Efektywne wspomaganie rozwoju dziecka od przedszkola

”Efektywne wspomaganie rozwoju dziecka od przedszkola”
Przedszkole jest pierwszą instytucją edukacyjną w życiu dziecka. Wiek przedszkolny to okres, w którym zachodzi w rozwoju dziecka wiele zmian spowodowanych rozwojem, a także nowym środowiskiem wychowawczo - dydaktycznym -opiekuńczym, w jakim znajdzie się dziecko po przekroczeniu progu przedszkola. Najważniejszym celem edukacji przedszkolnej jest wielostronny rozwój osobowości dziecka. Kolejnym istotnym zadaniem przedszkola jest wyposażenie przedszkolaków
w wiedzę, umiejętności i nawyki, niezbędne do pełnienia roli ucznia. Efektywne wspomaganie rozwoju i edukacji zaczyna się w Przedszkolu Nr 43 „Jantarek” w Gdyni od pierwszych dni edukacji przedszkolnej.
Przedszkole Nr 43 „Jantarek” w Gdyni tworzy wielostronne warunki edukacyjne do rozwoju dziecka. Mówiąc warunki mam na myśli: dobrze przygotowaną kadrę pedagogiczną (wykształceni i ciągle podnoszący swoje umiejętności i kwalifikacje) i bazę( duże sale z łazienkami, ogród przedszkolny, pomieszczenie logopedyczne-terapeutyczne oraz dobre, ciągle doskonalone wyposażenie).
Do zadań nauczyciela wychowania przedszkolnego należy:
1. Rozpoznawanie potrzeb rozwojowych i edukacyjnych każdego dziecka.
2. Rozpoznanie indywidualnych możliwości psychofizycznych każdego dziecka.
3. Dostosowanie działań do możliwości i potrzeb rozwojowych dziecka.
4. Indywidualizacja wspomagania rozwoju i edukacji.
Istotne znaczenie we wczesnym wspomaganiu ma poznanie potrzeb i możliwości dziecka w dwóch pierwszych miesiącach pobytu w przedszkolu. W tym celu nauczyciele dokonują diagnozy przedszkolnej wykorzystując następujące metody:
• Obserwacja (obejmuje wszystkie dzieci, prowadzona jest w różnych sytuacjach przedszkolnych, z wykorzystaniem dostępnych zabawek i przyborów, odpowiednio dobranych zadań);
• Analiza wytworów dziecka;
• Testy obrazkowe, słowne, sytuacyjne;
• Rozmowy z dziećmi.
Obserwacja jest najczęściej stosowaną metodą w przedszkolu. Obejmuje wszystkie dzieci. Stosuje się ją w różnych sytuacjach przedszkolnych z wykorzystaniem dostępnych zabawek i pomocy. Informacje uzyskane z obserwacji zachowań, umiejętności, postaw notuje się w odpowiednio dobranym:
• arkuszu obserwacji dla dzieci 3i 4 letnich
• arkuszu diagnozy dla dzieci 5 i 6 letnich
Dziecko nieustannie się zmienia, dlatego też należy prowadzić bieżącą obserwację rozwoju wykorzystując różne sytuacje i pory dnia w przedszkolu.
Każde dziecko w przedszkolu posiada tzw. Teczkę rozwoju, w której gromadzi się informacje od:
• od dzieci ( karty pracy, rysunki);
• od rodziców (ankiety, informacje o rozwoju dziecka);
• od nauczycieli ( arkusze obserwacji, uwagi, indywidualne Programy wspomagania i korygowania dla dzieci 5 i 6 letnich);
• od specjalistów (informacje o zaburzeniach, kierunki rozwoju).

W diagnozie przedszkolnej stosujemy różne sposoby poznania dziecka, gdyż tylko informacje uzyskane poprzez różne metody pozwalają na uzyskanie pełniejszego obrazu rozwoju dziecka, co pozwoli na efektywne wspieranie lub korygowanie. Diagnoza przedszkolna wskazuje, które dzieci z uwagi na rozpoznane specyficzne potrzeby wymagają indywidualnego, dodatkowego wsparcia nauczyciela czy specjalisty. Uzyskane informacje pozwalają ukierunkować planowe działania zmierzające do efektywnego wspomagania rozwoju dzieci już od przedszkola poprzez:
1. Planowanie pracy na poziomach: w Przedszkolu nr 43 „Jantarek” dzieci chodzą do grup mieszanych, co automatycznie powoduje planowanie pracy miesięcznej na poziomach.
2. Stosowanie kart pracy zgodnie z możliwościami rozwojowymi dzieci: nie wszystkie dzieci w grupie posiadają taką samą wiedzę czy umiejętności, dlatego nauczyciele dobierają, modyfikują lub tworzą karty pracy na dwóch, czasami na trzech poziomach trudności (szczególnie, gdy w grupie są dzieci zdolne);
3. Wykorzystanie umiejętności dzieci zdolnych podczas zajęć: nauczyciele posługują się wyższymi umiejętności wychowanków do odczytywania prostych zdań, przeliczania elementów z przekroczeniem wymaganego progu, powierzają im rolę lidera w zadaniach zespołowych;
4. Stawianie coraz wyższych wymagań: systematycznie zwiększa się wymagania dzieciom w zajęciach, w grach dydaktycznych, zabawach matematycznych, co mobilizują je do aktywności, wnioskowania, samodzielnego rozwiązywania problemów;
5. Poszerzanie środowiska edukacyjnego poprzez liczne wycieczki, spotkania edukacyjne do zakładów pracy, miejsc użyteczności publicznej np. biblioteki, apteki, teatru, przychodni zdrowia czy Komendy Portu Wojennego, Klubu Garnizonowego, itd.
6. Stosowanie metod aktywnych: aktywność poznawcza dziecka uzależniona jest od spontanicznych działań dziecka i sprzyja efektownemu wspomaganiu rozwoju, dlatego nauczyciele projektują okazje edukacyjne z zastosowaniem metod takich jak. np.: doświadczenia, eksperymenty, burza mózgów, tworzenie opowiadań, gier „ściganek”, układanie zagadek. Stosują pedagogikę zabawy, Metody Dobrego Startu M. Bogdanowicz, Ruchu Rozwijającego V. Sherborne, Dennisona. Rozwijają myślenie dzieci poprzez różnorodne zabawy matematyczne „Dziecięcej matematyki” Edyty Gruszczyk Kolczyńskiej. Wspomagamy kreatywność dzieci poprzez muzyczne zabawy ruchowe z wykorzystaniem akcesoriów takich jak np. chusty, wstążki, gazety. Przedszkolacy uczestniczą w licznych kwizach, konkursach tematycznych( grupowych, międzygrupowych, międzyprzedszkolnych, gminnych). W grupach starszych doceniamy metodę projektu, która wyzwala w dzieciach, myślenie, aktywność, uczy planowania, organizacji i współdziałania. Dzieci uczestniczą w projektach godzinnych, 5 godzinnych, tygodniowych np. „Nie tylko ptaki mają skrzydła”, „Zamki
w Polsce”, „Odśnieżanie przedszkola”. W tym roku 2013/14 Przedszkole Nr 43 „Jantarek” organizuje 10 miesięczne teatralne przedsięwzięcie z udziałem około 130 dzieci pt.„W poszukiwaniu dobra”.


Niektóre dzieci wymagają szczególnej uwagi w procesie edukacji i wspomagania rozwoju, są to wychowankowie:

- posiadający opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej,
w tym poradni specjalistycznej,
- u których, w wyniku przeprowadzonej diagnozy przedszkolnej rozpoznano indywidualne potrzeby rozwojowe lub edukacyjne

Dzieciom o specjalnych potrzebach rozwojowych lub edukacyjnych nauczyciele lub specjaliści planują dodatkowo działania wspierające, które są odpowiednie do sposobu wspomagania wychowanka.
Mogą to być:
a) Indywidualne zadania wychowawcze, opiekuńcze i kształcące realizowane przez nauczyciela w czasie podstawy programowej (omówiono powyżej);
b) Indywidualny program wspomagania i korygowania rozwoju dziecka 5 lub 6 letniego realizowany przez nauczyciela
w czasie podstawy programowej, w trakcie bieżącej pracy z dzieckiem ;
c) Indywidualny program pracy opracowany i realizowany przez specjalistów w ramach udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Indywidualny program wspomagania i korygowania rozwoju dziecka realizowany przez nauczyciela w czasie podstawy programowej
W roku szkolnym 2013/14 w Przedszkolu Nr 43 „Jantarek” opracowano 8 Indywidualnych Programów wspomagania
i korygowania dla dzieci 5 i 6 letnich (strukturę programu opracowała M. Aleksiak), w tym 3 dla dzieci zdolnych. Programy opracowane są na podstawie diagnozy przedszkolnej, zawierają informacje o trudnościach /zdolnościach wychowanka, celach działań korygująco – wspomagających, wskazują na obszar objęty wspomaganiem, ujmują uwagi specjalisty, metody pracy, sposoby monitorowania i ewaluacji podjętych działań. Uwzględniają współpracę z rodzicami oraz innymi podmiotami. Rodzice są zapoznawani z programami, włączani w ich realizację oraz informowani o efektach działań po diagnozie wstępnej, na półrocze oraz koniec roku szkolnego. Do programów dołączone jest zestawy ćwiczeń wspomagających, których różnorodność, naprzemienność i atrakcyjność sprzyjaja realizacji zamierzonych celów. Programy dla wychowanków zdolnych opierają się w szczególności na metodach aktywnych.
Indywidualny program pracy opracowany i realizowany przez specjalistów w ramach udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej
Do Przedszkola Nr 43 „Jantarek” od 20 lat uczęszczają dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Ukierunkowane działania oparte o Indywidualne programy opracowane przez terapeutę - nauczyciela wspomagającego (zatrudnionego przez Gminę Gdynia) nadają kierunek działań korygująco- wspomagających i przynoszą pozytywne rezultaty. Terapeuci uzyskują informacje od specjalistów, z dokumentacji dziecka i bieżącej diagnozy. Dzieci doskonale czują się w grupie rówieśniczej, chętnie uczęszczają do przedszkola i nabywają nowe wiadomości i umiejętności pod wpływem różnorodnych działań wspomagająco-korygujących. Uzyskanie pozytywnych efektów jest wzmocnione systematyczną współpracą ze świadomymi swej roli rodzicami oraz nauczycielami grup.
Podejmowane działania zmierzające do efektywnego wspierania indywidualnego rozwoju dziecka podlegają analizowanie i ocenianie osiągniętych efektów. Na ich podstawie formułowanie są wnioski i modyfikowanie działania, które wyznaczają kierunki dalszej pracy.
Wyjątkowa obrazowość dziecka w wieku przedszkolnym zwiększa podatność na stosowane działania stymulujące, co umożliwia szybsze uzyskiwanie pozytywnych efektów pracy. Wczesane poznanie potrzeb i możliwości psychofizycznych wychowanków ułatwia ukierunkowanie wspomagania i korygowania rozwoju nie tylko indywidualnego. Zintegrowane działania nauczycieli, specjalistów, rodziców oraz dobre warunki edukacyjne są szansą na sukces już od przedszkola, gwarantują osiągnięcia gotowości do nauki w szkole, koniecznej do kontynuacji edukacji oraz w późniejszym czasie do funkcjonowania w społeczeństwie.