Przykłady zabaw prowadzonych Metodą Weroniki Sherborne

METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO
Weroniki Sherborne

Główne założenia
Metoda Ruchu Rozwijającego (MRR) to system ćwiczeń – zabaw – relacji, których celem jest rozwijanie sfery emocjonalno- społecznej dziecka, czy dorosłego. Wpływa stymulująco na wzrost jego poczucia bezpieczeństwa oraz rozwój pozytywnego stosunku do siebie i otaczającej rzeczywistości. Uczy nawiązywania kontaktu z innymi.
MRR sprawdza się podczas pracy z osobami zdrowymi w normie intelektualnej, niepełnosprawnymi, czy też z różnorodnymi zaburzeniami.
Metoda ta nie narzuca nam konkretnych działań w określonej kolejności. To od nas zależy w jaki sposób ją wykorzystamy. Co daje nam wiele możliwości podczas prowadzenia zajęć terapeutycznych, lekcji, spotkań mających charakter integracyjny oraz zabaw z własnymi dziećmi. Zajęcia mogą odbywać się w większych lub mniejszych grupach oraz w parach. Może być to również indywidualna praca terapety z konkretną osobą.
Wskazania dla prowadzącego zajęcia:
uczestniczenie w zajęciach jest dobrowolne (możesz dziecko zachęcać),
postaraj się nawiązać kontakt z dzieckiem (wzrokiem, dotykiem),
zajęcia powinny być dla dziecka przyjemne i dawać radość z aktywności ruchowej,
bierz udział we wszystkich ćwiczeniach – baw się,
przestrzegaj praw dziecka do swobodnej, własnej decyzji,
zauważaj i stymuluj aktywność dziecka, daj mu szansę na działanie twórcze,
miej poczucie humoru,
nie krytykuj dziecka,
chwal dziecko nie za efekt, lecz za jego starania i wysiłek,
unikaj stwarzania sytuacji rywalizujących,
rozszerzaj krąg doświadczeń społecznych dziecka,
większość, szczególnie początkowych ćwiczeń, prowadź na podłodze,
zaczynaj od ćwiczeń prostych, stopniowo je utrudniając,
zmniejszaj udział swojej inicjatywy na rzecz coraz aktywniejszego udziału dziecka,
proponuj na przemian ćwiczenia dynamiczne i relaksacyjne,
miej zawsze na uwadze samopoczucie dziecka,
ucz dzieci zarówno używania siły, jak i zachowania delikatności i opiekuńczości w stosunku do drugiej osoby,
we wszystkich ćwiczeniach dbaj o to, aby dziecko znalazło się także w pozycji dominującej,
zaplanuj początek ćwiczeń tak, aby zawierał propozycję ćwiczeń-spotkań dających poczucie bezpieczeństwa, oparcia i bliskiego kontaktu,
na zakończenia zajęć proponuj ćwiczenia wyciszające, uspokajające.

Sherborne wyróżnia kilka kategorii ćwiczeń:
ćwiczenia prowadzące do poznania siebie i własnego ciała (świadomość własnej osoby, ciała);
ćwiczenia pomagające zdobyć pewność siebie i budować poczucie bezpieczeństwa w swoim otoczeniu (świadomość przestrzeni);
ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu oraz współpracę z partnerem i grupą (świadość innych osób i kontakt z nimi):
- oparte na relacji "z",
- oparte na relacji "przeciwko",
- oparte na relacji "razem",
ćwiczenia twórcze.


PROPOZYCJE ĆWICZEŃ
W poniższym opisie ćwiczeń zastosowano następujące skrótowe oznaczenia:
D- dorosły, DZ- dziecko, R- ruch

Ćwiczenia kształtujące świadomość osoby, schematu ciała i przestrzeni

W tych ćwiczeniach wykorzystujemy: kołysanie, przechodzenie pod i nad osobami, przewracanie się, przetaczanie się, czołganie, wzajemnie uściski, obejmowanie, wskazywanie części ciała, naśladowanie partnera, czworakowanie, spacerowanie oraz różne formy masażu.

ISKIERKA
D i DZ: cała grupa siedzi w kole, trzymając się za ręce;
R: prowadzący zajęcia ściska dłoń siedzącego przy nim dziecka, które z kolei drugą ręką ściska dłoń swego sąsiada. "Iskierka" – przechodząc przez cały krąg uczestników – wróci do osoby, która ją zainicjowała.
"Iskierkę" można również przeprowadzać na stojąco lub leżąco. Zabawa ta może zapoczątkować lub zakończyć spotkanie.

WITAJ
To piosenka, która jest znakomitą formą powitania przez grupę poszczególnych uczestników ćwiczeń. Dla dziecka jest to ważne, aby zostało dostrzeżone i rozpoznane. Ma to wpływ na kształtowanie się jego poczucia tożsamości, co z kolei pozwala mu na budowanie pozytywnego obrazu samego siebie i nabieranie poczucia własnej wartości. Śpiewamy do melodii "Panie Janie.."
Witaj, .....(imię), witaj ....(imię).
Jak się masz, jak się masz?
Wszyscy Cię witamy,
Wszyscy Cię kochamy.
Bądź wśród nas.

Uczestniczy zabawy patrzą na konkretne dziecko. Mogą wyciągać do niego ręce w geście powitania, wskazywać, klaskać. Dziecko może stać bądź tańczyć.

W tym czasie można wykorzystać także zabawy z chustą, podczas których skupiamy się na poszczególnych uczestnikach zajęć- na ich imionach i wyglądzie zewnętrznym.

KTO JEST KIM?
D i DZ: każdy trzyma za uchwyt chusty;
R: wszyscy jednocześnie podnoszą chustę do góry, a następnie opuszczają ją na wysokość pasa. Ćwiczący pozdrawiają się raz pod i raz nad chustą dowolnym okrzykiem lub przedstawiają się.

POTWÓR Z LOCH NESS
D i DZ: wszyscy stoją dookoła chusty, trzymają się pod brodą i kolejno wypowiadają swoje imiona; jedno z dzieci wchodzi pod chustę;
R: prowadzący zajęcia przypomina imiona wszystkich dzieci. Dzieci zamykają oczy, a wtedy "potwór" zaprasza któreś z nich pod chustę. Pozostali otwierają oczy i starają się zgadnąć, kto zniknął.

KOLOROWE IMIĘ
D i DZ: wszyscy siedzą na kolorowych pasach chusty;
R: prowadzący wymienia jeden kolor, a dzieci na nim siedzące podają swoje imię.

WYWOŁYWANIE OSÓB
D i DZ: uczestniczy zajeć tworząc krąg, trzymają chustę;
R: wszyscy jednocześnie wachlują chustą, podnosząc ją wysoko, a następnie opuszczając. Kiedy chusta jest wysoko, osoba prowadząca mówi: "Pod chustą przebiegają ci, którzy... (mają psa, lubią lody, itp.)

KTO GDZIE JEST
D i DZ: część dzieci siada lub kładzie się na podłodze, a prowadzący przykrywa je chustą; dzieci pod chustą zamieniają się miejscami;
R: pozostałe osoby z grupy za pomocą dotyku próbują rozpoznać ukrytych kolegów. "Znalezione" dziecko wychodzi spod chusty.

CZYJA RĘKA, CZYJA NOGA?
D i DZ: wszyscy stoją w kręgu, mając zamknięte oczy; prowadzący zabawę wybiera 2 osoby (może być ich więcej), które wchodzą pod chustę i tworzą ze swoich ciał "kompozycję";
R: pozostali uczestnicy otwierają oczy i dotykając przez chustę różnych części ciała, starają się odgadnąć, do kogo należą.

OWOCOWA SAŁATKA
D i DZ: wszyscy stoją w kręgu, trzymając chustę za uchwyty. Prowadzący dzieli grupę na cztery zespoły: "gruszki, śliwki, banany, jabłka";
R: grupa wachluje chustą, na przemian podnosząc ją i opuszczając. Kiedy chusta jest wysoko, prowadzący mówi np.: " Teraz przebiegają śliwki". Wszystkie "śliwki" przebiegają pod chustą, zamieniają się miejscami i łapią za inne uchwyty.

SZUKAJ KOLORU
D: prowadzący asekuruje dzieci;
Dz: dzieci stoją na rozłożonej na podłodze chuście;
R: dzieci spacerują po chuście; prowadzący wydaje polecenie, np.:"Wszyscy siadają na zielonej trawce". Można zadawać dzieciom dodatkowe polecenia.

NA KARUZELI
D i DZ: część dzieci wraz z prowadzącym stoi dookoła rozłożonej chusty, trzymając ją za uchwyty. 2-3 dzieci siedzi na środku chusty;
R: stojący wokół chusty kręcą nią w obie strony.
RÓŻA
D i DZ: wszyscy stoją, trzymając chustę za uchwyty; jedno z dzieci siada pośrodku chusty;
R: stojący idąc wolno w jednym kierunku (nie naprężając chusty), owijają nią, aż do ramion siedzące dziecko – "pąk róży". Na znak dany przez prowadzącego uczestnicy zabawy energicznie ciągną chustę w jedną stronę; "kwiat" rozwija się, odsłaniając ukryte dziecko.

Ćwiczenia kształtujące świadomość schematu ciała

W tego typu zabawach uczymy rozróżniać poszczególne części ciała i utrwalamy ich nazwy.

MOJE...
D i Dz: wszyscy znajdują się w pozycji siedzącej;
R: każdy uczestnik nazywa różne części ciała i jednocześnie wykonuje konkretny ruch, pozostali go naśladują; Prowadzący kontroluje sposób nazywania przez uczestników części ciała, pomaga, nakierowywuje, np.: Mówimy: "Moje..." i jednocześnie: uderzamy stopami o podłogę, masujemy brzuch, mrugamy oczami, chwytamy za uszy, itp.

LUSTRO
DZ i D: wszyscy siedzą lub stoją w parach naprzeciwko siebie;
R: partnerzy (na przemian) robią różne miny, wykonują różne czynności i naśladują się nawzajem.

WYSTUKIWANIE RYTMU
D i DZ: wszyscy leżą na podłodze;
R: jedna osoba wystukuje dowolny rytm wybraną częścią ciała, a pozostali ją naśladują.

PRAWA RĘKA- LEWE UCHO
D i DZ: wszyscy siedzą w kręgu;
R: wybrana osoba wskazuje w "nietypowy" sposób na dowolne części ciała i jednocześnie opisuje to, co robi, np.: "Prawym palcem wskazującym dotykam lewej pięty, itp."

Ćwiczenia kształtujące świadomość przestrzeni

PEŁZANIE
D i DZ: wszyscy leżą w "rozsypce" na podłodze (na brzuchu lub na plecach);
R: każdy porusza się w dowolnym kierunku; w trakcie poruszania aktywne są tylko ręce.

CZOŁGANIE, CZWORAKOWANIE, RACZKOWANIE, PRZECHADZKA Z PRZESZKODAMI, TURLANIE SIĘ
Powyższe ćwiczenia przeprowadzamy analogicznie do pierwszego. Zmieniają się jedynie pozycje ciała. W tego typu ćwiczeniach można zorganizować przeszkody, np. koce, klocki, piłki, itp.

PRZECHADZKA W PARACH
D i DZ: wszyscy łączą się w pary lub trójki;
R: uczestnicy spacerują po sali, najpierw z otwartymi oczami, a następnie jedna osoba w parze zamyka oczy.

MOSTY/DOMKI/TUNELE
D i DZ: część uczestników w klęku podpartym tworzą pojedyńcze lub wieloosobowe "domki, mosty, tunele";
R: część uczestników bądź tylko jedna osoba przechodzi pod lub nad ww. W określony (ustalony przez prowadzącego) sposób.

ZA GŁOSEM
D i DZ: jedna osoba siedzi na podłodze z zamkniętymi oczami, druga stoi obok;
R: osoba stojąca spaceruje dookoła osoby siedzącej, co jakiś czas szepcze jej imię. Zadaniem siedzącego jest podążanie za głosem.

Ćwiczenia oparte na relacji "z"
Do podstawowych form relacji "z" (opiekuńczej) należą: obejmowanie, kołysanie, przechodzenie przez "domki, tunele, itp", przewracanie, podtrzymywanie, turlanie, pełzanie, balansowanie, huśtanie, itp. (przykłady ćwiczeń zamieszczono wcześniej).

UKŁADANKA
D: co najmniej dwie osoby dorosłe stoją obok leżącego dziecka;
DZ: dzieci leżą na podłodze na plecach w dowolnych miejscach;
R: dorośli, trzymając dziecko za ręce i nogi, przenoszą je nad innymi i "układają" w wybrany przez siebie sposób.

TOR PRZESZKÓD
D i DZ: uczestnicy na przemian w klęku podpartym i w pozycji leżącej tworzą "tor przeszkód" ze swoich ciał;
R: jedna lub kilka osób przechodzi nad lub przeczołguje się pod pozostałymi uczestnikami.

Ćwiczenia rozwijające relację "przeciwko" (siłową)

W tej części ćwiczeń uczestnicy uświadamiają sobie własną sprawność i siłę.
Podstawowe formy relacji "przeciwko to: opieranie się, napieranie i podpieranie, przepychanie, naciskanie, obejmowanie, chwytanie, itp.

SPYCHACZ
D i DZ: uczestnicy w parach siedzą na podłodze odwróceni plecami do siebie;
R: każdy próbuje przesunąć swojego partnera odpychając się rękami i nogami.

PRZETACZANIE
D i DZ: jedna osoba leży na plecach, druga klęczy;
R: osoba klęcząca próbuje przetoczyć leżącego na podłodze partnera.

ODKLEJANIE
D i DZ: jedna osoba klęczy , druga leży na plecach lub na brzuchu;
R: osoba klęcząca próbuje podnieść kolejne części ciała leżącego, który stawia opór.

PACZKA
D i DZ: kilkoro uczestników mocno trzyma się za ręce i nogi.
R: wybrana osoba lub kilka osób próbuje "rozpakować paczkę", oddzielając dzieci od siebie.

Ćwiczenia oparte na relacji "razem" (partnerskiej)
Ćwiczenia te mają na celu rozwijanie wzajemnych kontaktów i współpracy w grupie. Do podstawowych form aktywności zaliczamy tutaj: opieranie się o partnera, podnoszenie, trzymanie, obejmowanie, naśladowanie, masaż, itp.

ROWEREK
D i DZ: uczestnicy leżą na plecach w parach z uniesionymi nogami, ugiętymi w kolanach; opierają stopy o stopy partnera;
R: wszyscy uczestnicy wykonują ruchy przypominające jazdę na rowerze.

OBROTY W LEŻENIU
D i DZ: wszyscy leżą przodem w kole, głowami skierowanymi do środka, trzymając się za dłonie.
R: na sygnał wszyscy poruszają się w jednym kierunku.

W tego rodzaju zajęciach sprawdzają się ćwiczenia opisane już wcześniej, jak: "tunele", "mosty", "iskierka", "lustro", czy zabawy z wykorzystaniem kolorowej chusty.

W powyższym opracowaniu zamieszczono jedynie przyklady ćwiczeń wykorzystywanych w Metodzie Ruchu Rozwijającego.

Ciekawe propozycje z materiałami do zajęć można znaleźć tutaj:

Błeszyński J. (red): Metoda Weroniki Sherborne. Zbiór doświadczeń. Toruń 2001, UMK.
Bogdanowicz M.: Ruch i piosenka dla najmłodszych. Gdańsk 2001, Wydawnictwo Fokus.
Bogdanowicz M.: Przytulanki, czyli wierszyki na dziecięce masażyki. Gdańsk 2004, Wydawnictwo Harmonia.
Bogdanowicz M.: W co się bawić z dziećmi? Zabawy wspomagające rozwój dziecka. Gdańsk 2004, Wydawnictwo Harmonia.

Źródło: M. Bogdanowicz, D. Okrzesik : Opis i planowanie zajęć według Metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne. Gdańsk 2012, Wydawnictwo Harmonia.