Program zajęć psychoedukacyjnych z elementami socjoterapii "Spójrz z dwóch stron"

,, SPÓJRZ Z DWÓCH STRON”

PROGRAM ZAJĘĆ PSYCHOEDUKACYJNYCH Z ELEMENTAMI SOCJOTERAPII


Opracowała:
Joanna Maciejewska

Wprowadzenie

Wszędzie wokół słyszy się jakie to problemy sprawia dzisiejsza młodzież. Młodzież krytykowana jest za arogancję , wulgaryzmy i jeszcze wiele innych rzeczy. Wiele osób zastanawia się jaka jest właściwie tego przyczyna. Sami rodzice chcąc dotrzeć do dziecka próbują różnych metod, a mianowicie: po dobroci, strasząc, przekupując, a innym razem używają nawet siły fizycznej. Nierzadko jest tak , że dzieci mają markowe ubrania, komputer, telefon komórkowy, ale często pozbawione są bezpośredniego kontaktu z rodzicami. Z moich dotychczasowych obserwacji i doświadczeń wynika, że spora grupa rodziców nie daje swemu dziecku tego co najcenniejsze, a mianowicie mało czasu poświęcają na rozmowy z nim. Czasami ci rodzice próbują się usprawiedliwić, że przecież pracują. Można by przyznać im rację i wykazać odrobinę zrozumienia. Faktycznie , aż strach pomyśleć jak wygląda dziś doba przeciętnego obywatela ( rodzica) , aby zapewnić swym bliskim byt. Wiele osób pragnie dziś rozstrzygnąć dwie kwestie: co jest lepsze ,, być” czy ,, mieć” i dochodzi do wniosku, że warto coś mieć i warto być. Niestety czasami jest to zbudowane na krzywdzie drugiego człowieka. Dlatego też myślę, że dobrze by było , gdyby rodzice chcieli poświęcić jakąś część swego czasu dziecku i spytali je zupełnie spontanicznie co tam u niego słychać, czy ma może jakieś problemy. Tymczasem wiele rozmów i sama młodzież to niejednokrotnie potwierdzała sprowadza się do tego , co tam słychać w szkole, a przecież jest tyle różnych, ciekawych i tak samo ważnych tematów. Moim zdaniem nic nie jest w stanie tego usprawiedliwić, bo tak naprawdę to nie ilość tego czasu jest ważna, ale jego jakość. W konsekwencji ci rodzice nie znają potrzeb natury psychicznej swych dzieci i wychowują je według zasady: ,, Ja wiem co dla ciebie jest najlepsze” nie pytając jakie są jego potrzeby, pragnienia, co ono czuje, myśli. A przecież nie od dziś wiadomo, że emocje odgrywają ogromną rolę w życiu każdego człowieka i to niezależnie od jego wieku . To wszystko co się dzieje wokół nas, a także nasze własne postępowanie jest zabarwione określoną emocją. Jedną z emocji towarzyszących człowiekowi jest złość. Złość jednak kojarzy się nam z czymś negatywnym. I tu pozwolę sobie posłużyć się przykładem. Otóż jeśli dziecko przejawia złość to rodzice często starają się je nauczyć, aby jej nie wyrażało, a najlepiej aby jej nie odczuwało. Dawniej dzieci były wychowywane w przeświadczeniu, że: ,, Dzieci i ryby głosu nie mają”. Uczono zatem dzieci raczej powściągliwości w okazywaniu uczuć niż pełnej otwartości. I w tym właśnie upatruję pewne niebezpieczeństwo i uważam , że był to poważny błąd. Mam wrażenie, że właśnie dlatego tak wiele osób nie potrafi dziś określić tego co czuje. Na szczęście współczesna psychologia do emocji przywiązuje ogromną wagę.
Nie można też zapomnieć o tym , że przed współczesną młodzieżą stoją ogromne wyzwania, a przy tym stale czyha na nią wiele pokus, istnieją różnego rodzaju zagrożenia. Przyszło nam bowiem żyć w czasach , kiedy to w zasadzie tylko jednostki silne i pewne siebie mają największą siłę przebicia. Płacz natomiast traktowany jest jako objaw słabości, coś czego należy się wstydzić, czego trzeba unikać jeśli chce się przetrwać. Zatem współczesny człowiek, aby zaistnieć musi sporo nad sobą pracować, musi się wciąż doskonalić. Bądź przebojowy, rób karierę, wyglądaj jak model , modelka , a staniesz się człowiekiem sukcesu i osiągniesz szczęście – oto hasła, które są teraz propagowane. Na domiar złego istnieje stereotyp atrakcyjności fizycznej: ,, Barbie i Rambo”. Ambicje sprawiają , że wiele osób chce, a przynajmniej stara się sprostać tym wymaganiom. Nie każdy człowiek potrafi sobie jednak z tą sytuacją poradzić , a stąd już krótka droga do pesymizmu, uważania siebie za osobę bezwartościową i do samoodtrącenia.
Jak już wcześniej wspomniałam pracując w różnego rodzaju placówkach zarówno w mieście , jak i na wsi miałam możliwość porozmawiać z dziećmi i młodzieżą na różne tematy. Często były to bardzo spontaniczne rozmowy nawet na tematy trudne takie jak na przykład śmierć.
Zauważyłam , że współczesna młodzież boryka się z wieloma problemami. Te problemy to przede wszystkim:
• niska samoocena, brak motywacji do pracy nad sobą,
• poczucie osamotnienia,
• konflikty z rówieśnikami,
• szukanie odpowiedzi na pytania egzystencjalne,
• zagubienie – nie zawsze wiedzą co jest dobre , a co złe.
Jeśli chodzi o tło tych konfliktów z rówieśnikami to często jest to naśmiewanie się z kogoś, obmawianie tej osoby w jakimś gronie. Jak wiadomo każdy młody człowiek chce być lubiany, akceptowany w grupie. Opinia rówieśników dla młodych ludzi jest bardzo ważna. Zaobserwowałam, że między dziećmi, młodzieżą często dochodzi do rywalizacji, współzawodnictwa, które czasami przybiera bardzo niepokojące formy.
Od dawna też wiadomo , że ludzie młodzi są ciekawi świata, mają potrzebę uznania, potrzebę przynależności do jakiejś grupy i może dlatego są zbyt ufni i nie zawsze zdają sobie sprawę z zagrożeń.
Co do jednego to jestem przekonana, że nawet najmłodsi uczniowie potrafią dojrzale wypowiadać się na różne tematy. Trzeba tylko dać im szansę bowiem tak jak każda roślina potrzebuje pielęgnacji, aby mogła rosnąć , a skrzywione drzewo jakiejś podpórki, tak samo jest z dzieckiem. Ono potrzebuje wsparcia i mieć świadomość, że ktoś mu doradzi , a przede wszystkim wysłucha.
Dlatego też tak jak w przypadku jakiejś choroby zwykło się mówić, że lepiej zapobiegać niż potem leczyć tak uzasadnione wydaje mi się, aby akurat w tym momencie wspomnieć o tym jakie można podjąć działania profilaktyczne. Mam tu na myśli działania profilaktyczne, które mogą zapobiec wystąpieniu takich zachowań jak: niska samoocena, niski poziom uspołecznienia, problem z odnalezieniem swego miejsca w życiu, uzależnienie od tytoniu, uległość i dawanie do zrozumienia, że jestem mniej ważna / - y.
W związku z powyższym skonstruowałam własny program zajęć psychoedukacyjnych z elementami socjoterapii.
Głównym założeniem tego programu jest wykształcenie u podopiecznych świadomej umiejętności dostrzegania dwóch stron jakiegoś zjawiska , a w tym na przykład plusów i minusów, strat i korzyści, dobrej i złej strony . Chcę przez to powiedzieć, że nie będą to działania jednokierunkowe. Mam zamiar koncentrować się wraz z podopiecznymi na dwóch przeciwstawnych aspektach danego zjawiska i w sposób życzliwy oraz rzetelny przedstawiać argumenty.
Inne główne zadania jakie wyznaczyłam sobie do realizacji to:
• pomoc wychowankom w odkrywaniu własnej tożsamości i wzmacnianie u podopiecznych poczucia własnej wartości,
• zachęcanie dzieci i młodzieży do wyrażania swoich stanów emocjonalnych,
• kształtowanie takich cech jak: empatia , wrażliwość,
• kształtowanie pewnych nawyków związanych z zachowaniem się podczas różnych sytuacji życiowych,
• ukazanie podopiecznym, że zdrowie to najwyższa wartość jaką dysponują,
• wskazanie niebezpieczeństw związanych z zażywaniem środków uzależniających tj. papierosy ze szczególnym uwzględnieniem skutków psychicznych i zachęcanie do unikania kontaktów z nimi,
• zapoznanie ich z różnymi rodzajami zagrożeń i sposobami ich eliminowania,
• ćwiczenie zachowań asertywnych.
Zadania i cele szczegółowe zostały przeze mnie jasno określone w poszczególnych scenariuszach zajęć.
W ramach tego programu realizowane będą następujące bloki tematyczne:

1. Jaki jestem – moje wewnętrzne i zewnętrzne ja.
2. Poznajemy swoje możliwości – moje mocne i słabe strony.
3. Mój styl życia – jego plusy i minusy.
4. Być przyjacielem i mieć przyjaciół.
5. Asertywność, a uległość.
6. Granica i jej brak ( z uwzględnieniem problematyki tj. dobry i zły dotyk).
7. Profilaktyka uzależnień – być wolnym, czy żyć w pułapce.


Scenariusz nr 1

Temat: Jaki jestem – moje wewnętrzne i zewnętrzne ja.

Zadania:
• określenie własnej tożsamości,
• stworzenie okazji do samooceny i samoświadomości,
• umożliwienie prezentacji swoich dotychczasowych dokonań i dzielenie się z innymi tym , co się najbardziej ceni.


Cele:
• świadomość swoich cech,
• wyższa świadomość swoich sukcesów.

Metody: rundka, pogadanka, zadaniowa, test niedokończonych zdań.
Formy: praca indywidualna.
Środki: kartki, długopisy lub kredki.

Ćwiczenie: Ja mam imię , Ty masz imię - każdy swoje imię ma.

Prowadzący prosi podopiecznych, aby przeczytali swoje imię od tyłu ( czyli wspak) i zaczęli je sobie powtarzać w myślach kilka razy. Następnie proponuje, aby każda osoba powiedziała jak to imię brzmi. Na końcu prowadzący zadaje wszystkim zebranym osobom pytania:

1. Czy lubisz swoje imię?
2. Czy wiesz dlaczego tak właśnie się nazywasz ?

Prowadzący czyta podopiecznym następującą sentencję:

,, Każdy człowiek jest pod pewnym względem taki jak wszyscy inni, pod pewnym względem taki jak niektórzy, a pod pewnym względem taki jak nikt inny”.

Prowadzący prosi podopiecznych , aby wyjaśnili co rozumieją przez tą sentencję. Po udzieleniu odpowiedzi prowadzący proponuje, aby każdy z uczestników króciutko powiedział coś o sobie. Aby im to ułatwić prowadzący prosi , aby dokończyli następujące zdania:

,, Jako córka, syn jestem...”

,, Jako siostra, brat jestem...”

,, Jako uczeń jestem...”

,, Jako dziewczyna, chłopak jestem...”

,, Cecha, którą u siebie najbardziej lubię to...”

,, Najbardziej dumny byłem z siebie kiedy...”

Jeśli chodzi o to czwarte zdanie to prowadzący proponuje, aby podopieczni ustosunkowali się do tego mając na myśli swój wygląd zewnętrzny.

Ćwiczenie: Mój świat wartości.

Każda osoba otrzymuje małą karteczkę , na której zapisuje 3 wartości, które najbardziej ceni. Tą karteczkę wkłada do pudełka od zapałek. Następnie każdy wrzuca swoje pudełko do woreczka. Następuje losowanie. Wszyscy po kolei czytają to, co jest napisane na karteczce i odpowiadają w jakim stopniu te wartości są dla nich cenne, czy oni sami też wymienili taką samą wartość.

Następnie prowadzący informuje podopiecznych , aby wyobrazili sobie, że został ogłoszony konkurs o nazwie: ,, Najbardziej uczynny człowiek”. Każdy ma szansę wziąć w nim udział i go wygrać. Musi jednak napisać krótkie opowiadanie mówiące o tym , co dobrego w ciągu całego swojego życia uczynił dla drugiego człowieka. Chętne osoby czytają swoje opowiadanie.


Scenariusz nr 2

Temat: Poznajemy swoje możliwości – moje mocne i słabe strony.

Zadania:
• kształtowanie świadomości zalet i braków,
• budowanie adekwatnej samooceny, poinformowanie młodzieży o skutkach samooceny zaniżonej i zawyżonej.
• motywowanie młodzieży do doskonalenia swojej osobowości.

Cele:
• młodzież poznaje kto i jakimi umiejętnościami się wyróżnia ,
• młodzież wie, że sukcesy i porażki to nieodłączny element życia ludzkiego,
• młoda osoba wie , że istnieje pewna pułapka w samoocenie zawyżonej i zaniżonej,
• podopieczni wiedzą, że aby cokolwiek osiągnąć sama wiara nie wystarczy. Potrzeba przede wszystkim chęci, wytrwałości , cierpliwości. Wiedzą też dlaczego warto doskonalić swoją osobowość.

Metody: pogadanka, odczytanie tekstu, muzykoterapia, zadaniowa,
Formy: praca indywidualna i zbiorowa.
Środki: tekst bajki, czyste kartki papieru, długopisy lub kredki, kaseta magnetofonowa z piosenką zespołu BUDKA SUFLERA pt.: ,, Przegrywać czasem to normalna rzecz”, sentencje na karteczkach.

Prowadzący czyta bajkę o zwierzętach, które chodziły do szkoły.

Tekst bajki

Pewnego razu zwierzęta postanowiły zrobić coś dla rozwiązania problemów współczesnego świata. Podjęły decyzję o pilnej potrzebie założenia nowej szkoły. Powołano Komitet Szkolny złożony z niedźwiedzia, sarny i bobra. Dyrektorem mianowano jeża. W programie szkolnym umieszczono następujące przedmioty: bieganie, wspinanie się, latanie i pływanie. W celu lepszej organizacji postanowiono, że wszystkie zwierzęta będą uczyły się wszystkich przedmiotów w taki sam sposób.
Kaczka osiągnęła najlepsze wyniki w pływaniu, okazała się nawet lepsza od nauczyciela. Niestety z latania otrzymała tylko 3+, a z biegiem zupełnie nie dawała sobie rady. Z tego powodu została skierowana na dodatkowe zajęcia wyrównawcze. Podczas, gdy inni trenowali pływanie kaczka uczyła się biegać. Po pewnym czasie jej powykrzywiane nóżki tak były zmęczone, że osiągała tylko przeciętne wyniki w pływaniu. Wiewiórka otrzymała 6 ze wspinania się , ale bardzo frustrowały ją lekcje latania , ponieważ nauczyciel wymagał startu z czubka drzewa. Długie ćwiczenia spowodowały znaczne obniżenie ocen ze wspinania się i biegania. Orzeł był dzieckiem problemowym , często strofowanym. Na lekcjach wspinania potrafił znaleźć się na szczycie drzewa szybciej niż inni uczniowie, tyle, że chciał robić to swoim sposobem. Królik rozpoczął zajęcia z biegania jako najlepszy w klasie, ale dodatkowe lekcje pływania były powodem jago załamania nerwowego. Został więc skierowany do szkoły specjalnej na obserwację psychologiczną. W tej szkole jedynym przedmiotem było pływanie. Na koniec roku szkolnego upośledzony łosoś okazał się najlepszy w pływaniu , a także w bieganiu, wspinaniu się i lataniu. W nagrodę poproszono go o wygłoszenie mowy na zakończenie roku szkolnego.
Pies preriowy trzymał się z daleka od szkoły, ponieważ Komitet Szkolny nie zaakceptował kopania jako przedmiotu. Zaprzyjaźnił się więc z borsukiem i został jego pomocnikiem . Później dogadali się z dzikimi świniami i założyli szkołę prywatną , która wkrótce okazała się sukcesem.
Szkoła, która pragnęła zająć się rozwiązywaniem problemów współczesnego świata została zamknięta. Zwierzęta odzyskały wolność.

Prowadzący ustala wraz z podopiecznymi jaki płynie morał z tej bajki.

Ćwiczenie: Złota rączka.

Każda osoba odrysowuje na kartce swoją lewą rękę. Następnie prowadzący zadaje uczestnikom spotkania kilka pytań . Zadaniem wychowanków jest udzielenie odpowiedzi na te pytania we właściwym miejscu tzn. palcu.

Pytania:

1. Jakie czynności wykonujesz najlepiej?
2. Od kiedy tak dobrze to robisz?
3. Czy ktoś cię tego uczył?
4. Jakie twoje cechy charakteru powodują ,że tak dobrze to wykonujesz?
5. Czy jest coś , czego chciałbyś / chciałabyś się nauczyć?

Prowadzący omawia to ćwiczenie z młodzieżą. Chętne osoby przedstawiają grupie to co napisały.

Pogadanka

Na koniec prowadzący zadaje podopiecznym pytania:
1.Czy łatwiej jest mówić o swoich sukcesach, czy brakach, porażkach ?

Prowadzący prosi , aby każdy przypomniał sobie sytuację kiedy to ktoś powiedział mu coś miłego, pochwalił go za coś.
2. Jak czuje się osoba, która usłyszy coś miłego na swój temat ?
3. Jak czuje się osoba, którą ktoś krytykuje?
4. Skąd wiemy co jest naszą mocną stroną?
5. Czy innym osobom mówicie co wam się w nich podoba, za co ich cenicie?
6. Dlaczego warto rozwijać swe mocne strony?

Prowadzący zwraca uwagę na podobieństwa i różnice jeśli takowe istnieją.

Ćwiczenie: Sentencje –,, złote myśli”.

Każdy po kolei wybiera jakąś sentencję i króciutko mówi jak ją rozumie.

,, Tam gdzie są chęci robota się kręci”
,, Każda praca o coś nas wzbogaca”
,, Czyny świadczą o człowieku , a nie słowa”
,, Nigdy nie zapominaj najpiękniejszych dni swego życia! Wracaj do nich ilekroć masz jakieś problemy, poniosłeś jakąś klęskę”
,, Każdy napotkany człowiek może stać się naszym nauczycielem”
,, Każda praca jest godna jeśli się ją tylko godnie wykonuje”
,, Człowiek jest kowalem własnego losu”
,, Tylko ten nie popełnia błędów kto nic nie robi”
,, Umiesz liczyć licz na siebie”
,, Także kierowcy rajdowi miewają czasami wypadki choć nie można wątpić w ich umiejętności prowadzenia samochodu”
,, Nadzieja zawsze umiera ostatnia”
,, Jeśli czegoś pragniesz, jeśli czegoś chcesz możesz to osiągnąć tylko w siebie wierz”
,, Potykając się można zajść daleko: nie można tylko upaść i nie podnieść się”
,, Mistrzowie to ci, którzy pokazują nam co jest możliwe w dziedzinie niemożliwości”
,, Dobry los nie jest sprzymierzeńcem bezczynnych”
,, W każdym przedsięwzięciu obok inicjatywy, energii niemałą rolę odgrywa cierpliwość”

Podopieczni wysłuchują piosenkę zespołu : BUDKA SUFLERA pt.:
,, Przegrywać czasem to normalna rzecz”.

Ważne jest to , aby uświadomić podopiecznym, że:

1. Nie należy nigdy śmiać się z osób, które są słabsze np. fizycznie.
2. W zależności od tego jak każdy z nas odpowie sobie na pytanie: Jaki ja jestem, co potrafię robić, a czego nie? człowiek podejmuje się nowych zadań z odwagą lub niepewnie, z lękiem , będzie wierzyć w siebie lub nie. Na ogół boimy się tego co nowe, co nieznane, ale warto spróbować. Trzeba też pamiętać o tym , że sama wiara nie wystarczy.
3. Nie można budować swego szczęścia na krzywdzie drugiego człowieka.
4. Sukcesy i porażki to nieodłączny element życia ludzkiego.
5. W każdym z nas tkwi ogromny potencjał możliwości. Trzeba tylko odkryć jaki posiada się talent.
6. Pułapki samooceny – samoocena zaniżona i zawyżona.

Samoocena zaniżona:
Taka osoba mówi: ,, Nie dam rady”, ,, Nie potrafię tego zrobić”, ,, To mi się nie uda”. Z góry zakłada, że nie warto nic robić bo i tak z tego nic nie będzie.

Samoocena zawyżona:
- życie złudzeniami,
- trzeba jak to mówią mierzyć siły na zamiary,
- nasze marzenia muszą być realne,

Samoocena adekwatna:
Należy wyznaczyć sobie cel , do którego chce się dążyć i oceniać realnie swe możliwości. Takie podejście do życia daje siłę, motywuje do działania, daje siłę i energię.

7. Człowiek czuje się spełniony wtedy kiedy może robić to co lubi, to co sprawia mu prawdziwą przyjemność.

Ćwiczenie: Trzymamy kciuki.

Prowadzący prosi , aby wszyscy zamknęli na chwilę oczy i aby na prawej ręce położyli wszystkie swoje sukcesy, a na lewej wszystkie swoje porażki i zacisnęli pięści unosząc je do góry.


Scenariusz nr 3

Temat: Mój styl życia – jego plusy i minusy.

Zadania:
• uświadomienie podopiecznym , że każdy styl życia ma swoje plusy i minusy,
• stworzenie okazji do refleksji nad własnym stylem życia,
• poszerzenie orientacji na temat różnych stylów życia,
• pogłębianie u podopiecznych samoświadomości w zakresie preferowanego stylu życia.

Cele:
• młodzież potrafi wskazać plusy i minusy danego stylu życia,

Metody: pogadanka , zadaniowa, burza mózgów.
Formy: praca grupowa i zbiorowa.
Środki: kartki , długopisy.

Burza mózgów

Młodzież wraz z osobą prowadzącą zajęcia wymienia różne style życia np. dyskotekowy, naukowy, sportowy, zaangażowany społecznie, styl życia podróżnika.

Następnie podopieczni tworzą kilkuosobowe grupy i określają plusy i minusy jakiegoś stylu życia.
Każda grupa wybiera lidera, który przedstawi wszystkim efekty ich pracy.

Przykładowe plusy i minusy różnych stylów życia:

Styl dyskotekowy:

+ -

fajna zabawa, rozrywka, towarzystwo alkohol, narkotyki
bijatyki


Styl naukowy:

+ -

mądrość, można zdobyć dobry zawód , mniej czasu dla
wiedza, godne życie rodziny


Styl sportowy:

+ -

Sport to zdrowie kontuzje, złamania, śmierć , zawał jeśli ktoś bierze środki dopingujące.


Scenariusz nr 5

Temat: Asertywność, a uległość.

Zadania:
• uświadomienie młodzieży, że asertywność to ważna umiejętność,
• kształcenie u podopiecznych postaw asertywnych,
• wdrażanie do autorefleksji,
• uświadomienie dlaczego warto być asertywnym, a nie uległym, czy też agresywnym.

Cele:
• podopieczny potrafi wyjaśnić znaczenie takiego pojęcia jak asertywność,
• wie, że, nie zawsze wypada, nie zawsze można powiedzieć ,, NIE”,
• wie dlaczego jedni ludzie są asertywni, drudzy ulegli, a jeszcze inni agresywni,
• zna cechy dobrej odmowy.

Metody: pogadanka, dyskusja, zadaniowa, burza mózgów.
Formy: zbiorowa, indywidualna i grupowa.
Środki: plansza z definicją asertywności, kartki, długopisy.

Prowadzący zawiesza na ścianie planszę z definicją asertywności i omawia z podopiecznymi to pojęcie.

ASERTYWNOŚĆ – to umiejętność dzięki której ludzie otwarcie wyrażają swoje myśli, uczucia i przekonania nie lekceważąc uczuć i poglądów swoich rozmówców.

Prowadzący informuje wszystkie osoby, że asertywność jest przeciwieństwem uległości i agresji.

Pogadanka

Osoba prowadząca zajęcia zadaje pytanie: Z jakimi sytuacjami nacisku spotkaliście się w swoim życiu , czy to w szkole, czy też poza nią?

Sytuacje wymienione przez młodzież są omawiane.

Dyskusja : Czy zawsze wypada powiedzieć ,, NIE” ?

Prowadzący zadaje pomocnicze pytania:
1. Jak powinniśmy postąpić w sytuacji kiedy ktoś nas o coś prosi?
2. Czy przyjacielowi można powiedzieć ,, NIE” ? Czy ktoś kto namawia nas do złego rzeczywiście jest naszym przyjacielem ?

Zadanie:

Prowadzący dzieli podopiecznych na 3 grupy.
Jedna grupa ma odpowiedzieć na pytanie: Dlaczego ludzie są agresywni?
Druga grupa ma odpowiedzieć na pytanie: Dlaczego ludzie są ulegli?
Trzecia natomiast ma odpowiedzieć na pytanie: Dlaczego ludzie są asertywni?

Następnie wszyscy wspólnie zastanawiają się co ryzykuje każda z tych osób?

Burza mózgów: Cechy dobrej odmowy.


Scenariusz nr 6

Temat: Granica i jej brak ( z uwzględnieniem problematyki tj. dobry i zły dotyk.

Zadania:
• uświadomienie podopiecznym jaki dotyk jest dobry, a jaki zły,
• ukazanie młodzieży, że mogą i mają prawo wyznaczać pewne granice jeśli chodzi o dotykanie ich i mają prawo odmówić czasami dorosłym,
• poinformowanie podopiecznych co powinni zrobić w sytuacji kiedy nie są do końca przekonani czy powinni się na coś zgodzić, czy też nie.

Cele:

• podopieczni wiedzą co to znaczy dobry i zły dotyk,
• wiedzą , które części ciała określane są jako intymne,
• wiedzą, że czasami można , a nawet trzeba odmówić dorosłym- wiedzą w jakich sytuacjach.

Metody: pogadanka, zadaniowa, miniwykład, ćwiczenia.
Formy: praca indywidualna i zbiorowa.
Środki: plansza z 3 rodzajami dotyku.

Prowadzący informuje podopiecznych, że dzisiejsze zajęcia będą o czymś , co zdarza się niektórym osobom ( dzieciom i młodzieży), ale o czym prawie nigdy się nie mówi. Porozmawiamy o różnych sposobach dotykania oraz o innych rzeczach , o których dzieci czasami wstydzą się mówić.

Ćwiczenie: Jak lubię być dotykany.

Prowadzący mówi: Wszystkie dzieci lubią być przytulane . Zresztą nie tylko dzieci – dorośli także, a nawet zwierzęta.

Następnie prowadzący zadaje pytanie: A przez kogo i jak wy lubicie być dotykani ?
Ochotnicy dzielą się swymi przeżyciami.

Potem prowadzący zadaje kolejne pytanie: Mówiliście jak lubicie być dotykani, a jak zatem nie lubicie ? Jaki dotyk was krępuje?

Ćwiczenie : Trzy rodzaje dotyku.

Prowadzący wiesza na ścianie plansze ilustrujące 3 rodzaje dotyku:
,, DOBRY”, ,, ZŁY”, ,, POTAJEMNY” i prosi aby każdy przyjrzał się rysunkom. Podopieczni opowiadają co na nich widzą.

Osoba prowadząca wyjaśnia te pojęcia.

Następnie osoba prowadząca czyta głośno przykłady różnych sposobów dotykania i prosi , aby wszyscy na głos powiedzieli jaki to jest dotyk.

1. Wychowawczyni przytula dziecko, które płacze.
2. Dzieci biją się o piłkę.
3. Jakiś mężczyzna w parku siada obok dziewczynki i proponuje jej, aby poszła z nim gdzieś dalej to on jej coś ciekawego pokaże, ale nikt nie może o tym wiedzieć.
4. Ciocia całuje swą siostrzenicę i wręcza jej prezent.
5. Dziadek na powitanie całuje swoje wnuczki w policzek.
6. Brat szarpie siostrę za włosy.
7. Mamy nie ma w domu i tata musi sam przewinąć swoją małą córeczkę, która właśnie zrobiła siusiu, a dwoje starszych dzieci patrzy na to i śmieje się z tego , że tata jest taki niezgraby.
8. Wujek ,który jest pod wpływem alkoholu zaczyna całować swą siostrzenicę.

Warto sformułować takie wnioski:

KAŻDY CZŁOWIEK MA PRAWO NIE ZGODZIĆ SIĘ , BY KTOŚ INNY GO DOTYKAŁ.

MOJE CIAŁO JEST TYLKO MOJE I JA SAM NAJLEPIEJ WIEM KIEDY I NA CO MAM OCHOTĘ.

SĄ TAKIE CZĘŚCI CIAŁA, KTÓRE JESZCZE BARDZIEJ NIŻ RESZTA CIAŁA SĄ TYLKO MOJE – SĄ TO MIEJSCA, O KTÓRYCH CZASAMI WSTYDZIMY SIĘ MÓWIĆ – SĄ TO INTYMNE CZĘŚCI CIAŁA.

Ćwiczenie: To co kostium zasłania.
Prowadzący prosi , aby dwóch podopiecznych narysowało jakieś osoby w strojach kąpielowych . Można w ten sposób pokazać intymne części ciała.

Ćwiczenie: Bajka o państwie – pogadanka.

• Po czym poznajemy, że w danym miejscu kończy się dane państwo, a zaczyna następne?
• O czym informuje nas granica państwa?
• Co może się zdarzyć , gdy przekroczymy granicę jakiegoś państwa nielegalnie?
• Co się dzieje z państwem , które zostało zaatakowane?
• Co stałoby się z państwem , które pewnego dnia zlikwidowałoby swe granice? Czy inne państwo byłoby zadowolone z takiego sąsiada?


Miniwykład: Czy można odmawiać dorosłym.

Zazwyczaj to co mówią i proponują dorośli jest dobre dla dziecka. Dzieciom tłumaczy się , że powinni słuchać dorosłych. Czasami jednak zdarza się , że to co chce i robi dorosły jest dla dziecka niedobre. Tak jest na przykład , gdy ktoś pijany bije dziecko, krzyczy na nie bez powodu, czy każe sobie siadać na kolanach mimo, że dziecko nie ma na to ochoty. Są też dorośli, którzy zmuszają dzieci do rozbierania, pozowania do zdjęć.

W takiej sytuacji dziecko ma prawo odmówić i nie oznacza to wcale , że jest nieposłuszne. Ma prawo się bronić.

Jeśli dziecko nie jest do końca przekonane czy powinno się na coś zgodzić, czy też nie musi odpowiedzieć sobie na kilka pytań:
1. Czy mam na to ochotę?
2. Co powiedzieliby na to moi rodzice?

Prowadzący może też poprosić podopiecznych, aby przypomnieli sobie sytuacje gdy odrzucili czyjąś podejrzaną propozycję.

Pogadanka: Dobra i zła strona internetu.



Scenariusz nr 7

Temat: Profilaktyka uzależnień – być wolnym , czy żyć w pułapce.

Zadania:
• ukazanie jak używanie papierosów i innych środków uzależniających wpływa na codzienne życie, ukazanie skutków uzależnienia fizycznego i psychicznego.
• ukazanie, że zdrowie to najwyższa wartość jaką posiada człowiek,
• uświadomienie młodzieży , że ponosi odpowiedzialność za swoje zdrowie i że mają wpływ na nie,
• zachęcanie młodzieży do unikania kontaktów ze środkami uzależniającymi i wskazanie, że istnieje wiele innych możliwości spędzania wolnego czasu w gronie rówieśników.
• uczenie zachowań asertywnych w sytuacji kiedy ktoś proponuje nam używki.

Cele:
• podopieczny wie jakie są konsekwencje spożywania środków uzależniających,
• młodzież zna różne formy spędzania czasu w gronie rówieśników, które wcale nie muszą wiązać się z zażywaniem środków uzależniających,
• młodzież wie ,że zdrowie to najwyższa wartość, którą trzeba chronić.

Metody: pogadanka, burza mózgów, miniwykład, drama, ćwiczenia, opowiadanie.
Formy: praca zbiorowa i praca w parach.
Środki: długopis, mazak, kartki, nitka.

Pogadanka:

Osoba prowadząca zajęcia zadaje podopiecznym kilka pytań:
1. Co to jest zdrowie?
2. Od czego zależy nasze zdrowie?
3. Co i dlaczego szkodzi zdrowiu?

Burza mózgów
Dlaczego młodzi ludzie sięgają po papierosy, alkohol, narkotyki?

Jeśli chodzi o powody, dla których młodzi ludzie sięgają po papierosy to ważne jest , aby padły takie odpowiedzi jak:
- z ciekawości,
- chęć naśladowania kolegów,
- zdenerwowanie,
- z nudów i braku ciekawych zajęć,
- aby zaimponować kolegom.
Pogadanka
Prowadzący zadaje pytanie: Co to jest uzależnienie?

Miniwykład
Ważne jest to , aby uświadomić podopiecznym , że można się uzależnić od wielu rzeczy np. papierosów, alkoholu , narkotyków, od pracy, od komputera, od zakupów.
Dla wielu ludzi jest to pokusa, której trudno się oprzeć.
Mówiąc o uzależnieniu można mówić o uzależnieniu fizycznym i psychicznym.
Prowadzący wyjaśnia znaczenie tych pojęć.

Aby podopiecznym lepiej zobrazować czym jest uzależnienie prowadzący proponuje ćwiczenie: Mechanizm uzależnienia.

Prowadzący pokazuje szpulkę nici i prosi jedną z osób o próbę rozerwania nitki. Tłumaczy, że jedną nitkę łatwo jest rozerwać.
Druga osoba proszona jest o stopniowe owijanie nadgarstków obu rąk tą nitką .
Po pewnym czasie rozerwanie nitek i wyswobodzenie rąk staje się niemożliwe.
Osoba prowadząca zajęcia wyjaśnia ten mechanizm – człowiek uzależnia się stopniowo, niedostrzegalnie, aż w końcu nie jest w stanie samodzielnie zerwać z nałogiem.

Opowiadanie

Prowadzący opowiada podopiecznym prawdziwe fakty z życia osób uzależnionych.

Drama:

Prowadzący prosi dwie chętne osoby do odegrania scenki :
Jedna osoba na wszystkie sposoby stara się zachęcić drugą , aby zapaliła papierosa. Druga osoba ma stanowczo ,ale kulturalnie odmówić.

Pogadanka

Podopieczny zadaje pytanie: Jakie znacie formy spędzania czasu , które służą zachowaniu zdrowia?
Podopieczny uświadamia młodzieży, że szanować swoje zdrowie to znaczy doceniać jego wartości ( zdrowo się odżywiać, unikać nałogów, zachowywać się asertywnie).


BIBLIOGRAFIA

1. G.Gajewska, A. Szczęsna, A.Doliński, Warsztat pracy pedagoga – zeszyt III. Stowarzyszenie Edukacyjne Pedagogów Praktyków ,, COGITO”,
Zielona Góra 2000 r.
2. M. Gruszka, I. Janiak, J.Prarat : ,, Scenariusze godzin wychowawczych dla szkoły podstawowej. Wydawnictwo: HARMONIA, Gdańsk 2003 r.
3. Jak żyć z ludźmi – umiejętności interpersonalne. Program profilaktyczny dla młodzieży. Wydawnictwo: Agencja Informacji Użytkowej, Warszawa 1988 r.
4. M. Chomczyńska – Miliszkiewicz ,, Polubić szkołę”.
5. Praca zbiorowa. Przemoc wobec dzieci – zajęcia edukacyjne dla uczniów szkół podstawowych. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa 1996 r.
6. Elementy własnych scenariuszy zajęć.
7. Internet.
8. Korzystanie z notatek – zajęcia warsztatowe.