Program zajęć plastycznych - "Z plastyką na Ty"

Program zajęć plastycznych – „Z plastyką na Ty”.

„Wychowanie przez sztukę jest procesem, który obejmuje
wszystkie predyspozycje psychiczne człowieka i dokonuje
się przez wszystkie okresy jego życia. Dzięki sztuce możemy
rozwijać procesy poznawcze, wzbogacać kulturę uczuć,
organizować proces prawidłowej percepcji, wzbogacać wyobraźnię i kształtować postawę estetyczną”.
Róża Popek

Opracowała: Anna Maria Dykowska

Zespół Kształcenia Podstawowego i Gimnazjalnego Nr 31
przy Uniwersyteckim Centrum Klinicznym w Gdańsku
Wstęp

Sztuka odgrywa istotną rolę w wychowaniu człowieka.
Na co dzień wzywała go od uległości wobec istniejącej wokół niego rzeczywistości, dzięki czemu pozwala mu stwarzać lepszy i ciekawszy świat. Wycieczka w świat sztuki jest dla człowieka estetycznym przeżyciem i ucieczką od powszedniości. Uczy widzieć ten świat innymi oczyma.
Za każdym razem, gdy wraca z tej podróży jego doznania
i wrażliwość na otaczający świat stają się pełniejsze
i bogatsze. Wychowanie poprzez kontakt ze sztuką staje się siłą napędową wszelkich realizacji, radości życia i rozwoju. To ważna sfera duchowego wzruszenia przyczyniająca się do ogólnego rozwoju młodego człowieka, poznania świata i siebie.

Charakterystyka programu

Program zajęć plastycznych „Z plastyką na Ty” został napisany z myślą
o dzieciach z grupy starszej(dzieci w wieku od 10 do 18 lat) przebywających w Klinice Neurologii Rozwojowej. Realizacja programu przewidziana jest na dwa lata od września 2013 roku do czerwca 2015 roku.
Koncepcja programu zakłada ścisłą integrację niezbędnej wiedzy plastycznej z umiejętnościami plastycznymi – należą do nich indywidualna ekspresja twórcza, twórcze działanie grupowe a także analiz i ocena pracy własnej lub kolegów.
W pierwszej kolejności dziecko zdobywa wiedzę z zakresu podstawowych pojęć plastycznych i poznaje bogactwo środków warsztatu plastycznego – dzięki temu zdobywa niezbędną wiedzę i narzędzia umożliwiającą mu świadomą i efektywną działalność twórczą. Poznawanie najważniejszych zagadnień dziedzin twórczości artystycznej oraz analiza dzieł sztuki pozwala dostrzec ich walory estetyczne
i ekspresyjne, stymulując wyobraźnie i inwencje twórczą dziecka. Istotną rolę odgrywa rozwijanie umiejętności wyrażania i uzasadniania własnych opinii oraz kształtowanie postaw tolerancji wobec poglądów i dokonań innych ludzi.
W związku z tym, że zajęcia plastyczne odbywać się będą
w tak nietypowym miejscu jakim jest szpital – Klinika Neurologii Rozwojowej gdzie odbywa się diagnostyka
i leczenie dzieci sprawnych intelektualnie ale i dzieci uczęszczających na co dzień do szkół specjalnych, program
i wybrane zajęcia będą dopasowywane na bieżąco również dla nich, dostosowane do ich możliwości wysiłkowych
i psychofizycznych.
Czynność: rysowania, malowania, lepienia jest dla dzieci
z niesprawnością intelektualną radosną zabawa, sprawia przyjemność, uczy wytrwałości, odpowiedzialności, współpracy w zespole, a jednocześnie wykonane działanie zmusza dziecko do zastanowienia się, dzięki czemu wzbogaca jego wyobraźnię.

Program przewiduje ograniczoną ilość technik plastycznych
ze względu na możliwości finansowe szkoły, gdyż prawie wszystkie zagadnienia wiążą się z ciągłym zakupem materiałów plastycznych, z których dzieci korzystają na zajęciach.
Poważnym ograniczeniem jest również miejsce gdzie odbywają się zajęcia czyli świetlica pełniąca także funkcje stołówki, którą z oczywistych względów tylko w pewnym zakresie i ograniczonym czasie można przystosować do zajęć plastycznych.

Cele:

- wzbogacanie wiedzy dziecka w zakresie języka sztuki i posługiwania się nim w analizie dzieła plastycznego;
- doświadczenie nowych technik plastycznych;
- rozwijanie indywidualnego warsztatu plastycznego;
- rozwijanie ogólnej wrażliwości na otaczający świat, percepcji i ekspresyjnego wyrażania za pomocą środków plastycznych;
- stwarzanie sytuacji i okazji do rozwijania procesów twórczych, wysiłku i twórczej aktywności;
- rozbudzanie zainteresowania dziełami sztuki i różnorodnością stosowania technik plastycznych;
- dbanie o ład i porządek w miejscu pracy;
- wdrażanie do ekonomicznego wykorzystania materiałów i narzędzi;
- przygotowania do konkursów plastycznych;
- rozbudzanie i rozwijanie umiejętności prawidłowej samooceny i potrzeby samorealizacji.

Cele terapeutyczne:

- likwidowanie napięć emocjonalnych związanych z pobytem w szpitalu;
- zaspakajanie potrzeb: akceptacji, bezpieczeństwa, współuczestniczenia, bycia rozumianym i docenianym;
- rozbudzenie wiary we własne możliwości, integracja z grupą;
- przełamanie uczuci onieśmielenia, stwarzanie serdecznej atmosfery podczas zajęć.

Treści:

1. Poznanie tajemnic barw oraz sposobów uzyskiwania barw czystych, pochodnych, złamanych i dopełniających.

2. Wartości wyrazowe gamy barwnej :
• barwy czyste i złamane,
• barwy dopełniające;
• gama barw ciepłych i zimnych,
• plama ostra i miękka,
• wąska i szeroka gama barw,
• barwy kontrastowe.

3. Akcent kolorystyczny.

4. Kompozycja jako organizacja płaszczyzny :
• równowaga w kompozycji ,
• kompozycje dynamiczne i statyczne,
• rytm w kompozycji,
• kompozycje symetryczne,
• kompozycje otwarte i zamknięte.

5. Plama i kreska jako środek wypowiedzi plastycznej, barwy czyste, kreska konturowa.

6. Faktura jako podstawowy środek wyrazu plastycznego.

7. Rytm w kompozycji otwartej jedno- dwu i wieloelementowej.

8. Problematyka wzornictwa przemysłowego (dbałość o funkcjonalność i walory estetyczne).

9. Walor w obrębie jednej barwy (walorowa interpretacja światłocienia).

Przewidywane osiągnięcia dziecka:

- dostrzega piękno w otaczającym go świecie i przedstawia za pomocą działań plastycznych swoje przeżycia i wiedzę;
- stosuje różne techniki plastyczne, eksperymentuje materiałem i tworzywem plastycznym;
- wyrabia wewnętrzną kreatywności i samodzielnie poszukuje nowych środków plastycznych i stosuje do realizowania tematu;
- bierze udział w konkursach plastycznych;
- bierze udział w zakresie prac dekoratorskich na rzecz szkoły i sponsorów;
- posługuje się językiem sztuki wykorzystując go do analizy własnych prac lub innych dzieł sztuki.

Metody pracy:

- słowna;
- pokazowa;
- oglądowa;
- praktycznego działania.

Formy pracy:

- indywidualna;
- praca w grupie;
- praktycznego działania.

Zadania nauczyciela:

- organizuje miejsce pracy do działań plastycznych;
- inspiruje dzieci, motywuje do zajęć plastycznych poprzez wyzwalanie u nich ciekawości, rozwija wyobraźnię, tworzy klimat sprzyjający pracy twórczej;
- zachęca dziecko do tworzenia, odkrywania, wypowiadania się w różnych technikach plastycznych i przy użyciu środków wypowiedzi plastycznej;
- zaspakaja potrzebę akceptacji i bezpieczeństwa.

Techniki plastyczne:

- w malarstwie: akwarela, plakatówka, lawowanie tuszem;
- w rysunku: węgiel, ołówek, piórko, pastele, kredki;
- w grafice: frottage.
- w rzeźbie: masa solna, gips, modelina lub plastelina
do małych form;
- collage;
- wycinanki, wydzieranki;
- papieroplastyka, origami, qulling;
- witraż.

Oceniania osiągnięć wychowanka:

Praca poszczególnych uczestników zajęć oceniana będzie
na bieżąco, w formie słownej podczas i po jej zakończeniu.
Ważne jest, aby była to ocena pozytywna ze szczególnym wskazaniem tych elementów, nad którymi wychowanek powinien jeszcze popracować. Istotna jest pochwała i wskazywanie dobrych stron i rozwiązań np. oryginalność, ciekawa kolorystyka, dobra kompozycja.
Powyższa forma oceny jest wystarczająca, by motywować dziecko do pracy i zapewnić bezstresowe uczestnictwo
w zajęciach plastycznych.

Techniki plastyczne i przykładowa tematyka:

Wrzesień

1. „Wakacyjne wspomnienia” – ilustrowanie na płaszczyźnie wydarzeń realnych z uwzględnieniem szerokiej gamy barw. Technika – akwarela.
2. „Owoce” – obserwowanie i określanie cech przedmiotów bliskich i oddalonych w przestrzeni. Kompozycja jako organizacja płaszczyzny. Równowaga w kompozycji plastycznej. Technika – pastele.
3. „Wesołe latawce” – zagadnienie kompozycji otwartej. Technika mieszana – plakatówka, collage.
4. „Sowa” – collage z wykorzystaniem materiałów naturalnych.

Październik

1.„Jesienne witraże” – przedstawienie za pomocą kolorowych papierów typowych motywów jesiennych. Technika – witraż.
2. „Dzień Nauczyciela – projekt kartki okolicznościowej”. Technika – qulling.
3. „Dlaczego koty są szarobure” – tworzenie barw pochodnych i dopełniających. Technika – plakatówka.
4. „Jesienne liście” – kompozycja jako organizacja płaszczyzny, kompozycja otwarta i zamknięta, barwy ciepłe. Technika – frottage, kredki świecowe.

Listopad

1. „Jesienne kwiaty – chryzantemy, astry” – nauka wykonania kwiatów z bibuły.
2. „Kiedy niebo płacze” – kompozycja z przewagą barw zimnych. Technika – mokro na mokrym.
3. „Portret witaminy – bakterii” – ilustrowanie na płaszczyźnie wydarzeń fantastycznych. Wartości wyrazowe gamy barwnej – barwy ciepłe, zimne, czyste i złamane. Technika – czarny flamaster, akwarela.
4. „Pan Wiatr – portret” – ilustrowanie wydarzeń fantastycznych z uwzględnieniem nastroju i charakteru postaci. Przedstawianie postaci w ruchu – personifikacja. Technika – rysunek kredkami świecowymi lub malowanie tuszem.

Grudzień

1. „Czarodziejskie drzewo obfitości” – bryła jako środek wypowiedz plastycznej. Technika – konstruowanie z różnych materiałów ( druty, koraliki, plastelina).
2. „Projektowanie ozdób na kiermasz świąteczny” lub „Bożonarodzeniowe kartki świąteczne” – tworzenie ozdób według własnego pomysłu lub według określonego wzoru. Technika – wycinanka .
3. „Sztuczne ognie nad miastem” – podstawowe środki wyrazu plastycznego: kreska i plama. Technika – kredka świecowa, farba akwarelowa.

Styczeń

1. „Mroźny zimowy poranek” – praca malarska z użyciem chłodnej gamy barw, malarstwo pejzażowe, ćwiczenia
z perspektywy. Technika – plakatówka.
2. „Naczynie ozdobione ornamentami” – wzornictwo przemysłowe. Estetyka i funkcjonalność przedmiotów. Technika – papiery kolorowe, papierowe talerzyki jednorazowe, farby akwarelowe.
3. „Zima – inspiracja utworem muzycznym A. Vivaldiego” – umiejętność uzewnętrzniania własnych doznań związanych
z odbiorem utworu muzycznego i przełożenia ich na język plastyczny. Technika – farby plakatowe.

Luty

1. „Broszka” – inspiracja dziełem „Forma okrągła” – Jacksona Pollocka. Projektowanie na płaszczyźnie przedmiotów codziennego użytku z dbałością o funkcjonalizm
i walory estetyczne. Technika – masa solna, plakatówka.
2. „Kartki walentynkowe” – zagadnienie kompozycji symetrycznej, asymetrycznej, otwartej lub zamkniętej. Technika – wycinanka, elementy qullingu.
3. „Wesołe puszyste stworki i fantastyczna planeta” – ilustrowanie na płaszczyźnie wydarzeń fantastycznych
z uwzględnieniem nastroju postaci. Kreska jako środek wyrazu plastycznego. Technika – rysunek pastelami.

Marzec

1. „Jestem czarodziejem” – doświadczanie połączeń kolorystycznych trzech barw podstawowych. Dowolne układy abstrakcyjne. Technika – rozdmuchiwanie przez rurkę kolorowych tuszy lub farby akwarelowej.
2. „Zwierzaki cudaki” – Formy przestrzenne. Technika – orgiami.
3. „Wiosenne witraże” – wykonywanie elementów dekoracyjnych okien świetlicy. Technika – witraż.
4. „Błękitna martwa natura” – Malowanie w wąskiej gamie barwnej. Barwy zimne. Akcent kolorystyczny. Technika – farby plakatowe.

Kwiecień

1. „Zabawa z cieniem” – wpływ jasności światła na widoczność przedmiotów. Zagadnienie światłocienia. Technika – farby akwarelowe i pasta do zębów.
2. „Wielkanocne dekoracje” – Formy przestrzenne i płaskie. Technika – wydzieranka.
3. „Zachód słońca na polu” – Malarska interpretacja przestrzeni i zestawień barwnych. Operowanie światłem
i kolorem dla oddania wrażeń – puentylizm. Barwy czyste
i ciepłe. Technika – malowanie za pomocą patyczków kosmetycznych. Farba plakatowa.

Maj

1. „Wiosenne kwiaty” – dekoracyjne ujęcie tematu. Technika – technika mieszana, bibuła, kolorowe flamastry.
2. „Zwierzęta - malowane ręce” – ilustrowanie
na płaszczyźnie rozwijające wyobraźnie. Kreska konturowa. Technika – plakatówka (malowanie dłońmi) kolorowe gazety, czarny flamaster.
3. „Pejzaż” – praca malarska z uwzględnieniem barw ciepłych. Mieszanie barw, uzyskiwanie odcieni kolorystycznych. Technika – malowanie na podkładzie z kaszy za pomocą farb akwarelowych lub plakatowych.

Czerwiec

1. „Królestwo morza” – kompozycja na płaszczyźnie wydarzeń realnych. Kompozycja jako organizacja płaszczyzny – kontrast wśród barw. Technika – farba akwarelowa.
2. „Barwne motyle” – przedstawianie i wyrażanie zjawisk realnych. Barwy kontrastujące. Technika – wyklejanka
z plasteliny, cekiny, koraliki.
3. „Słoneczniki” - dekoracyjne ujęcie tematu. Umiejętność uzyskiwania nowych odcieni kolorystycznych. Technika – odlewy gipsowe, farby plakatowe.

Ewaluacja

Do ewaluacji posłużę się:
• opinią uczestników w postaci ankiety badającej stopień zadowolenia z odbytych zajęć plastycznych;
• analizą osiągnięć grupy i osiągnięć indywidualnych;
• dyskusją z grupy w zajęciach podsumowujących: co się udało, a czego nie udało się zrealizować i dlaczego.