Motywacja uczniów do nauki

Motywacja ma wiele określeń, które sprowadzają się do motywu jako potrzeby, przyczyny wszelkiego działania. Zatem motyw to przeżycie pobudzające człowieka do wszelkiego działania.
Motywacja może być wewnętrzna lub zewnętrzna. Do najważniejszych składników motywacji zewnętrznej zaliczamy: osobowość nauczyciela, ocenę szkolną, nagrodę i karę, sytuację rodzinną ucznia. Składnikami motywacji wewnętrznej są: bezinteresowne zainteresowania, zainteresowanie nauką szkolną, ambicje, plany i dążenia życiowe oraz przekonanie uczniów o praktycznej przydatności zdobywanej wiedzy.
W motywacji uczniów do pracy ważne jest aby nauczyciel starał się poznać potrzeby i zainteresowania grupy by wiedzę tę wykorzystać do nadania celom nauczania odpowiednią strukturę, co umożliwi każdemu uczestnikowi realizację własnych celów i zapewnia potrzebę sukcesu. Jednak zadanie to z pozoru wydaje się proste, w dużych grupach wręcz niemożliwe. Nie mniej ważny jest klimat panujący w klasie, w której przejawia się emocjonalne i społeczne wsparcie a uczeń jest doceniany i szanowany. Grupa powinna być środowiskiem motywującym uczniów do pracy. Zdarzają się uczniowie, którzy niepewni, niedowartościowani notorycznie przeszkadzają w prowadzeniu zajęć. Według J.Pope uczniowie, którzy mają skłonność do złośliwości, zwracania na siebie uwagi – chorobliwie koncentrują się na sobie, zachowują się źle, bo są przestraszenie, niepewni z różnych powodów: czuje się mniej zdolny, ma kompleksy, nie radzi sobie z problemami okresu dojrzewania.
Gdy ludzie znajdują się w bezpiecznym, sprzyjającym im otoczeniu, zmniejsza się poczucie strachu i niepewności. Dlatego tak istotną strategią wywołania motywacji jest tworzenie klimatu wsparcia, który jest warunkiem utrzymania lub przywrócenia równowagi psychicznej uczniów. Jeśli uczniowie są świadomi swoich możliwości i szanują siebie i innych, na zajęciach są uważni ponieważ są przekonani o tym, że wartość człowieka mierzona jest sukcesem, pochwałą.
W przeciętnej klasie są uczniowie lepiej i gorzej przyswajający wiedzę. Aby im pomóc należy sprawdzać przed rozpoczęciem samodzielnej pracy czy uczniowie ci wiedzą, co mają zrobić, czy znają kryteria oceny. Należy zachęcać do wysiłku, chwalić za rzeczywiście włożoną pracę, wykazywać uznanie dla postępów nawet niewielkich. Podczas różnych form pracy grupowej należy wzmacniać samoocenę takich uczniów poprzez działania, dzięki którym uczniowie docenią swoje możliwości i spotkają się z uznaniem kolegów. Dodatkowo warto zbadać w jakich sytuacjach lekcyjnych uczniowie ci odczuwają lęk i dlaczego. Wtedy można pomóc zrozumieć naturę takiego lęku i wyposażyć go w umiejętność panowania nad nim np. przy odpytywaniu.
W motywacji ważnie jest wzmocnienie poprzez nagrodę, jednak nie mniej ważna jest kara. W wielu ostatnio wydanych publikacjach namawia się nauczycieli by odchodzili od pozostawiania uczniów w tej samej klasie. Jednak wielu pedagogów przestrzega przed negatywnymi skutkami braku drugoroczności w szkołach do których zalicza się ogólne rozprzężenie wielu uczniów, braku systematyczności i dyscypliny. Dotyczy to zwłaszcza uczniów którzy mają problemy emocjonalne. Poza tym nauczyciel, który za wszelką cenę stara się aby uczeń niezainteresowany poprawianiem ocen uzyskał promocję do klasy wyższej, staje się w oczach innych uczniów śmieszny, traci swój autorytet.
Przeszukując wiele publikacji nie natrafiłam na jednoznaczną receptę dla nauczyciela na sukces ucznia. Jest jednak wiele podobnych sugestii które zebrałam:
• Przekonaj ucznia, że naprawdę lubisz go uczyć,
• Mów jasno, głośno, wyraźnie, z zapałem
• Doceniaj i chwal, neguj lenistwo,
• Bądź oparciem, zachęcaj do dalszej pracy,
• Wyraźnie określaj cele, kryteria i ich przestrzegaj,
• Stosuj różnorodne metody nauczania,
• Odnoś do rzeczywistości to, czego uczysz.