Program autorski zajęć turystyczno-rekreacyjnych

Program autorski zajęć turystyczno-rekreacyjnych „Turystyka i Rekreacja to nauka i zabawa”


„Ruch jest potrzebą biologiczną człowieka,
jest elementarną podstawą zdrowia psychicznego
i fizycznego.”


Czas wolny we współczesnej cywilizacji jest jedną z wyżej cenionych wartości, wywierających wpływ na osobowość człowieka i decydujących o wartości życia. Dobrze zorganizowany i spędzony czas wolny jest tą sferą, która może rekompensować wszystkie inne niepowodzenia, dawać satysfakcję i radość życia, może stać się terenem nieograniczonych możliwości rehabilitacyjnych, dlatego powinien zajmować jedno z czołowych miejsc w pracy z dziećmi i młodzieżą z niepełnosprawnością intelektualną. Należy zwrócić uwagę na specyficzną sytuację życiową ludzi z upośledzeniem umysłowym, w której to czas wolny pełni ogromną rolę. W ich planie dnia dominuje czas wolny, ze względu na ograniczone obowiązki wynikające z niepełnego rozwoju.
Czas wolny, a ściślej sposób jego wykorzystania, może zaspokoić potrzebę twórczości, przynależności, ekspresji, działania. Każda aktywność indywidualna bądź zajęcia grupowe organizowane w czasie wolnym, przeanalizowane z punktu widzenia wartości, jakie może mieć w oddziaływaniu rehabilitacyjnym, określają kryteria przystosowania do życia społecznego.
Aktywność własna oraz zapewnienie ze strony otoczenia odpowiedniej stymulacji to czynniki wpływające w istotny sposób na rozwój dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym, które zwykle są jednostkami biernymi. Przyczyn tej bierności należy szukać w różnego rodzaju zaburzeniach sfery emocjonalno-motywacyjnej, spowodowanych specyficznymi doświadczeniami. Odczuwany przez nie lęk przed możliwością doznania kolejnej porażki, przeświadczenie o mniejszej wartości własnej, potwierdzane przez brak sukcesów, powodują zahamowanie aktywności. Człowiek o obniżonej sprawności umysłowej potrzebuje w większym stopniu przemyślanej stymulacji ze strony otoczenia, rozbudzenia i odpowiedniego pokierowania jego aktywnością, zgodnie z jego potrzebami. Szczególnie dotyczy to młodzieży zaniedbanej środowiskowo – brak odpowiednich wzorców w środowisku rodzinnym.
Turystyka i rekreacja jest doskonałą dziedziną aktywności wpływającą pozytywnie na rozwój umysłowy, fizyczny, emocjonalny człowieka a tym samym pozwala osiągnąć założone cele poprzez praktyczne działanie.
„Tylko pełne życie psychiczne, wzbogacone elementami intelektualno-naukowymi, dostosowanymi przez szkołę oraz wypoczynek funkcjonujący w czasie wolnym, w zajęciach pozalekcyjnych i pozaszkolnych – może kształtować pełną osobowość dzieci i młodzieży.” - Kazimierz Czajkowski.


Człowiek we wszystkich okresach swojego życia pragnie znaleźć okazję do rekreacji i wypoczynku, odprężenia psychicznego i fizycznego, przyjemności i rozrywki, radości, ciepła i uśmiechu oraz zapomnienia o troskach i kłopotach. Zabawa charakterystyczna dla okresu dzieciństwa i młodości sprzyja ogólnemu wychowaniu, opanowywaniu wiedzy i różnych umiejętności, pomnażaniu zdrowia fizycznego i psychicznego, a także zbliżaniu ludzi do siebie. Prawie każdej zabawie towarzyszy ruch w różnej postaci.
Zgodnie z definicją zawartą w „Innym Słowniku Języka Polskiego” PWN W-wa 2000
rekreacja to „odpoczynek na świeżym powietrzu zwykle połączony z ruchem”,
turystyka to „dłuższe lub krótsze wyjazdy wypoczynkowe, połączone zwykle ze zwiedzaniem, uprawianiem sportu, wycieczkami itp.”
Tworząc ten program opierałam się na takim rozumieniu tych pojęć. W jego realizacji zaplanowałam wycieczki, spacery, zajęcia terenowe, zabawy na świeżym powietrzu, zespołowe formy aktywności rekreacyjno-sportowej itp. Mając jednak na uwadze różne uwarunkowania (np. pogodowe, materialne), z którymi nauczyciel musi się liczyć wzbogaciłam treści programowe o zajęcia odbywające się na terenie SOS-W.
Na realizację tego programu przewidziałam 2 godziny co dwa tygodnie dla wychowanków Grup Wychowawczych (ok. 36 godz. rocznie).
Jego specyfika powoduje, że istnieje możliwość komasowania godzin przeznaczonych na realizację. W związku z tym nauczyciel ma możliwość zdecydowania o terminie przeprowadzenia zajęć i czasie ich trwania po uprzednim uzgodnieniu z rodzicami uczniów.
Treści programu dotyczyć będą najbliższego środowiska dziecka tj. domu, szkoły, ich otoczenia i regionu. Przy planowaniu zajęć należy maksymalnie wykorzystywać walory krajobrazowe okolicy .
Optymalne warunki realizacji programu:
- dostęp do sali gimnastycznej
- szafy na zbiory, pomoce, przybory, wytwory dziecięce
- możliwie bogaty, dostępny uczniom zbiór słowników, wydawnictw
encyklopedycznych, albumów, przewodników, map, czasopism
- dostęp do sprzętu audiowizualnego
- wideoteka
- dostęp do ksero

Cel główny:
Aktywizacja społeczna młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie. Nauka sposobów aktywnego wypoczynku w czasie wolnym.


I. Cele kształcenia

Głównym celem kształcenia na etapie edukacji wczesnoszkolnej jest wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju wychowanka.
Wskazanie możliwości aktywnego spędzania czasu wolnego jest najważniejszym celem programu.
Cele szczegółowe:
- wyrabianie umiejętności korzystania z dóbr kultury i przyrody bez jej degradacji i bezmyślnego niszczenia
- poznawanie najbliższych środowisk społecznych i przyrodniczych
- stwarzanie okazji do współpracy w grupie i ukazywanie wartości kontaktów przyjacielskich
- kształtowanie umiejętności obserwacji środowiska przyrodniczego i zagospodarowania najbliższej okolicy
- kształtowanie orientacji w terenie
- wprowadzanie uczniów w tradycje regionu
- kształtowanie proekologicznych stylów życia
- kształtowanie umiejętności samodzielnego wnioskowania z poczynionych obserwacji środowiska naturalnego i dóbr kultury
- harmonijny rozwój organizmu
- kształtowanie aktywności ruchowej
- wyposażanie uczniów w niezbędny zasób wiedzy o kulturze fizycznej
- wyrabianie poczucia odpowiedzialności za zdrowie i bezpieczeństwo własne i innych
- wyrabianie nawyku uprawiania ruchu na świeżym powietrzu
- wyrabianie nawyku czynnego wypoczynku
- opanowanie ćwiczeń z zakresu różnych aktywności fizycznych oraz reguł bezpieczeństwa podczas uprawiania tych ćwiczeń
- utrwalanie nawyku bezpiecznego poruszania się po drogach
- rozbudzanie wrażliwości estetycznej i zachęcanie do twórczej ekspresji, rozwijanie uzdolnień indywidualnych
- kształtowanie umiejętności korzystania z książek i innych środków upowszechniania informacji
- rozwijanie umiejętności posługiwania się sprzętem audiowizualnym
- kształtowanie optymistycznego nastawienia do realizacji zadań oraz umiejętności przezwyciężania pojawiających się problemów
- poznanie elementarnych zachowań w sytuacjach zagrażających życiu lub zdrowiu dziecka podczas zabawy, wycieczki, na drodze.


II. Treści programowe

1. Nasza miejscowość i okolica
Wędrówki i spacery po okolicy.
Miejsca czynnego wypoczynku i zabaw ruchowych.
Tradycje regionu.
Sprzątanie świata.
Znajomość flory i fauny w najbliższej okolicy.
Elementy krajobrazowe najbliższej okolicy.

2. Aktywność rekreacyjno-sportowa
Ruch na powietrzu z wykorzystaniem naturalnych przeszkód terenowych.
Propagowanie gier i zabaw podwórkowych.
Zespołowe formy aktywności sportowej.
Zasady współdziałania w grupie w czasie gier, zabaw i zajęć ruchowych.
Pierwsza pomoc.
Turnieje sportowe.

3. Podróże
Środki lokomocji.
Mapy i przewodniki turystyczne.
Wielcy podróżnicy.
Zasady bezpiecznego poruszania się po drogach.
Piosenki turystyczne.

4. Dokumentacja zajęć (wycieczki itp.)
Gazetki.
Albumy.
Reportaże.
Wytwory plastyczne.
Kronika.


III. Metody pracy i formy realizacji

Metody pracy powinny być dostosowane do realizowanych treści, możliwie zróżnicowane, aby uatrakcyjnić przebieg zajęć.
Proponowane formy i metody pracy
- obserwacje spontaniczne i kierowane
- doświadczenia
- spacery
- wycieczki
- spotkania, prelekcje, pogadanki, lekcje multimedialne
- wystawy
- wywiady
- praca z literaturą turystyczno-krajoznawczą i czasopismami

Formy realizacji
- zorganizowanie spacerów i wycieczek po okolicy
- zwiedzanie najbliższego stadionu sportowego, ośrodków rekreacyjnych, ścieżek zdrowia, placów gier i zabaw
- obserwacje przyrodnicze prowadzone na poboczach drogi,
- poznanie tańców regionalnych
- podtrzymywanie tradycji regionalnych i środowiskowych
- uczestnictwo w akcji „Sprzątania świata”
- wycieczki do zakładów pracy w najbliższej okolicy
- organizowanie miejsca do zajęć ruchowych, gromadzenie przyborów
- organizowanie gier i zabaw podwórkowych
- uprawianie gier sportowych: ringo, minikoszykówka, minisiatkówka minipiłka ręczna, minipiłka nożna
- spotkanie z pielęgniarką na temat udzielania pierwszej pomocy, praktyczne stosowanie zdobytej wiedzy
- przygotowanie, wyćwiczenie oraz zaprezentowanie swojego wzorca gimnastyki porannej
- zorganizowanie spotkania z przedstawicielem sportu
- bezpieczne uprawianie sportów zimowych
- gry i zabawy terenowe
- zorganizowanie pikniku, bezpiecznego ogniska,
- zapoznanie się ze środkami lokomocji i kulturalne korzystanie z nich
- wycieczki na dworzec PKP i PKS
- korzystanie z map i przewodników turystycznych
- poznanie sylwetek znanych podróżników
- bezpieczne poruszanie się po drogach
- kilkugodzinne wycieczki autokarowe
- śpiewanie turystycznych piosenek
- gromadzenie okazów przyrody, pamiątek z odbytych wycieczek
- wykonanie gazetek i albumów z odbytych podróży, wycieczek, spacerów i zajęć, dokumentacja fotograficzna
- opracowanie tras wycieczek
- organizowanie konkursów plastycznych
- oglądanie filmów podróżniczych i sportowych
- nagrywanie odgłosów przyrody
- wykonanie planu najbliższej okolicy
- układanie tematycznych krzyżówek i rebusów

IV. Przewidywane osiągnięcia wychowanków

- potrafi prowadzić obserwacje
- zna zakłady pracy w najbliższej okolicy
- zna miejsca czynnego wypoczynku w najbliższej okolicy
- zna tańce regionalne
- zna tradycje regionalne i środowiskowe
- czynnie uczestniczy w akcji „Sprzątania Świata”
- potrafi współdziałać
- potrafi zorganizować miejsce do zajęć ruchowych
- zna różne gry i zabawy ruchowe
- potrafi grać w różne gry zespołowe
- uczestniczy w zajęciach zorganizowanych
- umie zachować się w sytuacji wymagającej udzielenia I pomocy
- potrafi zaprezentować gimnastykę poranną
- prowadzi dialog z przedstawicielem sportu, zadaje pytania
- bezpiecznie uprawia sporty zimowe
- potrafi zachować się podczas ogniska
- umie korzystać i zachować się kulturalnie w środkach lokomocji
- potrafi korzystać z map i przewodników turystycznych
- zna sylwetki różnych podróżników
- bezpiecznie porusza się po drogach
- potrafi zaśpiewać piosenki turystyczne
- potrafi gromadzić i selekcjonować okazy przyrody i pamiątki z odbytych wycieczek
- potrafi wykonać gazetki i albumy tematyczne
- umie opisać trasę wycieczki
- bierze udział w konkursach
- potrafi obsługiwać sprzęt audiowizualny
- wie jak wykonać plan najbliższej okolicy
- umie ułożyć krzyżówkę i rebusy