Cierpienie przyczyną konfliktu z Bogiem ( J. Kochanowski ,"Tren VIII") - scenariusz lekcji w klasie III

Cele:

uczeń
- czyta tekst ze zrozumieniem na poziomie dosłownym i przenośnym,
 - interpretuje tekst kultury, uwzględniając intencję nadawcy,
 - wyszukuje informacje w tekście,
 - dostrzega w odczytywanym tekście apostrofę,
 - dostrzega kontekst biograficzny,
 - wyjaśnia termin ,,tren” i zna budowę klasycznego trenu,
 - potrafi napisać wypracowanie w formie listu .

Metody:heureza, metoda podająca, metoda zajęć praktycznych.

Środki dydaktyczne:
,,Słownik pisarzy polskich”, ,,Encyklopedia PWN”

Standardy: I.1,2,3,4,6; II.1, 4.

TOK LEKCJI

1. Wstęp
Uświadomienie uczniom celów lekcji ( uwzględnienie standardów egzaminacyjnych z j. polskiego po gimnazjum).
Ćwiczenia wprowadzające- przypomnienie informacji o Janie Kochanowskim przy wykorzystaniu słowników i encyklopedii dostępnych w bibliotece szkolnej ( słowniki i encyklopedie należy oprzeć o tablicę lub wyłożyć w odpowiednim miejscu na ławce, tak, by były widoczne przez uczniów).
Sprawdzenie przez nauczyciela, jakie informacje uczniowie zapamiętali, np. wiek, w którym żył poeta, epoka, gatunki literackie.

2. Część zasadnicza
Wprowadzenie definicji trenu , budowy klasycznego trenu (nauczyciel pyta uczniów, gdzie można znaleźć wyjaśnienie terminu); zapis w zeszycie.

TREN- inaczej lament, płacz, żal, elegia. Jest to utwór poetycki wyrażający żal po czyjejś śmierci oraz związane z nią refleksje.
Klasyczny tren składał się z pięciu części:
- pochwała zmarłej osoby, jej zalet,
- pokazanie wielkości poniesionej straty,
- wyrażenie żalu,
- pocieszenie,
 napomnienie.

Przekazanie uczniom przez nauczyciela informacji o cyklu ,,Trenów” Jana Kochanowskiego.

,,Treny” J. Kochanowskiego to cykl 19 utworów lirycznych, związanych tematycznie ze śmiercią Urszuli. Poprzedza je dedykacja : ,,Orszuli Kochanowskiej, wdzięcznej, uciesznej, niepospolitej dziecinie”, natomiast kończy ,,Epitafium Hannie Kochanowskiej”.

Odczytanie ,,Trenu VIII” przez chętnego ucznia.
Wspólne objaśnienie archaizmów.
Ćwiczenia w analizowaniu i interpretowaniu utworu poetyckiego (uczniowie udzielają ustnych odpowiedzi)

- Kim jest podmiot liryczny?
- W jakiej sytuacji znajduje się podmiot liryczny?
- Co mówi podmiot liryczny o czasie minionym?
- Co czuje osoba mówiąca w wierszu?
- Do kogo zwraca się podmiot liryczny?
 - Jak nazywa się taki środek stylistyczny?

Ćwiczenia w czytaniu ze zrozumieniem (oswajanie z zadaniami egzaminacyjnymi poprzez wypełnienie karty pracy ucznia)

Karta pracy ucznia

Przeczytaj uważnie ,,Tren VIII” i odpowiedz na pytania.

1.Gdzie znajdował się dom Jana Kochanowskiego?
........................................
2. Jakie umiejętności i talenty przejawiała Urszulka?
........................................
3.Dlaczego Urszulka była lubiana przez wszystkich członków rodziny?
........................................
........................................
4.Napisz, jak rozumiesz słowa: ,,Pełno nas, a jakoby nikogo nie było...”
........................................
5. Utwórz kilka zdrobnień i przekształceń imienia Urszulka.
........................................
6. Wyraz ,,frasować się” oznacza:
a) gniewać się, kłócić
b) smucić się, martwić
c) prasować, pastować
d) dyskutować, polemizować
7. Podaj dwa wyrażenia bliskoznaczne do ,,wdzięcznie obłapiając”.
........................................
8. Bezpośredni zwrot do adresata w utworze lirycznym to:
a) anafora
b) animizacja
c) antyteza
d) apostrofa
 Sprawdzenie stopnia wykonania zadania, poprawienie ewentualnych błędów, uzupełnienie braków.

3.Podsumowanie
 Nauczyciel pyta uczniów:
Poznaliście wiele tekstów. Kto w nich popadł z kim w konflikt i co było jego przyczyną ?
Przeczytajcie ,,Tren X” . Ustalcie, do kogo ma pretensje cierpiący ojciec i z jakiego powodu? Jaki stosunek do wiary ujawnia się w tym trenie? Jaka sytuacja stała się przyczyną takiej postawy?

Zadanie domowe
ćw.8 str.49 ( przypomnienie cech charakterystycznych listu jako formy wypowiedzi pisemnej)
Napisz list, w którym pocieszysz wypowiadającego się w trenach ojca po stracie córki. Pamiętaj o pisowni wielką literą zwrotów do adresata listu na znak szacunku.