Kącik rodzica - artykuł do przedszkolnej gazetki

KĄCIK RODZICA

„Ręką, sercem i głową,
czyli wspieranie procesów odkrywczych i badawczych
u dzieci w wieku przedszkolnym”

Dzieci już od urodzenia są ciekawskimi badaczami i odkrywcami. Uczą się przez działanie, zbierając swoje doświadczenia „ręką, sercem i głową”. Aktywność poznawcza jest dla nich w pewnym sensie rzeczą naturalną wynikającą z wrodzonej potrzeby wysiłku umysłowego. Zazwyczaj przejawia się w zadawaniu przez dziecko pytań. Aby jednak wystąpiła ona w takim stopniu, który miałby większe znaczenie dla jego rozwoju, należy aktywność poznawczą dzieci stymulować i ukierunkowywać.
Można to robić za pośrednictwem zabawy, w trakcie której dziecko ma okazję do samodzielnego poszukiwania odpowiedzi na nurtujące je pytania. Podczas zabawy dziecko może realizować czynności badawcze, pojawiające się w momencie, gdy styka się ono z nowymi bodźcami czy sytuacjami. Jak pisze B.Muchacka, w zabawie badawczej „nie najważniejszy jest rezultat ani żaden materialny interes z nim związany, lecz samo działanie, które doprowadziło do takiego a nie innego efektu”.
Ogromny wpływ zabaw badawczych na rozwój i wychowanie dzieci związany jest z faktem, iż każda zabawa tego rodzaju niesie ze sobą ładunek pozytywnych emocji, co wspiera proces uczenia się. Najlepiej bowiem zapamiętujemy to, co nam się miło kojarzy.
Działalność badawcza wywiera korzystny wpływ na różne sfery rozwoju dziecka, m.in. sferę aktywności twórczej. Dzieje się tak, gdyż dziecko podejmując zabawę badawczą staje przed określonym problemem, którego rozwiązanie jest bezpośrednim celem samej zabawy. Rozwiązując ten problem różnymi metodami, zależnymi od poziomu rozwoju myślenia, dziecko prowokowane jest do wyciągania wniosków, szukania zależności, określania przyczyn i skutków. Przy okazji uczy się planowania własnych działań, poszukiwania oryginalnych pomysłów i rozwiązań.
Zabawy badawcze są też świetną okazją do kształtowania się w umyśle dziecka nowych operacji umysłowych. Przykładem niech będzie sytuacja, w której dziecko podczas zabawy próbuje porównać dwa obiekty przyrodnicze. Musi wówczas wyodrębnić podobieństwa i różnice, a do tego potrzebna jest umiejętność dokonywania analizy, syntezy, porównywania i uogólniania. Przy okazji dzieci rozwijają wytrwałość, koncentrację uwagi i spostrzegawczość.
Kontakt z obiektami i zjawiskami przyrodniczymi stwarza bardzo dużo okazji do zadawania pytań i to tzw. pytań problemowych (np. dlaczego?, jak to się dzieje?). Z kolei pytania i uzyskiwane na nie odpowiedzi pomagają dzieciom w porządkowaniu posiadanych wiadomości, pozwalają na ich wzbogacenie i uściślenie, wpływają na poziom rozumienia otaczającego świata i są przejawem wewnętrznych procesów myślowych dzieci.
Pozornie proste pytania: -„Dlaczego kamień jest twardy?”, „Dlaczego chmury są czasem jasne, a czasem ciemne?”, „Skąd się bierze wiatr?”, „Dlaczego lodówka jest zimna?” – zdumiewają nas, a czasem trzeba również przyznać się do tego, że nie potrafimy udzielić na nie prawidłowej odpowiedzi. I wcale nie musimy. O wiele ważniejsze jest, aby razem z dziećmi badać zagadki naszego życia, by wspólnie z nimi szukać odpowiedzi.
Podsumowując można powiedzieć, iż istnieje duży związek zabaw badawczych z rozwojem poznawczym dziecka, bowiem są one środkiem stymulacji jego aktywności poznawczej i emocjonalnej. S.Szuman podkreśla ogromną wartość okolicznościowego sposobu zdobywania przez dziecko wiedzy, realizowanego dzięki jego naturalnej aktywności.
W każdym dziecku kryje się niewidzialny na pierwszy rzut oka naukowiec. Choć dziecięca aktywność badawcza ma jeszcze formę abstrakcji, która nie pasuje nam do obrazu porządnego naukowca i poważnego przedmiotu badań. Często nie doceniamy naszych małych badaczy i nie dostrzegamy ich indywidualnego oraz społecznego znaczenia. Jest to oczywiście błąd, gdyż dzieci, którym przeszkodzimy w ich „rozprawianiu” się z przedmiotem badań, tracą wrażliwość na otaczający je świat, a być może i zainteresowanie tematem.

POBAW SIĘ ZE MNĄ MAMO, POBAW SIĘ ZE MNĄ TATO ...

KĄCIK „MAŁEGO ODKRYWCY”

· Zabawa „Co przyciąga magnes?”
- zapoznanie dzieci z właściwościami magnesu

Pomoce: magnes, przedmioty metalowe (spinacze, agrafki, druciki, blaszki, klucze),
przedmioty niemetalowe (papier, karton, gumka, klocki drewniane i plastikowe)
Przebieg zabawy: dzieci za pomocą magnesów sprawdzają, które przedmioty są przyciągane przez magnes, a które są obojętne wobec magnesu
Wniosek: na podstawie doświadczenia dzieci ustalają, że magnes przyciąga tylko przedmioty z metalu.

· Zabawa „Kolorowi przyjaciele”
- badanie zjawisk z zakresu optyki i akustyki

Pomoce: dwukolorowe krążki (żółto-czerwony, czerwono-niebieski, niebiesko-żółty)
ołówki
Przebieg zabawy: wykonanie wspólnie z dziećmi 3 dwukolorowych krążków i osadzenie ich na ołówkach; wprawienie krążków w ruch wirowy poprzez kręcenie; obserwowanie co się dzieje z kolorami
Wniosek: Szybki ruch wirowy powoduje, że widać jeden kolor, przy ruchu powolnym widać dwa kolory; przyjaźń kolorów spowodowała powstanie nowych barw: czerwony+niebieski=fioletowy,
żółty+niebieski=zielony,
czerwony+żółty=pomarańczowy

· Zabawa „Dwie łyżki”
- poznawanie przez dzieci przewodzenia ciepła w drewnie i metalu

Pomoce: naczynie z ciepłą wodą, dwie łyżki- aluminiowa i drewniana, inne przedmioty (metalowe, drewniane, plastykowe)
Przebieg zabawy: zanurzenie w ciepłej wodzie łyżki aluminiowej i drewnianej; wykonanie podobnych prób z innymi przedmiotami
Wnioski: szybciej wzrasta temperatura łyżki aluminiowej i przedmiotów z metalu; metale najlepiej przewodzą ciepło

Jolanta Zajczyk


Bibliografia:
1. Borgmann N. „Eksperymenty mądrej żabki” Kielce 2009
2. Braun D. „Badanie i odkrywanie świata z dziećmi” Kielce 2002
3. Kielar-Turska M. „Jak pomagać dziecku w poznawaniu świata” Warszawa 1992
4. Muchacka B. „Zabawy badawcze w edukacji przedszkolnej” Kraków 1999
5. Trojan A. „Zabawy edukacyjne” w „Edukacja twojego dziecka” nr 6/2002