Radosny świat ortografii - innowacja

ZESPÓŁ SZKÓŁ W ŁOMAZACH

„RADOSNY ŚWIAT

ORTOGRAFII”

INNOWACJA PROGRAMOWO – METODYCZNA
ZAJĘĆ POZALEKCYJNYCH
DLA UCZNIÓW KLASY III
SZKOŁY PODSTAWOWEJ
IM. TADEUSZA KOŚCIUSZKI W ŁOMAZACH
- SZKOŁY FILIALNEJ W STUDZIANCE

Poszerza treści zawarte w programie edukacji wczesnoszkolnej
w klasach 1-3 szkoły podstawowej
„Wesoła szkoła i przyjaciele”,
autorstwa Jadwigi Hanisz, wyd. WSiP,
zgodna z aktualną podstawą programową

Autor:

mgr Wiesława Kobrzyńska

WSTĘP

,,Błąd w mowie to jak tłusta plama na fotografii matki, którą kochasz,
to jak niestarannie przyszyta łata na jej ubraniu, w którym idziesz w goście.
Źle mówić lub pisać to znaczy krzywdzić swoją mową wszystkich, którzy ją zbudowali”.
Janusz Korczak

Jednym z podstawowych zadań współczesnej szkoły jest kształcenie u dziecka umiejętności pisania, rozumianej nie tylko jako czynności polegającej na poprawnym kreśleniu znaków graficznych, ale także wdrażającej do przestrzegania poprawności gramatycznej, stylistycznej i ortograficznej. Proces kształcenia prawidłowości ortograficznej polega na opanowaniu umiejętności i nawyku bezbłędnego pisania. Tak więc, gdy uczeń rozumie sens i budowę pisanych słów, zastanawia się nad wyborem właściwej litery i sprawnie posługuje się zasadami ortograficznymi, możemy mówić o umiejętności pisania. W wyniku systematycznych ćwiczeń, czynności pisania automatyzują się i przechodzą w nawyk ortograficzny, czyli bezbłędne pisanie. Każdy zdaje sobie jednak sprawę z tego , jak żmudnym i wymagającym różnorodnych zabiegów dydaktycznych jest nauczanie ortografii. Wiemy, ile wysiłku kosztuje wyrobienie u dziecka tzw. czujności ortograficznej, czyli umiejętności dostrzeżenia i zastosowania w praktyce danej reguły ortograficznej.
W dobie komputerów dbanie o bezbłędność tekstów pisanych staje się dla wielu uczniów zbędnym wysiłkiem. Praktyka szkolna pokazuje, że stosowanie jednolitych metod nauczania ortografii jest nieskuteczne, a nawet zniechęcające uczniów. Chcąc tego uniknąć, powinno się pobudzić ich zainteresowanie, które jest warunkiem osiągnięcia poziomu koncentracji uwagi i stanowi jeden z głównych motywów uczenia się. Czynnikiem decydującym o powodzeniu we wszelkiej nauce, w tym i nauczaniu ortografii, jest dobra organizacja pracy. Polega ona na planowaniu, które obejmuje dobór i rozłożenie w czasie materiału, zastosowanie ogólnych zasad z których najważniejsze to, m.in.: systematyczności, integracji, poglądowości, profilaktyki, stopniowania trudności, aktywności.
Podstawową zasadą współczesnej edukacji jest indywidualizowanie wymagań i sposobów oddziaływania oraz innowacyjność, to znaczy stałe poszukiwanie nowych, lepszych rozwiązań i optymalizowanie procesu kształcenia. Istotą innowacji jest praca nad opanowaniem przez uczniów poprawności ortograficznej, czyli systematyczne i wzajemnie ze sobą powiązane, w pełni zintegrowane z przekazywanymi treściami, działania uczniów i nauczyciela, a także rodziców według klarownego sposobu postępowania, wykorzystującego atrakcyjne metody, ćwiczenia, grę kolorów, humorystyczne wierszyki, układanki, malowanki, piosenki, inscenizacje itp. Każdy uczeń będzie mógł stworzyć coś (np. planszę ortograficzną), co sprawi mu radość a jednocześnie przyniesie wymierną korzyść koledze i szkole w postaci nowej pomocy dydaktycznej. Zatem szkoła wzbogaci się w proste, ale bardzo ciekawe i przydatne w codziennej pracy pomoce wykonane przez uczniów przy współudziale nauczyciela. Warto więc szukać nietypowych i niekonwencjonalnych metod i sposobów, aby „żmudną naukę ortografii przekształcić w zabawę zbliżoną do rozrywek umysłowych (...), uczyć przyjemniej i skuteczniej”.

I. CHARAKTERYSTYKA INNOWACJI PROGRAMOWO -
METODYCZNEJ

Inspiracją do stworzenia niniejszej innowacji stały się moje wieloletnie doświadczenia zawodowe. Jako nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej zaobserwowałam, że poprawne pisanie sprawia wielu uczniom problemy. Dzieci pisząc nawet krótką wypowiedź skupiają się na jej treści i popełniają błędy, których podczas typowych ćwiczeń nie robią. Najprawdopodobniej wynika to z braku dojrzałości ortograficznej. Po uprzedniej analizie podstawy programowej oraz „Programu edukacji wczesnoszkolnej w klasach I-III szkoły podstawowej – Wesoła szkoła i przyjaciele” postanowiłam dla chętnych uczniów przeprowadzić dodatkowe zajęcia, które nauczą ich dostrzegać trudności ortograficzne i wykształcą nawyk stosowania wskazanych sposobów, by je przezwyciężać.
Nauczanie w klasach I-III polega bowiem na praktycznym utrwalaniu w pamięci poprawnego jednostkowego zapisu. Jest to uwarunkowane typem myślenia konkretno- obrazowego, dominującego u dzieci młodszych. Zajęcia prowadzone w ramach innowacji to dodatkowa szansa dla uczniów na systematyczną, zróżnicowaną i ciekawą pracę nad rozwijaniem poprawnego ortograficznie pisania. Ponadto być może przyczynią się do rozbudzenia zainteresowań ortograficznych wśród uczniów, co dałoby dodatkowe poczucie satysfakcji.
Innowacja zawiera cele nadrzędne i szczegółowe oraz procedury ich osiągania. Uwzględnia naukę, utrwalanie i usystematyzowanie wiadomości. Wprowadza w świat słowników; uczy samodzielności i samokontroli; umożliwia śmiałe poruszanie się w krainie tajemniczych znaków, czyli w sferze pisma. Treści w niej zawarte mogą być realizowane w dowolnej kolejności.
Innowacja polega na tym, iż zastosowałam różne ciekawe i niekonwencjonalne metody pracy, często wynikające z naturalnych potrzeb dziecka. Mam tu na myśli m.in. gry i zabawy dydaktyczne, zagadki i rozrywki umysłowe oraz dramę. Stanowią one pewien rodzaj odpoczynku i odprężenia a jednocześnie są silnie działającym bodźcem na wyobraźnię i zapamiętywanie, a także pobudzającym wiarę we własne siły i możliwości. Oczywiście w pracy z uczniami będą wykorzystywane wszelkie okazje łączenia ortografii z ćwiczeniami słownikowo-frazeologicznymi i syntaktycznymi. Odpowiednio dobrany materiał językowy, ciekawe i kształcące ćwiczenia, nie tylko będą korzystnie wpływać na wyrabianie nawyków poprawnego pisania, lecz będą też stymulować aktywność emocjonalną dziecka i wzbudzać w nim pozytywną motywację do uczenia się ortografii. Uczniowie uzmysłowią sobie, że nauka ortografii może być również dobrą zabawą. Uwzględniłam tu również zasadę indywidualizacji. Każdy uczeń może liczyć na wsparcie ze strony nauczyciela. Uczniowie poza wspólnymi ćwiczeniami do wykonania (np. kartami pracy) mają prawo wyboru różnych pomocy dydaktycznych według własnych zainteresowań – takich, w których najlepiej się czują (np. jeden woli rozwiązywać rebusy, inni wolą wypełniać krzyżówkę). Program angażuje do współpracy również rodziców poprzez ich pomoc uczniom w pracach domowych (zadaniach dodatkowych).
Innowacja będzie realizowana w klasie III Szkoły Filialnej w Studziance w roku szkolnym 2013/2014 w wymiarze 37 godzin (1 godzina tygodniowo). Zajęcia będą prowadzone przez nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej – Wiesławę Kobrzyńską.

II. CELE:

Cele ogólne:

• Wykształcenie prawidłowych nawyków ortograficznych.
• Rozwijanie świadomości i użyteczności zdobywanej wiedzy.
• Wdrażanie uczniów do systematyczności, samokontroli i samooceny.
• Kształtowanie pozytywnego nastawienia do podejmowania wysiłku intelektualnego i pobudzanie ciekawości poznawczych.
• Rozwijanie zainteresowań ortograficznych.

Cele szczegółowe:

Uczeń:

• Doskonali umiejętność poprawnej pisowni.
• Kształtuje zdolność dostrzegania różnego rodzaju związków i zależności w piśmie.
• Wzbogaca słownictwo z uwzględnieniem sposobu zapisania ortogramów.
• Poznaje i utrwala podstawowe zasady i reguły ortograficzne poprzez naukę i zabawę.
• Wdraża się do prawidłowego korzystania ze słowniczka ortograficznego.
• Wyrabia nawyk poszukiwania informacji z różnych źródeł wiedzy.
• Zapoznaje się z możliwością wykorzystania komputera w rozwijaniu umiejętności ortograficznych.
• Rozwija umiejętność samodzielnego redagowania i pisania krótkich oraz dłuższych tekstów na określony lub dowolny temat z uwzględnieniem poprawności ortograficznej, gramatycznej, stylistycznej.
• Kształtuje spostrzegawczość ortograficzną oraz pamięć słuchową i wzrokową.
• Rozwija umiejętność analizowania trudności ortograficznych.
• Doskonali sprawność samodzielnego rozwiązywania problemów ortograficznych w sposób twórczy.
• W sposób właściwy przygotowuje się do udziału w konkursach ortograficznych.
• Wyzwala w sobie pozytywną motywację do nauki ortografii i wyraża zadowolenie ze swojej pracy.
• Kształtuje umiejętność pracy indywidualnej i zespołowej.
• Pobudza swoją aktywność i kreatywność.

III. ZADANIA SZKOŁY I NAUCZYCIELA

Wprowadzenie uczniów w świat wiedzy ujmowanej interdyscyplinarnie, zapewnienie zdobycia wiedzy na poziomie umożliwiającym bezproblemowe kontynuowanie nauki na następnym poziomie edukacji.

IV. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW:

Realizację powyższych celów umożliwiają zweryfikowane tematy zajęć, odpowiednio dobrane metody i formy oraz środki dydaktyczne.

Metody:

• aktywizujące:
- tworzenia i definiowania pojęć
- hierarchizacji
- twórczego rozwiązywania problemów
- ewaluacyjne
- integracyjne
- pracy we współpracy
- „burza mózgów”
- zabawy, gry dydaktyczne, rozrywki umysłowe...
• poznawcze – pokaz, obserwacja
• wpływu sytuacyjnego – instruowanie, przydzielanie roli...
• eksponujące – ekspozycje, inscenizacje
• podające – rozmowa, wiersz...
• działań praktycznych – prace plastyczne, karty ćwiczeń, wytwory uczniów...
• drama

Formy:

• indywidualna
• grupowa
• zbiorowa

Ponadto przewiduje się inne procedury osiągania celów:

• przepisywanie, pisanie z komentowaniem, pamięciowe ćwiczenie zapisu wyrazów;
• wypisywanie z tekstu wyrazów z określonymi trudnościami;
• ćwiczenia oraz dyktanda wprowadzające, utrwalające i sprawdzające;
• szukanie, poprawianie błędów i uzasadnianie prawidłowej pisowni;
• wykorzystanie ćwiczeń ortograficzno – gramatyczno – językowych;
• analizowanie trudności ortograficznych, tworzenie słowniczków trudnych wyrazów;
• tzw. dyktanda twórcze (indywidualne redagowanie tekstów dyktand na określoną trudność);
• posługiwanie się słownikiem obrazkowo – słownym;
• rebusy, krzyżówki, kodowane hasła, rymowanki, eliminatki, zagadki, teksty z lukami,
rozsypanki literowe, sylabowe i wyrazowe, loteryjki, domino, puzzle i kolorowanki ortograficzne, zestawy wyrazów, diagramy obrazkowe, łamigłówki, logogryfy;
• gry i zabawy dydaktyczne ułatwiające zapamiętanie prawidłowej pisowni;
• piosenki, wiersze i inne testy literackie przybliżające zasady poprawności ortograficznej;
• zadania kształcące spostrzegawczość i pamięć wzrokową;
• tablice ortograficzne i rysunkowe;
• korzystanie ze słowników, encyklopedii, Internetu i innych źródeł wiedzy;
• organizowanie konkursów ortograficznych;
• gry i zabawy z wykorzystaniem komputera;
• eksponowanie mocnych stron uczniów, nagradzanie ich i stosowanie pochwał;
• doskonalenie poprawności ortograficznej okazjonalnie na wszystkich zajęciach;
• systematyczna współpraca z rodzicami.
V. TREŚCI OGÓLNE

Treści będą realizowane w następujących grupach tematycznych:

• wielka litera w imionach, nazwiskach, tytułach, nazwach rzek...;
• pisownia wyrazów z: ą, ę;
• pisownia wyrazów z: ó, rz wymiennym i niewymiennym;
• pisownia wyrazów z: ż, h, ch;
• pisownia wyrazów z zakończeniami: -ów, -ówka, -ówna, -uje, -unka;
• pisownia wyrazów ze spółgłoskami miękkimi w różnych pozycjach;
• pisownia wyrazów z utratą dźwięczności;
• pisownia poznanych skrótów;
• pisownia przeczenia nie z czasownikami i przymiotnikami;
• pisownia przyimków z rzeczownikami;
• Stosowanie znaków interpunkcyjnych w zapisie zdań pojedynczych i złożonych;
• Pisanie z pamięci i ze słuchu krótkich tekstów obejmujących poznany materiał
ortograficzny.

VI. TEMATYKA ZAJĘĆ

L.p.
Tematyka zajęć
Sposób realizacji
Liczba godzin

1. Słownik ortograficzny
bez tajemnic.
- zapoznanie się z budową słownika;
- ćwiczenia w wyszukiwaniu haseł w słowniku;
- objaśnienie skrótów i symboli stosowanych w słowniku;
- wyszukiwanie wyrazów związanych; z określoną regułą ortograficzną; 1

2 Znaki przestankowe w zdaniach: kropka,
przecinek, pytajnik, wykrzyknik.
- głośne czytanie utworów literackich z odpowiednią intonacją;
- przybliżenie zasad stosowania przecinków;
- wyszukiwanie w tekstach znaków
przestankowych;
- tworzenie dialogów;
- układanie różnych zdań z rozsypanek wyrazowych; 1

3. Pisownia wyrazów z ó wymiennym.
- przypomnienie zasad pisowni wyrazów z ó , które wymienia się w wyrazach pokrewnych na: a, o, e;
- ćwiczenia ortograficzne;
- szukanie wyrazów pokrewnych;
- utrwalenie reguły ortograficznej;
- uzupełnianie wyrazów z lukami;
- wypisywanie z tekstu w wyrazów;
- uzupełnianie tabeli odpowiednimi wyrazami;
- układanie zdań z wyrazami będącymi wyjątkami od podanej reguły; 2

4. Przyswajamy wyrazy z ó
niewymiennym.
- układanie dyktanda z wybranymi wyrazami zawierającymi ó niewymienne;
- łączenie wyrazów w związki wyrazowe;
- uzupełnianie zdań z lukami;
- posługiwanie się słownikiem ortograficznym;
- zapisanie wyrazów do słowniczka; 1

5. Pisownia wyrazów z ó w
Zakończeniach: –ów,
-ówka, -ówna. - szukanie par wyrazów o podobnych
zakończeniach; 1

6. Pisownia u na początku i na końcu wyrazów oraz w zakończeniach czasowników: -uję, - ujesz.
- przypomnienie reguł ortograficznych;
- rozwiązywanie rebusów i uzupełnianie odgadniętymi wyrazami;
- szukanie rzeczowników i czasowników rozpoczynających się na u;
- pisanie życzeń z zastosowaniem zdrobnień; 1

7. ó czy u – sprawdzamy
nasze wiadomości.
- powtórzenie zasad pisowni;
- pisanie dyktanda;
- poprawa błędów ortograficznych;
- tworzenie ortogramów z wyrazami sprawiającymi najwięcej trudności; 1

8. Zajęcia w pracowni komputerowej- wykorzystanie komputera w przyswajaniu zasad ortograficznych;
- pisanie różnych poznanych wyrazów;
- sprawdzanie pisowni przez komputer;
- gry i zabawy edukacyjne; 3 w różnym okresie

9. Pisownia wyrazów ze spółgłoskami miękkimi w różnych pozycjach.
- tworzenie liczby mnogiej wyrazów;
- uzupełnianie luk w wyrazach;
- rozwiązywanie krzyżówek;
- zabawa dydaktyczna; 1

10. Wielka litera na początku zdania, w nazwach własnych, tytułach, adresie i korespondencji.
- omówienie zasad pisowni;
- rozwiązywanie eliminatek, łamigłówek;
- pisanie listu;
- adresowanie koperty; 1

11. Pisownia tytułów
książek i czasopism.
- przypomnienie i omówienie reguł
ortograficznych;
- uzupełnianie tytułów utworów literackich i łączenie ich z nazwiskami autorów;
- wyszukiwanie ukrytych tytułów czasopism i poprawne ich zapisywanie w odpowiednich miejscach tabeli;
- rozwiązywanie rebusów, których rozwiązaniami są tytuły czasopism; 1

12. Pisownia nazw mieszkańców kontynentów, państw,
regionów, narodowości i miast.
- tworzenie męskich i żeńskich nazw mieszkańców miast, państw i regionów od podanych nazw geograficznych;
- rozwiązywanie krzyżówki;
- porządkowanie wyrazów w kolejności alfabetycznej;
- uzupełnianie tabeli odpowiednimi nazwami geograficznymi z wiersza i tworzenie od nich nazw mieszkańców;
- tworzenie przymiotników od nazw geograficznych i uzupełnianie nimi podpisów pod ilustracjami;
- układanie z rozsypanek sylabowych nazw geograficznych i tworzenie od nich przymiotników; 1

13. Wielka litera w korespondencji, nazwach ulic i nazwach świąt.
- przypomnienie i omówienie reguł ortograficznych;
- uzupełnianie luk w użytkowych formach wypowiedzi (list, życzenia, zaproszenie, kartka
pocztowa itp.);
- uzupełnianie wyrazów z lukami na mapie wycieczki;
- odgadywanie nazw świąt i zwyczajów na podstawie podanych dat; 1

14. Mała czy wielka litera? – pisanie dyktanda.
- uzupełnianie zdań (reguł ortograficznych) odpowiednimi wyrazami występującymi tekście;
- wyjaśnianie pisowni wyrazów odpowiednią regułą ortograficzną;
- uzupełnianie tekstu z lukami;
- rozwiązywanie krzyżówki z hasłem;
- rozwiązywanie rebusów; 1

15. Pisownia wyrazów z rz po spółgłoskach.
Wyjątki od reguły.
- szukanie wyrazów gdzie rz występuje po spółgłoskach;
- wypisywanie z tekstu wyrazów z rz;
- dopisywanie odpowiednich cząstek, tak aby powstały wyrazy z rz po spółgłoskach;
- uzupełnianie frazeologizmów wyrazami, w których rz występuje po spółgłoskach;
- wypisywanie z tekstu wyrazów, w których po b,k,p,w wyjątkowo piszemy sz a nie rz;
- szukanie wyrazów, w których po spółgłoskach występuje sz, układanie ich w kolejności alfabetycznej; 1

16. Pisownia wyrazów
z rz wymiennym.
- przypomnienie reguły ortograficznej;
- dopisywanie wyrazów, w których rz wymieni się na ;r
- tworzenie krzyżówki;
- układanie rymowanek i rebusów;
- tworzenie wyrazów pokrewnych; 1

17. Przyswajamy wyrazy z rz niewymiennym.
- wypisywanie na podstawie ilustracji wyrazów z rz niewymiennym;
- uzupełnianie tekstu wyrazami z rz, których pisownię trzeba zapamiętać;
- przepisywanie wyrazów i układanie ich w porządku alfabetycznym;
- wpisywanie do diagramu wyrazów z rz niewymiennym;
- praca ze słownikiem;
- tworzenie ortogramów; 1

18. Pisownia wyrazów
z rz w zakończeniach:
-arz, -erz, -mierz, -mistrz.
- wypisywanie z tekstu wyrazów, które w mianowniku mają zakończenia arz, -erz, -mierz, -mistrz;
- rozwiązywanie krzyżówki, wyjaśnienie niezrozumiałych wyrazów;
- tworzenie własnych tekstów, w których powinno się pojawić jak najwięcej rzeczowników z końcówkami –arz, -erz, -mierz, -mistrz; 1

19. Pisownia wyrazów z ż.
- przypomnienie reguły ortograficznej;
- szukanie wyrazów pokrewnych w których ż wymieni się na: g,dz,h,z,ź,s;
- uzupełnianie zdań wyrazami z ramki, tak aby powstały poprawne związki frazeologiczne;
- wypisywanie nazw zwierząt, roślin, rzeczy i czynności, które zawierają literę ż;
- uzupełnianie diagramu;
- podpisywanie ilustracji wyrazami z ż niewymiennym;
- uzupełnianie ogłoszeń wyrazami z ż niewymiennym;
- tworzenie ortografów;
- układanie tekstów zawierających jak najwięcej wyrazów z ż;
- uzupełnianie tekstu wyrazami, w których ż występuje po: l,r,n;
- praca ze słownikiem ortograficznym; 2

20. Rz czy ż – sprawdzamy
nasze wiadomości.
- powtórzenie zasad pisowni wyrazów z rz i ż;
- uzupełnianie epitetów brakującymi wyrazami z ż i rz;
- uzupełnianie tekstu z lukami;
- rozwiązywanie rebusów i krzyżówek;
- dyktando sprawdzające; 1

21. Ortografia na wesoło.
- eliminatki, logogryfy, łamigłówki...;
- gry i zabawy dydaktyczne ułatwiające zapamiętanie reguł ortograficznych; 3 w różnym czasie

22. Pisownia ą, ę, - em, -om w końcówkach fleksyjnych
rzeczowników, przymiotników i zaimków.
- utrwalenie zasad pisowni;
- łączenie wyrazów w związki wyrazowe;
- wypisywanie wyrazów z tekstu;
- uzupełnianie tekstu z lukami;
- tworzenie wyrazów pokrewnych;
- uzupełnianie związków frazeologicznych odpowiednimi wyrazami;
- uzupełnianie tekstu odpowiednią formą gramatyczną wyrazów;
- rozwiązywanie krzyżówek i rebusów; 1

23. Pisownia ę, ą,
w zakończeniach
czasowników.
- uzupełnianie rozkładu dnia;
- tworzenie związków wyrazowych;
- uzupełnianie tabeli;
- uzupełnianie tekstu z lukami;
- określanie form gramatycznych czasowników;
- wyjaśnianie pisowni wyrazów odpowiednią regułą ortograficzną; 1

24. Poznajemy wyrazy z h.
- wypisywanie z diagramu wyrazów z h, układanie zdań;
- uzupełnianie zdań wyrazami, których występuje h na początku wyrazów;
- układanie tekstów zawierających wyrazy podane w ramce;
- szukanie na ilustracji wyrazów zawierających h;
- rozwiązywanie rebusów;
- tworzenie ortografów;
- układanie z rozsypanek literowych i sylabowych
wyrazów z h; 1

25. Pisownia wyrazów z ch. - szukanie wyrazów pokrewnych, w których ch wymienia się na sz;
- wypisywanie ze słownika ortograficznego wyrazów, w których pojawia się połączenie sch na początku i w środku wyrazów;
- uzupełnianie przysłów wyrazami z ch;
- tworzenie i rozwiązywanie rebusów i krzyżówek;
- odgadywanie na podstawie wierszyków wyrazów określających opisane osoby;
- układanie tekstu na zadany temat z wykorzystaniem podanych wyrazów; 1

26. H czy ch– sprawdzamy nasze wiadomości.
-odgadywanie nazw różnych zawodów na podstawie ilustracji;
- uzupełnianie wyrazów z lukami, a następnie redagowanie z nimi ogłoszenia;
- układanie tekstów zawierających wyrazy z trudnościami ortograficznymi
- pisanie dyktanda; 1

27. Pisownia wyrazów z utratą dźwięczności na końcu i w środku wyrazu.
- posługiwanie się słownikiem obrazkowo – słownym;
- układanie rozsypanek literowych, sylabowych i wyrazowych;
- pisanie wyrazów w kolejności alfabetycznej;
- tworzenie liczby mnogiej rzeczowników; 1

28. Rozdzielna lub łączna
pisownia przeczenia nie z poznanymi częściami mowy.
- uzupełnianie zagadek i wierszyków wyrazami z przeczeniem nie;
- uzupełnianie krzyżówki podanymi hasłami;
- tworzenie różnych części mowy z zastosowaniem przeczenia nie;
- szukanie poprawnej drogi w labiryncie;
- tworzenie synonimów i antonimów;
- uzupełnianie tekstu z lukami;
- wyjaśnianie pisowni wyrazów odpowiednią regułą ortograficzną;
- układanie zdań z wyrazami będącymi wyjątkami od podanych reguł; 1

29. Pisownia przyimków i wyrażeń przyimkowych.
- utrwalenie odpowiednich reguł ortograficznych;
- wypisywanie wyrażeń przyimkowych z podanego tekstu;
- uzupełnianie podanych wyrażeń i zwrotów odpowiednimi przyimkami; 1

30. Utrwalenie poznanych zasad na mieszanym materiale
ortograficznym.
- uzupełnianie tekstów z lukami;
- rozwiązywanie krzyżówek i rebusów;
- wyjaśnianie pisowni wyrazów odpowiednią regułą ortograficzną;
- redagowanie tekstów dyktand;
- układanie krzyżówek;
- gry dydaktyczne o tematyce ortograficznej;
- tworzenie ortogramów z wyrazami
sprawiającymi najwięcej trudności;
- układanie wierszy o tematyce ortograficznej;
- dyktando sprawdzające; 1

31. Konkurs ortograficzny „Mistrz ortografii”. - test sprawdzający wiadomości i umiejętności ortograficzne uczniów. 1

VII. PRZEWIDYWANE OGÓLNE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW

W wyniku realizacji innowacji uczeń:

• rozumie istotę bezbłędnego pisania;
• zna podstawowe zasady ortograficzne i wykorzystuje je w praktyce;
• umiejętnie stosuje tzw. „wyjątki” od reguł ortograficznych;
• dostrzega różnice w wymowie i zapisie wyrazów;
• wskazuje błędy językowe i prawidłowo dokonuje korekty;
• potrafi uzasadnić pisownię wyrazów z trudnością ortograficzną;
• stale wzbogaca i poszerza zasób słownictwa ze szczególnym uwzględnieniem wyrazów z ortogramami;
• tworzy rodzinę wyrazów;
• zna sposoby zapisu zasad ortograficznych w słownikach ortograficznych;
• umiejętnie korzysta z różnych źródeł informacji;
• wykazuje spostrzegawczość i czujność ortograficzną;
• prowadzi regularnie słowniczek ortograficzny, gromadzący poznawany materiał;
• poprawnie rozwiązuje krzyżówki, rebusy, łamigłówki ortograficzne...;
• umiejętnie stosuje zasady gier językowych i ortograficznych;
• wypowiada się poprawnie pod względem gramatycznym i stylistycznym zwracając szczególną uwagę na zastosowanie wyrazów z ortogramami;
• wygłasza z pamięci krótkie teksty poetyckie;
• czyta cicho ze zrozumieniem, przestrzega znaków interpunkcyjnych, zwraca uwagę na ortogramy, wskazuje je i określa zastosowaną zasadę ortograficzną;
• dokonuje analizy i interpretacji tekstu lirycznego, zawierającego wyrazy z ortogramami;
• uważnie czyta instrukcje dla ucznia i polecenia zadań testowych;
• potrafi zilustrować ruchem poznawane wyrazy w zabawach muzyczno – ruchowych;
• pisze różne formy (ogłoszenie, zaproszenie, plan wydarzeń, przepis na wykonanie czegoś, życzenia, list, sprawozdanie) zgodnie z tematem i regułami ortograficznymi;
• samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela redaguje zdania złożone współrzędnie i podrzędnie (bez terminów) z zastosowaniem wyrazów zawierających ortogramy;
• wykorzystuje komputer w doskonaleniu umiejętności ortograficznych;
• chętnie uczestniczy w zajęciach, przejawiając różne formy aktywności;
• samodzielnie pracuje nad powierzonym zadaniem;
• kształci zdolności manualne, muzyczne, aktorskie, dykcyjne i inne;
• umiejętnie współpracuje w grupie;
• chętnie bierze udział w konkursach ortograficznych;
• potrafi dokonać właściwej samokontroli i samooceny;
• wykorzystuje swoje mocne strony i doskonali słabe;
• stosuje zdobytą wiedzę w różnych sytuacjach życiowych;
• rozwija swoje zainteresowania ortografią.

VIII. MONITOROWANIE PRACY UCZNIÓW

Sposób kontroli i oceniania uczniów jest ważnym i nieodzownym elementem w całym procesie edukacyjnym. Efektywność nauczania - w tym również podnoszenie poziomu kompetencji ortograficznych, zależy w znacznej mierze od stosowania określonego systemu wartościowania, a więc od kontroli i oceniania.
Udział uczniów w zajęciach jest dobrowolny, dlatego też kontrola i ocena pracy uczniów będzie miała formę pochwały ustnej, umownej plakietki oraz dyplomu. W trakcie realizacji programu na bieżąco oceniana będzie aktywność i zaangażowanie uczniów podczas zajęć, wytwory pracy (plastyczne, literackie), a także umiejętność stosowania wiedzy ortograficznej w praktyce (mocne i słabe strony) poprzez wyniki testów i dyktand sprawdzających. Na zakończenie roku szkolnego odbędzie się konkurs ortograficzny, w wyniku którego zostanie wyłoniony „Mistrz ortografii”.

IX. EWALUACJA PROGRAMU

Aby przekonać się, czy zaproponowana innowacja zajęć ortograficznych w klasie III była potrzebna, czy pomogła uczniom wyrównać, usystematyzować i utrwalić wiedzę ortograficzną konieczne jest przeprowadzenie ewaluacji tj. działań zmierzających do stwierdzenia, w jakim stopniu zamierzone cele zostały osiągnięte.
Głównym celem tych działań będzie znalezienie odpowiedzi na pytanie, czy jej realizacja odpowiada zainteresowaniom, potrzebom i oczekiwaniom uczniów oraz czy zastosowane innowacyjne metody sprzyjały rozwijaniu ich wiedzy i umiejętności.
Do ewaluacji programu zostaną wykorzystane:
• dyktanda sprawdzające;
• klasowy „kącik ortograficzny’’;
• ankieta przeprowadzona wśród uczniów;
• wyniki konkursu ortograficznego;
• ankieta skierowana do rodziców.

Po zakończeniu realizacji innowacji uczniowie wzbogacą zasób słownictwa, wykształcą w sobie spostrzegawczość ortograficzną, przyswoją podstawowe zasady pisowni i potrafią zastosować je w praktyce, co przyczyni się do podniesienia poziomu ich wiedzy i umiejętności, a także umożliwi osiąganie lepszych wyników w nauce i w konkursach ortograficznych. Ponadto innowacja wdroży uczniów do samodzielności, systematyczności, właściwej samokontroli i samooceny oraz pobudzi ich aktywność i kreatywność, jak również rozwinie zainteresowania ortograficzne.

X. BIBLIOGRAFIA

• Doroś T., Roślik E.: „Ortografia łatwa i przyjemna”, Łódź 1998.
• Tarkowski S.: „Już piszę bez błędów”, Warszawa 1997.
• Polański E.: „Ortografia i interpunkcja w nauczaniu początkowym”, Łódź 1996.
• Kapica G.: Rozgrywki umysłowe w nauczaniu początkowym”, Warszawa 1990.
• Gawdzik W.: „Ortografia na wesoło i na serio”, Warszawa 1995
• H. Kaczmarek: „Mądrej głowie dość dwie słowie czyli rozrywki
umysłowe dla uczniów klasy II szkoły podstawowej”.
Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2002