Co to jest dźwięk i jakie są jego źródła?

Temat: Co to jest dźwięk i jakie są jego źródła ?

Cele:
- dziecko potrafi wyjaśnić za co odpowiedzialny jest zmysł słuchu,
- chętnie uczestniczy w eksperymentach,
- potrafi określić źródła dźwięku,
- tworzy własne definicje pojęć: dźwięk, źródło dźwięku, głos;
- wskazuje jakie cechy posiada dźwięk (5-6 latki),
- potrafi wymienić nazwy głosów męskich i żeńskich (5-6 latki),
- kształtuje umiejętność współdziałania w grupie.

Środki dydaktyczne:
- odtwarzacz płyt CD,
- nagrania różnych dźwięków na płycie CD,
- plakaty,
- nagrania męskich i żeńskich głosów na płycie CD,
- duże arkusze papieru,
- flamastry, kredki;
- styropian.

Przebieg zajęć:
1. Przypomnienie informacji o ludzkich zmysłach. Zwrócenie szczególnej uwagi na zmysł słuchu.

2. Wyjaśnienie dzieciom czym jest dźwięk.
Dzieci 3-4 letnie
Dźwięk – jest to fala, która wprawia w drganie ogromne ilości cząsteczek, rozchodzi się i trafia do naszego ucha powodując to, że słyszymy. Do powstania dźwięku potrzebne jest jego źródło. Porównanie rozchodzenia się dźwięku do fali rozchodzącej się po wodzie gdy wrzucimy do niej kamień (załącznik 1.)

Dzieci 5-6 letnie
Dźwięk – jest to fala, która wprawia w ruch drgający ogromne ilości cząsteczek (rozchodzi się w ciele stałym, cieczy, gazie) i pokonuje drogę od źródła dźwięku do naszego ucha. W uchu fala ta przetwarzana jest na impuls elektryczny, który dociera do mózgu i to powoduje u nas wrażenie słuchowe (to, że słyszymy dźwięk). Do powstania dźwięku potrzebne jest jego źródło.
Eksperyment z drgającymi kuleczkami styropianu na głośniku ( Na membranie głośnika umieszczamy kuleczki styropianowe i włączamy radio. Dzieci obserwują drgania kuleczek).

3. Nauczyciel opowiada dzieciom, że nauka zajmująca się dźwiękiem to akustyka.

Dzieciom 5-6 letnim nauczyciel wyjaśnia, że dźwięk posiada następujące cechy:
- wysokość (zależy od częstotliwości drgań jego źródła; im większa częstotliwość, tym wyższy dźwięk)
- głośność (zależy od amplitudy drgania oraz wielkości powierzchni drgającego ciała, np. drgania struny skrzypiec słyszalne byłyby o wiele słabiej, gdyby do jej drgań nie dołączały się drania pudła rezonansowego)
- czas trwania (zależy od czasu, w jakim drga ciało)
- barwa (zależy od ilości i natężenia zawartych w niej tonów)

4. Po wysłuchaniu nagrania (załącznik 2.) dzieci udzielają odpowiedzi na pytanie: jakie mogą być źródła dźwięku? (np. instrumenty muzyczne, samochody, zwierzęta, ludzkie ciało-głos itp.)

5. Jak powstaje ludzki głos?

3-4 latki: powstanie głosu jest możliwe dzięki współpracy wielu narządów. Strumień powietrza wprowadza struny głosowe w drganie i w ten sposób z naszych ust wydobywają się dźwięki.
5-6 latki: głos powstaje jako wynik współdziałania aparatu oddechowego, krtani (w której mieszczą się fałdy głosowe) oraz jamy gardłowej, ustnej i nosowej. Nad tym procesem nadzór sprawuje główny ośrodek naszych życiowych funkcji – mózg i układ nerwowy. Dzięki temu możliwe jest połączenie działań wszystkich mechanizmów i procesów potrzebnych do powstania głosu (załącznik 3.)
Obie grupy wiekowe dzieci przykładają swoje palce do szyi i powtarzają wypowiadane przez nauczyciela wyrazy i głoski (dzieci obserwują drgania strun głosowych dzięki którym powstaje dźwięk).
Nauczyciel zapoznaje 5-6 letnie dzieci z rodzajami głosów męskich i żeńskich (prezentuje nagranie z płyty CD):
- głosy męskie od najwyższego (tenor, baryton, bas),
- głosy żeńskie od najwyższego (sopran, mezzosopran, alt).

6. Tworzenie przez dzieci definicji pojęcia dźwięku, źródła dźwięku i głosu.
7. Zapisanie stworzonych przez dzieci definicji w Słowniku Muzycznym.