Superwizja i jej wykorzystanie w pracy socjalnej

Superwizja jest to proces opierający się na analizie funkcjonowania pracowników w ich rolach zawodowych, służący rozwojowi wiedzy i umiejętności potrzebnych do rozwiązywania problemów pracy zawodowej.
Początki zainteresowania badaczy tematem superwizji datuje się na lata 70. XX wieku, kiedy to superwizja stała się odpowiedzią na niepokoje odnośnie dehumanizacji pracy, spadku motywacji i wiary we własne kompetencje. Wówczas superwizję utożsamiano głównie z nadzorem; dziś odchodzi się od tego w stronę ujmowania superwizji jako dialogu między superwizorem a superwizorowanym. Peter Hawkins i Robin Shohet w książce „Supervision in Helping Proffesions” określają superwizję jako: “intensywną interpersonalną dwuosobową relację, w której jedna osoba jest wyznaczona do ułatwienia rozwoju terapeutycznych kompetencji drugiej osoby a głównym celem superwizji jest ochrona interesów klientów profesji pomocowych.”
Od lat 90. postuluje się, by wykorzystanie superwizji w praktyce polskiej pracy socjalnej miało charakter systemowy – mimo to superwizja nadal pozostaje rzadkością w tym obszarze zawodowym. Niemniej wielu badaczy skupia się na teoretycznych i praktycznych aspektach superwizji w pracy społecznej. Superwizja pracy socjalnej traktowana jest jako metoda zwiększania efektywności placówek pracy socjalnej i metoda zawodowego doskonalenia pracowników socjalnych. Spełnia ona zatem funkcje: edukacyjną (aktualizacja wiedzy i um. zawodowych); wspierającą (pomoc w pokonywaniu psychologicznych trudności pracy socjalnej); konsultacyjną (ułatwienie pracownikom rozwiązywania problemów zawodowych w oparciu o kompetencje innych specjalistów).
Superwizja w pracy socjalnej znajduje swoje zastosowanie szczególnie w ujęciu modelu Podejścia Skoncentrowanego na Rozwiązaniach. W modelu tym celem superwizji jest ułatwienie rozwoju kompetencyjnego terapeuty. Osoba dokonująca superwizji skupia się na posiadanych przez terapeutę kompetencjach, które pozwalają mu skutecznie działać. Uznając i doceniając posiadane przez terapeutę kompetencje superwizor ma za zadanie wzmocnić zdolność terapeuty w pracy z klientem.
Zastosowanie może znaleźć tu technika skalowania (np. Jak oceniłby Pan swoją pracę podczas tej sesji? Gdzie 0-„dno”, 10-„genialnie”). Ponadto, dla uniknięcia nadmiernego samokrytycyzmu i spadku wiary w siebie a także wypalenia zawodowego, stosuje się pozytywne i konstruktywne podejście, co ma przełożenie na zadawane pytania:
- Jaki jest Pana/i cel w dzisiejszej rozmowie?
- Jakie mocne strony pokazał/a Pan/i w trakcie rozmowy z klientem>
- Co jest odmiennego w sytuacji, kiedy ma Pan/i wrażenie, że posuwa się do przodu z klientem?
- Co według Pani/ a klient chciałby, by robił/a Pan/i inaczej>
- Co mógłby/mogłaby Pan/Pani zrobić inaczej (zamiast tego)?
Wykorzystanie superwizji w pracy socjalnej mimo ogromnych nadziei z tym związanych, wiąże się także z szeregiem dylematów, m.in. odnośnie tego, czy superwizorem powinna być osoba z zewnątrz (iluzoryczna niezależność, mniejsze szanse na doskonalenie zawodowe pracowników) czy wewnątrz (obawa o „zbyt wysokie” kwalifikacje podwładnych, superwizja jako kontrola)

Bibliografia:
Krasiejko, I., Metodyka działania asystenta rodziny. Podejście Skoncentrowane na Rozwiązaniach w pracy socjalnej, Katowice 2010
Szmagalski, J. (red.), Superwizja pracy socjalnej. Zastosowania i dylematy, Instytut Rozwoju Służb Społecznych, Warszawa 2011