Wstęp
Metoda projektów w pracy z małymi dziećmi
W bieżącym roku szkolnym miałam okazję uczestniczyć w kursie zorganizowanym w Centrum Edukacji Nauczycieli w Koszalinie pt.: „Metoda projektów w edukacji elementarnej” Po odbytym cyklu zajęć warsztatowych postanowiłam zastosować tą metodę w pracy ze swoimi wychowankami.
Istota metody projektów
Metodę projektów stosowano w Stanach Zjednoczonych już w pierwszych latach XX w. W ostatnich latach metoda ta została odkryta na nowo. Według J. Królikowskiego „projekt to metoda nauczania, a szerzej jeden ze sposobów realizacji określonego zagadnienia (zadania) programu nauczania”.
Metoda projektów jest metodą nauczania, której istota polega na tym, że dzieci realizują określone „duże” przedsięwzięcie (znacznie obszerniejsze niż tradycyjne zadanie domowe) w oparciu o przyjęte wcześniej założenia. Przedsięwzięcie takie charakteryzuje się tym, że:
• ma określone cele i metody pracy,
• ma określone terminy realizacji całości przedsięwzięcia oraz poszczególnych etapów,
• wyznaczone są osoby odpowiedzialne za jego realizację,
• znane są kryteria oceny poszczególnych etapów pracy i rodzajów aktywności,
• dzieci mogą pracować indywidualnie, choć znacznie częściej zadania realizowane są w grupach,
• rezultaty pracy prezentowane są publicznie (na forum grupy lub przedszkola),
• podstawowe informacje, zadania, jakie stawia przed dziećmi nauczyciel (temat, cele, metody pracy, terminy i kryteria oceny są przygotowywane przez nauczyciela w formie instrukcji).
Istnieją 2 rodzaje projektów edukacyjnych:
• projekt badawczy polegający na zebraniu i usystematyzowaniu informacji o pewnych zagadnieniach. W wyniku realizacji mogą powstać wytwory: albumy, wywiady, rysunki.
• projekt działania lokalnego polegający na podjęciu jakiegoś działania w środowisku lokalnym (także w samej szkole). Efekty: odnowienie boiska, posadzenie drzew w parku, opieka nad ludźmi samotnymi.
Istotą metody projektów jest samodzielna praca uczniów, w trakcie której mają oni możliwość ćwiczenia bardzo wielu umiejętności.
Temat projektu „Rośliny - kwiaty”
Jak pracowałam metodą projektu?
Pracę podzieliłam na kilka etapów:
Etap I – Rozpoczęcie projektu
Najpierw przygotowałam siatkę wstępną do projektu z uwzględnieniem celów programowo – dydaktycznych.
Następnie sprawdziłam, co dzieci wiedzą o roślinach i w ten sposób powstała siatka tematyczna przedstawiająca dotychczasową wiedzę dzieci. (zał.1)
Postanowiliśmy też dowiedzieć się czegoś więcej o roślinach. Powstała lista pytań, na które dzieci w trakcie kolejnych zajęć chciały uzyskać odpowiedzi.
Etap II. Realizacja projektu
Przeanalizowałam wstępną siatkę przygotowawczą oraz siatkę pytań stworzoną przez dzieci w celu powiązania treści i umiejętności i powstała siatka do projektu „Rośliny - kwiaty”.
Plan dokumentacyjny wypełnialiśmy stopniowo, w miarę realizacji projektu. Zawierał on rubryki:
• planowane wydarzenia np. wycieczka do Centrum Ogrodniczego w celu obserwacji kwiatów, roślin, narzędzi ogrodniczych, środków ochrony roślin, środków do pielęgnacji, w celu przeprowadzenia warsztatów sadzenia cebulek
• sposób dokumentacji (zdjęcia, notatki, szkice, nagrania dźwięków).
• opis zadań osoby dokumentującej (np. wyszukanie ilustracji, zrobienie zdjęć, wyszukanie książki o tematyce kwiatów).
• osoby odpowiedzialne za zadania (nauczycielka, rodzice, dzieci)
• co można wykorzystać, by skoncentrować uwagę dzieci? (książki, czasopisma, zdjęcia, zajęcia terenowe, rozmowy z ekspertem – ogrodnikiem, babcią, rodzicami, działkowcem).
Dzieci otrzymały zadania do domu:
• zadać pytania rodzicom, dziadkom na temat kwiatów.
• poszukać (z pomocą rodziców lub rodzeństwa) wiadomości o kwiatach w książkach, czasopismach, Internecie.
• poszukać wierszy, opowiadań, bajek o kwiatach.
Dzieci Agata W. i Patrycja przyniosły książki o kwiatach.
Wybraliśmy się na wycieczkę do Centrum Ogrodniczego Żulicki gdzie uczestniczyliśmy w warsztatach sadzenia roślin, obejrzeliśmy rośliny ozdobne, kwiaty, krzewy oraz środki do pielęgnacji roślin oraz narzędzia ogrodnicze.
Wybraliśmy się do pobliskich ogródeczków przydomowych gdzie dzieci miały okazję obejrzeć posadzone kwiatki.
Agata W. i Patrycja prezentowały materiały przyniesione z domu (Wielki Album Kwiatów, czasopismo, Działkowiec).
Julka A. i Ola przygotowały zagadki o kwiatach.
Zagadnienia, jakimi zajmowaliśmy się w kolejnych dniach realizacji projektu to:
Rodzaje roślin.
Budowa kwiatów.
Nazwy kwiatów.
Czynniki wpływające na wzrost roślin.
Sadzenie cebulek i sianie nasion.
Warunki wpływające na prawidłowy wzrost roślin.
Dzieci już na początku realizacji projektu stwierdziły, że przydałaby się nam wizyta ogrodnika. Przygotowywaliśmy się do niej solidnie. Dzieci miały ze sobą podkładki z kartonami do sporządzania notatek, szkiców, mogły także zadawać pytania. Mieliśmy ze sobą aparat fotograficzny. Dzieci były zachwycone rozmową z ekspertem od ogrodnictwa.
. Zostawiliśmy posadzone cebulki w centrum ogrodniczym.
Etap III – Zakończenie projektu
Temat poświęcony roślinom- kwiatom interesował dzieci, każdego dnia dowiadywały się czegoś nowego. Na wszystkie pytania, które postawiliśmy na początku projektu uzyskaliśmy odpowiedzi. W czasie zajęć dzieci współpracowały ze sobą w zespołach, dzieliły się doświadczeniami. Znaczna część zadań powstała z inicjatywy dzieci. Udało mi się zainteresować projektem rodziców, dziadków, nauczycieli, rodziców i dzieci z przedszkola, którzy oglądali zdjęcia z realizacji naszego projektu.
Podsumowując pracę metodą projektu:
na bieżąco organizowałam wystawy wszystkich materiałów i prac, którą oglądały dzieci, rodzice i dziadkowie oraz pani dyrektor.
Dzieci:
• uczestniczyły w warsztatach sadzenia roślin ( wszystkie dzieci),
• przyniosły do przedszkola cebulki kwiatów, nasiona oraz kwiaty ( Julia A. ,Kajtek, Roksana, Patrycja i Agata);
• posiały rzeżuchę, rzodkiewkę oraz posadziły cebulki kwiatów(Roksana, Kajtek,Ola, Antek, Mikołaj, Oliwier);
• opiekowały się posianymi i posadzonymi roślinami (podlewały) Roksana, Kajtek, Wojtek, Kuba, Asia)
• przez następne 3 tygodnie obserwowały wzrost roślin (fotografowały ich wzrost) - Szymon, Bartek, Radek, Antek, Oliwia
• Mikołaj przygotował dokumentację kwiatów znajdujących się w centrum ogrodniczym (zdjęcia)
• Oliwier i Patrycja przygotował dokumentację narzędzi i środków wykorzystywanych w pielęgnacji roślin (zdjęcia narzędzi ogrodniczych, nawozów)
• Martynka co tydzień odwiedzała centrum ogrodnicze, obserwowała wzrost roślin i zdawała dzieciom relacje (zdjęcia),
• Oliwia i Szymon odczytywali przygotowane przez n-la nazwy kwiatów a pozostałe dzieci dopasowywały nazwy do kwiatów (Asia, Lena, Maja, Daniel;
• dzieci przyniosły bratki i posadziły je w przedszkolnym ogródku (wszystkie dzieci).
Ze zdjęć wykonanych podczas realizacji projektu przygotowaliśmy album, który wykorzystywany będzie na zajęciach edukacyjnych.
Odbyły się zabawy muzyczno-ruchowe przy muzyce.
Ogromna była radość rodziców, kiedy oglądali zdjęcia wykonane przez dzieci pokazujące realizację projektu oraz gdy słuchali wypowiedzi dzieci na temat roślin.
Czego się dzieci nauczyły?
Dzieci nauczyły się rozpoznawać różne rodzaje kwiatów
Dowiedziały się, gdzie i w jaki sposób można wyszukiwać informacje.
Nauczyły się planowania, podejmowania decyzji, dokonywania wyborów oraz współpracy w grupie.
Jakie wnioski nasunęły mi się podczas realizacji projektu „Rośliny- kwiaty”?
Przekonałam się, że metodą projektów można pracować również z małymi dziećmi. Bardzo mocno angażują się one w zadania, które mają wykonać, „wciągając” w nie swoich najbliższych.
Dzięki metodzie projektów dzieci rozwijają:
• twórcze myślenie,
• umiejętność planowania oraz przydzielania zadań poszczególnym osobom w grupie przed wykonaniem pracy,
• sprawności manualne
• umiejętność redagowania wypowiedzi na podany temat,
• umiejętność swobodnego wypowiadania się i wyrażania własnych opinii na podstawie ilustracji,
• umiejętność uważnego słuchania tekstów literackich,
• umiejętność współpracy, podejmowania decyzji podczas pracy w grupie, umiejętność korzystania z różnych źródeł informacji,
• umiejętność oceniania pracy kolegów i swojej.