Rola terapeuty w zajęciach muzykoterapeutycznych

„Muzyka jest światem. Każdy z nas zdobywa w nim i przeżywa własne doświadczenia. Nieograniczona głębia muzyki, związane z nią bogactwo przeżyć, doznań uczuciowych i estetycznych dostępne są wrażliwym na piękno odbiorcom – słuchaczom, interpretatorom, kompozytorom i wreszcie terapeutom”
Naturalnym i najbliższym dla dziecka środowiskiem wychowawczym jest rodzina. W niej dziecko powinno czuć się bezpiecznie, może wypróbowywać swoje siły w twórczych działaniach, warunkujących „zdrowy” rozwój człowieka. W przypadku braku ustabilizowanego środowiska rodzinnego, stymulacji, a nawet akceptacji dla aktywności poznawczej, również aktywności twórczej dziecka w rodzinie, pojawia się możliwość rozwijania potencjału twórczego pod opieką odpowiednio przygotowanego nauczyciela. Nauczyciel powinien wiedzieć, że pomysły dziecka mogą być użyteczne, a największą ich wartością jest inicjowanie procesu uczenia się. Według koncepcji psychologii humanistycznej, praca wychowawcza nauczyciela może być działalnością twórczą, jednak stawia się jej bardzo wysokie wymagania. Już w programie kształcenia nauczycieli wskazane jest uwzględnienie technik o charakterze profilaktyczno – terapeutycznym, które wpłyną na ukształtowanie pożądanych cech osobowości takich jak szczerość, zaufanie i empatyczne zrozumienie
O przydatności terapeuty do wykonywania zawodu często w większym stopniu decydują jego indywidualne uzdolnienia, zamiłowania oraz cechy charakteru niż dyplom. Jednak formalne zabezpieczenie przed możliwością wykonywania zawodu przez osoby niepowołane, nieposiadające odpowiedniego przygotowania i wykształcenia, jest koniecznością. Kształcenie muzykoterapeutów powinno być oparte na specjalnym, szczególnie troskliwie i wnikliwie opracowanym programie. Musi być możliwie wszechstronnym w konsekwencji uprawniające do podejmowanie różnego rodzaju pracy. Muzykoterapeuta winien posiadać odpowiedni zakres wiedzy muzycznej i ogólnomedycznej. Musi być również zaznajomiony z wybranymi zagadnieniami z zakresu psychologii, psychiatrii, psychoterapii i postępowania rehabilitacyjnego. Wśród tych wiadomości wiedza muzyczna pełni rolę naczelną, gdyż muzykoterapeuta może w swej przyszłej działalności liczyć na współprace i pomoc lekarza czy psychologa, natomiast w zakresie problematyki muzycznej autorytetem musi być on sam.
Jak twierdzi Bruscia „muzykoterapeuta używa wszelkich rodzajów interwencji z wykorzystaniem muzyki oraz interakcji werbalnych i niewerbalnych. Może posługiwać się empatią, poznaniem, ekspresją, komunikacją, wyrównaniem, wpływem, motywacją oraz oceną. ”
Rola nauczyciela opiekującego się klasą czy grupa dzieci jest ważna i odpowiedzialna. Powinien on być pozytywnie nastawiony do swej pracy, która nie zawsze przynosi efekty zgodne z oczekiwaniami.
Terapeuta powinien uzupełnić program wychowawczy i edukacyjny o takie formy aktywności, które przyczynią się do pozytywnych zmian i rozwoju dziecka, pomogą w ewentualnej rewalidacji. Poprzez wzmocnienie osobowości dziecka, uwolnienie go od zahamowań emocjonalnych i ograniczenie problemów wychowawczych można wpłynąć pozytywnie na stan wewnętrzny dziecka, wyzwoli w nim radość i przyniesie mu uczucie spełnienia.
Terapeuta, który posiada umiejętność komponowania i improwizowania, przekaże to, co w muzyce najważniejsze dla celów terapeutycznych. W czasie improwizowania muzyki do komunikowania się z dzieckiem powinien używać swoistego języka, gdyż w muzykoterapii odpowiednikiem werbalnych środków komunikowania się są elementy muzyki, a środkami jej wyrazu jest ekspresja mowy dźwięków.
Praca muzykoterapeuty przyniesie doświadczonemu muzykowi nową, nieprzemijająca motywacje, zasilając energią jego miłość do muzyki. Podczas codziennej pracy nieustannie będzie konfrontowany z faktem, że w muzykoterapii wszystkie style muzyczne ostatnich stuleci, idiomy, muzyka ludowa, poszczególne elementy muzyczne, nawet pojedyncze dźwięki czy krótkie motywy mają szczególne znaczenie i pełnią ważną funkcje w głęboko interakcyjnej relacji z pacjentami. Terapeuta powinien uwrażliwić się na uzdrawiający potencjał sztuki, jaką jest muzyka, na jej pulsujące, pełne energii życie wewnętrzne, tak ważne dla jego pracy. Miłość terapeuty do muzyki przeżyje odrodzenie w konfrontacji z nowymi doświadczeniami. Jako muzyk terapeuta powinien sobie uświadomić, że ta praca dla potrzeb terapii wymaga od niego nieustającego pogłębiania wiedzy i doskonalenia wszechstronnych umiejętności. Muzykoterapeuta pełni odpowiedzialną funkcję przynoszącą pocieszenie i podnoszącą na duchu. Ma możliwość kultywowania własnych zamiłowań, ale oprócz tego zbliży się muzycznie do swoich pacjentów, będzie współodczuwał z nimi za pośrednictwem muzyki. Dzięki swoim praktycznym umiejętnością może się spotkać z pacjentami w sytuacji klinicznej, a dzięki zdolnością percepcyjnym i muzycznej inteligencji odpowiednio zrozumie muzyczną wartość muzycznej wypowiedzi dziecka czy dorosłego i w głęboko ludzki sposób rozpozna jej przekaz emocjonalny.
Rozbudzanie i podtrzymywanie tendencji twórczych wśród nauczycieli, terapeutów jak również uczniów jest celowe i wskazane, powinno obejmować wszystkie ogniwa procesu kształcenia. W zależności od szczebla edukacyjnego SA to następujące grupy osób:
- twórczy wykładowca na uczelni,
- twórczy student kierunku pedagogicznego,
- twórczy uczeń w szkole, a także w przedszkolu.
Pracując z grupą czy indywidualnie, terapeuta powinien być przekonany o szczególnym charakterze godności ludzkiej i głębokiej wartości każdego samodzielnego bytu jako niezastąpionej cząstki uniwersalnego wszechświata, a także o sensie rozwoju każdej indywidualności. Terapeuta powinien przeżywać entuzjazm w konfrontacji ze spontanicznością i świeżością doświadczenia emocjonalnego towarzyszącego jego pracy w duchu poszanowania dla wewnętrznych doświadczeń każdego pacjenta. Muzykoterapeuta, który rozbudził w sobie te uczucia odnajdzie na nowo w swojej pracy miłość do muzyki, źródła, z którego czerpie inspiracje. To właśnie ona poprzez aktywność pacjentów i jego działalność stanie się terapią.


BIBLIOGRAFIA:

1. P.Nordoff, C.Robbins, Terapia muzyką w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi, Oficyna wydawnicza „Impuls”, Kraków 2008
2. K.Lewandowska, Muzykoterapia dziecięca, Optima s.c., Gdańsk 2001
3. T.Natanson, Wstęp do nauki o muzykoterapii, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1978
4. M.Kronenberg, Muzykoterapia, Podstawy teoretyczne do zastosowania muzykoterapii w profilaktyce stresu, Mediatour Sp.zo.o, Szczecin