Program autorski stosowanych gier i zabaw w edukacji wczesnoszkolnej Szkoły Podstawowej im. Kornela Makuszyńskiego w Lipianach

Program autorski stosowanych gier i zabaw w edukacji wczesnoszkolnej Szkoły Podstawowej im. Kornela Makuszyńskiego w Lipianach

Zabawy wszechstronnie rozwijają osobowość dziecka, jego procesy poznawcze, sferę emocjonalną i motywacyjną. Mają znaczący wpływ na budowanie poczucia własnej wartości, uczą prawidłowej komunikacji, uruchamiają zarówno emocje jak i procesy umysłowe. Gry i zabawy jednocześnie kształcą i rozwijają dziecięca psychikę, ćwiczą spostrzegawczość, wyrabiają orientację oraz uczą umiejętności współdziałania z innymi, przygotowując dziecko do życia społecznego. W zabawach dziecko rozwija inicjatywę, wytrwałość, osiągając efekt poznaje swoją wartość. Uczniowie rozpoczynający naukę w klasie pierwszej szkoły podstawowej „wchodzą na ścieżkę” nowych doświadczeń, a zajęcia szkolne rozbudzają ich zainteresowania i zaspakajają ciekawość poznawczą. Zabawa dla dzieci szkolnych nadal stanowi zasadniczy sposób pogodzenia się z wieloma sprawami, sytuacjami, które nie przestały ich zdumiewać, straszyć, niepokoić, dalej jest istotnym czynnikiem rozwoju psychicznego, formą poznawania rzeczywistości i uczenia się w przyjemnej atmosferze.
Poniżej opracowałam program półroczny gier i zabaw, który skierowany jest do klas I szkoły podstawowej. Troska o wszechstronne wychowanie dziecka skłoniły mnie do napisania tego programu autorskiego Uważam, że zabawa ma walory uniwersalne i motywuje do nauki, wprowadza element humoru, beztroską wesołą atmosferę. Czas dziecka spędzony w sposób twórczy, pełen radości i niespodzianek, będzie procentował w jego życiu dorosłym. Zabawy rozwijają wszechstronnie dziecko, pobudzają jego rozwój, dostarczają bodźców i treści wyzwalających jego aktywność. Gry i zabawy pozwalają dziecku przeżyć sukces.
Ideą przewodnią edukacji wczesnoszkolnej jest wspomaganie dziecka w jego całościowym rozwoju. Przedstawiony przeze mnie program ma na uwadze harmonijny rozwój psychofizyczny i psychomotoryczny. Mam nadzieję, że będzie inspiracją, a także pomocą dla nauczycieli nauczania wczesnoszkolnego jak i wychowawców świetlic. Gry i zabawy są jedną z podstawowych form aktywności dziecka, które mogą zapobiec jego fizycznej i psychicznej degradacji. Przez właściwe stosowanie gier i zabaw można również wpłynąć na rozwój różnych cech osobowości i intelektu młodego człowieka, a także oddziaływać terapeutycznie w przypadku różnych opóźnień i zaburzeń rozwojowych.

I Cele główne:

- wszechstronny i harmonijny rozwój dziecka,

II Cele szczegółowe:
- integracja klasy,
- uczenie współpracy i współdziałania w grupie,
- wzbogacanie słownictwa i poszerzanie wiedzy,
- uwrażliwienie na innych ludzi oraz uczucia,
- zdyscyplinowaniu całej grupy,
- wdrażanie do odpowiedzialności, samodzielności i samodyscypliny,
- budowanie poczucia własnej wartości,
- uczeniu efektywnej komunikacji,
- ćwiczenie zręczności, orientacji, refleksu,
- rozładowanie napięcia i stworzenie radosnej, przyjemnej dla dziecka atmosfery,
- rozwijaniu aktywności społecznej,
- zrozumienie potrzeby dbania o własną sylwetkę, zdrowie i sprawność fizyczną,
- wyrabianie sprawności fizycznej, kształtowanie takich cech, jak: szybkość, siła, zwinność,
- możliwość podejmowania decyzji,
- podniesienie ogólnej sprawności i wydolności organizmu poprzez wzmacnianie pozytywne (zachęcanie, nagradzanie, docenianie wysiłku fizycznego i efektu),
- wytwarzanie umiejętności panowania nad swoimi emocjami podczas gier i zabaw z elementami współzawodnictwa,
- kształtowanie poczucia rytmu i koordynacji ruchowej, estetykę i harmonię ruchu,
- umuzykalnienie dzieci,
- doskonalenie lepszej koncentracji i spostrzegawczości wszystkich uczniów,
- rozwijanie wyobraźni, uczenie niekonwencjonalnego myślenia, rozbudzanie zainteresowań,
- kształcenie i doskonalenie umiejętności pisania, czytania,
- pobudzanie i rozwijanie wyobraźni,
- poszerzanie słownictwa dziecka,
- doskonalenie pamięci wzrokowej i słuchowej,
- rozwijanie zdolności manualnych,
- kształtowanie umiejętności wypowiadania się i słuchania,
- usprawnianie języka, warg, podniebienia miękkiego i żuchwy (dolnej ruchomej szczęki),
- opanowanie umiejętności świadomego kierowania ruchami narządów artykulacyjnych,
- wyrobienie wrażliwości miejsc i ruchów w jamie ustnej, istotnych dla prawidłowego wymawiania dźwięków,

Treści kształcenia

Termin
Temat zajęć
Sposób realizacji
(Tabela - dop. red.)

wrzesień
październik
listopad
grudzień
styczeń

zabawy ćwiczące spostrzegawczość i koncentrację

Zabawy integrujące grupę

-„Poznajmy nasze imiona”,
-„Promyczek”,
-„Witaj...,witaj..!”,
-„Znajdź kogoś, kto...”,
-„Start rakiety”,
-„Jeżyk”,
-„Ludzie do ludzi”,
-„Otwarty krąg”,
-„Zgadnij, co lubię robić?”,
-„Kogo brakuje?”,
-„Taki sam i inny”,
-„Ukłon”,
- „Dokończ opowiadanie”,
-„Łańcuch przyjaźni”,
-„Atomy łączcie się”,
-„Chińskie posągi”,
- „Gdyby...to...”,
-„Masaż w parach”,
-„Burza w lesie”,
-„Pajęczynka lub kłębek”,
-„Podawanie przedmiotu”,
-„Wycieczka”,
-„Domino”,
-„Taniec integracyjny z czapeczką”,
-„Pantomima”,


zabawy ruchowe

-”Zaczarowany kamień”,
-„Zegar”,
-Dotknij czegoś”
-„Strumyczek”’,
-„Słup soli”,
-„Chodzi lisek koło drogi”,
-„Bociania Ciuciubabka”,
-„Wirus”,
-„Góra-olbrzym-krasnal”,
-„Lawina”,
-Raz, dwa, trzy Baba Jaga patrzy...”
-„Stary niedźwiedź mocno śpi”,
-„Gąski, gąski do domu...”,
-„Wiewiórki w dziupli”,
- „Król Lul”,
-„Okręt”,
-„Mur obronny”,
-„Piłka parzy”,
-„Jastrząb i kury”,
-„Ryby w sieci”,
-„Pająk i muchy”,
-„Powódź”,
-„Wszyscy latają”,
-„Pieski na spacer-pieski do domu”,

zabawy ze śpiewem

-„Pingwin”,
-„Ty i ja”,
-„Wycieczka”,
- „Stonoga”,
-„Jawor, jawor”,
-„Stary niedźwiedź mocno śpi”,
-„Siedmiokroczek”,
-„Ojciec Wirgiliusz”,
-„Tańcz ze mną”,
-Glowa, ramiona”,
-„Ugi-bugi”,
- „Łabędzie”,
- „Furman”,
- „Dwóm tańczyć się zachciało”,

zabawy doskonalące narządy artykulacyjne

- „W lesie”,
-„ Koniki”,
- „Doktor”,
-„Wierszyki łamiące języki”: ”Grzeczna dama”, ”Kocur”, „Ty spod Sopotu”,
- „Jestem Maciek-zwierzątek przyjaciel”
- „Święty Mikołaj”,
- „Głosy zwierząt”,
- „Obiad kotka”,
-„Czyje to glosy?”- zagadki ortofoniczne,
- „Kolorowe piórka”,
- „Zabawy na rozruszanie warg i języka”,
- „Bajki artykulacyjne”,
- „Wierszyki-rymowanki”,
- „Zabawa w pociąg”,
- „Koło fortuny”

zabawy ćwiczące spostrzegawczość i koncentrację

-„Skojarzenia”,
-„Sałatka owocowa”,
-„Labirynty”,
-„Ogień-woda-burza”,
-„Przypominajka”,
-„Słowo na...”,
-„Magiczny przedmiot”,
-„Rebusy”’
-„Co się zmieniło?”,
- „Rysowanie według wzoru”,
-„Ciepło-zimno”,
- „Uzupełniane rysunku elementami naklejek”,
-„Pomidor”,
-„Puzzle”,
- „Układanie obrazków według kolejności lub według wzoru’,
- „Wyszukiwanie różnic między obrazkami”,
-„Zabawa w duchy”,
-„Księżyc-Słońce-Gwiazdy”
-„Taniec z miotłą”
-„Czego brakuje?”,
-„Noc (zły czarownik)”,
-„Poszedł Jarek na jarmarek”,
-„ Uzupełnianie brakujących elementów w rysunkach i obrazkach”,
-„Pusy”
- „Układanki”;
- „Łamigłówki”;
- „Gry stolikowe np. pchełki, bierki”;
-„Gra w memory - dobieranie obrazków w pary – segregowanie ich według pierwszej głoski w nazwie – dzielenie ze względu na tematykę”,
-„Wyszukiwanie takich samych sylab w rozsypance sylabowej w wyrazach, (np. noga – nosy, lalka – lampa, buty-budy)”,
-„Wyszukiwanie w rozsypane wyrazowej dwóch takich samych wyrazów”,
-„Wyszukiwanie par liter wielkich i małych w tekście i zakreślanie ich tym samym kolorem np. P, p – żółto, B, b – zielono, D, d – czerwono”,
-„Układanie pociętych liter-uzupełnianie braków na obrazkach”;
-„Układanie w pary wyrazów różniących się jedną literą, (np. kosa – koza,
nos – sos, kot – kos)”

Przykłady zabaw integrujących grupę:

„Poznajemy nasze imiona”
Dajemy każdemu uczniowi balonik i mazak. Prosimy, aby każdy nadmuchał balonik i napisał na nim swoje imię. Jeśli, któreś dziecko nie potrafi pisać, pomagamy mu.
Zapraszamy wszystkie dzieci, aby usiadły w kręgu. Każde dziecko pokazuje balonik z imieniem i mówi kilka słów o sobie-przedstawia się, opowiada, co lubi robić, czym się interesuje, czego nie lubi.

„Promyczek”
Uczestnicy stoją lub siedzą na obwodzie koła twarzą do środka. Wszyscy trzymają się za dłonie. Prowadzący wysyła promyczek ściskając dłoń swojego sąsiada po lewej lub po prawej stronie. Każdy, kto otrzymał promyczek zobowiązany jest do przekazania go dalej, tak, aby promyczek obiegł całe koło i trafił do osoby, która go wysłała.

„Ludzie do ludzi!”

Uczestnicy dobierają się w pary. Jedna osoba zostaje bez pary. Na początku jest to animatorka, która woła: „Ramiona do ramion (partnerzy stykają się ramio¬nami), ręce do rąk (partnerzy stykają się rękami), plecy do pleców (partnerzy opierają się o siebie plecami) i ludzie do ludzi! W tym momencie wszyscy zmieniają szybko swoich partnerów, osoba, która zostanie bez pary, kontynuuje zabawę.

„Witaj”
Witaj ... (imię), witaj ... (imię)!
Jak się masz? Jak się masz?
Wszyscy Cię lubimy, wszyscy Cię lubimy.
Bądź wśród nas, bądź wśród nas.
Machamy ręką w kierunku wybranej osoby.

„Jeżyk”
Dzieci siedzą w kole; w środku koła znajduje się jedno dziecko, które jest „jeżykiem”. Wszystkie dzieci mówią wierszyk: „Na dywanie siedzi jeż, co on robi to my też.” W tym momencie dziecko siedzące w kole wykonuje jakiś ruch (np. podskoki, pajacyk) wszyscy pozostali naśladują taki sam ruch. Po czym wszyscy uczestnicy mówią ciąg dalszy wierszyka: My lubimy bardzo jeże, niech on(a) kogoś nam wybierze” Dziecko będące jeżykiem wybiera osobę, wypowiadając: „Ja jestem jez. i lubię... też”.

„Otwarty krąg”
Dzieci siedzą w kręgu. Każdy z uczestników kończy zdanie zaproponowane przez nauczyciela np.:
Najlepsza rzecz, która zdarzyła mi się w tym tygodniu...
Gdybym był zwierzęciem, to byłbym..., bo...
Gdybym był owocem, to byłbym..., bo...
Gdybym był sławną osobą, to byłbym..., bo...
Chciałbym napisać książkę o...

„Zgadnij, co lubię robić?”
Dzieci siedzą w kręgu. Nauczyciel prosi, aby każdy pomyślał o jakiejś czynności, którą lubi wykonywać. Jedno z dzieci wychodzi na środek i bez słów stara się pokazać tę czynność. Kto pierwszy odgadnie, o jaką czynność chodzi, wychodzi na środek i odgrywa swoje przedstawienie.

„Dokończ opowiadanie”
Jedna osoba zaczyna opowiadać wymyśloną przez siebie historię. Po minucie drugie dziecko musi kontynuować ja przez kolejną minutę, zaczynając tam, gdzie skończyła pierwsza osoba. Każdy ma jedną minutę, aby opowiedzieć dalsze wydarzenia i może rozwinąć historię w dowolnym kierunku. Wyniki są zawsze zaskakujące i zabawne.

. „Kogo brakuje?”
Grupa dzieci siedzi w ławkach lub na dywanie a jedno z dzieci wychodzi z klasy. W tym czasie inne, wskazane przez nauczyciela, chowa się w klasie. Zadaniem dziecka, które wraca do klasy jest odgadnąć kogo brakuje.

„Taki sam i inny”
Dzieci siedzą w kręgu, aby dobrze widzieć resztę grupy. Każde dzieci otrzymuje od nauczyciela polecenie do wykonania, np.:
• Wstań i dotknij wszystkie dzieci, które mają na sobie coś czerwonego.
• Dotknij każdego, kto tak ja ty nosi okulary.
• Dotknij każdego, kto jest dziewczynką.
• Dotknij każdego, kto ma jasne włosy.
• Dotknij każdego, kto ładnie rysuje, itp.

„Łańcuch przyjaźni”

Dzieci chwytają się za ręce, tworząc długi łańcuch przyjaźni. Osoba, która jest na początku łańcucha wykonuje polecenia podawane przez prowadzącego ( np. prowadź łańcuch powoli, prowadź w całkowitej ciszy, prowadź szybko, prowadź skacząc na jednej nodze, prowadź w rytm melodii itp.) Polecenia podawane są szybko i po chwili następuje zmiana prowadzącego.

„Atomy, atomy łączcie się”
Uczestnicy poruszają się swobodnie po sali (może być przy muzyce).
Prowadzący podaje liczbę (np. 3) i uczestnicy jak najszybciej łączą się w trzyosobowe grupy.
Zabawę można prowadzić w różnym tempie.
„Chińskie posągi”
Jedna osoba staje pośrodku w dowolnej postawie. Druga podchodzi i zmienia pozycję ręki, nogi itp. Następne robią to samo. Osoba prowadząca w dowolnym momencie mówi: mróz i wtedy każdy zastyga nieruchomo tam, gdzie się aktualnie znajduje w identycznej pozycji, jak osoba ze środka. Po chwili osoba prowadząca mówi: ciepło i zabawa trwa dalej.
„Gdyby... to...
Prowadzący podaje twierdzenia hipotetyczne typu „Gdyby... to...” Czas na odpowiedzi na nie jest ograniczony do 2 min. Po tym następuje zmiana tematu. Odpowiedzi padają w czasie rundki. Przykłady twierdzeń:
:: Gdyby drzewa mogły mówić, to...
:: Gdyby gwiazdy pokazywały się raz na sto lat, to...
:: Gdyby świnie umiały fruwa, to...
:: Gdyby barwy naszej skóry zmieniały się zależnie od naszych emocji, to...
:: Gdyby za pomocą naszego telewizyjnego pilota można było kierować ludźmi, to...

„Burza w lesie”
Uczestnicy siadają w kręgu na krzesłach. Prowadzący siada w środku. Kolejno każdemu uczestnikowi przydziela nazwę zwierzątka mieszkającego w lesie, np. „wilk”, „lis”, „sarna”, „zając”, aż wszyscy dostaną nazwę. Zabawa podobna jest do „ sałatki owocowej”, zmieniają się tylko komendy, np. wilki odwiedzają wilki (tzn. osoby „wilki” muszą zamienić się miejscami), „lisy” odwiedzają „sarny” (tzn. „lisy” i „sarny” zmieniają swoje miejsca).Osoba, której nie udało znaleźć miejsca, prowadzi grę dalej.

„Podawanie przedmiotu”
Uczniowie stają w kole zwróceni twarzami do siebie. Prowadzący podaje woreczek
z grochem, który uczestnicy przekazują sobie tak, jakby ten przedmiot był: bardzo ciężki, gorący, kruchy, cuchnący, gorący lepki itp. Prowadzący zmienia polecenia po każdej rundce.

”Wycieczka”
Wybieramy się na wycieczkę i każdy coś pakuje do plecaka.
Każdy pakuje jedną rzecz na pierwszą literę swojego imienia i mówi, co spowodowało, że wybrał właśnie to np. „Ja Basia zabieram na wycieczkę bułeczkę, dlatego, że nie wiem czy nie będę głodna” – i podajemy plecak osobie po swojej lewej stronie itd.

„Domino”
„Domino” to gra polegająca na łączeniu takich samych elementów.
Prowadzący staje w środku koła i mówi: „Jestem pierwszym elementem domina. Proszę do siebie kogoś, kto, tak jak ja, lubi wesołe piosenki”. Kto pierwszy chwyci prowadzącego za rękę wygrywa i teraz on zaprasza kogoś o podobnych upodobaniach. Ostatnia osoba zamyka krąg i łączy nas wszystkich.

„Pantomima”
Uczestnicy siedzą w kręgu. Jedna osoba wychodzi na środek i naśladuje wykonywanie
jakiejś czynności np. wchodzenie po schodach, mycie okna, szycie itd.
Uczestnicy odgadują, jaka to czynność. Kto odgadnie wchodzi do środka i naśladuje, co
innego.


Przykłady zabaw ruchowych:

„Zaczarowany kamień”
Osoba pełniąca rolę czarodzieja goni innych. Kogo czarodziej dotknie ręką, ten skamienieje. Skamieniały uczestnik staje z szeroko rozstawionymi nogami. Jeżeli inna osoba przejdzie między jego nogami „skamieniały” znowu jest wolny i może brać udział w zabawie.

„Dotknij czegoś”
Dzieci biegają trakcie, gdy gra muzyka na ciszę w muzyce prowadzący mówi np. dotknij czegoś, co jest: okrągłe, czerwone. Dzieci odnajdują i dotykają przedmiot o wskazanych cechach.

„Strumyczek”
Jeden osoba zostaje początkiem strumyczka. Kogo dotknie, ten dołącza do niego (chwyta za rękę). Tworzy się wąż. Osoba, która nie zostanie złapana, staje się początkiem nowego strumyczka.

„Wiewiórka w dziupli”
Uczestnicy zabawy dzielą się na trójki, które stają na obwodzie dużego koła w ten sposób, że dwoje stojąc na przeciw siebie podaje sobie ręce, trzeci zaś staje między nimi. To „wiewiórka w dziupli”. W środku koła staje jeden uczestnik zabawy. Na zawołanie prowadzącego „ wiewiórki w dziupli” zmieniają one miejsca między sobą.Wybiegają, więc z dziupli i wbiegają do zwolnionych. Stojący w środku koła, stara się również zająć dziuplę. Wiewiórka, która nie ma dziupli zostaje w środku.
W zabawie tej w ruchu są tylko wiewiórki, dlatego po kilku biegach zmieniają się one
z uczestnikami, którzy tworzą dziuplę.

„Chodzi lisek koło drogi”
Uczestnicy stoją w kręgu, trzymając ręce za plecami. Jedna osoba-lis chodzi poza kręgiem z chusteczką w ręce. Wszyscy mówią: „Chodzi lisek kolo drogi, nie ma ręki ani nogi, kogo kitą przyodzieje, ten się nawet nie spodzieje.” Lis wkłada jakiejś osobie chusteczkę w rękę i ucieka, a osoba ta goni go. Lis stara się szybko okrążyć koło i stanąć na zwolnionym miejscu. Jeśli mu się to uda, zostaje w kole, a osoba z chusteczką jest liskiem. Jeśli osoba goniąca złapała lisa, wraca do koła, a lis dalej chodzi z chusteczką.

„Bociania ciuciubabka”
Jedna osoba ma związane oczy, pozostałe okręcają ją i pytają:
-Babko, babko na czym stoisz?
-Na beczce- odpowiada Ciuciubabaka.
-A co w tej beczce?
-Kapusta i kwas.
-No to babko, goń ty nas.
Wszyscy uciekają, skacząc tylko na jednej nodze. Jeśli ktoś dotknie nogą ziemi, musi stać nieruchomo tak długo, aż ciuciubabka kogoś schwyta. Ciuciubabka może łapać zarówno poruszających się, jak i stojących.
„Król Lul”

Wybranego króla sadzamy na krześle, reszta dzieci naradza się co będą pokazywać. Gdy są gotowe stają przed królem i mówią:
Dzień dobry ci królu Lulu!
król: Dzień dobry wam dzieci kmieci!
Gdzeście byli?
dzieci: W lesie.
król: A coście robili?
Dzieci pokazują co robiły a król chodzi pomiędzy nimi i ma odgadnąć jaką czynność
naśladują.

„Figurka”
Dzieci tańczą w parach w rytm muzyki. Gdy muzyka ucichnie, tańczące pary
zastygają w bezruchu tworząc "skamieniałą figurkę”.

„Raz dwa trzy Baba Jaga patrzv..."
Jedna osoba –„Baba Jaga” stoi przy jednej ścianie, reszta gromadki pod przeciwległą ścianą. Baba Jaga odwraca się twarzą do ściany i woła:
-„Raz, dwa, trzy -Baba Jaga patrzy!”
W tym czasie inne dzieci biegną, aby Babę Jagę złapać. Kiedy Baba Jaga powie swój rym, odwraca się. Wtedy pozostali uczestnicy nie powinny się ruszać. Kto się poruszy -Baba Jaga odsyła go na miejsce startu. Ta sama Baba Jaga dotąd powtarza grę aż jedno z dzieci ją złapie i samo zostanie Babą Jagą.

„Gąski, gąski do domu..."
Naprzeciwko siebie pod ścianą stoją: po jednej stronie „mama-Gąska”, a po drugiej-„gąski”, czyli reszta osób, z boku „lis”.

Mama: Gąski, gąski do domu!
Gąski: Boimy się!
Mama: Czego!
Gąski: Wilka złego!
Mama: Gdzie on jest!
Gąski: Za górami, za lasami
Mama: Czym się żywi?
Gąski: Korzeniami
Mama: Co pije?
Gąski: Pomyje!
Mama: Gąski, gąski do domu!

Gąski biegną do mamy, a lis próbuje je złapać. Osoby złapane odchodzą na bok. Ostatnia złapana gąska w następnej turze jest lisem.
„Lawina”
Dziecko oznaczone szarfą stara się schwycić inne uciekające w różnych kierunkach boiska. Dotknięte wkłada szarfę i pomaga chwytać pozostałe dzieci. Liczba chwytających zwiększa się jak „lawina”. Ucieczka staje się coraz trudniejsza. Przy powtórzeniu zabawy rozpoczyna ją ostatni schwytany.

„Okręt”

Uczniowie stoją na środku sali zwróceni w jednym kierunku. Prowadzący podaje na zmianę komendy, np.:
- lewa burta - dzieci biegną na lewą stronę sali,
- prawa burta – dzieci biegną na prawą stronę,
- rufa – dzieci biegną do tyłu sali,
- dziób - dzieci biegną do przodu,
- pokład – dzieci stoją w miejscu, nikt nie może się poruszyć.
Po każdej komendzie odpadają osoby, które najpóźniej ją wykonały lub pomyliły się. Duże tempo zabawy.

„Jastrząb i kury”
W narysowanym z boku kole stoi ,, jastrząb ,, oznaczony szarfą. Dzieci biegają. Na sygnał wylatuje jastrząb i łapie biegające kury. Kura, która wykona przysiad podparty z głową schowaną w kolanach, jest bezpieczna, jastrząb nie może jej dotknąć.

„Wirus”
Uczestnicy (komórki zdrowego organizmu) stoją w rozsypce sali. Jedna osoba to „wirus”; kogo dotknie, ten zastyga w bezruchu. Aby uratować „chorą komórkę”, dwie zdrowe komórki muszą wziąć ja do środka i podskoczyć dwa razy, mówiąc „zdrowy, zdrowy”. Można też zniszczyć „wirusa”. W tym celu muszą otoczyć go 4 osoby, które wcześniej były chore, i skacząc, powiedzieć „precz, precz”.


Przykłady zabaw ze śpiewem:

„Ty i ja”

Ty i ja, raz i dwa, przechadzamy się (2x)
Ja ci podam prawą,
ja ci podam lewą,
a ty mi podasz dwie
i...przechadzamy się.
Ty i ja, raz i dwa, przechadzamy się

Dzieci spacerują po sali, zatrzymują się i podają sobie z jakimś dzieckiem prawe ręce, podają sobie z kolejnym dzieckiem lewe ręce, podają obie ręce trzeciemu dziecku, spacerują razem, trzymając się za ręce. Następnie pary puszczają się i kontynuują zabawę, szukając nowej pary.
„Wycieczka”

Przygotował zuch dwie nogi do dalekiej, ciężkiej drogi.
Noga lewa, noga prawa, dla nas zuchów, to zabawa.
Idzie zuch, wicher dmucha
i do tyłu ciągnie zucha.
Ale zuch się nie przejmuje
i do przodu maszeruje.
Przygotował zuch dwie ręce, tylko dwie, bo nie miał więcej.
Ręka lewa, ręka prawa, dla nas praca to zabawa.
Dzieci stoją na obrzeżu koła, odpowiednio do słów piosenki wystawiając do przodu nogi i ręce, (ref): dzieci idą po okręgu, machają rękami w górze, naśladując podmuchy wiatru, ciągną do tyłu za pas poprzedzające dziecko (wicher), po czym je puszczają i dalej maszerują po okręgu.

„Stonoga”

Idzie, idzie stonoga, stonoga, stonoga,
aż się trzęsie podłoga, podłoga, bęc.
Pierwsza noga, druga noga, trzecia noga....odwłok i...
Uczestnicy tworzą węża, trzymając w pasie poprzednią osobę, i krocząc do przodu, tupią; zaczynając od początku węża, dzieci kolejno podnoszą prawą nogę w bok i podają jej kolejność w szeregu, ostatnie dziecko, czyli odwłok, przechodzi pod nogami stonogi, staje się głową i prowadzi całą grupę. Kontynuują zabawę (na zmianę prawa i lewa noga); kolejne dzieci z końca szeregu przechodzą do przodu.

„Stary niedźwiedź mocno śpi „
Dziecko "niedźwiedź" siedzi w środku koła i udaje, że śpi. Pozostali tworzą koło i podają sobie ręce, posuwając się w kole śpiewają lub mówią:

Stary niedźwiedź mocno śpi, (przykucają)
(cicho) stary niedźwiedź mocno śpi. (przykucają)
My się go boimy, na palcach chodzimy ¬
Jak się zbudzi to nas zje, (przykucają)
Jak się zbudzi to nas zje. (przykucają)
Pierwsza godzina niedźwiedź śpi,
Druga godzina niedźwiedź chrapie,
(głośno) Trzecia godzina niedźwiedź łapie!!! (rozbiegają się po sali)

"Niedźwiedź" goni inne osoby - dziecko schwytane, czy dotknięte przez "niedźwiedzia" wchodzi do koła i zabawa się powtarza.

„Jawor, jawor”
Jawor, jawor, jaworowi ludzie.
Co wy tu robicie?
Budujemy mosty
dla pana starosty.

Tysiąc koni przepuszczamy,
a jednego zatrzymamy.
Tysiąc koni przepuszczamy,
a jednego zatrzymamy.

Dwoje dzieci staje naprzeciw siebie, podnoszą w górę ramiona i chwytają się za ręce tworząc most. Pod ich uniesionymi rękoma przechodzą parami pozostali uczestnicy zabawy. Przy słowach: jednego zatrzymamy” – dzieci opuszczają ręce, łapiąc jedną z par. Złapane osoby tworzą „nowy most”.

„Siedmiokroczek”


1. Siedem kroków najpierw w przód,
Potem siedem kroków wstecz,
Tralala, tralala,
I już każdy taniec zna,
Tralala, tralala,
I już każdy taniec zna.

2. Do kolegi odwróć się,
Podaj rękę, albo dwie,
Hejże ha, hejże ha,
I już tańczysz tak jak ja.
Hejże ha, hejże ha,
I już tańczysz tak jak ja.

3. Potem ręce weź pod bok,
Podskocz siedem razy, hop!
Hop, hop, hop, hop, hop, hop,
Jaki łatwy ten podskok,
Hop, hop, hop, hop, hop, hop,
Jaki łatwy ten podskok,

4. W kole stańmy wszyscy wraz
I zatańczmy jeszcze raz,
Tralala, tralala,
I zabawa dalej trwa.
Tralala, tralala,
I zabawa dalej trwa.

Dzieci ustawione w kole ilustrują treść piosenki.


„Ojciec Wergiliusz”

Zabawa w kole. Dzieci śpiewają:

Ojciec Wergiliusz uczył dzieci swoje,
a miał ich wszystkich sto dwadzieścia troje.
Hejże dzieci hejże ha, hejże ha, hejże ha.
Róbcie wszystko to co ja, to co ja!
Tutaj pokazujemy jakąś czynność, którą wszystkie dzieci w kole będą się starały powtórzyć.

„Głowa, ramiona”

Gimnastyka, dobra sprawa,
dla nas wszystkich to zabawa.
Ręce w górę, w przód i w bok,
skłon do przodu, w górę skok.

Głowa, ramiona, kolana, pięty,
kolana, pięty, kolana, pięty.
Głowa, ramiona, kolana, pięty,
oczy, uszy, usta, nos.
Obiema rękami pokazujemy kolejno poszczególne części ciała.
Przykłady zabaw rozwijających narządy artykulacyjne dzieci:

„W lesie”
W lesie dzieci zbierają grzyby. W pewnym momencie „zrywa się wiatr” – dzieci głosem naśladują szum wiatru (sz, sz, sz) za chwilę zaczyna padać deszcz (kap, kap). „Patrzcie deszczyk przestał padać, wyjrzało słoneczko”. Posłuchajcie jak dzięcioł puka (stuk – puk). Zobaczcie panowie drwale piłują drzewo (zzz, zzz). A teraz słyszycie, gdzieś na drzewie ćwierka ptaszek (ćwir, ćwir). Dzieci powtarzają wyżej wymienione dźwięki.

„Jestem Maciek – zwierzątek przyjaciel”
Jedno dziecko siedzi w środku koła i mówi:
Jestem mały Maciek – zwierzątek przyjaciel,
Chcę zaprosić do koła zwierzątko, które woła:...(odgłos zwierzęcia)
Dziecko, które jako pierwsze odgadnie, jakie zwierzę wydaje taki odgłos wchodzi do koła, zostaje Maćkiem.

„Święty Mikołaj”
Przed każdymi Świętami Bożego Narodzenia Święty Mikołaj ma zawsze bardzo dużo pracy. Musi odkurzyć swe worki na prezenty (otwieramy szeroko buzię, oblizujemy czubkiem języka podniebienie, a także wewnętrzne powierzchnie lewego i prawego policzka), musi policzyć upominki aby nie zabrakło dla żadnego dziecka (dotykamy czubkiem języka każdego ząbka – na górze i na dole), a także sprawdzić czy kopyta reniferów są dobrze podkute i gotowe do drogi (kląskamy językiem). Gdy Święty Mikołaj już to zrobi, wtedy wygląda raz i drugi przez okno (dwukrotnie wysuwamy szeroki język na zewnątrz buzi) i sprawdza jaka jest pogoda na dworze. Uh! Jest bardzo zimno (brrr - parskamy językiem, prrr - parskamy wargami), na niebie setki pięknych gwiazd (dotykamy czubkiem języka podniebienia), a na ziemię spadają wielkie płatki śniegu (czubkiem języka dotykamy za dolnymi zębami).Pora ruszać w drogę. Mikołaj wychodzi z workiem pełnym prezentów (wysuwamy szeroki język na zewnątrz buzi), wsiada do sań (cofamy szeroki język do buzi) i wyrusza w długą podróż (kląskamy językiem). Już słychać dzwonki sań (dzyń-dzyń) i wesoły śmiech Mikołaja (ho-ho-ho, ha-ha-ha), który zjeżdża przez komin (przesuwamy czubkiem języka po podniebieniu ruchem od przodu do tyłu), aby zostawić prezenty pod choinką. Nieraz uda mu się spróbować pysznego ciasta świątecznego (żujemy) i jest ono tak pyszne, że Mikołaj musi zjeść okruszki, które zostały mu na ustach (oblizujemy wargi), na brodzie (wysuwamy język na brodę) i na ząbkach (oblizujemy zęby). Potem rusza w dalszą drogę (kląskanie językiem). Do zobaczenia za rok Święty Mikołaju! (cmokanie wargami – przesyłanie całusków).

„Obiad kotka”

Kierująca zabawą rozmawia z uczestnikami zajęć na temat posiłku kota. Wspólnie wykonują określone czynności, np.:
- jedzą – układają dłonie w kształcie miseczki, wysuwają język z buzi, wysuwają język z buzi, wykonują ruchy naśladujące wylizywanie,
- oblizują z zadowoleniem górną wargę, potem dolną, następnie górną i dolną jednocześnie w prawą stronę, potem w lewą,
- po jedzeniu myją ząbki górne językiem, potem dolne,
- okazują zadowolenie – mruczą, uśmiechając się ze zwartymi zębami i ustami rozciągniętymi na boki.

Zagadki ortofoniczne – „Czyje to głosy?”
Osoba prowadząca odtwarza nagrania głosów zwierząt. Pyta, czyj to głos. Po odgadnięciu przez dziecko zagadki powtarza dźwięki, przypominając o charakterystycznym dla niego układzie ust, języka czy zębów.

„Zabawy na rozruszanie warg i języka”
By pogimnastykować aparat mowy można zaproponować dzieciom śmieszne zabawy na rozruszanie warg i języka:

- Konik jedzie na przejażdżkę, naśladuj konika stukając czubkiem języka o podniebienie. Kląskaj.
- Wilk gonił zająca i bardzo się zmęczył, wysunął język i dyszy. Wysuń język jak najdalej na brodę – pokaż dyszącego wilka.
- Huśtawka unosi się do góry, a potem wraca na dół. Wysuń język przed zęby i poruszaj nim tak, jakby się huśtał: raz do góry w stronę nosa, raz do dołu w stronę brody.
- Młotkiem wbijamy gwoździe w ścianę. Spróbuj zamienić język w młotek i uderzaj o dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwoździa.
- Chomik wypycha policzki jedzeniem, a Ty pokaż jak można wypchnąć policzki językiem, by wyglądać jak chomik, raz z lewej raz z prawej strony.
- Wyobraź sobie, że Twój język to żołnierz na defiladzie. Na raz – czubek języka wędruje na górną wargę, na dwa – czubek języka dotyka lewego kącika ust, na trzy – czubek języka na dolną wargę, na cztery – czubek języka przesuwamy do prawego kącika ust.
- Wysuń obie wargi do przodu, udając ryjek świnki. Następnie połóż na górnej wardze słomkę i spróbuj ją jak najdłużej utrzymać.
- Alpinista wybrał się na wycieczkę w góry. Wspina się na sam szczyt krok po kroku: dotknij czubkiem języka do krawędzi zębów dolnych, potem górnych, a na koniec do podniebienia.
- Glonojad to taka ryba, która mocno przysysa się do ścian akwarium i zjada glony. Spróbuj mocno przyssać koniuszek języka do podniebienia naśladując glonojada.
- Wysuń długi, wąski język do przodu i manewruj nim jak jaszczurka (szybkie ruchy);
- Skaczemy jak małpki – wprowadzamy język między górną wargę, a górne zęby i z taką miną (można się trzymać rękami za uszy) biegamy i skaczemy jak małpki.

Przykłady historyjek, bajek artykulacyjnych:

JĘZYK MALARZ
Nasz języczek zamienia się w malarza, który maluje cały swój dom. Dom malarza to nasza buzia.
Na początku malarz maluje sufit (dzieci wybierają kolor): unosimy język do góry i przesuwamy kilkakrotnie wzdłuż podniebienia. Gdy sufit jest już pomalowany malarz zaczyna malowanie ścian (dzieci ponownie wybierają kolor): przesuwamy językiem z góry na dół wypychając najpierw jeden policzek (od wewnętrznej strony), a następnie w ten sam sposób drugi policzek.
Nasz dom jest coraz ładniejszy, ale musimy jeszcze pomalować podłogę (dzieci konsekwentnie wybierają kolor), więc język – malarz maluje dolną część jamy ustnej, za dolnymi zębami. Na koniec język – malarz maluje cały dom (dzieci wybierają kolor): oblizujemy językiem górną i dolną wargę, przy szeroko otwartej buzi.
Cały dom jest pięknie wymalowany, więc mamy powody do radości: buzia szeroko uśmiechnięta.
CHORY KOTEK
Kotek był chory i bardzo źle się czuł. Często kichał (wołamy „a psik”), bolała go głowa (wołamy „ojojoj”).
Przyjechał pan doktor (mówimy „brum brum”), zaglądnął do gardła (wołamy „aaa” i wysuwamy język na brodę), było chore. Następnie zbadał kotka, wyciągnął słuchawki (wysuwamy język z buzi, przesuwamy nim po podniebieniu, górnych zębach i górnej wardze). Zapisał lekarstwa na recepcie („piszemy” w powietrzu językiem wysuniętym z buzi). Kotek leżał w łóżeczku, miał dreszcze (wypowiadamy „brrr...”). Gorączka raz wzrastała (język uniesiony na górną wargę), raz opadała (język na brodzie). Kotek zażywał lekarstwa: ssał tabletki (przednia część języka przy podniebieniu, naśladujemy ssanie), pił słodki syrop, więc się oblizywał (język wędruje dookoła warg przy otwartej buzi) Po kilku dniach kotek poczuł się lepiej, był wesoły i zadowolony (uśmiechamy się szeroko, nie pokazując zębów).
WESOŁE MIASTECZKO
W niedzielę rano Jasiu postanowił pojechać do wesołego miasteczka. Ziewnął, przeciągnął się (naśladujemy) i zaczął gimnastykować (buzia szeroko otwarta, a język dotyka kącików warg, nosa, brody). Potem ubrał się i zszedł wolno po schodach (czubek języka dotyka każdego zęba na górze, potem na dole). Do wesołego miasteczka pojechał samochodem (mówimy „brum brum”).
W wesołym miasteczku na początku pojeździł na kucyku (kląskanie językiem). Następnie poszedł na karuzelę i wsiadł na osiołka (wołamy „io io”). Karuzela zaczęła się kręcić wolno, potem coraz szybciej (oblizywanie szeroko otwartych ust); wolno, a potem coraz szybciej.
Potem Jasiu poszedł do wesołego pociągu, który gwizdał: uuu... Lokomotywa ruszyła powoli (mówimy powoli „szszsz” wolno) a potem coraz szybciej (mówimy „szszsz” szybko).
Było już późno, więc Jasiu wrócił z powrotem do domu samochodem (mówimy „brum brum”). Wszedł do mieszkania, a tam mama powitała go buziakiem (cmokamy).
Po dniu pełnym wrażeń położył się spać i mocno zasnął (chrapiemy).
Dobranoc Jasiu!

„Wierszyki-rymowanki”
To też rodzaj ćwiczeń artykulacyjnych. Należy dbać o to, by wyrazy dźwiękonaśladowcze, które są powtarzane za nauczycielem były artykułowane prawidłowo, a narządy artykulacyjne ruchome.
Wierszyki – rymowanki można wykorzystać z wprowadzeniem elementów ruchowych (np. dzieci idą jak kaczka i mówią kaczym językiem).

POLIGLOTA

Jestem mały poliglota, bo rozumiem psa i kota.
Ptasi język także znam, zaraz udowodnię wam.
Kotek miskę mleka miał. Pyszne było – miauknął: miau miau.
Piesek też by pewnie chciał, szczeknął głośno: hau hau.
Małej myszce ser się śni, piszczy cicho: pii pii pii.
Kurka zniosła jajek sto. Gdacze o tym: ko ko ko.
Kaczka śliczne pióra ma, Kwacze dumnie: kwa kwa kwa.
Nad jeziorem żabek tłum, kumka sobie kum kum kum.
Jak to dobrze kumie, kumie, że ktoś po żabiemu umie.


WIERSZ NA KILKA GŁOSÓW

Jedzie pociąg fu fu fu
Trąbka trąbi tru tu tu
A bębenek bum bum bum
Na to żabki kum kum kum

Deszczyk kapie kap kap kap
Konik człapie człap człap człap
Mucha brzęczy bzy bzy bzy
A wąż syczy sss sss sss

Baran beczy bee bee bee
Za to koza mee mee mee
Zegar cyka cyk cyk cyk
A dzwoneczki dzyn dzyn dzyn

Jeżyk idzie tup tup tup
Woda chlapie chlup chlup chlup
Dzięcioł stuka stuk stuk stuk
Do drzwi pukam puk puk puk.

Co mówi piesek, gdy kość zjeść by chciał?
Hau hau hau
Co mówi baran, gdy jeść mu się chce?
Bee bee bee
Co mówi ryba, gdy powiedzieć chce?
Nic! Przecież ryby nie mają głosu.

„Zabawa w pociąg”
Lokomotywa (nauczyciel) i wagony (dzieci) jadą w daleką podróż po sali. Po drodze napotykają różne przystanki, stacje, dworce. Mają w swoich nazwach ćwiczone głoski. Nazwy mogą być coraz trudniejsze.
Pociąg rusza:
- cza – cza- czo –czo –cza –cza-czo-czo (najpierw wolno a potem oraz szybciej)
Dojeżdża do stacji Radecznica. Nauczyciel pełniący funkcję zawiadowcy stacji
ogłasza:
- Stacja Radczenica !
Dzieci powtarzają (wolno):
- Stacja Radecznica.
Konduktor (jedno z dzieci) powtarza raz jeszcze:
- Stacja Radczenica.
Zawiadowca woła:
- Odjazd!
Dzieci powtarzają. Pociąg rusza w dalszą podróż:
- cza – cza- czo –czo –cza –cza-czo-czo
Zwalnia, staje. Zawiadowca woła:
- Stacja Szczawnica !
Dzieci powtarzają
- Szczawnica itd.
Po drodze dzieci „załadowują” wagony różnymi wymyślonymi towarami, w których
nazwach słychać umówione głoski, lub których nazwy rozpoczynają się jedną z
głosek np. SZ, DŻ

Przykłady zabaw ćwiczące koncentrację i spostrzegawczość:

„Skojarzenia”
Uczestnicy siadają w kole. Osoba rozpoczynająca grę wypowiada dowolny rzeczownik, np. butelka. Gracz siedzący po lewej szybko dopowiada słowo, które kojarzy mu się z pierwszym wyrazem, np. szkło. Następny gracz dodaje wyraz, który kojarzy mu się drugim słowem itd. Zwycięża osoba, która najdłużej utrzymuje się w grze.

„Sałatka owocowa”

Uczestnicy siedzą w kręgu na krzesłach, jeden bez krzesła. Prowadzący przydziela każdemu nazwę jednego z owoców: jabłko, gruszka, śliwka, brzoskwinia.
Na komendę –jabłka-wszystkie osoby jabłka zmieniają miejsce.
Na komendę gruszki ze śliwkami- swoje miejsce muszą zmienić gruszki i śliwki.
Na komendę-sałatka owocowa-wszyscy zmieniają miejsca.

„Labirynty”– poprzez omijanie różnych przeszkód trzeba wybrać właściwe przejście do ukrytego skarbu (słowa, rzeczy w zależności od treści tematycznej)

„Przypominajka”

Zabawa polegająca na próbie opisu elementów przyrody. Razem z dziećmi wybieramy kilka liści, kamyków, szyszek, kawałków drewna i próbujemy na zmianę określić, co nam przypominają, do czego są podobne lub czego są częścią. Możemy również w zależności od pogody wybierać obłoki i w podobny sposób pytać się dzieci, co im przypominają.
Na drugi dzień możemy pytać czy pamiętają, co przypominały im rzeczy znalezione na spacerze.

„Słowo na...
Jeden z uczestników zabawy proponuje literę, a następnie wszyscy po kolei wymyślają po jednym słowie rozpoczynającym się od tej litery. Proponowane słowa nie mogą się powtarzać. Jeśli komuś nie uda się wymyślić żadnego wyrazu na podana literę, to musi zrobić np. stanąć przez chwilę na jednej nodze.

„Magiczny przedmiot”
W czarodziejskim woreczku znajduje się kilka przedmiotów trudnych do identyfikacji. Za pomocą dotyku dzieci mają odgadnąć nazwę przedmiotu i podać, do czego on służy.

„Rebusy”

„Co się zmieniło?”

Dzieci siedzą w kole. Wybrane dziecko wychodzi z sali, a pozostałe dzieci zmieniają coś w swoim wyglądzie (kilkoro dzieci). Wybrane dziecko ma znaleźć różnice w wyglądzie dzieci.

„Rysowanie według wzoru”

„Ciepło - zimno"
Jedno z dzieci wychodzi z sali. Nauczyciel chowa jakiś umówiony przedmiot tak, żeby wszystkie dzieci widziały gdzie jest. Dziecko, które było na zewnątrz wraca i stara się znaleźć schowany przedmiot. Reszta gromadki pomaga jej mówiąc "zimno, zimno!" ,gdy przedmiot jest daleko, "ciepło, ciepło!" gdy dziecko idzie w dobrym kierunku lub "gorąco, gorąco!" gdy jest w pobliżu ukrytego przedmiotu. Po odnalezieniu dziecko chowa umówiony przedmiot dla następnej osoby i zabawa toczy się dalej.

„Puzzle”

Zdjęcie (np. z kalendarza) pocięte tak, jak puzzle, włożone do koperty Każdy gracz otrzymuje w kopercie zdjęcie (np. z kalendarza) pocięte tak, jak puzzle.


„Układanie obrazków według kolejności lub według wzoru”

„Wyszukiwanie różnic między obrazkami”

„Zabawa w duchy”

Uczestnicy siedzą w kole z zamkniętymi oczami. Dwie osoby zostają duchami, chodzą cichutko za plecami pozostałych duchów, aż upatrzą sobie kogoś i za nim się zatrzymują. Na znak prowadzącego osoby z kręgu, którym wydaje się, że duch za nim stoi, podnoszą ręce do góry. Kto odgadł, jest w następnej rundzie duchem.

„Księżyc-Słońce-Gwiazdy”

Wersja I
Tworzymy 3 grupy: Księżyc, Słońce, Gwiazdy. Wszyscy chodzą po sali, a prowadzący opowiada historię. Gdy powie: np. księżyc, lub wyraz utworzony od niego, osoby z tej grupy „mdleją”. Stojący obok starają się je podtrzymać.

Wersja II.
Prowadzący czyta opowiadanie, a wszyscy uczestnicy reagują odpowiednimi gestami lub odgłosami.
- gesty - księżyc - głowę kładziemy na dłoniach jak do spania,
- słońce - zataczamy krąg rękami,
- gwiazdy - dłonie zamykamy i otwieramy na wysokości oczu, imitując
migotanie,

- odgłosy - księżyc - „auuuu”
- słońce - „psss”,
- gwiazdy - mig, mig”.

„Taniec z miotłą”

Gra muzyka, wszyscy chodzą po sali i podaja sobie miotłę. Zanim poda ja następnej, trzeba nią stuknąć o podłogę. Kiedy muzyka urywa się, osoba, która ma miotle, siada. Zabawa trwa dalej.

„Połącz psa z jego cieniem”

„Czego brakuje?”
Uczniowie siadają wokół stołu, na którym leży około 8-10 rożnych przedmiotów Na znak nauczyciela dzieci zamykają oczy, a nauczyciel chowa jeden przedmiot.. Zadania uczniów polega na wskazaniu, jakiego przedmiotu brakuje.
Można powtórz ćwiczenie kilkakrotnie, chowając kolejno pozostałe przedmioty. Następnie, jeśli jeszcze są zainteresowane można przygotować nowy zestaw.

„Noc (zły czarownik)”
Dzieci spacerują po sali. Na hasło NOC zamykają oczy. Prowadzący przykrywa kogoś kocem. Na hasło DZIEŃ dzień otwierają oczy i starają się zgadnąć, kogo nie ma.


„Pokoloruj pola według instrukcji”