Równamy do najsprawniejszych - sposoby motywacji dzieci mniej sprawnych

Równamy do najsprawniejszych – sposoby motywacji dzieci mniej sprawnych (indywidualizacja nauczania)

Motywacja jest to zespół czynników, które pobudzają i ukierunkowują dążenie osoby do określonej działalności. Istotą motywacji na lekcjach wychowania fizycznego jest zrozumienie potrzeb uczniów i pomaganie im w zaspokojeniu tych potrzeb.
W praktyce oznacza to, że ćwiczenia należy różnicować, aby każdy mógł aktywnie rozwijać się w interesującej go dyscyplinie. Motywowanie ucznia nie polega wyłącznie na ocenianiu postępów, ale również na pokazaniu mu, że może rozwijać się w kierunku, który daje największą satysfakcję. Zadaniem nauczyciela jest przekonanie ucznia do podejmowania wyzwań i doskonalenia samego siebie. To jest możliwe poprzez wskazywanie różnych ćwiczeń i dyscyplin sportowych.
Można wyróżnić dwa główne motywy działań pobudzających uczniów na lekcjach wychowania fizycznego.
1.Potrzeba przyjemności i rozrywki,
2.Potrzeba odczucia własnej wartości.

Te dwa motywy jednoznacznie wskazują, że dzieci na lekcjach wychowania fizycznego chcą odczuwać radość ze współzawodnictwa, chcą cieszyć się zabawą w gronie rówieśników. Takie odczucie zadowolenia i przyjemności, całkowitego pochłonięcia działalnością odczuwają czasami dzieci w toku porywającej ich zabawy.
Ten stan występuje przy optymalnym poziomie pobudzenia, w momencie gdy:
• zadania nie są ani za łatwe, ani za trudne,
• kiedy lekcja przebiega sprawnie.

Jeżeli natomiast uczniowie przeżywają niski lub zbyt wysoki poziom pobudzenia, wówczas zajęcia sportowe przestają być dla uczniów źródłem zadowolenia i radości. Nie mogą więc lekcje wychowania fizycznego być:
• jednostajne,
• nudne,
• nieprzemyślane (uczniowie mają wykonywać zbyt proste lub zbyt trudne ćwiczenia).
Wnioski:
Jak należy pracować:
1. Dostosować stopień trudności zadania ruchowego, ćwiczenia, które uczniowie mają wykonać i opanować do poziomu ich wyszkolenia i sprawności jest bardzo ważne bo w przeciwnym razie dzieci będą odczuwać stan niepokoju.
2. Dobór ćwiczeń powinien być różnorodny, urozmaicony, pobudzający do aktywności.
3. Część ćwiczeń dzieci powinny wymyślać same. Podnosi to stan pobudzenia, inicjatywy, dociekliwość.
4. Należy unikać dłuższych przerw podczas np. pokazu czy objaśnienia.
5. Ćwiczenia powinny być tak zorganizowane aby uczniowie nie czekali na swoją rolę w lekcji.
6. W czasie zajęć zapewniać uczniom wszechstronny rozwój
7. Same ćwiczenia należy często przybliżać do warunków walki lub gry. Posiada to oczywiście korzyści szkoleniowe, podnosi emocje i radość.
8. Wszelkie uwagi, wskazówki, rady stosowane w nieodpowiednich proporcjach w stosunku do samej gry rozpraszają, nie pozwalają skupić się na ćwiczeniu, na dostrzeżeniu samemu błędów wykonania.
9. Zbiór rad i wskazówek nie tylko nie pozwala uczniom skupić się na zadaniu, ale zabija radość i przyjemność czerpaną z lekcji.

Psychologicznym mechanizmem motywacyjnym, który wywodzi się z dążenia osoby do podtrzymania i wzmocnienia poczucia własnej wartości jest potrzeba osiągnięć. Dążenie do osiągnięć polega na ustaleniu dla samego siebie tzw. standardu trudności. Osiągnięcie bądź przekroczenie takiego standardu wywołuje uczucie sukcesu, natomiast nie osiągnięcie - uczucie porażki. Te skrajne postawy ,,zwycięzcy,, i przegrywającego są postawami nabytymi na początku działalności sportowej przy czym bardzo często postawa uczucia niepowodzeń wynika z błędów pedagogicznych nauczyciela. Postawa, nastawienie, sposób myślenia obu typów osób są całkowicie inne.
,,Zwycięzca,, spostrzega swoje powodzenie i dobre wyniki jako następstwa swoich uzdolnień co daje mu wiarę i zaufanie do własnych sił.
,,Przegrywający,, natomiast jest pełen wątpliwości i niepokoju, swoje porażki przypisuje brakowi uzdolnień co może doprowadzić do rezygnacji z aktywnego uczestnictwa na zajęciach.
Ważną rolą nauczyciela jest wspieranie każdego ucznia w myśl zasady indywidualizacji. Nie tylko pomagać uczniom słabym ale także doceniać pracowitość uczniów uzdolnionych. Należy jednak czynić to taktownie, bez przesady, nie zrażać innych dzieci. Stosunek nauczyciela do ucznia jest bardzo ważny. Uczniowie niejednokrotnie wyczuwają i rozumieją czy nauczyciel wierzy w jego możliwości, czy też go toleruje. Brak wiary w możliwości powoduje u niego brak optymizmu, brak zapału do lekcji i obawę przed porażką. Natomiast okazane przez nauczyciela zainteresowanie uczniem i jego działaniami wpływa na niego mobilizująco, każe wierzyć mu w jego uzdolnienia i możliwości.
Kolejnym aspektem systemu motywacyjnego na lekcjach wychowania fizycznego jest system kar i nagród.
Ogólnie przymus spełnia dwie role: doraźną - rozwijanie ucznia wbrew niemu samemu i perspektywiczną - stworzenie podstaw, które zaowocują samorzutnym działaniem, zgodnie z zasadą kompensacji. Nie sprawdzenie się bowiem w jednej dziedzinie powoduje odrzucenie tej działalności i szukanie sukcesów w innej. Należy nagradzać w pierwszej kolejności za pozytywny stosunek do przedmiotu i zaangażowanie na lekcji, a w następnej za posiadanie dużego zasobu wiedzy dotyczącej kultury fizycznej.
Trzeci w kolejności oceniany byłby wynik, ale z uwzględnieniem poziomu wyjściowego i indywidualnych możliwości ucznia.
Reasumując, uczeń czynnie uczestniczy w lekcjach wychowania fizycznego i wynosi z niej określone korzyści jeżeli:
- samo ćwiczenie sprawia przyjemność,
- ,,zmuszony jest,, do tego przez system kar i nagród,
- jest świadom wartości, jakie reprezentuje ten przedmiot nauczania, chce je osiągnąć.
Ćwiczenie tylko wówczas jest dla ucznia przyjemnością, gdy jest widoczny efekt, zachowana jest przewaga sukcesów nad porażkami.

Ważnym komponentem procesu motywacyjnego w sporcie jest uwaga.
Szczególnie ważne w pracy z dziećmi jest, aby proces nauczania aktywizował uwagę mimowolną wychowanków. Z tego względu, że każda nowa czynność zawiera elementy, które mogą być mało interesujące, nie wywołujące uwagi mimowolnej. Z drugiej strony wymóg nieustannie skupionej uwagi może być bardzo męczący i prowadzić do dekoncentracji i zniechęcenia. Z tej przyczyny w nauczaniu należy oddziaływać przede wszystkim na uwagę mimowolną, a równocześnie stopniowo rozwijać uwagę dowolną. Jednym ze sposobów wzmacniania uwagi mimowolnej jest odwoływanie się do sfery emocjonalnej sportowca poprzez budzenie jego zainteresowań.
Mimo, że na przebieg motywacji do aktywności ruchowej w szkole wpływa wiele czynników, to największy udział w ich kształtowaniu przypada nauczycielowi wychowania fizycznego. Uwzględniając zróżnicowania międzyosobnicze oraz rozwojowe dzieci, ma on w tym zakresie największe możliwości, zwłaszcza w procesie realizacji zajęć lekcyjnych czy pozalekcyjnych.
Zajęcia interesująco zorganizowane, przebiegające w miłej atmosferze, wzbudzają zaciekawienie, powodują zadowolenie. Dziecko powoli zaczyna się do ćwiczeń wciągać, rodzi się potrzeba ruchu w przyszłości, rodzi się i rozwija zamiłowanie aktywnością ruchową.
Dzięki umiejętnemu dostosowaniu formy wysiłku do możliwości psychofizycznych dzieci, stale pobudzana jest u nich uwaga mimowolna i związana z tym łatwość koncentracji na ćwiczeniach. Z takich detali jak opartych na wywoływaniu przyjemności rodzi się i rozwija cały system zamiłowania aktywnością ruchową.
W procesie kontaktu dziecka z wychowaniem fizycznym ważne staje się stopniowe wdrażanie jego do odczuwania przyjemności związanej z wysiłkiem fizycznym.
Przygotowując i organizując zajęcia z wychowania fizycznego, nauczyciel powinien zmierzać do zaproponowania uczniowi jak największej różnorodności doznań w zakresie nauczanych treści, zastosowanych form i środków. Ważną rolę spełniać może organizowanie zajęć w środowisku naturalnym. W takich warunkach z powodzeniem można organizować różnego rodzaju gry i zabawy ruchowe, które mogą być nie tylko użyteczne ale i bardzo interesujące.
Zainteresowanie można uznać za podstawowy i najbardziej pożądany czynnik motywacyjny. W przypadku wystąpienia zainteresowania jako motywu możemy wywołać trwałe i pożądane skutki wychowawcze. Nie są one możliwe w przypadku stosowania motywów typu lękowego czy ambicyjnego, gdzie może nastąpić całkowita blokada aktywności dzieci. Problem w osiąganiu pożądanego umotywowania polega jednak na tym, że jego rozwój w ogromnej mierze zależy od przebiegu prowadzenia zajęć.
W czasach kiedy często występuje skrajna redukcja wysiłku fizycznego, istnieje pilna potrzeba uzupełniania tego wysiłku w czasie wolnym. Aktywność fizyczna, czego nie trzeba udowadniać, Ma istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego, tak w sferze fizycznej jak i psychicznej. Dlatego też tak ważną rolę odgrywa edukacja sportowa podjęta już w najwcześniejszych klasach szkoły podstawowej, a nawet wcześniej. Należy wzbudzić w dzieciach potrzebę aktywności ruchowej. Uczynienie zamiłowania aktywnością ruchową istotną wartością życia dzieci, kształtowanie odpowiednich nawyków i umiejętności, rozwijanie wszechstronnej sprawności stanowią podstawowe cele pracy dydaktycznej i wychowawczej, a szczególnie w klasach szkoły podstawowej powinny przyświecać nauczycielowi wychowania fizycznego.
Na rozwijanie zamiłowań sportowych u dzieci będą się głównie składały przyjemne przeżycia, wynikające nie tylko z ciekawie realizowanych form ćwiczeń, ale także taka organizacja zajęć, w której nie będzie miejsca na monotonię, formalizm. Ważna przy tym będzie życzliwa atmosfera oraz stworzenie warunków, w których dziecko może zawsze liczyć na oparcie i pomoc ze strony zaangażowanego w ten proces nauczyciela. Ważnym jest dodanie, że rozwijanie tego rodzaju zamiłowań nie jest zadaniem łatwym, czasami nawet drobne nieprzyjemne incydenty mogą ten proces zakłócić czy też całkowicie zniszczyć.