Program adaptacyjny dla dzieci 3 letnich

I. WSTĘP
Pójście dziecka do przedszkola oznacza wkroczenie do nowego środowiska, pierwszy krok do samodzielności. W przedszkolu dziecko uczy się współdziałania w grupie, rozwija swe umiejętności w różnych dziedzinach. Dzięki edukacji w przedszkolu dziecko osiąga tzw. „dojrzałość szkolną”. Idąc do przedszkola zmienia dotychczasowy tryb życia, nie jest już samo z opiekunem, lecz przebywa w grupie rówieśników. Uczy się pełnienia przez siebie nowej roli – roli przedszkolaka. Musi podporządkować się do panujących w przedszkolu zasad, nauczyć funkcjonować w większej grupie. Bardzo ważne jest, aby doświadczenia te przebiegały w miłej atmosferze, żeby dziecko czuło się bezpiecznie. Rodzice powinni zapoznać swoje dziecko z placówką, przedstawić mu ją jako wspaniale miejsce do zabaw, ale najpierw to sami rodzice powinni przekonać się, że przedszkole jest godnym miejscem uczęszczania ich dzieci. Rodzice powinni w pełni zaakceptować warunki tam panujące, wychowawców pracujących w grupie i nie negować metod ich pracy. Kiedy dziecko widzi, że rodzice mają pozytywny stosunek do przedszkola, samo zaczyna czuć się bezpiecznie.
Dlatego też ważne jest, by moment przekroczenia progu dom – przedszkole przebiegał najłagodniej w atmosferze bezpieczeństwa i otworzenia na potrzeby dziecka. Każdy nauczyciel pracujący z dziećmi nowo przyjętymi do przedszkola, powinien zdawać sobie sprawę z tego, że te pierwsze dni są dla dzieci naprawdę trudne. Warto wtedy zrezygnować z nadmiernej dyscypliny i przymusów, jak również pozostawić im dużo czasu na swobodną zabawę i proponować zajęcia, które akceptują. Takie postępowanie na pewno przyniesie pozytywne efekty, a nagrodą będzie uśmiech małego przedszkolaka.
Na tej podstawie został opracowany program adaptacyjny przedszkola, oparty na wiedzy o rozwoju dzieci, oczekiwaniach i wzajemnych oddziaływaniach przedszkola, rodziców i nauczycieli, w celu stworzenia dzieciom lepszego startu szkolnego.
Program został opracowany w oparciu o Podstawę programową wychowania przedszkolnego i zawiera się w następujących obszarach:

• Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i sytuacjach zadaniowych (1)
• Kształtowanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych i kulturalnych. Wdrażanie dzieci do utrzymywania ładu i porządku (2)
• Wspomaganie rozwoju mowy u dzieci (3)
• Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych, które stosują
w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia (4)
• Wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności ruchowej dzieci. (5)
• Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne oraz innych (6)
Program adresowany jest do: rodziców dzieci przyjmowanych do przedszkola, pracowników placówki i nauczycieli podejmujących pracę w grupie dzieci nowo przyjętych
I. CELE PROGRAMU
Cel główny programu:
• Stworzenie dzieciom warunków do łatwej adaptacji w przedszkolu.
• Nawiązanie bliższych kontaktów między nauczycielami a rodzicami.
Cele szczegółowe programu:
• Zapoznanie rodziców i dzieci ze zwyczajami i organizacją dnia w przedszkolu.
• Ułatwienie dzieciom przekroczenia progu przedszkola.
• Nawiązanie bliskiego, serdecznego kontaktu w relacjach: nauczyciel – dziecko, nauczyciel – rodzic.
• Obniżenie lęku rodziców przed oddaniem dziecka w nieznane warunki w ręce obcej i nieznanej osoby.
• Integracja rodziców z przedszkolem w calu ułatwienia dalszej współpracy.
• Pozyskanie informacji od rodziców na temat rozwoju dziecka, zachowania, upodobań, samodzielności.

III. EFEKTY WDRAŻANIA PROGRAMU

• Złagodzenie trudności w przystosowaniu się dzieci do przedszkola.
• Przyzwyczajenie dzieci do przebywania w licznej grupie rówieśników.
• Włączenie rodziców do udzielania dziecku wsparcia psychicznego i pomocy w procesie przystosowania do nowych warunków życia przedszkolnego.
• Zdobywanie pozytywnych doświadczeń dzieci w kontaktach z dorosłymi i rówieśnikami.
OCZEKIWANE EFEKTY
Dziecko potrafi:
• spokojnie rozstać się z rodzicem;
• przezwyciężyć lęk i obawy przed zmianą środowiska;
• uczestniczyć w życiu grupy;
• wesoło bawić się z koleżankami i kolegami;
• kojarzyć pobyt w przedszkolu z radosnym i ciekawym działaniem;
• z zaufaniem zwracać się o pomoc do nauczycieli i pracowników przedszkola;
• przestrzegać podstawowych reguł współżycia w grupie;
• zrozumieć, że pobyt w przedszkolu jest czasowy i zawsze kończy się powrotem do domu z rodzicami;
• zapoznać się z pomieszczeniami, w których będzie przebywać w przedszkolu;
• przestrzegać zasadę zakazu samodzielnego oddalania się od grupy.
Rodzic:
• ma poczucie bezpieczeństwa o swoje dziecko;
• zna nauczycielki oraz personel przedszkola;
• zna pomieszczenia, w których będzie przebywać jego dziecko;
• współpracuje z przedszkolem – zna cele i zadania;
• wie, w co wyposażyć dziecko do przedszkola;
• rozumie znaczenie samoobsługi i samodzielności dziecka jako warunków lepszej adaptacji w środowisku przedszkolnym;
• obserwuje swoje dziecko na tle rówieśników;
• nawiązuje aktywną współpracę z przedszkolem.
Nauczyciel:
• poznaje dzieci, którymi będzie się opiekował;
• zna środowisko domowe dzieci;
• planuje pracę w oparciu o wyniki obserwacji zachowań dzieci;
• zna oczekiwania rodziców wobec przedszkola.

IV. METODY PRACY WYKORZYSTANE PODCZAS REALIZACJI PROGRAMU:
Dla osiągnięcia realizacji założonego głównego celu programu, czyli zapewnienia warunków szybkiej adaptacji dziecka w przedszkolu wskazane jest stosowanie kilku proponowanych metod:
Są to:
• elementy metody Pedagogiki Zabawy, ułatwiające integrację grupy;
• elementy metody Ruchu Rozwijającego W. Sherborne;
• zabawy i ćwiczenia ruchowe;
• opowieści ruchowe;
• wybrane metody aktywne: zabawy w kręgu, drama, improwizacja, burza mózgów;
• zabawa naśladowcza;
• tańce integracyjne (Klazna);
• opowiadania, bajki, inscenizacje;
• techniki relaksacyjne.

Dziecko za pomocą tych metod, poprzez podstawową formę aktywności, jaką jest zabawa, zdobywa nowe umiejętności, uczy się współżycia w grupie rówieśników i współdziałanie z nimi, mając jednocześnie zapewnione poczucie bezpieczeństwa.
Program zapewnia nauczycielom dużą swobodę działania i nie ogranicza ich inwencji.

V. FORMY REALIZACJI
W naszym przedszkolu zapisy do przedszkola odbywają się w miesiącu marcu, w dogodnym terminie dla rodziców.
Podczas zapisów rodzice zdobywają podstawowe informacje na temat pracy przedszkola. W dniu zapisu dzieci wraz z rodzicami mają możliwość zapoznania się z nauczycielami i pomieszczeniami przedszkola. Zapraszane są w dogodnym dla nich czasie i terminie do odwiedzania przedszkola w wyznaczonych godzinach przedpołudniowych i popołudniowych. W zależności od procesu adaptacyjnego dziecka do przedszkola rodzice sami decydują o pozostawieniu dziecka w grupie pod opieką nauczycielki.
W miesiącu wrześniu realizuje się z dziećmi cykl zabaw integracyjnych, które pozwalają lepiej poznać się z grupą oraz dać świadomość każdemu dziecku, że jest ważnym i potrzebnym członkiem swojej grupy. Proponuje się rodzicom następujące możliwości złagodzenia przekraczania progu przedszkolnego: skracanie czasu pobytu dziecka w przedszkolu, przynoszenie przez dzieci własnych zabawek, możliwość uczęszczania rodzeństwa do jednej grupy, w razie potrzeby pozostawanie rodziców z dziećmi w sali zajęć, ścisła współpraca z nauczycielką. W celu jak najszybszego i gruntownego poznania potrzeb i upodobań dzieci rodzice wypełniają arkusz wstępnej ankiety dla rodziców. Informacje w nim zawarte powagą w planowaniu i organizowaniu właściwych działań adaptacyjnych, uwzględniających indywidualne potrzeby i upodobania wychowanków. Wszystkie próby ułatwienia dziecku przystosowania do nowego środowiska podejmowane będą po uzgodnieniu z rodzicami i we współpracy z nimi.
Przez pierwsze dwa tygodnie dzieci będą poznawać pomieszczenia i ogród przedszkolny, uczyć się korzystać ze znajdujących się w nich przedmiotów, zabawek i urządzeń. Stopniowo wprowadzane będą obowiązujące w grupie zasady współżycia. Prowadząc zabawy integracyjne dąży się do tego, aby dzieci się wzajemnie poznały i dobrze się ze sobą czuły.
Druga połowa października to koniec najważniejszej części procesu adaptacyjnego. Rodzice wypełnią ankiety, będące oceną działań służących adaptacji dzieci. Sprawdzeniu efektywności i celowości podjętej działalności w tym zakresie mają służyć także przygotowywane przez nauczyciela arkusze obserwacji zachowań dziecka w przedszkolu po wstępnym okresie adaptacji.
W listopadzie dzieci zaproszą swoich rodziców na spotkanie adaptacyjne podczas którego zaprezentują to czego do tej pory się nauczyły czyli krótki program artystyczny związany z nazwą grupy, będą uczestniczyć w pasowaniu na przedszkolaka, otrzymają dyplomy, a potem ze swoimi opiekunami będą uczestniczyć we wspólnych zabawach. Podczas tej uroczystości rodzice będą mieli okazję zobaczyć swoje dziecko w czasie pierwszych dni pobytu w placówce oglądając wystawkę zdjęć zatytułowaną: „Moje pierwsze kroki w przedszkolu”.

W miesiącu wrześniu organizowane są też spotkania dla rodziców dzieci nowo przyjętych podczas których następuje:
- wybór przedstawicieli do Rady Rodziców,
- ustalenie sposobów wymiany informacji między przedszkolem, a rodzicami (indywidualne rozmowy, zebrania, ankiety, tablica ogłoszeń,
- zapoznanie rodziców z organizacją dnia w przedszkolu,
- zapoznanie rodziców z programem pracy przedszkola, podstawą programową wychowania przedszkolnego,
- poinformowanie rodziców jaką wyprawkę trzeba dziecku przygotować,
- wypełnienie przez rodziców ankiety „Moje dziecko”,
-poinformowanie rodziców o możliwości pobytu rodzica wraz z dzieckiem w miesiącu wrześniu tak długo, jak wymagać tego będzie dziecko
Odczytanie rodzicom apelu „Gdy dziecko staje się przedszkolakiem”

VI. INFORMACJA O EWALUACJI

Ewaluacja tego programu ma na celu pozyskanie informacji jak przebiegał proces adaptacyjny. Czy działania edukacyjne wynikające z założeń programu złagodziły trudności adaptacyjne. W tym celu należy obserwować zachowania dzieci podczas pobytu w przedszkolu, prowadzić rozmowy indywidualne z rodzicami uzyskać informacje od rodziców za pomocą ankiety. Informacje o wynikach ewaluacji pozwolą na określenie przydatności programu, będą także wskazówką do jego uzupełnienia lub modyfikacji.


I. BIBLIOGRAFIA

1. Cyrulik P. „Pomagamy przekroczyć próg przedszkola”, Wychowanie w Przedszkolu, Nr 6, Warszawa, 2004,
2. Skalska M., Srokowska M. „Łagodny start”, Edukacja w Przedszkolu, dr Joseff Raabe, Warszawa 2001,
3. Gruszczyk – Kolczyńska E. „Płaczę i rozpaczam, gdy muszę iść do przedszkola”, Wychowanie w Przedszkolu, 2/1998


SCENARIUSZ ZAJĘĆ

Wizytówka
Dziecko w szatni z pomocą rodziców zmienia obuwie. W drzwiach sali wita nauczycielka wręczając wizytówkę z imieniem dziecka (naklejka).

Przywitanie
Nauczycielka wita się z dziećmi i rodzicami „ Bardzo się cieszę, że mogę Cię poznać.....(imię dziecka). Zapraszam Cię do zabawy w naszej sali”.(podczas schodzenia się dzieci nauczycielka wita się z każdym dzieckiem uściskiem dłoni)

Zabawy integracyjno- poznawcze (codziennie inne ok. 10 min)

Pożegnanie
Każdy wymienia swoje imię żegnając się.



PRZYKŁADOWE ZABAWY INTEGRACYJNO-ZAPOZNAWCZYCH

POWITANIA

„Mówiący tygrysek ”
Z pomocą pacynki nauczycielka wita się z każdym dzieckiem i dorosłym, siedzącym w kole na dywanie.

„Cześć”
Przywitanie poprzez podanie dłoni z osobami siedzącymi obok.

„ Piłka w kole”
Nauczycielka toczy piłkę do dziecka wymawiając: „Ja mam na imię ...., a Ty?” tak kolejno do wszystkich dzieci i dorosłych siedzących w kole.


„Całusek”
W kole- podaj swoje imię i prześlij do osoby, która siedzi obok ciebie wymawiając swoje imię.

„Skaczący pajacyk”
Każdy kolejno w kole podaje swoje imię i podskoczy, jak pajacyk.
(Można zmieniać np. przysiad, ukłon, podskoki na jednej nodze itp.)

Każdego dnia po zabawach zorganizowanych trwających ok. 10 min dziecko bawi się samodzielnie wg własnej inicjatywy.


ANKIETA DLA RODZICÓW DZIECI PIERWSZOROCZNYCH

Drodzy rodzice!
Celem ankiety jest możliwie jak największa pomoc dziecku w okresie adaptacyjnym w przedszkolu.

Imię i nazwisko dziecka
1. Jak dziecko lubi, żeby się do niego zwracać ?
2. Czy łatwo nawiązuje kontakty z rówieśnikami?
3. Czy dziecko jest w domu nadpobudliwe?
4. Czy dziecko często chorowało?(jeżeli tak na co)
5. Jakie są ulubione zabawy, zajęcia dziecka?
6. Jakie są ulubione potrawy dziecka?
7. Czy jest uczulone na jakieś potrawy?
8. Czego nie lubi jeść?
9. Proszę zaznaczyć te określenia, które najlepiej charakteryzują Państwa dziecko:
potrafi samo się ubrać
ubiera się przy niewielkiej pomocy osoby dorosłej
wymaga pomocy przy ubieraniu
samo radzi sobie z jedzeniem
wymaga niewielkiej pomocy przy jedzeniu
trzeba je karmić
pamięta o potrzebach fizjologicznych i radzi sobie samo przy ich zaspokajaniu
trzeba je pilnować, bo zapomina o zgłaszaniu potrzeb fizjologicznych
10. Czego oczekują państwo od przedszkola?
11. Jaka forma kontaktów najbardziej Państwu odpowiada ( rozmowy indywidualne z nauczycielem, zebrania grupowe, zebrania ogólne)
12. O czym chcieliby się Państwo dowiedzieć na zebraniach z rodzicami?
13. Uwagi indywidualne

Dziękujemy za wypełnienie ankiety


ANKIETA OBSERWACJI ADAPTACJI DZIECKA DO ŻYCIA
W PRZEDSZKOLU

I. Dane o dziecku:
1. Imię i nazwisko........................................
2. Data urodzenia........................................

II. Reakcje dziecka w pierwszych dniach pobytu w przedszkolu
(proszę podkreślić właściwe odpowiedzi):
1. Nie chciało wejść do sali zajęć, usiłowało pozostać z rodzicami
2. Płakało w czasie rozstania z rodzicami, tuliło się do nich
3. Było mu obojętne – ani się nie cieszyło, ani nie protestowało
4. Potrzebowało dłuższego czasu przebywania z rodzicami w sali
5. Prosiło, aby rodzice przychodzili wcześniej
6. Niechętnie pozostawało w przedszkolu, jednakże po namowach zgadało się
7. Krzyczało, zapierało się nogami, kopało, gryzło
8. Bez problemów rozstawało się z rodzicami i wychodziło z sali

III. Informacje o dziecku po wstępnym okresie adaptacji
1. Samodzielność i samowystarczalność (proszę podkreślić właściwe odpowiedzi):
1. Samodzielnie je
2. Wymaga niewielkiej pomocy przy jedzeniu
3. Trzeba je karmić
4. Potrafi samo się ubrać, włożyć buty, pantofle
5. Ubiera się z niewielką pomocą osób dorosłych
6. Wymaga pomocy przy ubieraniu
7. Umie samodzielnie skorzystać z toalety
8. Zgłasza swoje potrzeby, ale wymaga pomocy przy pójściu do toalety
9. Trzeba je pilnować, bo zapomina o zgłaszaniu potrzeb fizjologicznych
10. Potrafi uporządkować zabawki po skończonej zabawie
11. Potrzebuje pomocy przy porządkowaniu zabawek
12. Potrafi posługiwać się przyborami

2. Stopień znajomości warunków życia w przedszkolu (proszę podkreślić właściwe odpowiedzi):
1. Chętnie opowiada o tym, co wydarzyło się w przedszkolu
2. Nie wypowiada się na temat pobytu w przedszkolu
3. Zna panie pracujące w przedszkolu
4. Orientuje się w rozmieszczeniu pomieszczeń przedszkolnych
(sala zajęć, szatnia, łazienka) i zna ich przeznaczenie
5. Potrafi odnaleźć drogę do własnej Sali
6. Zna kąciki zainteresowań w sali i umie z nich korzystać
7. Ma ulubionego kolegę, koleżankę
8. 8.. W przedszkolu najbardziej:
- podoba mu się
- lubi bawić się
- martwi go, gdy
- boi się
-
3. Obecne samopoczucie dziecka w przedszkolu. Dziecko jest:
a). radosne b). zadowolone c). swobodne d). onieśmielone
e). zaniepokojone f). smutne
(proszę podkreślić właściwe odpowiedzi)

4. Umiejętność przystosowania się do warunków przedszkola
(proszę podkreślić właściwe odpowiedź):
a). łatwo przystosowuje się
b).ma trudności w zaakceptowaniu nowych warunków i okazuje to poprzez
brak możliwości zaaklimatyzowania się

IV. Jak ocenia Pan(i) sposób wprowadzania dziecka w rolę przedszkolaka przez
przedszkole? Jak Pana(i) zdaniem powinien być zorganizowany okres
adaptacji dziecka w placówce


ARKUSZ OBSERWACYJNY ZACHOWAŃ DZIECKA W PRZEDSZKOLU
PO WSTĘPNYM OKRESIE ADAPTACJI

Imię i nazwisko dziecka:

Czy rodzice uczestniczyli w programie wstępnej adaptacji dziecka do warunków przedszkola?
a). tak
b). nie
(proszę podkreślić właściwą odpowiedź)

I. Reakcja dziecka na pobyt w przedszkolu:

1. Chętnie chodzi do przedszkola.
2. Już po kilku dniach bez problemu rozstaje się z rodzicami i wchodzi do sali.
3. Płacze przy rozstaniu z rodzicami.
4. Chce uciekać do domu.
5. Jest agresywne, wyrywa się, kopie, bije itp.
6. Informuje, że nie lubi chodzić do przedszkola.
7. Przez większą część dnia jest smutne, rozżalone.
8. Ciągle pyta, kiedy przyjdą rodzice.
9. Jest lękliwe, czegoś się boi.
10. Przejawia ogólny niepokój ruchowy.
(proszę podkreślić właściwe odpowiedzi)

II. Występowanie zaburzeń wegetatywnych, ruchowych i łaknienia:

1. Moczy się, mimo, iż opanowało nawyk czystości.
2. Jąka się.
3. Obgryza paznokcie.
4. Ma tiki.
5. Nie ma apetytu.
6. Zjada łapczywie, domaga się dokładek.
7. Przejawia stereotypy ruchowe ( np. kiwa się

(proszę podkreślić właściwe odpowiedzi)

III. Nawiązywanie kontaktów społecznych:

1. Łatwo nawiązuje kontakt z nauczycielką.
2. Potrafi udzielać informacji o sobie.
3. Jasno wyraża swoje potrzeby.
4. Chętnie bawi się z dziećmi.
5. Nie bawi się z innymi dziećmi, nie lubi z nimi rozmawiać, jest zawsze samo.
6. Jest agresywne w stosunku do dzieci.
7. Jest szczególnie niegrzeczne, nieposłuszne wobec wychowawców.

8. Prowokuje wychowawczynię do zwracania na nie uwagi, popisuje się, domaga się specjalnego wyróżniania go.
9. Zachowanie dziecka wskazuje, że boi się dorosłych.
10. Preferuje zabawę z wychowawczynią, tylko z nią chce się bawić.
11. Boi się nowych pomieszczeń, sytuacji, osób (np. nie chce uczestniczyć
w zajęciach, które prowadzą nowe osoby itp.
(proszę podkreślić właściwe odpowiedzi)

IV. Podejmowanie zabaw:

1. Interesuje się zabawkami.
2. Bierze udział w zabawach i zajęciach organizowanych przez nauczycielkę.
3. Nie interesuje się zabawkami.
4. Siedzi bezczynnie, spaceruje.
5. Na zwraca na nic uwagi.
6. Trzeba je namawiać do zabawy.
7. Niszczy zabawki.
(proszę podkreślić właściwe odpowiedzi)

V. Radzenie sobie w sytuacjach konfliktowych:

1. W sytuacjach trudnych, konfliktowych próbuje radzić sobie samo.
2. W razie kłopotów (np. sprzeczka z kolegą o zabawkę) nie próbuje znaleźć wyjścia, nie prosi o pomoc. Bezradnie ustępuje.
3. Na trudności, przykre sytuacje:
- reaguje krzykiem,
- rzuca się na podłogę,
- płacze,
- jest rozżalone,
- jest obrażone,
- trudno je uspokoić.

(proszę podkreślić właściwe odpowiedzi)

VI. Samodzielność:

1. Dziecko potrafi samodzielnie:
- pić z kubka,
- jeść łyżką z talerza,
- podciągnąć samodzielnie dolne części garderoby,
- zdjąć i założyć kapcie,
- zdjąć i włożyć bluzeczkę czy kurtkę w szatni,
- myć ręce w łazience,
- wycierać nos,
- rozpoznawać swoje rzeczy wśród innych,
- uporządkować zabawki po skończonej zabawie.
2. W sytuacjach wymagających samodzielności nie próbuje sobie radzić, ale
bezradnie czeka na pomoc.
3. Próbuje sobie radzić samo, ale popełnia liczne błędy
(proszę podkreślić właściwe odpowiedzi)