Wpływ środków masowej informacji na rozwój osobowości młodszych uczniów

Koniec XX wieku to bez wątpienia okres przełomu cywilizacyjnego wyznaczonego przez szybko rozwijający się przemysł usług informatycznych. Otwiera to nowe możliwości, ale też niesie ze sobą nowe zagrożenia. Środki masowego przekazu działają bezosobowo, w oderwaniu od potrzeb indywidualnego człowieka, nie uwzględniając osobowości, psychiki i sytuacji danej jednostki. Czy można jednak przyjąć, że ich wpływ na dzieci jest silniejszy niż w przypadku osób dorosłych? Odpowiedź twierdząca nie wydaje się być odpowiedzią błędną. Siła i częstotliwość oddziaływania mediów na pojedynczego człowieka jest niewątpliwie duża, a zwiększa się jeszcze bardziej w przypadku osób młodych, znajdujących się w fazie kształtowania psychiki i osobowości.
Współczesne dzieci od najmłodszych lat pozostają pod ogromnym wpływem środków masowej informacji. Są to przede wszystkim wpływy bezpośrednie, natychmiastowe, polegające na oddziaływaniu na emocje i uczucia. Emocje są tym silniejsze, że często wspomaga je wyobraźnia dziecięca oraz fakt, że młodsze dzieci nie zawsze potrafią odróżnić to, co rzeczywiste od fikcji. Bierna obserwacja, efektem której są nagromadzone, przeważnie negatywne emocje, ujawnia się w psychice pod postacią lęków, zaburzeń snu, nadpobudliwości, drażliwości i agresji. Dzieci tworzą wizję świata oparta na pozorach. Nie dostrzegają jeszcze logicznego związku między faktami i zdarzeniami. Stworzona tą drogą fikcja staje się bardziej zrozumiała niż realne życie, tym bardziej, że dzieci większość czasu spędzają w towarzystwie mediów niż z rodzicami lub rówieśnikami. Oglądając telewizję dzieci dosłownie przyjmują to, co widzą, nie doszukują się żadnych ukrytych znaczeń. Podziwiają silnych bohaterów, ale nie potrafią wyjaśnić motywów ich działania. Ich oceny są powierzchowne. W efekcie często podejmują próby naśladowania zachowań swoich bohaterów, na przykład przyswajając język, którego nie rozumieją. Nawet słabe ale systematyczne bodźce sprzyjają niemożności wyrażania uczuć i narastających napięć emocjonalnych, mogą prowadzić do zaburzeń zachowania i osobowości dziecka.
Inne szkodliwe wpływy mediów w okresie rozwojowym dziecka to zaburzenia komunikacji, zniekształcenia wyobraźni i aktywności twórczej, gdyż gotowe rozwiązania zachęcają do odtwarzania a nie tworzenia. Inne problemy to niebezpieczeństwo kształtowania się niewłaściwych postaw i stereotypów, zachowań agresywnych, fobii, lęków związanych z treściami oglądanych programów telewizyjnych lub stron internetowych.
Ostatnio wiele uwagi poświęca się również związkom agresywnego zachowania dzieci z przemocą prezentowaną w mediach. Następstwem oglądania takich materiałów jest przyzwyczajenie się dziecka do tego rodzaju scen. Powoli dzieci obojętnieją na okrucieństwo, zatracają moralną wrażliwość i dochodzą do wniosku, że skoro przemoc jest powszechna, bo często pokazywana na ekranie, to znaczy, że zachowania agresywne są nieuniknione, a skoro tak, to na agresję należy reagować agresją.
Aktualna wiedza dzieci na temat otaczającego świata, ich doświadczenia i uczucia związane są z mediami, a w szczególności z telewizją. To ona stała się głównym źródłem poznania i działania dzieci. Życie w świecie fikcji ma wpływ na ich rozwój społeczny i emocjonalny.
Na charakter kontaktów dziecka z mediami duży wpływ ma sytuacja w rodzinie i formy spędzania wolnego czasu. W niwelowaniu negatywnych wpływów mediów na dzieci duże znaczenie mają działania rodziców. To od nich zależy, ile czasu dziecko spędza przed telewizorem lub komputerem, jakie materiały ogląda i o jakiej porze. Przy zachowaniu tych warunków dziecko może wynieść wiele korzyści ze środków masowej informacji, takich jak nowe wiadomości, wzbogacenie języka, rozwijanie zainteresowań i zdolności poznawczych, kształtowanie postaw społecznych, moralnych i rozwijanie twórczej wyobraźni.
Oddziaływanie środków masowej komunikacji ma więc zarówno negatywny, jak i pozytywny charakter, szczególnie w aspekcie rozwoju społecznego, poznawczego i emocjonalnego dziecka, a więc przede wszystkim w kształtowaniu osobowości.