Program socjoterapeutyczny "Ja i moja grupa"

Program działań wychowawczo- opiekuńczych z elementami socjoterapii
dotyczący integracji grupy i rozwiązywania problemów w grupie.

„JA I MOJA GRUPA”


Opracowały:
mgr Anna Wojtyczka
mgr Renata Drabek


Wstęp

„Socjoterapia” jest świadomą aktywnością profesjonalną operującą środkami psychologicznymi w celu udzielenia pomocy osobom cierpiącym lub poszukującym własnej drogi rozwoju społecznego, osobistego lub zawodowego. Zalicza się ją do procesów korekcyjnych o charakterze leczniczym, adresowanym do dzieci i młodzieży
z zaburzeniami emocjonalnymi lub innymi kłopotliwymi zachowaniami. Ma postać ustrukturalizowanych spotkań grupowych, które służą realizacji celów terapeutycznych, edukacyjnych, rozwojowych. Źródłami zmian są doświadczenia korekcyjne
i odreagowanie emocjonalne. Istota terapii polega głównie na realizowaniu celów terapeutycznych./1

W terapii wychodzi się z założenia, że trudne zachowanie się dzieci
i młodzieży ma swe źródło w psychice i jest wynikiem doznawanych w przeszłości lub aktualnie trudnych stanów emocjonalnych. Towarzyszą im zwykle przykre emocje: lęk, niepokój, gniew, poczucie winy, złość, autoagresja, osamotnienie itp. Mają one istotny wpływ na kształtowanie się poczucia własnej wartości, godności i poczucia bezpieczeństwa i powodują powstanie różnych zachowań niezgodnych z oczekiwaniami dorosłych i często szkodliwymi dla samych dzieci.
Lata pracy z dziećmi i wnikliwa obserwacja podopiecznych – ich zmaganie się z własnymi emocjami, podejmowaniem decyzji, konflikty z rówieśnikami itp. zaowocowały pomysłem stworzenia programu socjoterapeutycznego, który pomógłby dzieciom przeżyć dany problem i znaleźć najlepsze rozwiązanie, a w efekcie sprzyjałby nabywaniu dojrzałości społecznej i emocjonalnej.
Projekt dojrzewał przez kilka lat, równocześnie z pogłębianiem naszej wiedzy na temat socoterapeutycznych i pokrewnych im form pracy z grup, prowadzeniem zajęć socjoterapeutyczno- integrujących w grupie młodszej. Również analizowanie literatury fachowej, udział w kursach i szkoleniach (np. Ruch Rozwijający W. Sherborne,
I stopień socjoterapii i inne) oraz systematyczna współpraca doprowadziły do powstania niniejszego programu.
Ponieważ szczególnie ważną rolę działań terapeutycznych dostrzegamy
w pracy z grupą,( zwłaszcza, że mamy do czynienia z dziećmi w wieku przedszkolnym) nasz program przeznaczony jest dla właśnie dla konkretnej grupy i opowiada te historie, które się w niej dzieją.


-------------------------------------------------------------------------------------------------
1. Socjoterapia-praca zbiorowa pod red. Katarzyny Rawickiej. Centrum Metodyczne Pomocy psychologiczno-pedagogicznej MEN W-wa 1998.


Spotkania w grupie powinny:
-dostarczać uczestnikom doświadczeń korekcyjnych przeciwstawnych do doznanych urazów,
- sprzyjać odreagowaniu napięć w grupie i uczeniu się nowych umiejętności psychologicznych
-umożliwić dzielenie się swoimi przeżyciami w atmosferze akceptacji i zrozumienia,
-dostarczać okazji do przeżywania emocji pozytywnych,
-stwarzać okazje do wypróbowania nowych sposobów zachowania i nabywania umiejętności interpersonalnych takich jak, asertywność, empatia, podejmowanie decyzji.


Cele:

Głównym celem naszego programu jest zintegrowanie grupy, stworzenie sytuacji, w których dzieci będą uczyły się rozwiązywać konflikty, nie tracąc swej indywidualności. Ideałem byłoby doprowadzenie do sytuacji, w której każde dziecko znajdzie bezpieczne miejsce w grupie.
Pragniemy skłonić do analizowania różnych sytuacji, nazywania emocji z nimi związanych i samodzielnego wybierania jak najlepszych rozwiązań problemów.
Naszym celem jest:
- stwarzanie poczucia bezpieczeństwa w grupie,
-nazywanie i wyrażanie emocji
-wzmacnianie poczucia własnej wartości, wskazywanie „mocnych stron”
-kształtowanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych
-tworzenie więzi emocjonalnych z członkami grupy, współdziałanie i aktywne komunikowanie się,
-stymulowanie aktywności twórczej- rozwijanie płynności i giętkości myślenia, wyrażania siebie za pomocą mowy ciała, ruchem, mimiką, gestykulacją


Uczestnicy.

Program przygotowany został dla grupy straszaków. Zajęcia odbywają się w sali przedszkolnej i uczestniczy w nich cała grupa, są wplecione
w harmonogram pracy. .Prowadzone są przez nauczycielkę grupy oraz psychologa.



Planowany czas realizacji programu:

Cykl 15-tu zajęć trwających około 20-30 minut raz w tygodniu, w tym 5 zajęć integrujących grupę.


Pomoce do zajęć:

Obejmują głównie materiały do pisania, malowania, a także etykiety, plansze, poduszki terapeutyczne, pluszami, itp. (w zależności od scenariusza zajęć.)


Metody i formy pracy z grupą.

Podstawową formą pracy socjoterapeutycznej jest zabawa, która jest główną aktywnością dziecka. Jej terapeutyczna rola polega na doświadczeniu przyjemności, radości, możliwością odprężenia się, swobodnej ekspresji. Podczas zajęć zabawy mają służyć relaksowi, wprowadzeniu dobrego nastroju, uwolnić od stresu, lęku, integrować grupę.
Jedną z najbardziej sprzyjających metod w socjoterapii jest krąg, który pozwala na bezpośredni kontakt wzrokowy wszystkich członków grupy, ustawia wszystkich
w jednej płaszczyźnie. Krąg jest nieodłącznym elementem spotkania socjoterapeutycznego, podobnie jak rundka- technika umożliwiająca każdemu uczestnikowi wypowiedzenie swojego zdania, opinii, przeżycia na temat zajęcia bez obawy komentarza ze strony innych. Stosowana jest najczęściej na zakończenie zajęć.
„Burza mózgów”- to technika, która pozwala wykorzystać potencjał twórczy uczestników, aktywizuje grupę, daje możliwości przedstawiania swoich pomysłów
w określonym czasie, uczy również kompromisu podczas wybierania najtrafniejszych rozwiązań.
Praca w małych grupach jest stosowana tylko w niektórych zajęciach, uczy nawiązywania kontaktów, wspólnego działania, zaangażowania wszystkich członków grupki.
Rysunki oraz prace plastyczne- są bardzo ważną formą zwłaszcza dla młodszych dzieci, pozwalają na swobodne wyrażanie siebie, swoich emocji i przeżyć, redukują napięcia. Warto nadmienić, że nie chodzi tu o ocenę zdolności i „piękno” pracy, ale o wypowiedzenie się, dlatego warto zastosować elementy plastyki abstrakcyjnej, zabawę z kolorem, fakturą, różnorodnymi materiałami plastycznymi.


Muzyka i śpiew- są wspaniałym bodźcem do wyrażania swoich uczuć i emocji, dlatego w zajęciach socjoterapeutycznych często sięga się do elementów muzykoterapii. Wspólne muzykowanie jednoczy grupę, sprawią, iż każdy czuje się potrzebny.
Ponadto podczas zajęć wykorzystuje się przede historyjki, zabawy integracyjne i ruchowe, elementy psychodramy, zabawy relaksacyjne, pantomimę, ćwiczenia i techniki wyobrażeniowe, dzielenie się własnym doświadczeniem.


Uwagi dotyczące przebiegu zajęć.

1.Prowadzący informuje o głównych celach zajęć i przeprowadza zajęcia wstępne, podczas których następuje spisanie kontraktu i „podpisanie” go przez dzieci za pomocą liter lub rysunków. Następnie podczas zajęć wstępnych następuje wspólne zorganizowanie kącika nastrojów i wyposażenie go w etykiety, poduszki, rysunki.
W trakcie trwania programu następuje wzbogacanie kącika o nowe elementy. Dzięki temu dzieci mają okazje wspólnego budowania klimatu bezpieczeństwa, zaufania, wzajemnego szacunku
2.Każde zajęcia rozpoczynają się „Kręgiem” oraz zabawą ruchową, integracyjną, kończą zaś rundką i zabawą relaksacyjną.
3. Część zasadnicza zajęcia zawiera historyjkę przedstawiającą problem w grupie, po której następuje krótka rundka- omówienie emocji, spostrzeżeń, przeżyć bohaterów , sposobów rozwiązywania problemów.
4. W każdym zajęciu występują zabawy uaktywniające ciało, gdyż zaspokajają naturalną u dziecka potrzebę ruchu.


CO DAJE PROGRAM:
-lepiej poznaje i rozumie -jestem sobą w grupie -integrujemy się
grupę -wyrażam swoje emocje -czujemy się bezpiecznie
-zna jej potrzeby i problemy -wypracowuję nowe wzorce -działamy w poczuciu
-wspólnie przeżywa emocje zachowań otwartości i życzliwości
-zdobywa nowe doświadczenie -buduję pozytywny obraz siebie -potrafimy rozpoznać uczucia
zawodowe -potrafię nazwać swoje emocje innych osób
-patrzy na problemy oczami i odpowiednio je wyrażać -uczymy się zachowań
dziecka pomagających rozwiązać
problemy
-lepiej się znamy i rozumiemy


EWALUACJA PROGRAMU

Program napisany wspólnie dziewięć lat temu okazał się strzałem w dziesiątkę. W ciągu tych lat regularnie realizowane były założenia programu w najstarszych grupach w przedszkolu.
Praca programem pozwala lepiej poznać grupę, wniknąć w jej dynamikę i zrozumieć emocje i motywacje jej członków. Pomaga też w rozwiązywaniu problemów i konfliktów bez moralizowania i piętnowania postaw dzieci. Ma to ogromne znaczenie na tym etapie rozwoju, kiedy trudno zwerbalizować swoje potrzeby i motywacje, a tzw. pogadanki nie docierają do odbiorcy, często wywołują przeciwny efekt.
Przez lata program wzbogacił się o nowe scenariusze zajęć. Nabrał także bardziej otwartego charakteru. Obecnie kładziemy większy nacisk na zabawy integrujące grupę, częściej stosujemy technikę rysunku indywidualnego i grupowego. Podchodzimy także bardziej otwarcie do tematyki historyjek. Nie w każdej grupie występują te same problemy, stąd też nie zawsze istnieje potrzeba realizowania wszystkich scenariuszy zajęć. Z tego też powodu zostały napisane nowe scenariusze, które powstały w odpowiedzi na potrzebę chwili. Nie na każdych zajęciach też stosujemy metodę historyjki. Kładziemy nacisk na wyżej wspomniany rysunek, zabawy integrujące grupę, wyciszające oraz poprawiające świadomość ciała.
I w tym miejscu ujawnia się kolejna zaleta programu. Może on być pomocą dla nauczyciela w rozwiązywaniu problemów grupy, ale nie musi być realizowany w całości. Scenariusze mają charakter otwarty. Można dodać własną historyjkę, a także zmieniać imiona dzieci. Czasem nawet jest to konieczne, gdyż bohaterowie historyjek nie powinni nosić imion członków grupy. W momencie, gdy nauczyciel obserwuje w grupie jakiś problem, staje się on kanwą historyjki. Ważne, by nie potępiać bohaterów historyjek, a trakcie dyskusji, pokazać grupie konstruktywne rozwiązanie problemu.
Realizacja programu dała nam dużo satysfakcji. Wzbogaciła w sposób znaczący warsztat pracy. Pozwoliła lepiej poznać dzieci i pomogła rozwiązywać ich problemy. Polecamy każdemu pracę tym programem.

Literatura pomocnicza:

1.Socjoterapia- praca zbiorowa pod redakcją Katarzyny Sawickiej. Centrum Metodyczne Pomocy psychologiczno-pedagogicznej MEN W-wa 1998.
2.Grupa bawi się i pracuje. Zbiór grupowych gier i ćwiczeń psychologicznych, opracowanych przez M.Jachimską, Oficyna Wydawnicza UZUS, Wałbrzych 1994.
3. „Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i młodzieży”, K. Vopel, Wydawnictwo „Jedność”, Kielce 1999.
4.Zabawy relaksujące dla przedszkolaków- D.Chauvel, Ch. Noret, wydawnictwo Cyklady w-wa 2000
5.Zajęcia socjoterapeutyczne dla dzieci i młodzieży- J.Strzemieczny, PTP, W-wa 1993
6.Gry i zabawy przeciwko agresji-R. Portman, Jedność -Kielce 1999.
7.Terapia zabawą, terapia przez szukę CMPPP MEN, W-wa 1997.
8.”Psychodrama”- terapia grupowa z dziećmi, A.Aichnger, W.Holl , wydawnictwo „Jedność”, Kielce 2001.


Scenariusze zajęć wstępnych:”Tworzymy grupę”

Zajęcia nr1
„Jaki jestem”
cele:
-budowanie pozytywnego obrazu siebie, zbieranie informacji o sobie i innych
-budowanie więzi z grupą
-tworzenie klimatu zaufania, poczucie wspólnoty

Przebieg.
1. Powitanie w kręgu- „Imię z gestem”
2. . Zabawa ruchowa „Ludzie do ludzi”- swobodny marsz po sali, witanie się wg polecenia N.
3. Rundka- odpowiedź na pytanie: „jak się czułeś podczas zabawy”
4. Zabawa w kręgu- „zmiana miejsc”, po zdaniu niech zmieni miejsce każdy, kto tak jak ja lubi......
5. „jakim jesteś kolorem” –wybieranie kolorowych kartek , na których dzieci będą wyklejały wycięte z różnych gazet ilustracje, obrazki które mówią o tym , co dziecko lubi. Po skończonej pracy następuje prezentacja prac.
6. Rundka-, co mówi mój obrazek, zachęcanie dzieci do wypowiadania się na temat swojej pracy
7. umieszczenie prac w zorganizowanym „kąciku nastrojów”
8. Zabawa relaksacyjna do muzyki, marzymy o czymś przyjemnym dla nas.....
9. Pożegnanie w kręgu


Zajęcie nr 2
„Jestem sobą w grupie”

cele:
-wzmacnianie poczucia własnej wartości, niepowtarzalności
-rozbudzanie gotowości do swobodnej wypowiedzi
-integrowanie grupy

Przebieg.
1. powitanie w kręgu –„Witam wszystkich, którzy ...są senni, lubią lody, chętnie rysują itp.”
2. zabawa „właściciel uśmiechu” w kręgu( „zdejmowanie” dłonią uśmiechu
3. z twarzy i przekazywanie uśmiechu do poszczególnych osób w grupie)
4. zabawa ruchowa do muzyki- „Tworzymy Grupę”, dzieci swobodnie chodzą po kole, na hasło dwójki, czwórki, piątki tworzą odpowiednie grupki.
5. Tworzymy grupę. Rozmowa z dziećmi na temat tego, co będzie się działo podczas zajęć:
-co nam wolno: wypowiadać się, bawić, poznawać nowe zabawy
-czego nie robimy: nie oceniamy, nie krytykujemy, nie wyśmiewamy.
6.Spisanie kontraktu z dziećmi, informującego zasadach zachowania się podczas zajęć:
-mówimy o tym, co sami czujemy i myślimy
-uważnie słuchamy kolegów
- nie przeszkadzamy
-z nikogo się nie wyśmiewamy
-jeden mówi, reszta słucha.
Po dokładnym wyjaśnieniu wszystkich punktów dzieci otrzymują karteczki, na których podpisują się za pomocą literek lub obrazków, następnie naklejają na kontrakcie. Zawieszenie kontraktu w „kąciku nastrojów”.
7.Rundka kończąca: „czy umowy są potrzebne, dlaczego przestrzegamy umów, co by było, gdyby nie było różnych zasad itp.”


Zajęcie nr 3
„Moje uczucia”


Cele:
-integrowanie grupy, wzajemne poznanie się
-rozpoznawanie i nazywanie własnych odczuć
-uczenie rozpoznawania uczuć innych

Przebieg:

1. Powitanie w kręgu.
2. Taniec- powitaniec dla osób, które czują się senne, zmęczone, smutne-melodia wolna, dla dzieci, które czują się dobrze-melodia wesoła, dla tych których rozpiera energia melodia bardzo szybka
3. Pomniki radości i smutku- wykorzystanie różnobarwnych chust i materiałów do przebrania wybranego dziecka w pomnik smutku, radości .
4. Rundka- jest mi smutno/wesoło, gdy.........uzupełnianie rozpoczętego zdania przez dzieci
5. „Kosz na złe humory”- przekazywanie sobie kolorowego kartonu i „wkładanie „ do środka powodów do złego humoru, zamknięcie pudełka, rozpoczęcie tańca radości do muzyki z kasety.
6. „Nastrojowe poduszeczki”- wybieranie nazw dla poduszek o różnych wzorach
i kolorach, nazywanie ich przez dzieci np. poduszka na smutek, wesoła, na złość itp.
7. Projektujemy własne poduchy- rysowanie na sylwetach poduszek wybranej przez siebie emocji, kolorowanie do muzyki relaksacyjnej
8. Rundka kończąca- nazywanie i podpisywanie projektów wypowiadanie zdania: to moja poduszka np. strachu, boję się kiedy jest ciemno itp.
9. Zabawa odprężająca: przekazywanie projektów poduszek z rąk do rąk w rytm muzyki z komentarzem, iż każdy z nas przeżywa chwile dobre i gorsze, czasem się złości, czasem smuci, tak przeplata się nasze życie.
10. Pożegnanie.


Zajęcie nr 4
„Moja twarz wyraża moje uczucia”.

Cele:
-rozpoznawanie nastrojów innych po jego minie
-uświadamianie dzieciom, że nasze gesty, mimika informują innych , co czujemy
-integrowanie grupy.

Przebieg.
1. Powitanie w kręgu –„Imię wypowiedziane z odpowiednią intonacją np. wita was smutna Aga, radosna Zuzia, zmęczony Jaś .....”
2. Zabawa „Rzeźbiarze”, dzieci dobierają się w pary i na polecenie N. jedno zostaje rzeźbiarzem, który musi stworzyć posąg np. wesołego pajacyka, smutnego misia, złej macochy itp., następnie następuje zmiana partnera.
3. Zabawa do muzyki z kasety, dzieci starają się oddać ruchem i mimiką ciała różne rodzaje muzyki (poważna, wesoła, smutna itp.)
4. Rundka: odpowiadanie na pytanie- „po czym możemy poznać, że ktoś jest: smutny, wesoły, szczęśliwy, wściekły itd.”
5. Wykonanie przez dzieci portretów twarzy wyrażających wybrane emocje, zawieszenie ich na wstążkach.
6. Odgrywanie przez dzieci scenek wyrażających uczucie gniewu, strachu, radości
z pomocą słowną N.
7. Rundka – dzieci kończą zdanie : „dziś na zajęciu podobało mi się....”
8. Pożegnanie- zabawa do muzyki, dzieci biegają swobodnie po sali, na przerwę w muzyce stają przed osobą najbliżej siebie i żegnają się miną i gestem wyrażającym ich nastrój.


Zajęcia nr 5

„Stajemy się coraz lepsi”

Cele:
-budowanie pozytywnego obrazu siebie w oparciu o informacje od pozostałych
-uświadamianie dzieciom ich zalet
-zamienianie wad, lęków w zalety
-tworzenie klimatu zaufania, poczucia bezpieczeństwa

Przebieg:
1. Powitanie w kręgu „ To jestem ja, to jesteś ty, razem to MY” – z ruchem do środka koła
2. Zabawa ruchowa: „Wszyscy dotykają czerwonego” , poruszanie się zgodnie
z rytmem muzyki , prowadzący podaje polecenia, które wszyscy starają się wykonać np. dotykają czerwonego, miękkiego, nogi kolegi itp.
3. „Medale”- zabawa grupowa w kręgu wg metody Olechnowicz, każde dziecko otrzymuje medal z własnym zdjęciem i wierszykiem, który mówi o jego cechach osobowości w sensie pozytywnym (np. dziecku nieśmiałemu piszemy o tym, ze jest dzielny jak tygrysek itp.)- medale również dla prowadzących.
4. Rundka: wypowiedzi dzieci na temat wierszyków- odkrywanie w sobie nowych cech, nabierania wiary we własne możliwości.
5. „Słoneczny krąg”- zabawa ruchowa do muzyki, dzieci poruszają się swobodnie po sali, na przerwę w muzyce układają z medali słoneczny krąg, same zaś stają się promieniami słonecznymi. Po skończonej zabawie zawieszenie medali
w „kąciku nastrojów”.
6. Relaksacja- słuchanie muzyki relaksacyjnej opatrzonej odpowiednim komentarzem prowadzącego: „ jestem maleńkim ziarenkiem, które wpadło
w ziemię, czuję, że zaczynam pęcznieć, coś dzieje się ze mną, zaczynam rosnąć jeszcze nie wiem, co ze mnie będzie, ale czuję , że bardzo się zmieniam, rosną mi korzenie, łodyga, zaczynam wypuszczać listki, rosnę, rosnę, chociaż nadal nie wiem kim się stanę.........”
7. Rundka pożegnalna: dzieci odpowiadają na pytanie: co wyrosło z niego jako
z ziarenka
8. Pożegnanie .


ZAJĘCIA I

„Przypadkowe zderzenie”

Cele:
Rozróżnianie i nazywanie własnych stanów emocjonalnych
Konstruktywne rozwiązywanie problemów.
Umiejętność wypowiadania się na temat historyjki.
Integracja grupy.

Przebieg zajęć.
1) Krąg rozpoczynający zajęcia.
Zabawa „Imię z gestem”. Dzieci wraz z prowadzącym stoją w kręgu. Jedna osoba staje w środku i wymawia swoje imię z odpowiednią intonacją, wykonuje wymyślone przez siebie gesty. Następnie wszyscy razem powtarzają ruch, naśladując intonację i gesty (przedstawiają się wszystkie dzieci i prowadzący).
2).Zabawa ruchowa – „Wszyscy dotykają czerwonego”. Prowadzący podaje polecenia
i wszyscy równocześnie starają się je wykonać. Np. wszyscy dotykają czerwonego, wszyscy dotykają nogą czyjejś nogi, łokciem czyjegoś ucha itp.

3.”Przypadkowe zderzenie”- prezentacja historyjki. (Dzieci siedzą w kole)

Daleko stąd, a może zupełnie blisko, w pewnym ślicznym miasteczku u podnóża gór stało sobie przedszkole. Rodzice przyprowadzali do przedszkola swoje dzieci, aby miały one dobrą opiekę i mogły bawić się z innymi dziećmi, podczas gdy oni szli do pracy. Do najstarszej grupy chodziło wiele dzieci, między innymi Kasia, Adaś, Patrycja i Wojtuś, którzy bardzo się lubili. Pewnego razu , kiedy dzieci myły ręce przed śniadaniem Kasia wbiegła szybko do łazienki i niechcący popchnęła Adasia, który stracił równowagę
i uderzył się ramieniem o ścianę.
Rozzłoszczony chłopiec zawołał:
-czemu mnie popychasz, ty wstrętna Kaśko.
Kasi zrobiło się bardzo, bardzo przykro......
Jak sądzicie , co wydarzyło się później........

4. Rundka- wypowiedzi dzieci na temat historyjki, odpowiadanie na pytanie :
„jak czuł się Adaś”
„jak czuła się Kasia”, „jak ty byś się zachował na miejscu dzieci”
5.„Pocieszam kolegę”- zabawa w parach do muzyki , odgrywanie roli pokrzywdzonego
i pocieszyciela, zamiana ról.
6. Rundka na zakończenie- w jakiej roli czułeś się lepiej, jako pocieszający, czy skrzywdzony.
2) 7 Pożegnanie w kręgu. Uścisk dłoni „wędruje po kręgu”.

Zajęcie II
„Przezwisko”
Cele:
-Uczenie empatii i wczuwania się w położenie innych
-Budowanie pozytywnego obrazu siebie, w oparciu o informacje od pozostałych osób
-Budowanie więzi z grupą
-Tworzenie klimatu zaufania i poszanowania odrębności poszczególnych dzieci

Przebieg:
1. Powitanie: „Zabawa w wykrzykiwanie imion”- wymawianie imion w zależności od aktualnego nastroju (smutno, wesoło, leniwie itp.)
2.Zabawa grupowa – „Różne miny”. Prowadzący lub dzieci wymieniają różne uczucia (np. radość, złość, uraza, bezsilność, wściekłość, zadowolenie). Wszyscy, najpierw równocześnie, a następnie po kolei pantomimicznie przedstawiają różne stany emocjonalne. Zabawę można rozszerzyć o rysunkowe reprezentacje uczuć.
3. Przedstawienie historyjki.

Daleko stąd, a może zupełnie blisko, w pewnym ślicznym miasteczku u podnóża gór stało sobie przedszkole. Rodzice przyprowadzali do przedszkola swoje dzieci, aby miały one dobrą opiekę i mogły bawić się z innymi dziećmi, podczas gdy oni szli do pracy. Do najstarszej grupy chodziło wiele dzieci, między innymi Kasia, Adaś, Patrycja i Wojtuś, którzy bardzo się lubili. Pewnego razu Wojtek nie przyszedł do przedszkola i nie było go całe dwa tygodnie, a to bardzo, bardzo długo. Okazało się , że Wojtek przewrócił się , kiedy jeździł na rowerze i stłukł kolano. Było mu smutno w domu, dlatego, kiedy pan doktor pozwolił mu wrócić do przedszkola, bardzo się ucieszył. Co prawda kolano wciąż go bolało, tak, że utykał, lecz cieszył się , że spotka się z kolegami. Po śniadaniu dzieci udały się do ogrodu. Wszyscy biegali i skakali, ale Wojtek nie mógł za nimi nadążyć, bo noga wciąż go bolała i utykał.
-kulawy Wojtek, kulawy lis- zaśmiał się nagle Adaś i wszystkie dzieci zaczęły wyśmiewać się z Wojtka.
Wojtusiowi zrobiło się bardzo przykro.
A wy co myślicie ?
4. Rundka- wypowiedzi dzieci na temat historyjki ( nie komentowanie i nie ocenianie wypowiedzi przez N.)
5.Zabawa „Twarzą w twarz”- dzieci dobierają się parami i starają się powiedzieć koledze coś miłego o nim, następuje zmiana. Następnie w kręgu dzieci zastanawiają się co bardziej lubią : mówić, czy słuchać miłych słów.
6. Relaksacja do muzyki z płyty, przenosimy się w krainę uprzejmości i miłych słów- wyobraźcie sobie , jak tam jest.
Krąg kończący zajęcia. Zabawa „Zzum”. Dzieci siedzą w kręgu. Pierwsza osoba wraz
z ruchem głowy „przesyła” dźwięk „zzum”. Osoba następna, z odpowiednim ruchem głowy przesyła ten dźwięk dalej. Powstaje wrażenie jazdy samochodem po okręgu.

Zajęcie III
„Nieśmiałość”
cele:
-Wzmacnianie poczucia własnej wartości
-Swobodne wypowiadanie się
-Rozumienie uczuć innych osób
-Uczenie się dostrzegania i akceptowania odmienności u innych osób

Przebieg
1. Wszyscy uczestnicy stoją w kręgu. Ćwiczenie polega na stopniowym rozruszaniu wszystkich części ciała. Zaczynamy od głowy kręcąc nią na boki, potem szyja, tułów, ręce, nogi. Następnie wszystkie te części ciała ruszają się naprzemiennie.
2. Zabawa „Zgadnij kto to?”.
Każdy z uczestników przedstawia scenkę pantomimiczną, pozostali zgadują, co ona przedstawia. Może to być: smutny piesek, wesoły zajączek itp.
3. przypomnienie kontraktu.
4. Przedstawienie historyjki.
Daleko stąd, a może zupełnie blisko, w pewnym ślicznym miasteczku u podnóża gór stało sobie przedszkole. Rodzice przyprowadzali do przedszkola swoje dzieci, aby miały one dobrą opiekę i mogły bawić się z innymi dziećmi, podczas gdy oni szli do pracy. Do najstarszej grupy chodziło wiele dzieci, między innymi Kasia, Adaś, Patrycja i Wojtuś, którzy bardzo się lubili. Pewnego dnia do grupy przyszła nowa dziewczynka- Małgosia.
Małgosia bardzo chciała się bawić z dziewczynkami w kąciku lalek, ale nie miała odwagi , żeby do nich podejść i powiedzieć chociażby słowo. Stała więc z boku
i patrzyła. Dziewczynki widziały nową koleżankę, lecz żadna nie zaprosiła Małgosi do wspólnej zabawy. A wy, co zrobilibyście na ich miejscu ?
5.Rundka. Odpowiedzi dzieci na pytanie, co czuły podczas opowiadania, jakby się zachowały...
6. Zabawa „Dwa rzędy”- dzieci stają w dwóch rzędach naprzeciwko siebie i witają się ze sobą według słów N. : powitanie przyjaciół, nieznajomych, żołnierzy, dzieci, itp.
Zwrócenie uwagi, czy powitania się różnią i dlaczego.
7. Zabawa z misią Małgosią” w kręgu. Pocieszamy misiaczka, który pierwszy raz jest
z nami w przedszkolu- każde dziecko mówi coś miłego misiowi, który jest nieśmiały .
Rundka na zakończenie: Co czujesz w nowej sytuacji ?
8.Krąg- „Hasła przyjaźni”. Dzieci wymyślają w pojedynkę lub w małych grupkach „hasła przyjaźni”. Mogą brzmieć w następujący sposób:
- tutaj wszyscy się lubimy i razem bawimy
- kto do nas przychodzi, smutny nie wychodzi
-my lubimy się, każdy o tym wie.


Zajęcie IV
„Gdzie zabawki ?”
cele:
-Szanowanie zabawek i przedmiotów używanych przez wszystkich
-Budowanie wspólnoty w grupie
-Odpowiedzialność za rzeczy, wdrażanie do porządku,

Przebieg:
1.Powitanie w kręgu: przesyłanie „iskierki” z ręki do ręki.
2. Zabawa „Szukam pary”- dzieci losują karki z rysunkami różnych zabawek, na sygnał nauczyciela zaczynają poruszać się i zachowywać w sposób charakterystyczny dla danej zabawki i szukają swojej pary.
3. Prezentacja historyjki:
Daleko stąd, a może zupełnie blisko, w pewnym ślicznym miasteczku u podnóża gór stało sobie przedszkole. Rodzice przyprowadzali do przedszkola swoje dzieci, aby miały one dobrą opiekę i mogły bawić się z innymi dziećmi, podczas gdy oni szli do pracy. Do najstarszej grupy chodziło wiele dzieci, między innymi Kasia, Adaś, Patrycja i Wojtuś, którzy bardzo się lubili. Za to bardzo nie lubili sprzątać i codziennie zabawkom coś się przytrafiało. Pewnego dnia dzieci zbudowały domek klocków, garaże z samochodami, lalki w domkach, puzzle. Kiedy nadeszła pora obiadu pani poprosiła, żeby sprzątnąć zabawki, ale dzieciom nie chciało się sprzątać. W końcu upchnęły lalki w pudle a klockami, autka wcisnęły do szafki, a puzzle wrzuciły byle jak do pudełek. Następnego dnia w Sali panowało wielkie zamieszanie. Kasia chciała układać puzzle, ale brakowało elementów, chłopcy nie mogli znaleźć kółek do budowy autka, a Patrycja sukienek dla lalki.
„To chyba jakieś czary”- zawołały dzieci. A wy , co o tym myślicie.
4.Rozmowa w kręgu.- Do czego potrzebny jest porządek i jak go utrzymać”.
5. „Zbieranie zabawek”- zabawa ruchowa z elementem skłonu; schylanie się po zabawkę i odłożenie jej na właściwe miejsce.
6. „Jesteśmy zabawkami”- N. zamienia dzieci w zabawki i bawi się po kolei mówiąc np. pobawię się autkiem, a po chwili zostawia „autko” , podchodzi do „lalki”, zostawia ją itd
Jak się czujecie, gdy ktoś was zostawia „byle gdzie”?
8. Domek dla ulubionej zabawki – rysowanie pastelami ulubionej zabawki
i właściwego dla niej domku.
9. Pożegnanie w kręgu- Żegnamy się jak: lalki, pajacyki, autka itp


Zajęcie V
„Bójka”
cele:
-tworzenie klimatu zaufania i bezpieczeństwa
-uświadamianie dzieciom potrzeby rozwiązywania konfliktów (pokojowo)
-odreagowanie aktualnych napięć
-tworzenie przyjaznej atmosfery w grupie

Przebieg:
Powitanie w kręgu-
1. Powitanie w kręgu- taniec w kole- „Witamy was”- powitanie wszystkich uczestników.
2.„Balonowa bitwa”. Każde dziecko otrzymuje napompowany balon. Przy ich pomocy dzieci toczą teraz ze sobą walkę – albo jeden na jeden, albo też wszyscy przeciwko wszystkim. Bitwa rozgrywa się jedynie pomiędzy balonami, nie wolno w jej trakcie używać rąk.
3. Przedstawienie historyjki:
Daleko stąd, a może zupełnie blisko, w pewnym ślicznym miasteczku u podnóża gór stało sobie przedszkole. Rodzice przyprowadzali do przedszkola swoje dzieci, aby miały one dobrą opiekę i mogły bawić się z innymi dziećmi, podczas gdy oni szli do pracy. Do najstarszej grupy chodziło wiele dzieci, między innymi Kasia, Adaś, Patrycja i Wojtuś, którzy bardzo się lubili. Pewnego razu chłopcy urządzili sobie wyścig samochodowy. Adaś prędko pobiegł po autko, które miało najlepsze resory, to samo zrobił Wojtek. Chłopcy zaczęli sobie wyrywać samochodzik, krzycząc na siebie: to moje oddawaj, ja byłem pierwszy, Wojtek popchnął Adasia, Adaś oddał Wojtkowi i rozpoczęła się bójka. Chłopcy szarpali się i przepychali. Wtedy do chłopców podeszła pani. Jak myślicie, co się wtedy stało?
4. Rundka- wypowiedzi dzieci na temat historyjki, próby wymyślenia zakończenia historyjki
5. „Ręce w akcji”- zabawa interakcyjna- uświadomienie sobie, że ręce mogą również pokazywać różne emocje, wyrażanie rękami zawstydzenia, złości, niecierpliwości, radości.
6. Zabawa relaksacyjna do muzyki z kasety.
Dzieci siadają wygodnie w kręgu i naśladują nauczyciela, który opowiada historyjkę:
„Puk , puk, puk czy jest tu jakiś kciuk”. Pewnego razu była sobie ręka, bardzo nieśmiała- najpierw poznawała swoje palce, potem zaczęła powoli wychodzić do przodu, w prawo , w lewo, aż nagle spotkała drugą zaciśniętą pięść, zaczęła ją oglądać, pukać, aż poznała swoją drugą dłoń- okazało się , że są bardzo podobne i zaczęły się razem bawić. Nagle prawa ręka zaczęła się przechwalać, że jest ważniejsza, lewa też, aż się pokłóciły
i zaczęły oddalać się od siebie, aż......napotkały inne ręce, zaczęły się witać, cieszyć
i przestały się gniewać.
7. Pożegnanie w kręgu- uścisk dłoni.
Zajęcie VI
„Odtrącenie”

Cele:
-Rozpoznawanie i nazywanie uczuć innych dzieci
-Empatia i zwrócenie uwagi na odczucia kolegów
-Wzajemne poznanie się i integracja grupy

Przebieg:
1. Powitanie w kręgu- „Witajcie ręce”- witają się kciuki, palce wskazujące, małe itp.
(w rytm muzyki.)
2. Zabawa ruchowa z płachtą materiału- „Jastrząb i kurczęta”- skupianie się dzieci wokół N. kiedy zbliża się jastrząb,(chowanie się pod płachtę).
3. Prezentacja historyjki-
Daleko stąd, a może zupełnie blisko, w pewnym ślicznym miasteczku u podnóża gór stało sobie przedszkole. Rodzice przyprowadzali do przedszkola swoje dzieci, aby miały one dobrą opiekę i mogły bawić się z innymi dziećmi, podczas gdy oni szli do pracy. Do najstarszej grupy chodziło wiele dzieci, między innymi Kasia, Adaś, Patrycja i Wojtuś, którzy bardzo się lubili. Pewnego razu dziewczynki bawiły się w kąciku lalek, układały naczynia, karmiły lalki, bawiły się ze sobą wspaniale tylko Basia stała z boku
i przypatrywała się koleżankom. Kiedy tylko chciała wziąć jakąś lalkę Kasia zawołała-
„Zostaw , teraz my się bawimy”, a kiedy Basia chciała pobawić się naczyniami Patrycja krzyczała-„ Zostaw, TY nie możesz się z nami bawić, my się tutaj bawimy”. Basi zrobiło się bardzo przykro. Nie wiedziała, dlaczego koleżanki tak ją traktują, nie zrobiła przecież nic złego.

4. Rudka- jak czulibyście się w roli Basi. Co zrobilibyście na miejscu dziewczynek- wypowiedzi dzieci na temat historyjki.
5. Zabawa odprężająca- „Krainy smutku i radości”- podział sali na dwie strony,
w zależności od rodzaju muzyki przechodzenia z krainy smutku do krainy radości.
6. Wypowiedzi dzieci na temat:- co najbardziej podobało ci się na zajęciach.
7. Zakończenie zajęć wspólną recytacją wierszyka :
zabawa skończona i chce nam się jeść,
na obiad idziemy adieu, baj, baj, cześć.


Zajęcie VII
„To tylko moje”

Cele:
-umiejętność dzielenia się z innymi
-wytyczanie granic, umiejętność współpracy w grupie
-dostrzeganie różnic i podobieństw w zachowaniu, wyglądzie, zabawie itp
Przebieg:
1. Powitanie- iskierka przyjaźni.
2. „Budowle z naszych ciał”- dzieci podzielone na grupy kilkuosobowe budują ze swoich ciał różne budowle według poleceń nauczyciela np.
-zbudujcie bezpieczny dom,
-zbudujcie zwierzę, które potrafi was obronić,
-zbudujcie mur, który osłoni was przed innymi.
3. zabawa „Taki sam i inny”. Dzieci siadają w kole, aby dobrze widzieć grupę, p[o kolei każde dziecko wstaje i wykonuje zadanie podane przez prowadzącego np.
-dotknij każdego, kto ma włosy takie jak ty, bluzkę w takim samym kolorze,
każdego , kto ma spinki itp.
4. Przedstawienie historyjki:
Daleko stąd, a może zupełnie blisko, w pewnym ślicznym miasteczku u podnóża gór stało sobie przedszkole. Rodzice przyprowadzali do przedszkola swoje dzieci, aby miały one dobrą opiekę i mogły bawić się z innymi dziećmi, podczas gdy oni szli do pracy. Do najstarszej grupy chodziło wiele dzieci, między innymi Kasia, Adaś, Patrycja i Wojtuś, którzy bardzo się lubili. Pewnego dnia Wojtuś przyniósł do przedszkola nowy samochodzik i książkę z bajkami .Wszyscy chłopcy chcieli się pobawić autkiem, ale Wojtek nikomu nie pozwolił go dotknąć. Wolał siedzieć w kącie sami bawić się . Kolegom było smutno. Potem Kasia chciała obejrzeć nową książkę Wojtka, ale ten podbiegł szybko i wyrwał jej książkę mówiąc- zostaw to moje, tylko ja będę czytał. Kiedy Wojtek był w łazience Adaś po cichu zabrał autko i chciał się pobawić. Wojtek zobaczył, co się stało i zaczął wyrywać samochodzik, w szarpaninie nagle dach został
w ręku Wojtka, a podwozie w rękach Adagia. Jak myślicie, co stało się potem?
6. Rundka w kole, wypowiedzi dzieci na temat historyjki, próby znalezienia rozwiązania.
7. Rysujemy ulubione zabawki- zajęcia przy stoliku
8. Omówienie rysunków przez dzieci
9. Dzielenie się rysunkami z innymi- ułożenie z nich makiety
10. Podsumowanie – dzieci wypowiadają się na temat tego, czy lepiej bawić się razem czy osobno, czy warto mieć coś dla siebie.
Dlaczego trudno się dzielić?


Zajęcie VIII
„Przechwalanie”

cele:
-umiejętność pokazania swoich mocnych stron
-zdawanie sobie sprawy z własnych zalet,
-szanowanie uczuć, wypowiedzi, sposobu bycia innych osób

Przebieg:
1. Powitanie w kręgu- każdy uczestnik mówi zdanie, będące powitaniem, jednocześnie zaś wyraża czynność, którą dziecko pragnie się pochwalić np:
Wita was Tomek, który potrafić rozwiązywać trudne zagadki
Wita was Ela, które świetnie jeździ na rowerze...
3. Zabawa ruchowa „Razem łatwiej” , dzieci spacerują po Sali pojedynczo, próbują podnieść ciężki kamień (sami, a potem razem), odśnieżają sami , a później wspólnie, grabią liście itp.
Bo nikt nie ma sam tego, co mamy razem
Kiedy każdy dzieli się z innymi tym co ma
A więc aby wszystko mieć potrzebujemy siebie razem
Bo razem łatwiej i weselej nam.
4.Przedstawienie historyjki:

Daleko stąd, a może zupełnie blisko, w pewnym ślicznym miasteczku u podnóża gór stało sobie przedszkole. Rodzice przyprowadzali do przedszkola swoje dzieci, aby miały one dobrą opiekę i mogły bawić się z innymi dziećmi, podczas gdy oni szli do pracy. Do najstarszej grupy chodziło wiele dzieci, między innymi Kasia, Adaś, Patrycja i Wojtuś, którzy bardzo się lubili. Pewnego razu Adaś przyniósł z domu nowe kredki, pokazał je dzieciom, wszystkim się podobały, tylko Wojtuś powiedział-ha, ja mam w domu lepsze
i więcej kolorów. Przy śniadaniu Kasia powiedziała, że zje dwie kanapki, na to Wojtuś powiedział- to co, ja potrafię zjeść nawet pięć. Kiedy Patrycja podziwiała nowe naklejki Wojtek od razu stwierdził, że w domu ma jeszcze ładniejsze. Później powiedział jeszcze, że najlepiej biega ze wszystkich, wszystkich jego brat ma nowe, superowe klocki, nie chciał układać puzzli z Kasią, bo oczywiście mama kupi mu ładniejsze. Kiedy po obiedzie chciał się pobawić, nikt nie miał ochoty na jego towarzystwo. Pobiegł do pani
i powiedział- proszę pani oni mnie wszyscy nie lubią.
Jak myślicie , co naprawdę się stało?
5. Dyskusja w kręgu na temat historyjki ( nie oceniamy, mówimy od siebie)
6. Zabawa ruchowa do muzyki relaksacyjnej- staramy się położyć na dywanie tak, aby zająć jak najmniej miejsca, a potem jak najwięcej,
7. Pożegnanie w kręgu- nasze ręce mówią sobie Heja, do zobaczenia pa pa pa.


Zajęcie IX

„Niebezpieczne zabawy”
cele:
- wyrażanie własnych opinii,
- empatia, umiejętność wczucia się w położenie innych
-wyrażanie siebie na tle innych osób
Przebieg:
1. Zabawa „Siła i bezsilność”. Dzieci tworzą pary. Każde z nich odgrywa na zmianę rolę silniejszego, a potem słabszego dziecka np.( dominująca i zależna przyjaciółka) „Bezsilne” dziecko musi wykonywać wszystko to, co rozkaże mu „siłacz”. Nie wolno jednak żądać rzeczy niemożliwych i w żadnym wypadku wyrządzić sobie krzywdy. (przed rozpoczęciem zabawy trzeba omówić pewne reguły) po jakimś czasie następuje zamiana ról. Każde dziecko musi wystąpić jeden raz jako silna
i jako słaba osoba.
2. Rundka w kole-jakimi uczuciami różnią się od siebie poczucie siły i bezsilności? Jak bardzo czujemy się zdani na drugiego człowieka, kiedy jesteśmy na „bezsilnej” pozycji? Czy można zrobić coś, by poprawić swoje żałosne położenie?
3. Historyjka.
Daleko stąd, a może zupełnie blisko, w pewnym ślicznym miasteczku u podnóża gór stało sobie przedszkole. Rodzice przyprowadzali do przedszkola swoje dzieci, aby miały one dobrą opiekę i mogły bawić się z innymi dziećmi, podczas gdy oni szli do pracy. Do najstarszej grupy chodziło wiele dzieci, między innymi Kasia, Adaś, Patrycja i Wojtuś, którzy bardzo się lubili. Pewnego słonecznego dnia dzieci wyszły na plac zabaw, aby pobawić się w piaskownicy. Bawcie się ostrożnie łopatkami, nie sypcie piaskiem – poprosiła pani. Ale Wojtuś uważał, że najlepsza zabawa to sypanie piaskiem kolegów, tylko tak, żeby pani tego nie widziała. Nie dość, że sam dokuczał innym, to jeszcze zaczął namawiać do tego Adagia. Adaś wiedział co prawda, że to zła zabawa, ale nie potrafił odmówić Wojtkowi, wziął łopatkę i sypnął piaskiem w dzieci. Piasek wpadł do oczu Basi, która zaczęła płakać. Pani była bardzo zła na Adasia.
-co to za zabawy?- krzyknęła groźnie, a Adaś powiedział:
- to nie moja wina, ja nie chciałem, tylko Wojtek mnie namówił.
A wy co sądzicie?
4. Rundka – wypowiedzi dzieci na temat postępowania chłopców. Przypominanie sobie różnych sytuacji , w których musieliśmy podjąć decyzję- jak się zachować.
5. Zabawa „Pomyśl o którymś dziecku”. Wybrane dziecko opisuje wygląd i cechy wybranego przez siebie dziecka. Zadaniem grupy jest odgadnięcie o którym dziecku mowa.
6. Ćwiczenia relaksacyjne przy muzyce. Prowadząca mówi: Ponieważ jesteśmy sennymi misiami, kładziemy się wygodnie na podłodze, zamykamy oczy, rozluźniamy wszystkie mięśnie. Oddychamy równo, lekko, swobodnie. Czujemy się spokojni, odprężeni ... ... Otwieramy oczy, poruszamy rękami, unosimy nogi, siadamy.
7. Podsumowanie zajęć. Co wam się na zajęciach najbardziej podobało?


Zajęcie X

„Ja wam pokażę, czyli zgubne skutki złośliwości”
Cele:
-Trening asertywności, sztuki negocjacji,
godzenie się z tym, że ktoś ma inne zdanie
- poskramianie negatywnych emocji

Przebieg:
1. Powitanie w kręgu- taniec powitalny z „Klanzy”
2. „Pertraktacje”
Zabawa polegająca na spacerowaniu po Sali i ustalania za pomocą ilości wyciągniętych palców , jaki rodzaj powitana z daną osobą ci odpowiada i czy ta osoba myśli tak samo, jeśli się nie zgadza to pertraktujemy, możemy przekonać kolegę , albo zgodzić się na jego wersję, lub wybrać inną opcję.
1 palec- kontakt wzrokowy
2palce- uśmiech
3 palce- podanie ręki
4-niedźwiedzi uścisk
3.”Ręka nie musi bić”.- zabawa wyciszająca- prowadzący mówi , co dzieci robią-
Siadamy, zamykamy oczy , oddychamy, jesteśmy spokojni, kładziemy prawą dłoń na lewej , dokładnie zbadaj opuszkami palców swoją dłoń, jak jest zaokrąglona, jakie ma pagórki, doliny, zaokrąglenia, do czego potrzebujesz dłoni”, zabawę można prowadzić w parach. Rozmowa z dziećmi na temat tego , co mogą nasze dłonie.
4. historyjka
Daleko stąd, a może zupełnie blisko, w pewnym ślicznym miasteczku u podnóża gór stało sobie przedszkole. Rodzice przyprowadzali do przedszkola swoje dzieci, aby miały one dobrą opiekę i mogły bawić się z innymi dziećmi, podczas gdy oni szli do pracy. Do najstarszej grupy chodziło wiele dzieci, między innymi Kasia, Adaś, Patrycja i Wojtuś, którzy bardzo się lubili. Pewnego dnia Patrycja przyszła w bardzo złym humorze. Nic się jej nie podobało, a zwłaszcza to, że nikt nie zwracał na nią uwagi. „ja wam pokażę „-pomyślała Patrycja i kiedy dzieci bawiły się chowała im lalki, kubeczki, a nawet porysowała Adasiowi obrazek i uszczypała Kasię. Dzieciom było przykro , ale równocześnie były złe na Patrycję , więc postanowiły odwdzięczyć się „pięknym za nadobne”. Następnego dnia, kiedy Patka przyszła do przedszkola Kasia powiedziała:
-nie będziemy się z tobą bawić, nikt nie będzie się z tobą bawił”
Jak myślicie, co było dalej?
5. Rozmowa w kręgu- jakie postępowanie nie jest akceptowane, co zrobić, żeby naprawić relacje.
6. Zabawa „otrząsanie się ze złości”- swobodny marsz po kole, na polecenie prowadzącego dzieci odgrywają sytuacje , w których były wściekłe na kogoś
-jak otrząsnęły się ze złości ( rozdanie gazet- które symbolizują nasza złość, zwijanie złości w kulkę-)
-wyrzucanie złości do kosza
-odprężenie i uśmiechanie się do siebie, kiwanie głowami, poklepywanie po plecach.
7. Podsumowanie zajęć- co wam się podobało podczas zabaw?
8. Pożegnanie w kręgu.


SCENARIUSZE DODANE W TRAKCIE REALIZACJI PROGRAMU

1.CISZA

Cele
wyciszenie grupy

przebieg
1. Powitanie w kręgu - wypowiadanie imion dzieci szeptem
2. Rozmowa czym dla nas jest cisza
3. zabawa ruchowa 1,2,3 Baba Jaga patrzy – jedno dziecko odwraca się tyłem do grupy, dzieci poruszają się swobodnie za jego plecami, na hasło 1,2,3 baba Jaga patrzy, dziecko odwraca się a reszta grupy zastyga w bezruchu, zmiana ról następuje w momencie kiedy ktoś poruszy się
4. wykonanie rysunku grupowego nt Cisza (w zależności od liczebności grupy 3 do 4 prac
5. omówienie wspólnych rysunków
6. zabawa ruchowa naśladuj mnie (w ciszy wykonujemy kilka złożonych,powolnych ruchów, potem szybko podskakujemy i krzyczymy głośno łaaaaa
7. Pożegnanie iskierka przyjaźni


2.ZŁY HUMOR

Cele
odreagowanie złych emocji w sposób niekrzywdzący innych
nazywanie uczuć

przebieg zajęć
1.powitanie - iskierka przyjaźni
2. zabawa ruchowa – murarz – na hasło dzieci przebiegają przez salę dwóch murarzy na środku ma za zadanie wyłapać dzieci i zbudować z nich mur. Murarze poruszają się tyko w linii poziomej. Z każdą rundą dzieci mają coraz mniej miejsca do przebiegnięcia
3. przedstawienie historyjki

Daleko stąd, a może zupełnie blisko, w pewnym ślicznym miasteczku u podnóża gór stało sobie przedszkole. Rodzice przyprowadzali do przedszkola swoje dzieci, aby miały one dobrą opiekę i mogły bawić się z innymi dziećmi, podczas gdy oni szli do pracy. Do najstarszej grupy chodziło wiele dzieci, między innymi Kasia, Adaś, Patrycja i Wojtuś, którzy bardzo się lubili. Pewnego dnia Wojtuś był w bardzo złym humorze. Dokuczał wszystkim w grupie, aż dzieci poskarżyły się pani, która ukarała Grzesia. Potem wszyscy bawili się grzecznie i zgodnie. Jednak po obiedzie, gdy dzieci wyszły na spacer, Grześ podłożył nogę Patrycji, a potem popchnął Kasię. Co myślicie o takim zachowaniu

4. rundka - omówienie historyjki, odpowiedzi na pytania jak reagować na zachowanie Wojtusia?, dlaczego Wojtuś jest zły?, co może zrobić Wojtuś, żeby nie dokuczać kolegom?
5. zabawa ręka nie musi bić opis zabawy w scenariuszu nr X
6. zabawa ruchowa Ojciec Wirgiliusz uczył dzieci swoje -naśladowanie ruchów
7. podsumowanie zajęć – co wam się podobało
8. pożegnanie w kręgu


3.MODA
Cele
ukazanie niematerialnego systemu wartości

Przebieg zajęć
1. Powitanie w kręgu- rozmowa o tym co miłego spotkało nas dzisiaj
2. zabawa ruchowa przy muzyce – dzieci poruszają się w rytm muzyki, w trakcie przerwy, dobierają się w pary i każde mówi partnerowi z pary coś miłego. Potem siadamy na dywanie i każdy powtarza głośno najmilszy komplement, który usłyszał
3. Przedstawienie historyjki
Daleko stąd, a może zupełnie blisko, w pewnym ślicznym miasteczku u podnóża gór stało sobie przedszkole. Rodzice przyprowadzali do przedszkola swoje dzieci, aby miały one dobrą opiekę i mogły bawić się z innymi dziećmi, podczas gdy oni szli do pracy. Do najstarszej grupy chodziło wiele dzieci, między innymi Kasia, Adaś, Patrycja i Wojtuś, którzy bardzo się lubili. Dzieci chodziły już długo do przedszkola i czasami odwiedzały się w domach. Pewnego razu Kasia odwiedziła Alę. Następnego dnia powiedziała wszystkim, że Ala nie ma w domu żadnych fajnych zabawek, tylko brzydkie szmaciane lalki i jakieś głupie klocki. W związku z tym Ala nie jest fajną koleżanką i każdy kto się z nią bawi też nie jest fajny. Dzieci uwierzyły Kasi, bo przecież jak można nie mieć klocków lego albo lalki barbie. Ali było bardzo przykro i nie wiedziała jak może przekonać dzieci, żeby się z nią bawiły.
4. Rundka – czy Kasia zachowała się ładnie?, czy naprawdę drogie zabawki są koniecznie potrzebne?, co sprawia że ktoś jest dobrym kolegą, to co ktoś ma, czy jak się zachowuje?,
5. zabawa Pocieszam kolegę
6. Pożegnanie iskierka


4.PRZYJACIEL

Cele
ukazanie wartości przyjaźni
integracja grupy
podniesienie samooceny

Przebieg zajęć
1. powitanie w kręgu – zabawa „Witam wszystkich, którzy są.........”
2. zabawa „Spostrzegawczość” - jedno dziecko na środku koła wykonuje polecenie prowadzącego „dotknij każdego, kto ma niebieckie oczy”, na końcu wybiera swojego następcę , a polecenia się zmieniają dla każdego dziecka „podaj rękę każdemu kto ubranie w kropki”, „pogłaszcz każdego, kto ma coś żółtego”, itd.,itp..........................
3. Dyskusja „kto jest naszym przyjacielem”
4. rysunek – każde dziecko rysuje swojego przyjaciela nie podpisując obrazka
5. omówienie prac – zgadujemy czyje to rysunki
6. zakończenie – zabawa w naśladowanie min – każde dziecko po kolei robi śmieszną minę, reszta naśladuje


5.CO NAM SIĘ PODOBA W PRZEDSZKOLU?

Cele zajęć:
integracja grupy
werbalizacja swoich nastrojów i poglądów
Przebieg zajęć:
1. Powitanie – Imię z gestem – opis zabawy w scenariuszu nr I
2. Rundka – co nam się dzisiaj podobało w przedszkolu
3. rysunek grupowy – na dużej kartce każde dziecko po kolei rysuje przez minutę, to co mu się podoba w przedszkolu ( mierzymy czas stoperem), potem przekazuje kartkę koledze, tak powstaje praca grupowa
4. omówienie pracy
5. zabawa budowle z naszych ciał – staramy się budować to co znalazło się na obrazku – opis zabawy w scenariuszu nrVII
6. pożegnanie iskierka przyjaźni


7.CO LUBIMY NA ZAJĘCIACH?

Cele
integracja grupy

przebieg zajęć
zajęcia należy przeprowadzić jako jedne z końcowych
1. powitanie iskierka przyjaźni
2. rundka – w rytm muzyki podajemy sobie zabawkę, na kim zatrzyma się muzyka, ten losuje ze stojącego na środku koła pojemnika czerwony lub niebieski klocek. Czerwony klocek oznacza, że dziecko prezentuje jakiś ruch, który wszyscy naśladują. Niebieski klocek oznacza, że dziecko proponuje zabawę poznaną na zajęciach. Klocki wrzucamy z powrotem pudełka. Ważne jest aby dziecko nie widziało jaki klocek wyciąga.
3. Pożegnanie – co nam się podobało najbardziej?