Kłamstwo - scenariusz godziny wychowawczej

Klasa: II gimnazjum
Czas: 45 minut

Cele:
• ukazanie kłamstwa jako niewłaściwego sposobu rozwiązywania problemów,
• zwrócenie uwagi uczniów na przyczyny i konsekwencje kłamania,
• wywołanie wśród uczniów refleksji nad własnymi motywami działania
• zwrócenie uwagi uczniów na najważniejsze wartości w życiu,
• kształtowanie umiejętności pracy w grupie,
• kształtowanie umiejętności dyskusji.

Metody:
praca w parach, praca w grupach, dyskusja, wykład

I. Nauczyciel prosi jednego ucznia o odczytanie fragmentu wiersza J. Brzechwy pt. „Kłamczucha”, jednak nie podaje autora ani tytułu. Zadaniem klasy jest domyślić się brakującego słowa, które będzie tematem dzisiejszych zajęć.

"Proszę pana, proszę pana,
Zaszła u nas wielka zmiana:
Moja starsza siostra Bronka
Zamieniła się w skowronka,
Siedzi cały dzień na buku
I powtarza: kuku, kuku!"
"Pomyśl tylko, co ty pleciesz!
To zwyczajne _________________ przecież."

Nauczyciel zapisuje słowo KŁAMSTWO na tablicy.

II. Uczniowie podzieleni na trzy grupy omawiają poniższe aforyzmy, następnie na forum klasy mówią, jak je rozumieją. Pozostałe grupy włączają się w dyskusję, dodają swoje spostrzeżenia, mówią, czy zgadzają się z sentencją i jej interpretacją.

•„Kłamstwem można niekiedy zajść daleko, ale nie można wrócić”.(autor: nieznany)

•„Największą karą dla kłamcy jest nie to, że ktoś mu nie wierzy, ale to, że on sam nie potrafi uwierzyć nikomu” (autor: George Bernard Shaw)

•„Ten, kto kłamie w twoim interesie, będzie kłamał i przeciwko tobie” ( autor: Edward Morgan Forster)

•„Kłamią niewolnicy, wolni prawdę mówią”(autor: Seneka Młodszy)

• "Wszyscy ludzie rodzą się prawdomówni, a umierają jako kłamcy”( autor: Luc de Clapiers)

Wnioski z dyskusji: np. jedno kłamstwo pociąga za sobą następne; osoba, która kłamie, uważa, że inni też tak robią; kto skłamał raz, skłamie wiele razy; kłamca nie nadaje się na przyjaciela; ludzie są więźniami swojego strachu, wstydu; mówienie prawdy wymaga dużej odwagi, kto raz skłamie, staje się więźniem tego kłamstwa; kłamanie jest zjawiskiem powszechnym.

II. Uczniowie pracują w parach, połowa klasy tworzy listę przyczyn, a druga połowa - skutków kłamania. Następnie odczytują swoje propozycje, jeden uczeń zapisuje je na tablicy.

przyczyny:
np.–strach,
- aby uniknąć kary
- aby nie przyznawać się do błędu
- próba ochronienia innej osoby dla jej dobra
- aby nie robić innym przykrości ( mówiąc niemiłą prawdę)
- wstyd
- presja otoczenia
- aby coś zyskać ( np. przypisywanie sobie zasług)
- złośliwość

skutki:
np. - utrata zaufania innych,
- krzywdzenie innych
- wyrzuty sumienia
- wstyd
- niskie poczucie własnej wartości
- odsunięcie złych konsekwencji,
- uzyskanie korzyści

III. Wyjaśnienie pojęcia „białe kłamstwo”.

„Białe kłamstwo” – (z opracowania dr. A Horzyka) to świadome mówienie nieprawdy (będącej w niezgodzie z własnym przekonaniem) bez podania intencji okłamywanemu, mające okłamywanego wprowadzić w błąd, ale nie wyrządzić mu krzywdy ani mu zaszkodzić, lecz często nawet pomóc (w przekonaniu kłamiącego).

Wyjaśnienie uczniom, że „białe kłamstwo” dotyczy sytuacji, gdy np. mówimy komuś że ładnie wygląda, chociaż tak nie uważamy, gdy mówimy komuś: „wszystko będzie dobrze” choć wiemy, że nie. Są to kłamstwa, które naszym zdaniem nie zaszkodzą nikomu, a nawet mogą pomóc. Czy rzeczywiście? - to już obszerny temat na osobną dyskusję.

IV. Usuwamy z wypisanych na tablicy przyczyn i skutków używania kłamstwa te wynikające z tzw. „białych kłamstw” i wspólnie z uczniami próbujemy ustalić, jaki obraz człowieka wyłania się z tej analizy.

Przykładowo:
Charakterystyka człowieka, który ucieka się do kłamstwa:
- słaby
- tchórzliwy
- samolubny, wygodnicki, lekceważący innych
- złośliwy
- przebiegły, sprytny, inteligentny, odnoszący sukcesy, ale nie darzony przyjaźnią i zaufaniem, samotny

V. Na zakończenie cytat ze starożytnego poety greckiego Menandra: „ Trud człowieka uczciwego zawsze zaowocuje.”