Konfliktowe zachowania uczennicy w klasie piątej

Opis i analiza przypadku problemu wychowawczego

Identyfikacja problemu

Uczennica klasy piątej zwracała na siebie uwagę przejawiając agresywne zachowania wobec innych dzieci. Były to głównie ataki słowne, wyrażane głośno nieuzasadnione pretensje do kolegów i koleżanek, a także zaczepki uważne przez nią za żarty, takie jak: popychanie, szczypanie, szarpanie za ubranie.

Geneza i dynamika zjawiska

Dziewczyna należała do zespołu klasowego od klasy pierwszej.W czwartej klasie uczęszczała do szkoły sportowej, ale w piątej wróciła do swojej dawnej klasy. Jako wychowawca poznałam ją w klasie piątej. Robiła wrażenie dziewczynki sympatycznej, otwartej, energicznej.Klasa jednak nie powitała jej z radością.

Wkrótce zaczęły się problemy. Na początku usłyszałam wiele skarg Klaudii na zachowanie dzieci z klasy wobec niej. Twierdziła,że chłopcy robią jej wiele złośliwych żartów. Starałam się wyjaśniać wszystkie sytuacje i eliminować niekorzystne zachowania. Klaudia jednak coraz częściej popadała w konflikty z innymi uczniami.Zauważyłam, że często nawet neutralne sytuacje odbierała jako atak przeciwko sobie. Łatwo było sprowokować ją do wybuchu złości. Nie przebierała wtedy w słowach, głośno wylewając swoje żale i pretensje.Trudno było ją uspokoić.Jako wychowawca coraz częściej słyszałam skargi na zachowanie Klaudii od jej koleżanek i kolegów oraz nauczycieli.

Często rozmawiałam z Klaudią na temat jej zachowania. Podczas pierwszej rozmowy powiedziała, że przeniosła się ze szkoły sportowej, ponieważ nikt jej tam nie lubił.Twierdziła, że obecna szkoła bardzo jej się podoba. Obiecała, że dołoży wszelkich starań, aby nie było zastrzeżeń do jej nauki i zachowania. Jako wychowawca mogłam zaobserwować te starania.Okazało się jednak, że Klaudia nie radzi sobie z własną impulsywnością i skłonnością do popadania w konflikty.

Wychowawczyni z pierwszego etapu edukacyjnego potwierdziła opinię o konfliktowości dziewczynki i kłopotach, jakie generuje to w zespole klasowym.

Mama Klaudii zaproszona na rozmowę opowiedziała o trudnej sytuacji rodzinnej dziewczynki.Była ona początkowo wychowywana przez mamę i dziadków. Ponieważ mama dużo pracowała, dziewczynka pozostawała głównie pod opieką dziadków, którzy nie stawiali jej wymagań, nie wdrażali do samodyscypliny, sadzając ją często po prostu przed telewizorem.

Obecnie dziewczynka mieszka z mamą i jej partnerem. Mama nie pracuje, może więc więcej czasu poświęcić córce. Partner mamy, u którego zamieszkują, jest jednak osobą bardzo wymagającą wobec Klaudii. Jest zwolennikiem dość radykalnej dyscypliny, co powoduje bunt u Klaudii, gdyż jest to przeciwstawny model wychowawczy do tego, który stosowano wobec niej dotychczas.

Mama Klaudii przyznała,że nie radzi sobie z zachowaniami córki. W szkole sportowej sprawiała ona nieustannie problemy, popadając w konflikty z uczniami i nauczycielami. Powiedziała,że córka dobrze czuje się w obecnej klasie i wyraziła gotowość do współpracy, aby pomóc jej zaadoptować się w środowisku szkolnym.

Zwróciłam się z prośbą o konsultacje także do psychologa szkolnego. Kiedy opisałam zachowania Klaudii wobec innych dzieci: zaczepki słowne, ale i fizyczne takie jak ciągnięcie za odzież, wykręcanie rąk, czochranie włosów, pani psycholog zwróciła uwagę na to, że problemem może być trudność w zaprzyjaźnianiu się z innymi dziećmi. Dziewczynka nie wie, jak budować więzi z innymi osobami. Ponieważ robi to nieumiejętnie, skazana jest na porażkę.

Znaczenie problemu

Niedostosowanie społeczne dziewczynki sprawia wiele problemów jej samej i otoczeniu. Klaudia z powodu swych wybuchów złości jest coraz bardziej izolowana przez klasę. Nie potrafi znaleźć sobie przyjaciółki, nad czym mocno ubolewa. Jako nauczyciel języka polskiego mogę przeczytać o tym w jej wypracowaniach. Z nich też wiem, że stwarza sobie wyimaginowanych przyjaciół, co ma rekompensować brak satysfakcjonujących więzi z otoczeniem.

Prognoza negatywna

Jeżeli taka sytuacja będzie się przedłużać Klaudia pozostanie osobą nieszczęśliwą, pozbawioną inteligencji emocjonalnej i społecznej. Nie będzie umiała nawiązać pozytywnych relacji z innymi.

Prognoza pozytywna

Przy wdrożeniu oddziaływań mających na celu adaptację dziewczynki w środowisku jest szansa na to, że zacznie ona funkcjonować w klasie bez większych problemów, nauczy się rozpoznawać i kontrolować własne emocje, nawiąże przyjaźń tak potrzebną w wieku dojrzewania.

Propozycje rozwiązania

Postanowiłam wdrożyć oddziaływania, które będą sprzyjać realizacji prognozy pozytywnej. Były wśród nich:

-realizacja elementów programu socjoterapeutycznego: " Jak żyć z ludźmi"
-indywidualne rozmowy z Klaudią mające na celu rozwiązanie bieżących problemów
-zasugerowanie terapii psychologicznej dla mamy i dziecka

Wdrażanie oddziaływań

W rozwiązanie problemu zostali zaangażowani: wychowawca, psycholog, mama dziewczynki, klasa.
Rola wychowawcy polegała na częstych rozmowach z dziewczynką na tematy jej dotyczące.Klaudia miała dużą potrzebę rozmów z osobą dorosłą. Dziewczynka chętnie pomagała mi w przygotowaniu dekoracji i rekwizytów dla kółka teatralnego dla młodszych dzieci.Była to okazja do rozmów o rodzinie, koleżeństwie, planach na przyszłość.Rozmawiałyśmy często na temat sytuacji konfliktowych, które zaistniały w klasie. Działania na rzecz kółka teatralnego były także okazją do pochwalenia Klaudii przed cała klasą. Starałam się w ten sposób zmienić jej wizerunek w oczach kolegów i koleżanek, a także podnieść jej poczucie własnej wartości.

Klaudia potrafiła bardzo pozytywnie wypowiadać się o kolegach i koleżankach z klasy. Kiedy poprosiłam uczniów, aby napisali wypracowanie o swojej klasie, dziewczynka stworzyła długie wypracowanie. Opisała wszystkie osoby w klasie, okazując się bacznym obserwatorem. Trafnie charakteryzowała osoby w klasie, skupiając się na pozytywnych cechach osobowości.

Osobno pracowałam z klasą. Kiedy dziewczynki nie było w szkole rozmawiałam z dziećmi na jej temat. Starałam się, aby zauważyły pozytywne cechy charakteru Klaudii i docenili jej starania w nawiązaniu kontaktu z innymi.

Na godzinach wychowawczych realizowałam elementy programu socjoterapeutycznego;" Jak żyć z ludźmi". Była to nauka zachowań społecznych nie tylko dla Klaudii.Omawialiśmy źródła konfliktów i wspólnie szukaliśmy sposobów ich rozwiązania tak, aby nikt nie czuł się pokrzywdzony. Starałam się rozwijać w dzieciach empatię, poczucie wspólnoty i odpowiedzialności za atmosferę panującą w grupie.

Klaudia została także poddana terapii indywidualnej u psychologa szkolnego, gdzie omawiana była szczegółowo jej sytuacja domowa.

Efekty oddziaływań

Realizacja elementów programu socjoterapeutycznego: " Jak żyć z ludźmi" przyniosła efekt w postaci większej świadomości w zakresie budowania pozytywnych relacji z innymi, źródła konfliktów i sposobów ich rozwiązywania.

Mimo że konflikt był tak często tematem rozmów w klasie, wszyscy uczniowie charakteryzując grupę, opisali ją jako zgrany zespół, w którym dobrze się czują. Klaudia znalazła więcej zrozumienia i życzliwości u dzieci, co dobrze wpłynęło na jej samopoczucie. Zaczęła rozumieć potrzebę kontroli własnych zachowań i dostosowania się do sytuacji w klasie. Wciąż zdarzają się jej napady złości, Klaudia rozumie jednak, że są one reakcją nieodpowiednią. Stara się opanowywać swój gniew. Potrafi przeprosić i zadośćuczynić wyrządzone szkody. Jest pełna nadziei, że uda jej się znaleźć bliskie grono przyjaciół, z którymi będzie mogła spędzać czas. Może liczyć na wsparcie mamy, która korzysta z konsultacji psychologicznych i jest w stałym kontakcie z wychowawcą.