pływały?
- Z czego były wykonane przedmioty, które tonęły?

Wniosek: W wodzie toną metalowe przedmioty.

Ćwiczenie 2

Nauczyciel wbija szpilkę w korek. Wybrane dziecko wkłada korek ze szpilką do wody. Dzieci obserwują, co się dzieje.

Wniosek: Korek ze szpilką nie tonie.

Ćwiczenie 3

Nauczyciel kładzie do wody ręczniki papierowe i spinacze. Dzieci obserwują do momentu, aż ręczniki całkowicie nasiąkną wodą. Potem nauczyciel kładzie delikatnie do wody ręcznik papierowy, a na nim spinacze. Wcześniej dzieci zastanawiały, co się stanie i mówiły swoje przypuszczenia.

Wniosek: Spinacze unoszą się na powierzchni, mimo że ręcznik jest nasączony wodą.

II. Dżdżownica

Poznanie roli dżdżownicy w przyrodzie.

Nauczyciel przygotowuje w dwóch słoikach warstwowo ułożoną glebę ( gleba, listki, piasek).
Do jednego słoika zostają włożone dżdżownice przyniesione z pola. Dzieci przez kilka dni obserwują dwa słoiki z ziemią. Po zakończeniu obserwacji nauczyciel wyjaśnia pożyteczną rolę dżdżownic - spulchnianie, mieszanie i napowietrzanie ziemi.

III. Ziemniaki z solą.

Ziemniaki obieramy i kroimy na małe kawałki. Do jednej miski z wodą wsypujemy sól i mieszamy. Ziemniaki wkładamy do obu miseczek. Po kilku godzinach zieci sprawdzają z nauczycielem ziemniaki dotykając rękami.
- Co się dzieje z ziemniakami w obu miskach?

Wyjaśnienie: Ziemniaki w posolonej wodzie zrobiły się miękkie i gumowate. Straciły wodę.

MAJ

I. Przyciąganie elektrostatyczne.
Przybliżenie dzieciom zjawiska przyciągania elektrostatycznego.

Część dzieci dostaje grzebienie, a pozostałe linijki. Podają nazwy przedmiotów i określają ich przeznaczenie. Dzieci mające linijki drą papier i kładą go na stole. Trą linijkami o wełniane szmatki. Potem przybliżają je do rozsypanych kawałków papieru. Obserwują, co dzieje sie z kawałkami papieru.
Dzieci mające plastikowe grzebienie, pocierają nimi energicznie o wełniane szmatki, a potem przybliżają do włosów. Obserwują co dzieje się z włosami.
Potem następuje zmiana dzieci w grupach.

Wniosek: Po potarciu o wełnianą szmatkę, linijka przyciąga kawałki papieru, a grzebień włosy.

II. Zaczarowany balon.

Nauczyciel pustą butelkę wstawia na około godzinę do lodówki. Nauczyciel po godzinie wyjmuje butelkę z lodówki i naciąga balon na szyjkę butelki. Butelkę z balonem wstawia na około 2 minuty do lodówki. Balon sam się nadmucha.

Wyjaśnienie: W wyniku ocieplenia powietrze w butelce rozpręża się i potrzebuje więcej miejsca, wpływa do balonu i go nadmuchuje.

III. Pienisty potwór - wulkan.

Nauczyciel butelkę napełnia do połowy octem i dolewa trochę płynu do mycia naczyń (można zabarwic farbką), ostrożnie miesza składniki, butelkę ustawia na środku miski, bierze 3 łyżeczki sody oczyszczonej i wsypujemy na środek papierowej chusteczki do nosa. Zwija i skręca końce, wrzuca zawiniętą chusteczkę do butelki. Po kilku minutach z butelki zacznie wydobywać się piana.

Wyjaśnienie: Gdy mieszamy ocet z sodą oczyszczoną powstaje gaz zwany dwutlenkiem węgla. Tworzy on w occie bąbelki gazu, który reaguje z płynem do mycia naczyń. Powstaje przy tym tak dużo piany, że wydostaje się ona z paszczy potwora – butelki.

IV. Żelkowe misie

Dziec wkładają do szklanki z zimną wodą żelkowego misia i zostawiają na kilka godzin.
Żelkowe misie urosną.

Wyjaśnienie: Żelki są zrobione z takiej substancji, która wchłania wodę jak gąbka i pęcznieją. Także ryż ma tę właściwość, że wchłania dużo wody.

CZERWIEC

I. Zabawy z magnesem.
Poznawanie właściwości magnetycznych magnesu.

Ćwiczenie 1
Nauczyciel przygotowuje różne przedmioty: gwoździe, szpilki, korek, spinacze, łyżeczkę, kartkę papieru. Dzieci przykładają kolejno przedmioty do magnesu i określają, czy magnes je przyciąga czy nie.

Wniosek: Magnes przyciąga metalowe przedmioty.

Ćwiczenie 2
Dzieci przykładają magnesy do siebie różnymi stronami. Obserwują ich zachowanie. Nauczyciel wyjaśnia, że brzegi magnesu to bieguny.
- Co się dzieje z magnesami?

Wniosek: Magnesy przyciągają jedną stroną, a drugą nie.

Ćwiczenie 3

Nauczyciel umieszcza kartkę na tablicy magnetycznej i przytwierdzają magnesem. Potem umieszcza trzy kartki i też przytwierdza je magnesem. Dzieci umieszczają karton między magnesem a gwoździkami. Obserwują zachowanie gwoździ.

Wniosek: Magnes przyciąga przez papier i karton.

II. Co się stało z cukrem i solą?
Zapoznanie ze zjawiskiem rozpuszczalności substancji.
Przybliżenie dzieciom zjawiska krystalizacji.

Ćwiczenie 1
Nauczyciel umieszcza na stoliku dwa słoiki z wodą ( z taką samą ilością). Jedno dziecko wsypuje do stolika jedną łyżeczkę cukru, miesza dotąd, aż cukier się rozpuścił. Drugie dziecko to samo robi z solą. Dzieci wsypują po kilka łyżeczek cukru, wszystkie pozostałe liczą głośno wsypane łyżeczki. Postępują tak długo, aż cukier (sól) nie zdoła się rozpuścić mimo długiego mieszania.
- Czego rozpuściło się więcej?
Wniosek: W tej samej ilości wody rozpuściło się więcej cukru niż soli. Rozpuszczalność zależy od rodzaju substancji.

Ćwiczenie 2

Nauczyciel wlewa gorącą wodę do pojemnika, tyle ile w poprzednim ćwiczeniu. Dodaje kolejno łyżeczki cukru, miesza do rozpuszczenia, a dzieci głośno liczą. Nauczyciel wsypuje cukier tak długo, aż nie będzie się mógł rozpuścić.
- Ile łyżeczek cukru rozpuściło się w wodzie gorącej, a ile wcześniej w zimnej?

Wniosek: Cukier lepiej i szybciej rozpuszcza się w ciepłej wodzie. Rozpuszczalność substancji zależy od temperatury, im wyższa tym łatwiej się rozpuszczają.

Ćwiczenie 3

W jednym słoiku jest woda, a drugim tyle samo oleju. Chętne dziecko wsypuje łyżeczkę cukru do słoika z wodą i do słoika z olejem. Miesza, a dzieci obserwują, co dzieje się z cukrem.
- Czy cukier rozpuścił się w oleju?

Wniosek: Cukier nie rozpuścił się w oleju. Rozpuszczalność zależy od rozpuszczalnika.

Ćwiczenie 4 ( obserwacja kilkanaście dni)

Przybliżenie dzieciom zjawiska krystalizacji.

Nauczyciel przywiązuje nitkę do patyka dłuższego niż średnica słoika. Kijek zostaje oparty na słoiku, tak aby nić była zanurzona w roztworze soli. Dzieci obserwują przez kilka dni słoik z patykiem.
- Co widać na patyku?
- Czego jest więcej z dnia na dzień?
Po kilkunastu dniach cząsteczki soli oblepią wełnianą włóczkę.

Wniosek: Sól rozpuszczona wcześniej w wodzie uległa krystalizacji.

O nas | Reklama | Kontakt
Redakcja serwisu nie ponosi odpowiedzialności za treść publikacji, ogłoszeń oraz reklam.
Copyright © 2002-2024 Edux.pl
| Polityka prywatności | Wszystkie prawa zastrzeżone.
Prawa autorskie do publikacji posiadają autorzy tekstów.