Jak motywować uczniów do nauki?

Anna Kasprzak
Nauczyciel języka niemieckiego
Zespół Szkół Nr 1 w Kłobucku

Jak motywować ucznia?

*W oparciu o materiały ze szkolenia „Soziales Lernen und Persoenlichkeitsbildung im europaeischen Schulsystem” Hartberg 2009, Austria

Jak motywować uczniów do nauki? – Oto jest pytanie ...
Pozytywne oddziaływanie nauczyciela / wychowawcy na ucznia na zajęciach lekcyjnych jest niezwykle ważnym elementem w procesie edukacji. Udany proces kształcenia, czyli kształtowania osobowości młodych osób, to przecież udana kooperacja na linii: nauczyciel - uczeń, uczeń – nauczyciel.
Jak nauczyciel może przyczynić się do udanej współpracy z uczniem na zajęciach lekcyjnych? Naszym cudownym narzędziem komunikacji, które człowiek posiada, jest język mówiony. Człowiek komunikuje się wewnętrznie sam ze sobą, a następnie z otoczeniem. Każdy chciałby być wysłuchanym i zrozumianym, a szczególnie nauczyciel na zajęciach lekcyjnych.
Techniki NLP – „neurolingwistyczne programowanie” na pewno mogą przyczynić się do polepszenia komunikacji pomiędzy nauczycielem i uczniem jak również do pozytywnego oddziaływania nauczyciela na osobowość ucznia, co za tym idzie – zmotywować ucznia do nauki.
Co to jest NLP?
Nazwa NLP, inaczej „neurolingwistyczne programowanie”, nawiązuje do „neuro” – a więc do sterowania każdego zachowania przez procesy neurologiczne. Percepcja (łac.) - nasze spostrzeganie, obserwacja świata zewnętrznego możliwa jest dzięki naszym pięciu zmysłom: wzrok, słuch, smak, dotyk, węch. Odebrane informacje są przekazywane dalej przez system nerwowy, aż docierają do mózgu – centrum wszelkich informacji, gdzie są one przechowywane świadomie lub podświadomie. Przechowywane w mózgu dane mają wpływ na zachowanie człowieka, jego sposób odbierania otoczenia i sposób myślenia.
„Lingwistyka” , gdyż za pomocą mowy komunikujemy się z otaczającym nas światem. Język odgrywa bardzo ważną rolę również w komunikowaniu się z samym sobą. W ten sposób dokonuje się organizacja własnych myśli. Ostatnia część nazwy to „programowanie” siebie, które jest zdolnością ludzkiego umysłu i dzięki niemu jest możliwe osiągnięcie zamierzonego celu lub wykonanie danej czynności.

Schemat: Neuro NLP Lingwistyka


Programowanie

NLP - to zarazem nauka i sztuka osiągania doskonałości w dążeniu do celu, najlepszych wyników i osiągnięć w różnych dziedzinach życia: w wychowaniu, edukacji, sporcie, świecie biznesu jak również w świecie polityki. NLP określane jest sztuką, gdyż nie istnieje jednakowy wzorzec zachowań czy jednakowy sposób myślenia. Każdy z nas prezentuje inny sposób myślenia, zachowania czy komunikowania się z otoczeniem za pomocą różnych środków języka mówionego. NLP to także nauka znajdująca się ustawicznie w trakcie rozwoju i badań. Przedmiotem badań są wzorce zachowań osób osiągających sukcesy zawodowe.
Historia NLP sięga wczesnych lat siedemdziesiątych, kiedy to językoznawca - John Grider i matematyk, psychoterapeuta, ekspert komputerowy - Richard Bandler, przeanalizowali metody stworzone przez trzech wiodących psychoterapeutów, zajmujących się zmianami w ludziach osiągających znakomite rezultaty w dążeniu do celu. Dr Milton H. Erikson, a także hipnoterapeuta Virginia Satir, zajmująca się terapią rodzin i odnosząca znaczące sukcesy w zakresie relacji międzyludzkich wraz z brytyjskim antropologiem
i autorem modelu efektywnego działania Gregory Bateson – zainspirowali J. Grindera i R. Bandlera do utworzenia metod systemu NLP.
Od chwili powstania NLP rozszerza swój wpływ na różne dziedziny życia, takie jak w/w: wychowanie, edukacja, świat biznesu, czy również rozwój osobisty i co ważne dla nauczyciela – przyśpiesza proces uczenia się.

Dlaczego NLP zyskało tak bardzo na znaczeniu w edukacji ucznia?

Odpowiedz jest oczywista, ponieważ stosując określone formy przekazu, środków językowych, ćwiczeń, możemy wpłynąć na zmianę zachowania naszego odbiorcy - ucznia, zmianę jego sposobu myślenia, a także wpłynąć na motywację ucznia do nauki.

Przed poruszeniem tematu „motywacji” ucznia należy wyróżnić typy osób preferujących określone systemy odbioru informacji zewnętrznych:
-typ wizualny (osoby, do których przemawia obraz, film, asocjogram, mapa myśli)
-typ audytywny (osoby, do których przemawia dźwięk: utwór muzyczny, tekst czytany)
-typ kinestetyczny (osoby, do których przemawiają ćwiczenia opierające się na ruchu)
Oczywiście mogą też być preferencje mieszanych systemów.
W celu zdiagnozowania, jakie sposoby przekazu informacji preferują uczniowie, mogą pomóc zwroty:
Kanał wizualny: widzisz, o co mi chodzi?; widzę, że ...; muszę spojrzeć na to z innej perspektywy; nie dostrzegłem ...; nie zauważyłem ...; itd
Kanał audytywny: słyszałem, że ...; moje pytanie dotyczy ...; to brzmi nieźle ...; itd
Kanał kinestetyczny: ta historia poruszyła mnie...; będąc na jego miejscu ...; to mnie nie dotknęło; itd.

Jak możemy praktycznie motywować uczniów na zajęciach lekcyjnych?
Jednym z ciekawszych ćwiczeń motywujących jest „podróż w czasie – TWOJA PRZYSZŁOŚĆ”. Ćwiczenie to może być stosowane na zajęciach lekcyjnych z języka obcego – wówczas uczeń posługuje się językiem obcym odpowiadając na pytania sformułowane w j. obcym. Ćwiczenie to może być także z powodzeniem wykorzystane przez wychowawców lub pedagogów szkolnych.

Przykład:
- W roku 2017 będę miał/miała X lat. Moimi zainteresowaniami będą ...
- W roku 2020 będę miał/miała X lat. Będę pracować jako ...
- W roku 2023 będę miał/miała X lat. Moim wyzwaniem / problemem będzie ...
- W roku 2025 będę miał/miała X lat. Tak będę mieszkać (opis): ...
- W roku 2028 będę miał/miała X lat. Tak będę spędzać urlop (opis miejsca): ...

Ćwiczenie to powoduje, że uczeń porusza swoją wyobraźnię, zastanawia się, jakiej odpowiedzi udzielić. Myśli, kim będzie, jak potoczą się jego losy, gdzie będzie mieszkał, czy w Polsce – ojczyźnie, a może za granicą: w Niemczech, Anglii, Francji, Finlandii.
Taka wizualizacja przyszłych losów każdego ucznia jest niezwykłą mobilizacją prowadzącą do zmiany niewłaściwych zachowań, postanowień, mobilizacją do nauki.
Ćwiczenie to ma na celu pomóc uczniowi wyznaczyć i określić swój cel. Mając cel, nawet najmniejszy, uczeń będzie dążył do jego osiągnięcia.

Kolejnym ćwiczeniem motywującym ucznia jest ankieta „Mój osobisty cel” zawierająca następujący przykładowy zestaw pytań:
- Co szczególnie chciałbym osiągnąć?
- Do kiedy chciałbym osiągnąć mój cel?
- Jakie będą moje pierwsze kroki, które podejmę, aby osiągnąć mój cel?
- Kto lub co może mi pomóc, aby osiągnąć mój cel?
- jak rozpoznam, że osiągnąłem mój cel?
- Jak będę się czuł, gdy osiągnę mój cel?
- Jak zareagują inni, gdy osiągnę mój cel?

Ćwiczenie powyższe może być stosowane również przez nauczycieli języków obcych.

Motywacja ucznia opiera się również na atmosferze panującej w sali lekcyjnej. Mowa naszego ciała, a więc gestykulacja, postawa ciała powinny wskazywać uczniowi, że nauczyciel również jest zainteresowany przekazywanym przez niego materiałem i otwarty na współpracę z uczniem. „Klasa jest naszym odbiciem” , a więc monotonny sposób mówienia, prowadzenia zajęć lekcyjny, niegrzeczność wobec uczniów, zdenerwowanie czy rozdrażnienie nauczyciela jest obserwowane przez klasę i można natychmiast zaobserwować interakcję uczniów w formie: braku zainteresowania lekcją czy też niegrzecznego zachowania uczniów.
Na zajęciach lekcyjnych powinno się dążyć do zredukowania stresu poprzez np.
Ćwiczenie „Odkrywanie potencjału szczęścia”. Tu można zastosować formę anonimowej ankiety. Przykładowe pytania:
1. Co sprawia ci radość?
- i co jeszcze?
- i co jeszcze?
2. Co mogliby się inni nauczyć od ciebie?
- i co jeszcze?
- i co jeszcze?

W celu motywacji ucznia należy też pod koniec zajęć lekcyjnych pozostawić uczniom czas na przemyślenie zrealizowanej lekcji. Tu można postawić kilka pytań w formie ćwiczenia „Feedback”:
- Czy masz jakieś pytanie do lekcji?
- Co zapamiętałeś z lekcji?
- Co cię poruszyło?
- Co zaobserwowałeś?
- Najważniejsze, czego się dowiedziałem, to ...
- Pomogło mi...
- Mam pomysł, gdzie mogę wykorzystać zdobytą wiedzę
- Następnym krokiem dla mnie będzie .....


Wymienione wyżej przykłady są jedynie propozycją stosowania technik NLP w celu motywacji ucznia do nauki. Ćwiczeń opierających się na NLP jest dużo więcej.

Zachęcam Państwa do stosowania własnych pomysłów oraz poznanych w/w ćwiczeń do stosowania na zajęciach lekcyjnych jako motywacji ucznia do nauki i służących uatrakcyjnieniu zajęć lekcyjnych!


Anna Kasprzak