Nauczanie języka angielskiego osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim

"Gdyby każdy miał to samo
nikt nikomu nie byłby
potrzebny"
Ks. J. Twardowski

Nauczanie języka angielskiego osób
z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim

Nauczanie języka angielskiego osób z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim musi być podporządkowane metodom pracy wyznaczonym przez pedagogikę specjalną.
Pomimo, że obowiązuje ta sama podstawa programowa dla uczniów w normie intelektualnej i dla uczniów z lekkim upośledzeniem wymagania edukacyjne są różnicowane.
Testy kompetencji z języka angielskiego są dostosowywane do możliwości ucznia z lekkim upośledzeniem umysłowym uwzględniając jego obniżone możliwości.

W nauczaniu języka obcego ucznia upośledzonego w stopniu lekkim należy przede wszystkim uwzględnić specyfikę jego procesów poznawczych.
Spostrzeganie w tej grupie uczniów jest niedokładne, przebiega w zwolnionym tempie a jego zakres jest zawężony, zatem materiały wizualne, na których pracują uczniowie powinny być jednoznaczne i niezbyt szczegółowe ale jasno przywołujące skojarzenie ze słownictwem lub sytuacją komunikacyjną.

Uwagę uczniów z lekkim upośledzeniem cechuje mniejsza stałość to znaczy, że trudniej tym dzieciom jest skupić się i utrzymać uwagę przez dłuższy czas na jednym przedmiocie, przenosi się ona na inne przedmioty – jest rozproszona. Należy to uwzględnić w doborze zadań dla ucznia a w szczególności w długości tekstu czytanego i słuchanego.

Pamięć logiczna, zarówno świeża jak i trwała jest gorsza, stąd trudności w zapamiętywaniu treści powiązanych logicznie. W praktyce nauczania języka obcego objawia się to stałym problemem ze stosowaniem reguł gramatyki, które nie są w stanie być trwale zapamiętane – w tej sytuacji często powtarza się te same treści gramatyczne tworząc spiralny program nauczania treści.

Myślenie u osób upośledzonych zdecydowanie różni się od myślenia osób w normie. Najbardziej typową i charakterystyczną cechą upośledzenia umysłowego jest trudność w tworzeniu się pojęć i myśleniu opartym na pojęciach. Upośledzone bowiem jest myślenie abstrakcyjne. Stąd w nauczaniu języka obcego warto dać uczniom zestaw prostych fraz do zapamiętania, powtórzenia i odtworzenia adekwatnie do sytuacji. Swobodna wypowiedź, która sprawia trudności uczniom w normie intelektualnej na tym gruncie jest często nieosiągalna.

W nauczaniu osób z upośledzeniem umysłowym możemy wykorzystać istniejące już materiały dydaktyczne – podręczniki pisane z myślą o osobach w normie intelektualnej. Jednak często podręczniki zaplanowane dla danej grupy wiekowej nie będa odpowiadać poziomem trudności uczniom z lekkim upośledzeniem umysłowym. Dlatego też, materiały te wymagają przeredagowania i uproszczenia. W poszukiwaniu materiału adekwatnego do możliwości ucznia z lekkim stopniem upośledzenia musimy uważać, aby to co łatwe językowo nie było zbyt infantylne. Uczniowie w gimnazjum są wyjatkowo przewrażliwieni w kwestii negowania faktu ich wchodzenia w dorosłość.
W związku z wprowadzeniem tej samej podstawy programowej praca opiera się często na podręcznikach szkół masowych. Jednak dobrym pomysłem jest opracowanie autorskiego programu w którym treści nauczania są ułożone spiralnie – powtarzanie tych samych treści i gradiacja ich trudności jest zgodna z zasadami metodyki nauczania osób z lekkim upośledzeniem i może dawać pozytywne efekty. W praktyce cały rok można podzielić na bloki tematyczne, wyznaczone w podstawie programowej i po ich realizacji corocznie je powtarzać. Sposób ten wymaga poszukiwania odpowiednich treści w dostępnych podręcznikach i innych źródłach, a to czasem bywa mozolne i trudne. Jednakże nauczanie osób z upośledzeniem umysłowym wymaga dostosowania procesu do możliwości ucznia.
Zasadą, którą należy wprowadzić na zajęciach edukacyjnych jest przekazywanie materiału w sposób jak najbardziej przystępny poprzez obraz, kolor i doświadczenie. W trakcie zajęć wykorzystuje się liczne pomoce audiowizualne, takie jak: obrazki, plakaty, rysunki, filmy.
W dzisiejszej szkole, gdzie uczniowie mają coraz częściej dostęp do internetu i pracowni multimedialnej,gdzie nauczanie języka obcego może stać się bardziej dynamiczne i zdecydowanie bardziej atrakcyjne.
Nowoczesne metody multimedialne bardzo angażują uczniów zarówno w ćwiczeniu recepcji jak i produkcji językowej. Metoda multimedialna zdecydowanie zwiększa ich koncentrację uwagi, jak świetnie motywuje do wykonywania poszczególnych ćwiczeń.
Wydawnictwa podręczników prezentują szeroką ofertę podręczników prezentowanych na tablicy interaktywnej. Lekcje przy tablicy interaktywnej budzą żywe zainteresowanie wśród uczniów.
Dostęp do tablicy interaktywnej umożliwia przeprowadzenie lekcji nie tylko z podręcznikiem, ale również z oryginalnym materiałem filmowym, czy też nagraniem.
Poniżej prezentuję listę stron, które mogą stanowić świetne uzupełnienie treści prezentowanym w podręcznikach.

1. www.yummy.pl
2. www.dizkis.co.uk
3. www.funenglish.pl
4. www.uptoten.com/kids/
5. www.britishcouncil.org/
6. www.anglomaniacy.pl
7. www.onestopenglish.com/Games/
8. www.crayola.com/
9. www.pitara.com/activities/wordplay/
10. www.activityvillage.co.uk/educational.htm
11. www.songsforteaching.com/
12. www.eslkidstuff.com/
13. www.superkid.pl
Zabawy z językiem angielskim doskonale angażują uczniów, którzy aktywnie uczestnicząc chłoną wiedzę. Jednakże używając proponowanych dodatkowo stron należy odpowiednio dozować pomoce multimedialne. One też mogą się znudzić!
Celem mojego artykułu było ogólne ukazanie procesu nauczania języka obcego w szkole specjalnej. Jest to obszar nieco niszowy. Jednakże nauczanie języka obcego osób z upośledzeniem umysłowym to również rzeczywistość w klasach integracyjnych, gdzie nauczyciele muszą odnaleźć indywidualną drogę do każdego ucznia.

Na tej czasami zawiłej drodze życzę sukcesu, chociaż każdy z nauczycieli uczących osoby o obniżonych możliwościach wie, że nigdy nie będzie on współmierny sukcesom uczniów w normie intelektualnej, jednak radość z tego sukcesu jest zawsze równie wielka!!!