Znaczenie tablic multimedialnych dla nauczania początkowego

Współcześnie wykorzystanie zasobów Internetu, technologii i multimediów w nauczaniu nie jest już dla nikogo żadnym zaskoczeniem. Coraz większą popularnością cieszą się tablice interaktywne, z roku na rok w większych ilościach wprowadzane do klas na miejsce starych, zielonych tablic kredowych. Równie często spotykamy się z wyrzutami o nadmierną „technologizację” społeczeństwa, szczególnie tego młodego. Czy zastępowanie klasycznych metod nauczania początkowego nowymi technologiami jest dobre dla dzieci, które po powrocie ze szkoły mają dostęp do własnego laptopa, tabletu, telefonu komórkowego i setki innych urządzeń multimedialnych? Przybliżenie do tej odpowiedzi z pewnością zmusza nas do przebrnięcia przez świat multimedialnych wad i zalet.
Tablice interaktywne to nic innego jak wielki monitor wrażliwy na dotyk, wyposażony w wiele programów, obrazów, animacji i filmów. Tak skonstruowany sprzęt dodatkowo zintegrowany ze szkolnym materiałem wydaje się być doskonałym rozwiązaniem w edukacji. Nie jest tajemnicą obraz znudzonych dzieci, poukładanych w szkolnych ławkach, dla których zaproszenie do tablicy równoznaczne jest z karą bądź stresem. Jeśli tablice interaktywne są sposobem zarówno na nużące lekcje, a do tego zaskakują dzieci i wzbudzają w nich potrzebę interakcji, to z pewnością tę nowinkę technologiczną bez zbędnego wyolbrzymiania możemy nazwać edukacyjną ewolucją. Zanim jednak przejdę do dalszych opinii, chciałabym przedstawić wyniki badań przeprowadzonych w 2011r. w Polsce w ramach pilotażowego, rządowego projektu „Cyfrowa szkoła”, w którym wzięło udział 399 szkół podstawowych. Program miał na celu rozwijanie kompetencji uczniów i nauczycieli w zakresie stosowania technologii edukacyjno-komunikacyjnych (przyp. red. Artykuł Colin’a Rose’a na temat pozytywnych efektów kształcenia po wprowadzeniu tablic interaktywnych www.eduscience.pl). Oprócz tego ważnym elementem cyfryzacji szkół jest również pomoc w dostosowaniu się nauczycieli do nowego sposobu prowadzenia lekcji. Porzucenie dotychczasowych kred, kartek i długopisów okazało się wyzwaniem nie tylko w kwestii finansowej, ale również szkolenia kadr nauczycielskich i przekonanie ich samych do nowego sposobu nauczania. Po zakończeniu badań MEN (Ministerstwo Edukacji Narodowej) jasno potwierdziło, że tablice interaktywne w polskich szkołach podstawowych przynoszą pozytywne efekty w podwyższaniu jakości edukacji, a co najważniejsze – w procesie dydaktycznym. Podobnie wyniki przedstawiają się w Wielkiej Brytanii oraz Włoszech, co potwierdzają krajowe projekty w tych państwach. Co takiego jest więc we wprowadzeniu multimediów i technologii do szkół, że skok ewolucyjny w procesie dydaktycznym określany jest jako aż tak znaczący? Z pewnością można tu wyodrębnić kilka „namacalnych” zalet. Przede wszystkim tablice wymagają współpracy między uczniami, tym samym prowokując ich do wzajemnych relacji i nauki pracy grupowej. Kolorowe motywy, grafiki i wyróżnienia ułatwiają im przyswajanie trudniejszych treści, wizualizacja pobudza ich wyobraźnię. Oprócz tego taka tablica jest dla dzieci przedmiotem ciekawym samym w sobie, starają się one aby móc na niej popracować, tym samym skupiając się na lekcji i prezentowanym materiale. Jak sama nazwa wskazuje – lekcje wymagają interakcji, zarówno pomiędzy dziećmi, jak i między klasą a nauczycielem, a co najważniejsze – między uczniem a tablicą. Zabawa połączona z nauką skłania do ruchu w trakcie lekcji, dzieci nie są więc tradycyjnie już „osadzone” w ławkach, co nadaje lekcji ekspresji i wzbudza zainteresowanie. Uważam, że te zalety są wyjątkowo znaczące dla nauczania początkowego, gdyż ono właśnie jest fundamentem do dalszego rozwoju i nauki, a wszystkie dotychczas potwierdzone badania wykazują, że stosowanie multimediów w szkolnictwie przyśpiesza rozumienie materiału, zapamiętywanie, a także umiejętność wykorzystywania go w praktyce. Dla potwierdzenia – wyniki badań przeprowadzonych przez Brytyjską Agencję Komunikacji i Technologii w Edukacji (Colin Rose, www.edusience.pl):
1. O 4,75 miesiąca szybciej (od tradycyjnego nauczania) dzieci w wieku 5-7 lat przyswoiły zagadnienia matematyczne
2. Aż o 7,5 miesiąca szybciej materiał nauk ścisłych przyswoiły dzieci z ocenami niższymi niż średnia.
3. O 4,3 miesiąca szybciej dzieci z ocenami poniżej średniej przyswoiły materiał z matematyki.

Oczywiście jest to jedynie część pozytywnych wniosków, ale wybrałam je nie bez powodu. Otóż największe postępy ujawniają się u dzieci, które dotychczas miały problem z przyswajaniem materiału szkolnego proponowanego w tradycyjnym sposobie nauczania. To świadczy o skuteczności tablic i ich bezkonkurencyjnie pozytywnym wpływie zarówno na postrzeganie lekcji, jak i na przyswajanie treści. Posługiwanie się nowoczesnymi technologiami jest też niezwykle ważne, bowiem uczy dzieci posługiwania się sprzętem, daje im podstawy pracy na takowym i daje możliwość zrozumienia wielu nowoczesnych programów, którymi posługiwanie się w przyszłości będzie z pewnością obowiązkowe.
Jakie są więc wady takiego pomysłu? Przede wszystkim koszt wyposażenia szkoły. Oprócz projektów, które dostarczają sprzęt do szkół, nie każda placówka jest zdolna do pokrycia takich kosztów. To uważam, będzie prowadziło do nierówności między szkołami i niestabilności w realizowaniu programów nauczania (wyobraźmy sobie ucznia, który przenosi się ze szkoły tradycyjnej do szkoły wyposażonej w taki sprzęt – zaległości w materiale i nieumiejętność przystosowania się do nowego sposobu nauczania mogą dać efekty przeciwne do wyznaczonych). Możemy więc tylko mieć nadzieję, że szkolnictwo w tej kwestii będzie rozwijało się w jednakowym tempie i nie przyniesie niepotrzebnych szkód.
Uważam, że pomysł cyfryzacji szkół jest dobrym sposobem na udoskonalenie dotychczasowych programów i sposobów nauczania. W ówczesnym świecie rozwijającej się technologii, która przesiąka już niemal każdą sferę życia człowieka, nauka posługiwania się sprzętem i oprogramowaniami już od najmłodszych lat jest gwarancją większych umiejętności i kwalifikacji niezbędnych w przyszłości.