Diagnoza pielęgniarska i cel pielęgnowania chorego z cukrzycą w środowisku domowym

Opieka nad chorym w środowisku domowym to opieka długoterminowa nad obłożnie i przewlekle chorymi przebywającymi w domu. Opieką są objęci pacjenci, którzy nie wymagają hospitalizacji, a wymagają systematycznej i intensywnej opieki pielęgniarskiej, w warunkach domowych i we współpracy z lekarzem rodzinnym.


1. Cel pielęgnowania chorego w środowisku domowym:
-zapewnienie świadczeń pielęgniarskich w środowisku domowym pacjenta przewlekle I obłożnie chorego
-kształtowanie umiejętności do radzenia sobie z niepełnosprawnością i chorobą
-Rozpoznać problemy zdrowotne i społeczne podopiecznego i jego rodziny
-Ocenić stan pacjenta
-Ocenić warunki pobytu pacjenta domu
-Zdiagnozować i zinterpretować nagłe załamanie się stanu zdrowia
-Zaplanować bezpośrednie działania w stosunku do pacjenta i jego rodziny
-Przygotować jednostkę, rodzinę, grupę do współdziałania na rzecz samoopieki, samopielęgnacji i opieki
-Pielęgnować pacjentów z różnymi schorzeniami(powikłaniami) w warunkach domowych
-Nauczyć pacjenta, rodzinę obserwacji reagowania w przypadku choroby.
-Nauczyć pacjenta/rodzinę samodzielnego wykonywania ćwiczeń rehabilitacyjnych
-Doradzać w zakresie rozwiązywania problemów zdrowotnych
-Udzielać niezbędnego wsparcia na rzecz aktywizowania pacjenta i jego rodziny
-Współpracować z zespołem terapeutycznym POZ oraz jednostką, rodziną, grupą, instytucjami w realizowaniu działań związanych z różnymi metodami diagnozowania i zastosowanej terapii.



2. Zadania pielęgniarskiej opieki długoterminowej:
-świadczenia pielęgniarskie we współpracy z lekarzem rodzinnym
-pomoc w rozwiązywaniu problemów z samodzielnym funkcjonowaniem w środowisku domowym
-edukacja zdrowotna chorego, jego rodziny
-pomoc w uzyskiwaniu sprzętu rehabilitacyjnego i medycznego, niezbędnego do właściwej pielęgnacji i rehabilitacji w domu chorego
-świadczenia profilaktyczne


3. Diagnoza pielęgniarska pacjenta z cukrzycą:
a) Gromadzenie danych i formułowanie diagnozy- gromadzenie danych o pacjencie i jego sytuacji rodzinnej następuje za pomocą różnych metod i ze wszystkich możliwych źródeł, z uwzględnieniem zakresu i charakteru danych. W przypadku pacjenta z cukrzycą należy zgromadzić informacje jak długo pacjent choruje, kiedy cukrzyca została u niego zdiagnozowana, jakiego typu jest cukrzyca, jakie było leczenie szpitalne, także zapoznanie się z dokumentacją szpitalną chorego(wypisem ze szpitala, zleconymi lekami). Ważnym czynnikiem jest też uzyskanie informacji na temat współistniejących chorób ze względu na duże możliwości powikłań ze strony układu nerwowego, moczowego, sercowo- naczyniowego, powikłań I owrzodzeń skórnych, oraz powikłań w zakresie wzroku.
b)zebrane od pacjenta i jego rodziny dane na temat choroby i współistniejących chorób, a także z dostępnej dokumentacji medycznej należy udokumentować, gdyż stanowią one podstawę oceny i diagnozy
c)formułowanie oceny(diagnozy) dotyczącej stanu pacjenta, rodziny i środowiska. Ocena pozawala na ustalenie w jakim zakresie pacjent wymaga pomocy, oraz działalność w dziedzinie zapobiegania chorobom I dodatkowym powikłaniom w przebiegu cukrzycy, ochronie zdrowia, oraz życiu z chorobą. Ze względu na przedmiot diagnozy rozróżniamy jej trzy rodzaje. Pierwszy rodzaj dotyczy indywidualnego przypadku- pacjenta chorego na cukrzycę. Drugi rodzaj to diagnoza grupy społecznej- w tym przypadku działania pielęgniarskie mogą obejmować rodzinę, zakład pracy pacjenta i współpracowników. Ostatnim rodzajem jest diagnoza środowiska lokalnego chorego, ma ona w efekcie dać rozpoznanie społeczności lokalnej pod względem niekorzystnych zjawisk zdrowotnych występujących u podopiecznych, utrudnień związanych z poruszaniem się w terenie-bariery architektoniczne, a także możliwości działania na rzecz osób zdrowych, chorych i niepełnosprawnych.

Diagnoza pielęgniarska składa się z diagnozy genetycznej- której zadaniem jest rozpoznanie i wyjaśnienie istniejącego stanu, diagnoza prognostyczna- przewidywanie dalszego rozwoju cukrzycy i możliwości powikłań. Diagnoza fazy pozwala na ustalenie w jakiej fazie znajduje się pacjent, natomiast diagnoza znaczenia pozwala na ocenę określonego stanu dla przebiegu interesujących nas procesów chorobowych i pielęgnacyjnych. Należy też wspomnieć o diagnozie typologicznej- pozwala na zakwalifikowanie rozpoznanego stanu do określonego typu np. Pacjent z cukrzycą typu II, z dużą nadwagą oraz powikłaniami w układzie krążenia i wrzodziejącymi zmianami skórnymi, pacjent ze stopą cukrzycową itp.


Formułowanie diagnozy:
1.zagrożenia wynikające z aktualnego stanu podopiecznego:
-możliwość wystąpienia hipo i hyperglikemii
-możliwość wystąpienia śpiączki cukrzycowej
-nasilanie się choroby
-wystąpienie powikłań
2.orientacja w zakresie przestrzegania zaleceń wynikających ze specyfiki cukrzycy:
-badania kontrolne krwi i moczu
-badania tętna i ciśnienia
-kontrola wagi ciała
-dieta cukrzycowa
-przestrzeganie zaleceń higienicznych przez pacjenta
-ścisłe przestrzeganie zleconych dawek leków (tabletki, insuliny)
-w przypadku powikłań skórnych-zmiana opatrunków, stosowanie odpowiednich płynów, maści, kremów, innych leków używanych do opatrunków jak np. antybiotyki
-ograniczony wysiłek fizyczny
-używki jak alkohol, kawa, papierosy, które należy bezwzględnie odstawić
3.potencjał rodziny w realizacji funkcji opiekuńczo pielęgnacyjnej:
-czy rodzina pomaga pacjentowi w pokonaniu przeszkód architektonicznych-jeśli pacjent jest niepełnosprawny
-czy rodzina pomaga w podawaniu leków np. insulin jeśli pacjent sobie nie potrafi sam poradzić
-czy rodzina ma na uwadze okresową kontrolę poziomu cukru we krwi i innych zleconych badań
-czy rodzina współpracuje w zakresie diety cukrzycowej dla pacjenta
4.informacje dotyczące funkcjonowania chorego w środowisku domowym i lokalnym np. możliwości udziału w procesie leczenia i rehabilitacji
5.Grupy wsparcia-np. funkcjonujące w społeczeństwie grupy wsparcia dla cukrzyków lub inne organizacje
6.Rozpoznanie problemów sfery psychicznej i społecznej:
-problemy emocjonalne, drażliwość, płaczliwość i apatia- wynikają ze specyfiki choroby cukrzycowej, szczególnie są widoczne u pacjentów u których została świeżo zdiagnozowana choroba.. Sytuacja w której znajduje się pacjent także powoduje bardzo duże reakcje emocjonalne, pacjent w cukrzycy jest nieprzygotowany do sytuacji, w której nagle staje się zależny od insulin lub tabletek i nie może jeść wszystkiego. Nagły początek choroby wywołuje lęki i depresje, lawilność uczuciową i przygnębienie z powodu zależności lekowej, insulinowej, dietetycznej.
-problemy społeczne to sytuacja rodzinna, czasem zdarza się, że pacjent jest samotny i nie ma żadnej rodziny, czasem rodzina nie kontaktuje się z chorym i nie chce współpracować we wspomaganiu procesu pielęgnacyjnego i leczniczego, czasem rodzina stara się współpracować z personelem medycznym, dlatego należy pamiętać aby umiejętnie nią pokierować, i jaką funkcję rodzina może pełnić w procesie pielęgnacyjnym. Ważną rzeczą jest kształtowanie właściwych postaw rodziny pacjenta, aby wyeliminować zachowania negatywne, obojętne lub nadmiernie opiekuńcze. Pielęgniarka musi rozpoznać czy rodzina wie jak postępować z niepełnosprawnym członkiem rodziny, czy ma motywujący wpływ na chorego i czy potrafi asystować w wykonywaniu codziennych czynności i potrzeb biologicznych. Ważnym procesem jest egzekwowanie określonych zachowań od rodziny jak i samego pacjenta, stawianie realnych wymagań.
Zaburzenia emocjonalne
Spowodowane są nie tylko utratą kontaktów międzyludzkich, ale także nagłej sytuacji, w której znalazł się pacjent zupełnie na nią nieprzygotowany. W zaburzeniach emocjonalnych można zastosować leczenie farmakologiczne, opiekę lekarza psychiatry lub psychologa, rehabilitację ruchową, pomoc w akceptacji choroby przez pacjenta, jego rodzinę i otoczenie, pomoc w przystosowaniu do życia z chorobą, motywacja do aktywnego, zdrowego stylu życia. Stosowanie psychoterapii ma na celu pomoc choremu w akceptacji choroby, korekty niewłaściwych postaw i zachowań, pomoc w samoakceptacji i motywacji.


4. Standardy zadaniowe:
a)źródła danych-źródłem danych jest sam chory, ale także jego rodzina, krewni, znajomi, inni opiekunowie. Do zbierania danych wykorzystujemy członków zespołu środowiskowego i pracowników socjalnych, jeśli pacjent podlega lub podlegał wczesniej takiej opiece. Do źródeł danych należą także bezpośrednie badania jak wyniki moczu, morfologii, poziomu glukozy w surowicy krwi, pomiar tętna i ciśnienia. Kolejne źródła danych stanowią dokumentacje medyczne, wypisy ze szpitala, dokumentacje pracowników socjalnych.

b)techniki zbierania danych- do technik zbierania danych należą techniki werbalne jak wywiad, rozmowa i dyskusja, oraz techniki niewerbalne. Do technik niewerbalnych zaliczamy: obserwację i lustracje terenową, analiza danych z dokumentacji chorego, analiza pomiarów badań i wyników laboratoryjnych, badanie pielęgniarskie(obserwacja skóry, wzroku, obrzęków)

c)zakres gromadzenia nienagromadzenie danych może obejmować całość sytuacji zdrowotnej pacjenta oraz środowiskowo-rodzinnej, dla oceny służącej planowaniu opieki pielęgniarskiej nad pacjentem w jego środowisku domowym i otoczeniu społecznym. Gromadzenie danych może być ukierunkowane od razu na wybrany problem zdrowotny(zapobieganie i wczesne wykrywanie powikłań związanych z cukrzycą, długoterminowa opieka pielęgniarska, planowanie badań kontrolnych i wizyt lekarza rodzinnego)

d)charakter danych obejmuje zasoby ludzkie i rzeczowe człowieka chorego na cukrzycę, jego rodziny i otoczenia. Należy wziąć tutaj pod uwagę możliwości pacjenta, jego rodziny w zakresie ochrony zdrowia i zapobieganiu powikłaniom, optymalnego funkcjonowania, samodzielnego i aktywnego życia, w tym uwzględnienie samoopieki i samopielęgnowania

e)nanoszenie danych na dostępnych formularzach dokumentacji i zgodnie z wytycznymi do ich wypełniania

f)wnioskowanie i formułowanie diagnozy- we wniosku należy uwzględnić sytuację pacjenta I jego stanu chorobowego. Należy określić w jakich odstępach czasu będą odbywały się badania kontrolne i pomiary, czy pacjent jest w stanie sam zgłaszać się na badania kontrolne, lub przy pomocy rodziny, czy konieczne jest pobieranie okresowych badań kontrolnych i pomiarów w domu chorego. W diagnozie należy też uwzględnić możliwość występowania powikłań w przebiegu cukrzycy, oraz działalność profilaktyczną w celu ich zapobiegania.

5. Ustalenie planu opieki na podstawie postawionej diagnozy i celu pielęgnowania:
Na proces pielęgnowania składa się określenie w uporządkowany i systematyczny sposób indywidualnych problemów zdrowotnych pacjenta z cukrzycą, czyli diagnozy pielęgniarskiej, ustalenie planów ich rozwiązania, realizacja tych planów i ocena stopnia efektywności osiąganej w radzeniu sobie ze zidentyfikowanymi problemami pacjenta z cukrzycą. Pacjent z cukrzycą wymaga stałej kontroli poziomu glukozy we krwi, jeśli cukrzyca ma charakter stabilny, a poziomy cukru ulegają niewielkim wahaniom, kontrola cukru może być przeprowadzana raz w tygodniu, jeśli poziom glukozy jest zmienny i ma duże odchylenia poziom glukozy można mierzyć częściej, często pacjenci w domach są wyposażeni w sprzęt do pomiaru glukozy. Okresowe badania kontrolne wykonuje się na zlecenie lekarza. Należy zaznaczyć czy pacjent może zgłaszać się sam na badania, czy też konieczna jest wizyta pielęgniarki w domu pacjenta. W planie opieki należy uwzględnić też działalność profilaktyczną w celu zapobiegania powikłaniom jak stopa cukrzycowa, zmiany w układzie krwionośnym, zmiany w układzie moczowym, zakażenia. Wspólnie z pacjentem należy ustalić odpowiednią dietę cukrzycową, oraz pomiary wagi ciała. Pacjent z cukrzycą powinien mieć zapewnione potrzebne leki np. insuliny, które powinny być modyfikowane przez lekarza rodzinnego. W trakcie wykonywania planu pielęgnowania chorego, oraz udziału jego rodziny i otoczenia, należy okresowo kontrolować zgodność wykonania planu z zaplanowanymi wytycznymi i ewentualnie dokonać modyfikacji planu opieki jeśli zajdzie taka potrzeba, dodatkowe problemy lub nieoczekiwany rozwój choroby. Każdy wykonany plan opieki pielęgniarskiej należy ocenić i udokumentować w obowiązującej dokumentacji medycznej.