Z obserwatorium rodzica, nauczyciela - infoholizm

W toku dotychczasowych rozważań starano się podkreślać, iż zasadniczą listę przyczyn infoholizmem opatrzyć można nagłówkiem „błędy i zaniedbania wychowawcze”. Mamy tu na myśli zarówno zaniedbywanie prawidłowych relacji z rodziców bądź opiekunów z dziećmi, nieuwzględnianie ich potrzeb psychicznych, chłód emocjonalny, izolacja, zaniedbywanie itp., tj. wszystkich tych elementów, które sprzyjają także innym, nie tylko infoholizmowi, uzależnieniom, jak i błędy i zaniechania wynikające z braku wiedzy o istocie interesującego nas uzależnienia. W literaturze wskazuje się w tej mierze na następujące, sprzyjające infoholizmowi, kwestie :
• złudne poczucie rodziców o sprawowaniu pełnej kontroli nad postępowaniem swojego dziecka;
• uleganie rodziców złudzeniu, iż nadmierny kontakt z komputerem i nowymi mediami stanowi pozytywną alternatywę dla zachowań problemowych i ryzykownych: przebywania bez kontroli poza domem, sięgania po używki, uczestniczenia w subkulturach;
• przeświadczenie rodziców, iż dzieci sięgają po nowe media tylko w celu poszerzenia wiedzy i umiejętności, nie zaś wyłącznie w celach rozrywkowych;
• przeświadczenie rodziców, iż dziecko jest tylko biernym obserwatorem czy uczestnikiem świata wirtualnego, a upowszechniane w nich treści nie mają na nie większego wpływu;
• nadmierny liberalizm wychowawczy rodziców, powściągający ich przed nadmierną ingerencją w to, w jaki sposób dziecko ma zorganizowany czas;
• skłonność do oceniania własnych dzieci przez pryzmat osiągnięć szkolnych i posiadanych umiejętności i bagatelizowania niepokojących symptomów w jego zachowaniu;
• zaniedbywanie przez rodziców obowiązków wychowawczych z powodu przeciążenia obowiązkami zawodowymi i domowymi.
Istnieje więc w związku z powyższym pilna potrzeba edukacji rodziców w zakresie zagrożeń, jakie stwarza niekontrolowany kontakt z nowymi mediami, zwłaszcza z Internetem. Ważne jest także, aby rozwijające się dynamicznie badania nad infoholizmem, dostarczały nie tylko nowej wiedzy, ale również rekomendacje dla praktyki pedagogicznej, tak domowej, jak i szkolnej. Przykładowo tylko wspomnijmy, iż cytowani już wcześniej Sz. Juza i T. Kloc, wychodząc od wyników badań własnych nad oddziaływaniem nowych mediów na młodzież szkolnej rekomendowali dla praktyki szkolnej następujące działania :
1. Uwzględnienie w programach profilaktycznych kształcenia umiejętności krytycznego i konstruktywnego korzystania z zasobów sieciowych.
2. Wprowadzenie już w szkole podstawowej zajęć dotyczących bezpiecznego korzystania z zasobów Internetu.
3. Działania informacyjne dla wychowawców dotyczące zagrożeń i korzyści związanych z Internetem.
4. Propagowanie przez osoby biorące udział w wychowaniu korzystnych rozwojowo sposobów korzystania z Internetu.
5. W działaniach wychowawczo-profilaktycznych szczególne zwrócenie uwagi na gry i filmy w sieci, z jakich korzysta młodzież.
6. Kontrola treści i czasu spędzanego przez młodsze dzieci na serwisach społecznościowych, czatach itp.
7. Propozycje działań alternatywnych, mających na celu stworzenie młodemu pokoleniu korzystnych warunków do nawiązywania konstruktywnych relacji z grupą rówieśniczą, opartych na kontaktach bezpośrednich.
8. Zdobywanie i doskonalenie umiejętności społecznych: komunikacyjnych, związanych z wyrażaniem uczuć, umiejętnością rozwiązywania problemów, radzenia sobie ze stresem, dawania i poszukiwania wsparcia.
Ważne są również kampanie społeczne uwrażliwiające nauczycieli, rodziców i wychowawców na problem uzależnień generowanych przez nowe media, zwłaszcza zaś wprowadzania na stałe do repertuaru oddziaływań wychowawczych takich instrumentów jak :
• blokowanie nieodpowiednich dla dzieci stron internetowych;
• systematyczne i konsekwentne kontrolowanie czasu, jaki dziecko spędza przed komputerem;
• systematyczne i konsekwentne stosowanie treści internetowych, z jakich korzysta dziecko;
• wspólne przeglądanie stron internetowych i uczulanie dziecka na zagrożenia wynikające z niekontrolowanego korzystania z zasobów internetowych;
• zakaz korzystania z komunikatorów internetowych oraz innych narzędzi komunikacji online;
• systematyczne i konsekwentne kontrolowanie dzieci czy uzgodnione z nimi zasady korzystania z Internetu są przez nie przestrzegane.
Generalnie rzecz biorąc, młodociani odbiorcy nowych mediów, nie powinni być pozostawiani z nimi sam na sam bez kontroli ze strony nauczycieli, rodziców i wychowawców, co nadal jest praktyką powszechną, pozytywnie przy tym uzasadnianą, jakie forma udostępniania tymże młodocianym odbiorcom dorobku nowoczesnych technologii na ich potrzeby rozwojowe. Dziecko bezproduktywnie przesiadujące przed komputerem nie budzi nie tylko nie negatywnych skojarzeń z dzieckiem marnotrawiącym czas w inny sposób, np. gdy wałęsa się po ulicy, ale też nie wywołuje niepokoju. Czasem reakcja jest nawet przeciwna, satysfakcja, że dziecko jest pod kontrolą, a przy tym rozwija swoją wiedzę i umiejętności. Ze względu na wspomniany brak wiedzy u nauczycieli, rodziców czy wychowawców, nadmierny kontakt dziecka z komputerem nie jest postrzegany w koincydencji z uzależnieniami. Dominujące jest nadal przekonanie, że uzależnić się można od substancji uzależniających, takich jak alkohol czy narkotyki. Tymczasem rozwój cywilizacji spowodował powstanie szerokiego spektrum uzależnień od czynności, określanych, jak sygnalizowano, jako uzależnienia behawioralne, mogące prowadzić do identycznych jak uzależnienia chemiczne skutków: zaburzeń psychicznych, zmian w osobowości, także zmian chorobowych o charakterze somatycznym. Infoholizm we wszystkich swoich odmianach należy do grupy takich uzależnień szczególnie groźnych dla jednostek niedojrzałych, czego osoby odpowiedzialne za ich prawidłowy rozwój powinny być w sposób szczególny świadome.