Formy i metody pracy z uczniem zagrożonym niedostosowaniem społecznym

Pojęcie niedostosowania społecznego w Polsce do pedagogiki wprowadziła M. Grzegorzewska.
Jej zdaniem młodzież niedostosowana społecznie to zespół osób nieletnich, który wymaga dostosowania specjalnych metod wychowawczych, medyczno- psychologicznych oraz medycznych, << wobec których z jednej strony pracodawca i urzędy publiczne muszą zastosować metody specjalne, z drugiej strony zaś wychowawcy muszą się uciekać do sposobów specjalnych >> ( zob. A. Paszkiewicz, M. Łobacz, 2013, s. 219)
Według M. Przetacznikowej niedostosowanie społeczne to zaburzenie w zachowaniu, które może występować w stopniu silnym i głębokim, które << utrudnia lub uniemożliwia osobnikom normalne współżycie z innymi ludźmi>> ( zob. J. Siemionow, 2011, s. 83)
Zdaniem W. Okonia ( 2007) nieprzystosowanie społeczne to stan, w którym, osoba ( uczeń ) przejawia trudności adaptacyjne w środowisku społecznym. Przyczyny takiego stanu mogą dotyczyć samego ucznia bądź, środowiska, w którym przebywa.
Uczeń zagrożony niedostosowaniem społecznym, podobnie jak uczeń z niedostosowaniem społecznym uzyskuje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego na mocy decyzji Zespołu orzekającego, działającego w poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Uczeń zagrożony niedostosowaniem społecznym realizuje podstawę programową kształcenia ogólnego określoną dla poszczególnych typów szkół.
Nauczyciele, którzy uczą dziecko zagrożone niedostosowaniem powinni dostosować wymagania edukacyjne do indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia, w tym wymagania dotyczące oceniania ucznia oraz klasyfikowania go.
Ocena ucznia powinna być zawsze obiektywna i sprawiedliwa, oceniając ucznia powinno się brać pod uwagę przede wszystkim cząstkowe efekty jego pracy.
W pracy z uczniem zagrożonym niedostosowaniem społecznym ważne jest, aby nauczyciele kładli nacisk na rozbudzanie zainteresowań ucznia nauką oraz kształtowanie w uczniu pozytywnej motywacji do nauki poprzez udział w pokazach multimedialnych, wycieczkach, warsztatach i imprezach szkolnych, powinni też stwarzać uczniom możliwość odniesienia sukcesów szkolnych.
W pracy z uczniem zagrożonym niedostosowaniem społecznym nauczyciele powinni stosować się do następujących zasad:
a) indywidualizacji nauczania,
b) stopniowania trudności,
c) pomocy w nauce,
d) dominacji wychowania,
e) systematyczności,
f) metod i form aktywizujących,
g) treści kształcenia,
h) nauczania zespołowego;
Wskazaniem do pracy z uczniem zagrożonym niedostosowaniem powinno być:
1. Zapewnienie pomocy uczniowi w przygotowaniu go do uczestnictwa w grupie, nawiązywaniu relacji społecznych z rówieśnikami.
2. Ukierunkowanie aktywności ucznia poprzez stwarzanie mu odpowiednich warunków do rozwoju zainteresowań, stosowanie pozytywnych wzmocnień mających na celu podniesienie samooceny i własnej wartości ucznia.
3. Modyfikowanie wzorów zachowań.
4. Włączanie ucznia do zajęć mających na celu radzenie sobie ze stresem i w trudnych sytuacjach, treningu umiejętności społecznych.
5. Wprowadzanie zajęć, które będą alternatywą dla ryzykownych zachować ucznia i będą odpowiadały jego zainteresowaniom.

literatura:
Borecka- Biernat, D. ( red. nauk.). ( 2011). Zaburzenia w zachowaniu dzieci i młodzieży w kontekście trudnych sytuacji szkolnych i pozaszkolnych. Kraków. Impuls.
Paszkiewicz, A. Łobacz, M. ( 2013). Uczeń o specjalnych potrzebach wychowawczych w klasie szkolnej. Warszawa. Difin.
Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Materiały dla nauczycieli ( 2010). Warszawa. Ministerstwo Edukacji Narodowej.
Siemionow, J. ( 2011). Niedostosowanie społeczne nieletnich: Działania, zmiana, efektywność. Warszawa. Difin.
Specjalne potrzeby edukacyjne. Prawne ABC dyrektora przedszkola, szkoły i placówki. ( 2010). Warszawa. MEN.
Wojnarska, A. ( 2010). Diagnostyka resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia. Lublin. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej.