Jak uczyć odbioru sztuki na lekcjach języka polskiego?

Obowiązkiem współczesnej szkoły jest przygotowanie dzieci i młodzieży do sprawnego czytania i rozumienia traści zawartych w przekazach środków masowej komunikacji.
Nauczanie literatury i kultury należy oprzeć na stałym ukazywaniu współzależności różnych znaków, które wzajemnie się uaupełniają i wzmacniają. Znaki pozawerbalne mają bowiem rozległe możliwości oddziaływania emocjonalnego.
W obecnej dobie nie bez znaczenia jest fakt, że każdy utwór literacki może być przetworzony na dzieło innego wyrazu: na film, słuchowisko radiowe, spektakl teatralny czy widowisko telewizyjne.
Lekcje "kulturalne" na j. polskim powinny się skupić przede wszystkim na "czytaniu" znaków w inny sposób niż literacki, a nauczyciel ma pomagać uczniowi w ich odbiorze, nie odrywając go od książki.
Interesująca i ważna jest działalność oświatowa muzeów literackich. Wiele placówek organizuje odczyty na tematy literackie, urządza spotkania autorskie i wieczorki poetyckie.
W wielu muzeach odbywają się projekcje filmów oświatowych i wyświetla się przezrocza o tematyce literackiej.
Niekiedy wszystko to uzupełniane jest odtwarzaniem nagranych dawniej wypowiedzi pisarzy oraz recytacjami ich własnych utworów.
Urządzając lekcję j. polskiego w muzeum zapewnimy uczniom-młodym widzom i słuchaczom możliwość wysłuchania poprawnej polszczyzny w wymowie samego twórcy danego utworu. Poeta "maluje" słowami, malarz "wyraża" rysunkiem i barwą lecz obydwaj przemawiają do wyobraźni i uczuć młodego odbiorcy sztuki. Często zdarza się, że na lekcji j. polskiego wkracza malarstwo. Zbiory muzealne w naszym mieście są skromne, a wystawy organizowane ze zbiorów wypożyczanych zdarzają się rzadko.
Nie mając większych możliwości do obejrzenia reprodukcji dzieła często organizowane są wycieczki przedmiotowe do innych miast w celu ich obejrzenia.
Słownictwo związane z różnymi działami muzealnymi np. rzeźbą, malarstwem, literaturą, historią można wprowadzić na lekcji j. polskiego przed wyjściem i obejrzeniem poszczególnych ekspozycji.
Z większą jednak częścią nowych pojęć i terminów uczniowie zapoznają się już na miejscu w muzeum-najczęściej od przewodnika. Po takiej lekcji "kulturalnej" uczniowie mogą już przygotować samodzielne prace pisemne w formie sprawozdania z wycieczki lub opisu np. obrazu, rzeźby, ubioru itp
Wszystkie ćwiczenia w, mówieniu i pisaniu mają na celu przygotować dzieci i młodzież do odbioru sztuki i do pełnego uczestnictwa w życiu kulturalnym.
Mają wyposażyć ucznia w różnorodne środki językowe służące wyrażeniu myśli i uczuć oraz nauczyć go świadomego i celowego posługiwania się tymi środkami.
Literatura w naszym wieku stała się również dostępną dzięki radio i magnetofonowi. Urządzenia te w szkolnym kontakcie
z uczniem odgrywają istotną rolę głównie jako "utrwalacz" literatury. Dzięki ich funkcji utwory przestały być martwe.
Nauczyciel j. polskiego ma za zadanie kontaktować ze sztuką radia i przygotować młodzież do takich utworów jak np. słuchowisko.
Ponadto rozwija się "wyobraźnia ucha" zmieniająca słuchacza w człowieka widzącego.
Dzięki słuchaniu młody odbiorca-uczeń rozwija fantazję, wyobraźnię, staje się bardziej skoncentrowany i refleksyjny.
Wybierając do analizy temat odbioru sztuki w szkole na lekcji j. polskiego starałam się przybliżyć te formy przekazu, które dla młodzieży są wzorcem dociekliwości a korzystanie z nich jest niezaprzeczalne.
Dzięki interpretacji odpowiednio poznanych dzieł sztuki w różnych jej formach uczniowie z pewnością będą umieli zwerbalizować własny sąd, ocenę, punkt widzenia i skonfrontawać je z innymi.