Właściwości rozwoju mowy dziecka

WŁAŚCIWOŚCI ROZWOJU MOWY DZIECKA
Mowa dziecka rozwija się od momentu narodzin. Początkowo dziecko porozumiewa się z najbliższymi bez użycia słów, sygnalizując swoje potrzeby płaczem. Szybko jednak ilość dostarczanych wrażeń słuchowych sprawia, że dziecko próbuje swoich sił w mówieniu. Od narodzin do ukończenia pierwszego roku życia, mówimy o okresie melodii w rozwoju mowy dziecka. Okres melodii ma dwa etapy:
a) od narodzin do ukończenia mniej więcej 6 miesiąca życia jest etap głużenia, czyli nieświadomego artykułowania dźwięków i sylab przez dziecko,
b) od ukończenia 6 miesiąca życia do mniej więcej roczku mamy do czynienia z etapem gaworzenia, czyli świadomego powtarzania dźwięków za przykładem otoczenia. Na tym etapie rozwoju mowy dziecko bawiąc się artykulacją powtarza zasłyszane od otoczenia sylaby.
Gdy skończy się okres melodii , rozpoczyna się okres wyrazu. Który trwa mniej więcej do ukończenia 2 roku życia. Dziecko zaczyna wymawiać wyrazy, których znaczenie poznało już wcześniej. Najszybciej pojawiające się słowa to: mama, tata, baba, nie, tak, ja, pić, lala itp. Wraz z upływem czasu i doświadczeń dziecka ilość słów, które malec rozumie i ilość słów którymi się posługuje zwiększa się. W trzecim roku życia dziecko wkracza w okres zdania, zaczyna wypowiadać proste zdania takie jak : Daj mi. Weź to. Chodź. Idź. Nie chcę. itp. Zdania, również w miarę bogacenia doświadczeń językowych. są coraz dłuższe i coraz bardziej skomplikowane. Do mniej więcej 5 roku życia dzieci doskonalą umiejętność poprawnego gramatycznie mówienia.
A jak przedstawia się pojawianie w języku poszczególnych głosek?
W wieku 3 lat, czyli w momencie przyjścia dziecka do przedszkola w wymowie wyraźnie i poprawnie powinny być wypowiadane wszystkie głoski z wyjątkiem: s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, r. 3 rok życia, to wiek w, którym pojawiają się głoski ś, ź, ć, dź oraz k , g. W 4 roku życia powinny być prawidłowo wypowiadane już głoski s, z, c, dz. Natomiast po skończeniu 5 lat do poprawnie wypowiadanych głosek dołączają również głoski szumiące sz, ż, cz, dż. Najtrudniejszą głoską w języku polskim i za razem głoską która pojawia się w języku dzieci najpóźniej, bo w 6 roku życia, jest głoska „r”. Od wyżej wymienionych norm wypowiedzi zależy to, czy dziecko zostanie zakwalifikowane na terapię logopedyczną, czy też nie. Jeśli dziecko, które skończy 4 latka, wypowiada poprawnie wszystkie dźwięki z wyjątkiem głosek szumiących i głoski „r”, to nie będzie poddane terapii, gdyż jego wymowa zgodna jest z normą rozwojową dla jego wieku. Nie należy się więc martwić, że dziecko w wieku 3 czy 5 lat nie wypowiada poprawnie głoski „r”. W tym wieku narządy mowy dziecka nie są jeszcze przygotowane , by wypowiedzieć tą głoskę. Nie jest błędem jeżeli poprawne dźwięki mowy pojawiają się wcześniej, gdyż norma określa jedynie górną granicę pojawiania się głosek w wypowiedziach maluchów. Jeśli natomiast w wymowie dzieci występują odstępstwa od normy, powinna być prowadzona w tym zakresie terapia logopedyczna.
W przeprowadzaniu ćwiczeń językowych bardzo ważne są następujące zasady:
1. Zasada systematyczności- Przyswajanie wszelkich nowych wiadomości, niezależnie od tego czy to jest liczenie, czy wierszyk, czy dźwięki mowy wymaga częstego powtarzania. W innym razie , nowe umiejętności nie zostaną przez dziecko zapamiętane. Im częściej powtarza się podany materia do ćwiczeń, tym łatwiej dziecku opanować jest kolejne zadania w poprawnym mówieniu.
2. Zasada stopniowania trudności – W zeszycie logopedycznym zapisywane są kolejne ćwiczenia, na które narządy mowy dziecka są przygotowane. Każde nowe zajęcia logopedyczne to schodek wyżej w umiejętności mówienia. Widać wyraźnie, że aby nie zaskoczyć dziecka zbyt dużą ilością zadań za trudnych, należy pracować systematycznie w oparciu o podany materiał. Nie należy dawać dziecku ćwiczeń zbyt trudnych, bo mogą zakończyć się one niepowodzeniem i zniechęceniem do dalszej pracy.
3. Zasada nagradzania- Ponieważ ćwiczenia logopedyczne są dla dzieci ciężką i trudną pracą warto w codziennych ćwiczeniach stosować nagrody. W celu podniesienia motywacji do dalszej pracy możemy narysować dziecku kwiatka, serduszko, czy słoneczko, możemy bić brawo lub też swój zachwyt wyrażać słownie. Nagradzamy nie zawsze osiągnięcia , ale też wysiłek włożony w wykonanie zadania, nawet jeśli nie udało się osiągnąć celu.
Paulina Sobowiec Przedszkole Niepubliczne "Kacperkowy Światek" Bydgoszcz