"Bawmy się ucząc, uczmy się bawiąc" - program terapii dla dzieci w wieku przedszkolnym

mgr Karolina Sokołowska
mgr Monika Rzepnicka

„BAWMY SIĘ UCZĄC, UCZMY SIĘ BAWIĄC”-

program terapii dla dzieci w wieku przedszkolnym.


SIERPIEŃ 2008 r.
WSTĘP

Terapią pedagogiczną nazywamy całokształt oddziaływań pedagogicznych stosowanych wobec dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Oddziaływania te mają charakter zajęć korekcyjno – kompensacyjnych, ukierunkowanych z jednej strony na usprawnianie zaburzonych funkcji (korekcja), z drugiej strony na wspomaganie funkcji dobrze rozwijających się (kompensacja).
Wczesne, bo już na etapie przedszkola podjęcie czynności zmierzających do wykrycia zaburzeń rozwojowych i rozpoczęcie pracy korekcyjno – kompensacyjnej stanowi jeden z istotnych czynników decydujących o przygotowaniu dzieci do podjęcia nauki w szkole.
W życiu małego dziecka szczególną rolę przypisuje się jego umiejętności poznawania otaczającego świata i rozumienia go. Nie każde dziecko przebywa tę trudną i pełną wyzwań drogę w taki sposób jakbyśmy tego chcieli. Przyczyny mogą być bardzo różne. Poznanie możliwości i potrzeb każdego dziecka pozwala nauczycielowi na takie planowanie pracy terapeutycznej by maksymalnie wykorzystać naturalny potencjał dziecka, by usprawnić lub kompensować zaburzone czy opóźnione funkcje.
Zgodnie z Rozporządzeniem MENiS z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie udzielania i organizacji pracy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach zajęcia korekcyjno – kompensacyjne mogą być pedagogicznej już w okresie przedszkolnym.
CELE PROGRAMU:
Celem programu, który będzie realizowany w Przedszkolu Nr 84 jest umożliwienie dzieciom rozwijania zaburzonych funkcji systemu percepcyjno – motorycznego (percepcji wzrokowej, słuchowej i motoryki), stymulowanie rozwoju dziecka, kształtowanie integracji percepcyjno – motorycznej i wyrównywanie szans edukacyjnych.

CELE SZCZEGÓLOWE:
Wzmacnianie wiary we własne siły i możliwości;
Rozwijanie samoakceptacji i kształtowanie pozytywnej samooceny;
Ćwiczenia koncentracji uwagi;
Usprawnianie koordynacji słuchowo – wzrokowo – ruchowej;
Rozwijanie bądź usprawnianie percepcji słuchowej i koordynacji słuchowo – wzrokowo – ruchowej;
Rozwijanie analizy i syntezy wzrokowej i słuchowej;
Kształtowanie spostrzegawczości oraz orientacji przestrzennej i kierunkowej;
Kształtowanie i rozwijanie sprawności grafomotorycznej;

REALIZACJA PROGRAMU I OSIĄGANIE CELÓW:
Program realizowany będzie jako zajęcia dodatkowe w oddziale przedszkolnym. Uczestnicy zajęć zostaną wyłonieni na podstawie obserwacji nauczyciela w danej grupie. Zgodę na udział w zajęciach muszą wyrazić rodzice dziecka.
Zajęcia będą odbywały się od października w wymiarze 20 – 30 min. tygodniowo w zależności od wieku dziecka.
Osiąganie założonych celów w znacznym stopniu jest uwarunkowane zastosowaniem atrakcyjnych form i metod pracy. W trakcie realizacji programu można wykorzystać następujące metody:
A.Metody czynnościowe:
Metoda zadaniowa;
Metoda samodzielnych doświadczeń;
Metoda ćwiczeń utrwalających;
B.Metody słowne:
Opowiadanie;
Rozmowa;
Instrukcja słowna;
C.Metody oglądowe:
Wzór;
Pokaz;
Przykład;
D.Metoda Dobrego Startu.
E.Gry i zabawy dydaktyczne, które integrują funkcje percepcyjno – motoryczne.

Odpowiednia realizacja treści programowych będzie możliwa dzięki zastosowaniu różnych pomocy dydaktycznych, m.in.:
Płyty CD;
Loteryjki, domina, rozsypani;
Wierszyki, rymowanki;
Obrazki tematyczne, historyjki obrazkowe;
Klocki konstrukcyjne i literowe;
Koraliki do nawlekania;
Przewlekani;
Wzory liter i szlaczków;
Przybory do rysowania, malowania, wycinania i lepienia;

ETAPY PRACY TERAPEUTYCZNEJ:

I. ETAP WSTĘPNY obejmuje ćwiczenia stymulujące i korekcyjne zaburzonych funkcji percepcyjno – motorycznych i ich koordynacji w formie zabaw i gier na materiale konkretnym i słownym oraz intensywne działania psychoterapeutyczne. W drugim etapie przechodzi się do operowania w różnorodnych ćwiczeniach usprawniających umiejętność czytania i pisania. Ćwiczenia zaburzonych funkcji o charakterze zabawowym powinny przewijać się przez cały czas trwania terapii, pełniąc zależnie od potrzeb danego dziecka, role ćwiczeń korekcyjnych, kompensacyjnych lub ze względu na higienę pracy umysłowej dziecka dyslektycznego – rolę ćwiczeń odpoczynkowych.

II. ETAP PRZYGOTOWAWCZY.
Głównym celem jest kształtowanie dojrzałości dziecka do rozpoczęcia nauki w szkole czytania i pisania poprzez stymulowanie i korygowanie funkcji percepcyjno – motorycznych oraz ich koordynacji.
Szczególne znaczenie przywiązuje się do ćwiczeń słuchu fonematycznego w przygotowaniu do nauki czytania. Ćwiczenia tego etapu mogą być wykorzystywane jako stymulujące rozwój dzieci w wieku przedszkolnym. W dalszych etapach terapii stosowane są jako ćwiczenia psychoterapeutyczne: odprężające, relaksacyjne oraz dające możliwości realizacji indywidualnych zainteresowań. Dzielimy je na grupy:
A.Ćwiczenia rozwijające ogólne sprawności ruchowe i sprawności manualne.
B.Ćwiczenia funkcji wzrokowej i orientacji przestrzennej na podstawie konkretnego materiału obrazkowego i abstrakcyjnego ( geometrycznego i literowego).
C.Ćwiczenia funkcji słuchowej na podstawie dźwięków świata otaczającego, muzyki i dźwięków mowy (ćwiczenia wrażliwości słuchowej, rytmicznej i ćw. słuchu fonematycznego i fonetycznego)

I.TERAPIA WŁAŚCIWA.
W tym etapie ćwiczenia mają na celu przezwyciężenie specyficznych trudności dzieci dyslektycznych w opanowaniu podstawowych umiejętności pisania i czytania, wykorzystując materiał literowy w przedszkolu. Ćwiczenia te polegają na dalszym usprawnianiu funkcji wzrokowej, słuchowej i kinestetyczno – ruchowej szczególnie w zakresie rozwijania zdolności dokonywania analizy i syntezy oraz kształcenia pamięci i koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej w różnych czynnościach, z przechodzeniem stopniowo do ćwiczeń i pisania.

ZAKŁADANE OSIĄGNIĘCIE DZIECI:
Podstawą planowania zajęć jest diagnoza, która określa objawy i przyczyny trudności dzieci. W pracy terapeutycznej nie obowiązują żadne terminy ani rygory czasowe. Jedynym kryterium przejścia do następnego stopnia trudności są faktyczne osiągnięcia dzieci. Każdą pracę, ćwiczenie należy doprowadzić do końca i pozytywnie, obiektywnie ocenić porównując do poprzednich osiągnięć dziecka.
Celem programu jest wzmacnianie wiary we własne siły oraz rozwijanie zaburzonych funkcji systemu percepcyjno – motorycznego i stymulowanie rozwoju dziecka.
Mamy nadzieję, że w oparciu o potencjał tkwiący w każdym dziecku, jak i szereg działań korekcyjno – kompensacyjnych nasz program terapii przyczyni się do usprawnienia zaburzonych funkcji i chociaż częściowo wyeliminuje problemy dzieci.

Ocena efektów podejmowanych działań terapeutycznych dokonywana będzie na podstawie wyników comiesięcznych obserwacji postępów dziecka odnotowanych w karcie obserwacji.

LITERATURA:
1. A. Franczyk, K. Krajewska „Program psychostymulacji dzieci w wieku przedszkolnym z deficytami i zaburzeniami w rozwoju”., Kraków 2005 r.
2. M. Skorek „Terapia pedagogiczna” tom II, Kraków 2005 r.
3. M. Bogdanowicz „Ryzyko dysleksji.Problem i diagnozowanie” Gdańsk 2002 r.
4. J. Jastrząb „Usprawnianie funkcji percepcyjno – motorycznych dzieci dyslektycznych”, Warszawa 1994 r.
5. E. Waszkiewicz „Zestaw ćwiczeń do zajęć korekcyjno – kompensacyjnych dla dzieci przedszkolnych”, Warszawa 1994 r.
6. A. Franczyk, K. Krajewska „Skarbiec nauczyciela- terapeuty”, Kraków 2005 r.