Metoda sieciowa w pracy socjalnej

Metoda sieciowa w pracy socjalnej jest odmianą koncepcji systemowych. Polega ona na wykorzystaniu przez pracownika socjalnego powiązań środowiskowych i sieci wsparcia. W tym celu należy zidentyfikować formalne i nieformalne sieci społeczne klienta, wzmocnić i rozwinąć umiejętność samopomocy klienta (np. poprzez trening umiejętności społecznych) oraz ułatwić (na zasadzie pośrednictwa, konsultacji) relacje między sieciami wsparcia a klientem. Rola pracownika socjalnego może sprowadzać się także do klinicznych interwencji w istniejącej sieci, wspieraniu kontaktów jednostki i sieci społecznych oraz rozwijaniu sieci pomocy.
Metoda ta opiera się na teorii sieci społecznych rozwijanej przez B. Wellmana i socjologów z University of Toronto oraz na podejściu systemowym Ferdynanda Töniessa. Ten ostatni razem z Mc Iverem mówił o zwartych, zintegrowanych grupach, które charakteryzują się pewnymi cechami społecznymi i psychicznymi (np. wysoka gęstość stosunków społecznych) – zgodnie z paradygmatem grupowego widzenia struktur. Zmianę tej perspektywy przyniosła analiza sieciowa, przyjmując, że istnieją pewne całości i one oddziaływają na zachowania indywidualnego aktora. Jego działanie jest jednak interpretowane w kategoriach pewnych, kontaktów społecznych, styczności, a nie świadomych czynności podejmowanych w celu osiągnięcia pewnych dóbr – kategorie behawioralne (brak aspektu świadomości). Działanie jest to konsekwencja oddziaływania jednostki A na jednostkę B, przy czym atrybuty tych jednostek nie zostają poddane analizie. Wzór działania to układ diadycznych relacji. Sieć to zbiór wzajemnych powiązań, oddziaływań w ramach określonej populacji. Relacje między jednostkami wytwarzają pewną, oddziałującą na jednostkę presję. Sieć tworzy pewną dynamiczną, niekiedy ulegającą łatwemu rozproszeniu całość. Niektóre jednostki są powiązane silniej, inne słabiej. O trwałości sieci przesądza zdolność zdobywania nagród w jej ramach – to one podtrzymują relacje. Im większe zasoby, a tym samym nagrody, tym większa spójność (choć za częste nagrody mogą powodować spadek ich atrakcyjności - teoria wymiany, Homans, Blau).

W ramach sieci wyróżnić można określone właściwości:
1. Rozległość kontaktów.
2. Gęstość relacji.
3. Przedmiotowa podstawa styczności.
4. Czas trwania w sieci (uwikłanie).
5. Pewne typy ról grane przez aktorów w sieciach.
Sieć jest luźniejszym tworem niż grupa. Jest to wchodzenie w relacje na pewnej podstawie.
Sieć posiada też inne właściwości. Można wyodrębnić pozycje zajmowane przez aktorów. Ma także pewne wzory uporządkowania, które wiążą się z pozycjami społecznymi i przepływem informacji w sieci.
Rodzaje pozycji:
1. Pozycja centralna - Im więcej interakcji i im więcej osób zabiega o kontakty ze mną, tym moja pozycja jest bardziej centralna. Osoba zajmująca taką pozycję posiada duże możliwości dystrybucji dóbr. Wytwarza się relacja zależności (osoba taka uzależnia od siebie innych).
2. Pozycja peryferyjna - aktor nie jest źródłem dostarczania nagród dla innych aktorów, występuje tylko w roli biorcy. Często problem nie polega na tym, że nie chce on dawać, lecz że inni nie chcą brać. Jeśli inni aktorzy społeczni posiadają podobne zasoby do zasobów danej jednostki, wartość tych zasobów dla nich spada. Najlepsza jest, zatem pozycja monopolisty (często monopol obustronny).
Nieco inną definicją metody sieciowej jest sprowadzenie jej do gruntu terapii w powiązaniu sieciowym- „network therapy”. Polega ona na łączeniu ludzi z różnych systemów, którzy stykają się ze sprawami klienta ( zadaniem jest pomoc w nawiązaniu kontaktu z klientem, wsparcia go w sytuacji problemowej i dostarczeniu mu zasobów) lub ludzi o podobnych lub różnych zainteresowaniach, którzy mogą sobie pomóc dzięki własnym zasobom.

Bibliografia:
I. Krasiejko, I., Metodyka działania asystenta rodziny. Podejście skoncentrowane na rozwiązaniach w pracy socjalnej, Katowice 2010
II. Krzyszkowski, J., Między państwem opiekuńczym a opiekuńczym społeczeństwem, Łódź 2005
III. Krzyszkowski, J., Analiza doświadczeń w obszarze pracy socjalnej i polityki społecznej, [w:] Organizowanie społeczności lokalnej. Analizy konteksty uwarunkowania, Warszawa 2011