Edukacja międzykulturowa w moim działaniu pedagogicznym

Edukacja międzykulturowa to jeden z nurtów pedagogiki w Europie Zachodniej. Związane jest to z potrzebami społecznymi powstałymi na skutek mieszania się kultur we współczesnych społeczeństwach. Edukacja międzykulturowa podkreśla prawo grup do alternatywnego stylu życia, kładzie szczególny nacisk na niepowtarzalność jednostki ludzkiej.
Edukacja międzykulturowa obejmuje:
1. Budzenie potrzeb nawyku prowadzenia dialogu.
2. Kształtowanie rozumienia odmienności kulturowych od subkultur we własnej społeczności, aż po kultury odległych społeczeństw.
3. Przygotowanie do interakcji z przedstawicielami innych kultur.
4. Wzmacnianie własnej tożsamości kulturowej.
W procesie edukacji dążymy do dostrzegania i akceptacji innych kultur, poprzez poznanie tych kultur, ich tradycji, przyjęcia postawy otwartości wobec świata, porozumiewania się w skali światowej.
Proces edukacyjny należy rozpocząć jak najwcześniej, aby przebiegał on w sposób naturalny. Dziecko w młodszym wieku szkolnym wielu spraw jeszcze nie potrafi zrozumieć, wiele jednak może przeżywać. Mogłoby się wydawać, że tematy związane z Unią Europejską są zbyt trudne, by wykorzystywać je już w pierwszym etapie kształcenia. Możliwości działań w tym zakresie są bardzo szerokie. Od nauczycieli zależy, w jakie bogactwo duchowe wyposażą swoich uczniów i jak ukształtują w nich poczucie przynależności do ojczyzny, w której wzrastają. Na gruncie miłości do małej ojczyzny budować można miłość do wielkiej ojczyzny – Europy, a tym samym rozwijać tożsamość europejską.
Reforma oświaty wprowadziła do polskich szkół edukację europejską, która znalazła swoje miejsce w programach nauczania. Wiadomości na ten temat przekazywać należy na każdym etapie edukacji, uwzględniając metody i formy pracy dostosowane do rozwoju psychofizycznego i intelektualnego uczniów. Niewątpliwie przedszkole jako pierwszy szczebel edukacji ma trudne zadanie w tym zakresie.
Zagadnienia związane z edukacją europejską powinny w pełni zapoznać dzieci z miejscem Polski w Europie, ukazać jej wartość. Przyczyni się to do ukształtowania szacunku wobec wartości własnych oraz innych niż rodzime.
Dzieci w młodszym wieku szkolnym przyjmują od dorosłych zasady postępowania. W tym wieku kształtują się nich normy etyczne i moralno- społeczne. Dziecko od rodziców i od nauczycieli otrzymuje pierwsze informacje o otaczającym je świecie. W przedszkolu i szkole przewodnikiem jest nauczyciel. On zwraca uwagę dzieci na interesujące rzeczy i zjawiska. Już w grupie sześciolatków dzieci dowiadują się, że świat jest wielki, że w innych krajach jest inaczej niż u nas. W przedszkolu dowiadują się też o tym, że hodowany w doniczce wiotki oleander w „ciepłych krajach” jest dużym drzewem, które rośnie przy ulicach. Nie wszyscy ludzie i dzieci wyglądają tak jak my. Niektórzy mają skórę czarną lub brązową i skośne oczy. Wszystkie dzieci są jednak takie jak my i chcemy, aby było wszystkim dobrze.
Wszechstronny i harmonijny rozwój dziecka jest procesem bardzo złożonym i uwarunkowanym wieloma czynnikami. Wszelkie oddziaływania pedagogiczne powinny zmierzać do tego, aby rozwój każdego dziecka przebiegał jak najpomyślniej, by mogło ono w pełni rozwinąć swoje zdolności, zainteresowania. Należy u dzieci rozbudzić wrażliwość, tolerancję i życzliwość. W przyszłości zaowocuje to pokoleniem ludzi mądrych, otwartych, wykazujących zrozumienie dla innych.
Pracując z dziećmi sześcioletnimi staram się, aby były one radosne, pełne wiary we własne siły i możliwości oraz życzliwe dla otaczającego je świata.
Dużą rolę w procesie akceptacji odmienności odgrywa zjawisko empatii. Polega ono na umiejętności wczuwania się w doznania i przeżycia innej osoby.
Treści na temat życia ludzi w innych krajach są dla dzieci trudne do zrozumienia. Wiele z nich dotyczących odmienności kulturowych staram się przybliżyć w formie zabawowej. Dzieci bawiąc się mogą odwiedzać ciekawe miejsca na kuli ziemskiej, mogą być obywatelami innego państwa.
Międzynarodowy Dzień Dziecka to znakomita okazja do rozmów i opowiadań o dzieciach z innych krajów.

Blok tematyczny : Święto dzieci na całym świecie.

Temat zajęcia: Budzenie zainteresowania życiem ludzi w innych krajach i obszarach klimatycznych. Kształtowanie przyjaznego stosunku do dzieci z całego świata.

Rodzaje aktywności: intelektualna, werbalna, ruchowa.
Literatura: „Świat i człowiek”- Atlas geograficzny, wiersze: „Murzynek Bambo”- J. Tuwim, „Ali”- E. Szelburg- Zarębina, „Eskimosek”- S. Raczyński, „Kto Ty jesteś?”- W. Bełza.

I. Problemy:
• Budzenie zainteresowania życiem ludzi i zwierząt w innych krajach i obszarach klimatycznych;
• Kształtowanie przyjaznego stosunku do dzieci z całego świata.

II. Zadania – pytania do dzieci:
• Co przedstawia ta ilustracja?
• Jak wyglądają ludzie żyjący na innych kontynentach?
• Czym jeszcze oprócz wyglądu różnią się od nas?
• Jakie obowiązki mają dzieci żyjące na innych kontynentach?
• Praca przy stoliku- wykonujemy pióropusze.
III. Warunki wyjściowe:
• Mapa świata namalowana na brystolu.
• Sylwetki ludzi i zwierząt do umieszczania na mapie świata.

IV. Przebieg działalności dzieci i nauczyciela:
1. Zapoznanie dzieci z mapą świata.
2. Przedstawienia dzieci żyjących w różnych stronach świata ( teksty wierszy – załącznik 1)
• „Eskimosek”- S. Raczyński;
• „Pingwinek” – zabawa ruchowa;
• „Kto Ty jesteś?”- W. Bełza;
• „W każdej stronie świata”;
• „Murzynek Bambo”- J. Tuwim
• „Mały Murzynek”- zabawa ruchowa;
• „Ali”- E. Szelburg- Zarębina;
• Meksykanin.
3. Charakterystyka wybranych zwierząt żyjących na różnych kontynentach.
4. Zabawa do słów i melodii piosenki „Eskimosek”
5. Praca przy stoliku: wykonujemy pióropusze z materiału przyrodniczego.

V. Warunki materialne: literatura, mapa świata z sylwetkami ludzi i zwierząt, nagranie na taśmie magnetofonowych, tektura, kolorowe piórka do wykonania pióropusza.

Rankiem oraz w wolnych chwilach można czytać dzieciom opowiadania o życiu ludzi w innych krajach. Można też zająć je kolorowaniem ilustracji przedstawiających Eskimosa ( załącznik 2), Murzyna (załącznik 3). Przy okazji można porozmawiać o różnicach w wyglądzie, klimacie panującymi wynikającym z tego sposobem ubierania się.
Chłopcy lubią opowiadania o Indianach. Mogą pokolorować pióropusz (załącznik 4), odtańczyć wymyślony przez siebie taniec indiański.
Od inwencji twórczej nauczyciela, jego pomysłowości zależeć będą tematy zabaw, prac plastycznych.
Kształtowaniu przyjaznego stosunku do dzieci z całego świata może posłużyć składanka pt: „Przyjaciele pod parasolem” (załącznik 5). Na jej przykładzie możemy uświadomić dzieciom, że pomimo różnic w wyglądzie, języku w którym porozumiewamy się wszyscy jesteśmy tacy sami. Wszystkie dzieci lubią się bawić, śmiać, potrzebują miłości i aprobaty najbliższych.
Utrwaleniu wiadomości po zrealizowaniu bloku tematycznego może być wyklejanka (załącznik 6).

Załącznik 1
„Eskimosek”- S. Raczyński

To jest mały Eskimosek.
Ma czerwony z mrozu nosek,
ma kubraczek z futra foki,
co mu mocno grzeje boki.

Szyła mama go synkowi,
kiedy tata ryby łowił.
Jest kubraczek z futra foki,
co mu mocno grzeje boki.


„Pingwinek” – zabawa ruchowa

O jak przyjemnie i jak wesoło- dzieci maszerują dookoła sali
W pingwina bawić się, się, się – podskakują trzy razy
Raz nóżka lewa – wysuwają lewą nogę w bok,
raz nóżka prawa – wysuwają prawąnogę w bok
do przodu – skaczą do przodu,
do tyłu – skaczą do tyłu
i raz, dwa, trzy – klaszczą w dłonie trzy razy.

„Kto Ty jesteś?”- W. Bełza

Kto Ty jesteś? – Polak mały.
Jaki znak Twój? – Orzeł biały.
Gdzie Ty mieszkasz? – Między swymi.
W jakim kraju? – W Polskiej ziemi.
Czym ta Ziemia? – Mą Ojczyzną.
Czym zdobyta? – Krwią i blizną.
Czy ją kochasz? – Kocham szczerze.
A w co wierzysz? – W Polskę wierzę.

„W każdej stronie świata”

W każdej stronie świata zawsze słońce świeci.
W różnych wioskach, w różnych miastach wszędzie żyją dzieci.
Dla Murzynka – co ma skórę czarną jak kakao,
Dla Chińczyka i dla Chinki z miasta Mao – Mao.
Nawet słabe światło słonka świeci Eskimosom,
a Indianom w Ameryce grzeje stopy bose.

„Murzynek Bambo”- J. Tuwim

Murzynek Bambo w Afryce mieszka.
Czarną ma skórę ten nasz koleżka.
Uczy się pilnie przez całe ranki
ze swej murzyńskiej pierwszej czytanki.

A gdy do domu ze szkoły wraca,
psoci, figluje – to jego praca.
Aż mama krzyczy: „Bambo, łobuzie !”
A Bambo czarną nadyma buzię.

Mama powiada: Chodź do kąpieli”,
a on się boi, że się wybieli.
Lecz mama kocha swojego synka,
bo dobry chłopak z tego Murzynka.
Szkoda, że Bambo czarny, wesoły,
nie chodzi razem z nami do szkoły.

„Mały Murzynek”- zabawa ruchowa
(dzieci w parach – zwrócone twarzami do siebie)

Mały ten Murzynek, oczka ma błyszczące – pokazujemy ruchem rąk, że Murzynek jest mały
Kręcą mu się loczki, te loczki sterczące – nawijamy na paluszki swoje włoski i pokazujemy, że są sterczące
Buzia cała czarna, jak ta czekolada – rączkami malujemy koła wokół policzków
Mały ten Murzynek, po murzyńsku gada – pokazujemy ruchem rąk, że Murzynek jest mały.
Choć do mnie Murzynku, podaj rączki swe , zrobimy kółeczko, zabawimy się – podajemy sobie w parach ręce i robimy kółeczka
Dalej, dalej dzieci bawmy się w kółeczko, jak się zabawimy – wypijemy mleczko – tańczymy w kółeczkach, a na słowa „wypijemy mleczko” chwytamy się pod boki i tupiemy.

„Ali”- E. Szelburg- Zarębina

Ojczyzną chłopca Alego są Indie pełne krasy.
Ali zna trzcinę cukrową, kauczukowe zna lasy.
Widuje olbrzymy słonie, które dźwigają ciężary.
Cieszą Go figle małpek, a jest ich tu bez miary.
Małpki nie boją się chłopca i okrzykują go z dala.
Ali więc chętnie się bawi – jeśli mu czas pozwala.
Czasu ma Ali nie wiele, bo praca mu go zabiera
lekka, lecz wcale nie łatwa.
Pleceniem mat i koszyków właśnie zajmuje się dziatwa.