Żony władców - analiza porównawcza z modelem odpowiedzi

Temat : Żony władców-dokonaj charakterystyki postaci. Określ wpływ kobiet na postać tytułowego bohatera. Rozwiń temat analizując podane fragmenty "Króla Edypa" Sofoklesa i "Makbeta" Williama Szekspira oraz odwołując się do całości utworu.

Sofokles "Król Edyp" Epeisodion II, przełożył Kazimierz Morawski
Edyp
On mnie nazywa Laiosa mordercą.

Jokasta
Czy z własnej wiedzy, czyli też z posłuchu?

Edyp
Nasłał wróżbitę przewrotnego, który
Słów mu oszczędził i głowę osłonił.

Jokasta
Ty więc nie bacząc wiele na te rzeczy,
Mnie raczej słuchaj i wiedz, iż śmiertelnych
Sztuka wróżenia nie ima się wcale.
Złożę ci na to stanowcze dowody.
Wiedz więc, że Laios otrzymał był wróżby,
Nie od Apolla, lecz od jego służby,
Iż kiedyś śmierć go z rąk syna pokona,
Co zeń zrodzony – i z mojego łona.
A wszakże jego, jak wieść niesie, obce
Zabiły zbiry w troistym rozdrożu.
A to niemowlę, gdy trzeci dzień świtał,
Przybiwszy u nóg kosteczki, wysadził
On ręką obcą gdzieś w górskich ostępach.
I tak Apollo nie dopełnił tego,
By syn ten ojca powalił, ni groźby,
Że Laios legnie pod syna zamachem.
A tak głosiły przecie przepowiednie.
Nie troszcz się o nie. Gdy tajemnej toni
Bóg chce co wydrzeć, on sam to odsłoni.

Edyp
Po twoich słowach, jakiż mą owładnął,
Żono, niepokój i ducha wzruszenie!

Jokasta
Nowa więc troska znów ciebie się czepia?

Edyp
Słyszałem, tak mi się zdaje, że Laios
Legł, gdzie potrójne rozchodzą się drogi?

Jokasta
Tak wieść głosiła i dotąd się krzewi.

Edyp
A gdzie spełniono nieszczęsną tę zbrodnię?

Jokasta
Focydą zwie się kraj ów, a dwie drogi
Z Delf i Daulidy zbiegają się w jedną.

Edyp
A jak to dawno od tego zdarzenia?

Jokasta
Na krótko, nim ty władcą tej krainy
Zostałeś, wieść ta doszła do stolicy.

Edyp
O Zeusie, cóż ty kazałeś mi spełnić?

Jokasta
Cóż ci tak serce, Edypie, porusza?

Edyp
Nie pytaj więcej, lecz powiedz mi, jaki
Laios miał wygląd i w jakim był wieku?

Jokasta
Smagły był, włosów bielała już wełna,
Od twej postawy niewiele się różnił.

Edyp
Biada mi, straszną rzuciłem ja klątwę,
Jak się wydaje, nieświadom na siebie.

Jokasta
Cóż mówisz, książę! Z trwogą na cię patrzę.

Edyp
Drżę ja, iż wróżbiarz nie całkiem był ślepym;
Rzecz mi wyjaśnisz, gdy jedno odpowiesz.

Jokasta
Waham się, ale odrzeknę, gdy spytasz.

Edyp
Czy jechał skromnie, czy też jako książę
Liczną drużynę miał na swe rozkazy?

Jokasta
Pięciu ich było, a wśród nich obwiestnik;
Wóz tylko jeden Laiosowi służył.

Edyp
Biada – już świta zupełnie; któż tedy
Takich szczegółów udzielił wam, żono?

Jokasta
Jeden ze służby, co uszedł ze życiem.(...)

Wiliam Szekspir "Makbet", Akt I, scena piąta, tłumaczenie Józef Paszkowski
MAKBET
Nie postępujmy dalej na tej drodze:
Dopiero co mnie obdarzył godnością
I sam dopiero co sobie kupiłem
Złotą u ludzi sławę, sławę, którą
Godziłoby się jak najdłużej w świeżym
Utrzymać blasku, nie zaś tak skwapliwie
Odrzucać.
LADY MAKBET
Byłaż pijana nadzieja,
Co cię niedawno jeszcze kołysała?
Zasnęłaż potem i budziż się teraz,
Żeby ospale, trwożnie patrzeć na to,
Na co tak raźnie wtedy poglądała?
Nie lepsze dajesz mi wyobrażenie
I o miłości twojej. Maszli skrupuł
Mężnie w czyn przelać to, czego pożądasz?
Chciałbyś posiadać to, co sam uznajesz
Ozdobą życia, i chcesz żyć zarazem
W własnym uznaniu jak tchórz albo jako
Ów kot w przysłowiu gminnym, u którego
„Nie śmiem” przeważa „chciałbym”.
MAKBET
Przestań, proszę.
Na wszystkom gotów, co jest godne męża;
Kto więcej waży, nie jest nim.
LADY MAKBET
I jakiż
Zły duch ci kazał tę myśl mi nasunąć?
Kiedyś ją powziął, wtedy byłeś mężem:
O ile byś był więcej tym, czym byłeś,
O tyle więcej byłbyś nim. Nie była
Wtedy po temu pora ani miejsce,
Jedno i drugie stworzyć byłbyś gotów;
Teraz się jedno i drugie nastręcza,
A ty się cofasz? Byłam karmicielką
I wiem, jak to jest słodko kochać dziecię,
Które się karmi; byłabym mu jednak
Wyrwała była pierś z ust nadstawionych,
Które się do mnie tkliwie uśmiechały,
I roztrzaskała czaszkę, gdybym była
Zobowiązała się do tego czynu,
Jak ty do tego.
MAKBET
Gdybyśmy chybili?
LADY MAKBET
Chybić! Obwaruj jeno swoje męstwo,
A nie chybimy. Skoro Dunkan zaśnie
(Co naturalnie po trudach dnia prędko
Pewnie nastąpi), przyrządzonym winem
Dwóch pokojowców jego tak uraczę,
Ze się ich pamięć, ten stróż mózgu, w parę,
A władz siedlisko zamieni w alembik.
Gdy snem zwierzęcym ujęci jak trupy
Spoczywać będą, czegóż nie zdołamy
Dokazać wtedy ze śpiącym Dunkanem?
Czego nie złożyć na jego pijaną
Służbę, na którą spadnie cała wina
Naszego mordu?
MAKBET
Rodź mi samych chłopców!
Bo męstwa twego nieugięty kruszec
Nic niewieściego od dziś dnia nie spłodzi.
Skoro tych śpiących ludzi krwią pomażem
I użyjemy ich własnych sztyletów,
Któż nie pomyśli, że ta zbrodnia była
Ich dziełem?
LADY MAKBET
Któż ma pomyśleć inaczej?
Jeżeli zwłaszcza jękiem i lamentem
Nad jego śmiercią napełnimy zamek.
MAKBET
Niech się więc stanie! Wszystkie moje siły
Nagnę do tego okropnego czynu.
Idźmy i szydźmy z świata jasnym czołem:
Fałsz serca i fałsz lic muszą iść społem.
Wychodzą.

MODEL ODPOWIEDZI
opracowała Monika Socha
"Król Edyp" Sofokles
1. Określenie sytuacji (0-2)
a) rozmowa Jokasty z Edypem po wizycie Tyrezjasza
b) Oburzenie Edyp wywołane oskarżeniem, że on jest mordercą
c) początek przełomowej rozmowy wyjaśniającej wątpliwości bohatera
2. Charakterystyka Jokasty na podstawie fragmentu (0-5)
a) zatroskana gniewem męża
b) chce wyjaśnić mężowi sytuację związaną z realizacją przepowiedni
c) odradza Edypowi słuchanie wróżbity
d) informuje, że Lajosa nie zabił syn, ale jakieś "zbiry w troistym rozdrożu"
e) informuje Edypa, co stało się z jej synem- przebito mu stopy i porzucono w górach
f) przedstawia szczegóły dotyczące wyglądu Lajosa, miejsca zbrodni, eskorty króla
g) mądra, szlachetna, rozważna
3. Rola Jokasty w życiu Edypa (0-3)
a) chce uspokoić męża
b) jest rozważna, wyciąga wnioski ze znanych sobie faktów
c) dostrzega zdenerwowanie Edypa
d) pełni podwójną rolę (nieświadomie)- jest żoną, ale jednocześnie matką
e) ma pełną wiedzę na temat zabicia jej męża, nie wie nic o losach syna
"Makbet" William Szekspir
4. Określenie sytuacji (0-2)
a) rozmowa małżonków na temat zbrodni
b) na zamku obecny jest król Dunkan
c) ostateczne zaplanowanie morderstwa Dunkana
5. Charakterystyka Lady Makbet na podstawie fragmentu (0-5)
a)postawa męża wzbudza rozczarowanie żony
b) manipuluje nim
c) porównuje jego obietnice zabójstwa do złamanej przysięgi miłości
d) uważa go za marzyciela, człowieka słabego psychicznie
e) zarzuca mu tchórzostwo, twierdzi, że chce zaszczytów, ale boi się po nie sięgnąć
f) ośmiesza go jako rycerza porównując do strachliwej panienki
g) sprytna, przebiegła, niezwykle inteligentna, chciwa
6. Rola Lady Makbet w życiu męża (0-3)
a) przygotowuje intrygę
b) nakłania Makbeta do zabicia Dunkana wykorzystując siłę perswazji
c) strzeże tajemnicy męża
d) jest żadna władzy , chce ją uzyskać dzięki władzy Makbeta
e) tłumaczy gościom dziwne zachowanie męża
7. Funkcjonalne wykorzystanie wiedzy o lekturze (0-2)
a) rola fatum w życiu Edypa
b) rola przepowiedni w życiu Makbeta
c) znaczenie postaci drugoplanowych i ich wpływ na życie bohaterów
8. Wniosek (0-3)
pełny wniosek: (3pkt) dostrzeżenie podobieństw i różnić: obie kobiety uczestniczą w przełomowym dla tytułowego bohatera momencie życia, obie ostatecznie popełniają samobójstwo, Jokasta jednak nie jest świadoma, że popełnia grzech żyjąc w związku z własnym synem, natomiast Lady Makbet jest świadoma tego, że nakłania męża do zbrodni
częściowy wniosek: (2pkt) wskazanie jednego podobieństwa i jednej różnicy
próba wnioskowania: (1pkt) wskazanie, że wpływ żon na tytułowych bohaterów był różny