Ruch i zabawa to super sprawa - program autorski

Ruch i zabawa to super sprawa – program autorski zgodny z podstawą programową przeznaczony dla dzieci w wieku przedszkolnym.

„Zabawa to życie dziecka w okresie przedszkolnym, opierajcie, więc na niej waszą
działalność wychowawczą, osłaniajcie zabawę kierujcie nią.
[....]. Wolność zabawy to prawo najpierwsze.
Troskliwe wychowanie dziecka pozostawia mu wolność
spokojnego, a samoistnego bawienia się dopóki zechce.”
F. FROEBL

Opracowany przez
Sylwię D.
nauczyciela mianowanego


Spis treści

Wprowadzenie........................................3

I Cele i zadania........................................5
1. Cele (szczegółowe)........................................ . .....5
2. Cele wychowawcze........................................6
3. Zadania........................................ ...7
4. Metody i formy........................................ ..7

II Treści edukacyjne........................................7
1. Treści programu........................................8
2. Zgodność z podstawą programową wychowania przedszkolnego.............................8

III Sposób realizacji........................................10
1. Przykłady zabaw........................................10
2. Scenariusze zajęć........................................ 42

Ewaluacja........................................53

Zakończenie........................................55

Bibliografia........................................55

Wprowadzenie

Do napisania programu skłoniły mnie doświadczenia pedagogiczne w pracy
z dziećmi w wieku przedszkolnym. Zaobserwowałam, że poprzez stosowanie metody ruchu i zabawy zarówno w pracy dydaktycznej, jak i wychowawczej można osiągnąć lepsze rezultaty. Dziecko, jako podmiot mojego działania jest mniej skrępowane, staje się bardziej otwarte, ufne, chętnie uczestniczy w działaniach edukacyjnych,
z łatwością przyswaja przekazywaną mu wiedzę i nabywa nowe umiejętności.
Ruch i zabawa jest naturalną formą aktywności dziecka charakterystyczną dla wieku
przedszkolnego. To jedna z najważniejszych „sił napędowych” rozwoju dziecka,
odpowiadająca jego potrzebom.
Ruch i zabawa to działalność wykonywana dla przyjemności, to przyjemne spędzenie czasu. Zabawa dostarcza dziecku zadowolenia, wielu przeżyć, emocji i doświadczeń.
We współczesnej pedagogice, coraz więcej mówi się o roli zabawy w rozwoju
dziecka, jako podstawowej formie jego aktywności.
Zabawa jest jedną z metod wychowawczych dziecka, która:
− jest czynnością wykonywaną dla przyjemności,
− jest działaniem atrakcyjnym, wykonywanym dobrowolnie,
− jest zachowaniem swobodnym pozbawionym motywacji materialnych,
− jest główną formą wyrażania zainteresowań dziecka,
− jest czynnikiem kształtowania osobowości,
− jest środkiem rozwoju psychiki dziecka,
− jest sposobem zaspokojenia potrzeby ekspresji i twórczości,
− jest formą aktywnego wypoczynku i odprężenia,
− jest główną formą poznawania rzeczywistości,
− jest naturalną i wrodzoną metodą uczenia się dziecka.
Zabawa spełnia różne funkcje między innym:
− wychowawczą,
− kompensacyjną,
− terapeutyczną,
− relaksacyjną,
− edukacyjną,
− przygotowuje do życia.
Działania poprzez ruch i zabawę mają wpływ na:
1) edukację estetyczną – rozwijają oraz pogłębiają wrażliwość, wyobraźnię
artystyczną, pozwalają na własną twórczość, a nie odtwórczość znanych
schematów,
2) edukację intelektualną – ponieważ kształtują spostrzegawczość, pamięć,
myślenie, rozwijają zainteresowania i umiejętności, dostarczają wiedzy o
otaczającej rzeczywistości,
3) edukację moralną, gdyż kształtują postawy humanistyczne, umiejętność
rozumienia drugiego człowieka,
4) edukację społeczną, dlatego, że integrują grupę, kształtują kulturę
współżycia i współdziałania.
Ćwiczenia gimnastyczne i zabawy ruchowe mogą być wykorzystane jako środki rozwoju osobistych, społecznych i twórczych zdolności dziecka.

Program „Ruch i zabawa to super sprawa” ma na celu wspomaganie i stymulowanie prawidłowego rozwoju dziecka poprzez odpowiednio dobrane ćwiczenia i zabawy, uwzględniając:
− wiek i płeć dziecka,
− jego potrzeby,
− zainteresowania,
− samopoczucie,
− możliwości rozwojowe.
Znakomitą okazją do tego są zabawy i zajęcia gimnastyczne prowadzone metodami twórczymi. Należą do nich:
● gimnastyka twórcza Rudolfa Labana, gdzie ćwiczenia gimnastyczne przybierają
formę zadań otwartych, które zapewniają duży margines swobody, możliwość
decydowania o sposobie wykonania ruchu i tym samym wyrażania swej
indywidualności,
• gimnastyka rytmiczna A.M. Kniessów – będąca rodzajem gimnastyki twórczej utanecznionej, polegającej na nieustannym poszukiwaniu nowych form
i rodzajów ruchu poprzez eksperymentowanie środkami ruchowymi, słuchowymi i wzrokowymi,
• gimnastyka twórcza K.Orffa,
• metoda ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne, w którym główną ideą jest posługiwanie się ruchem jako narzędziem wspomagania rozwoju psycho – ruchowego dziecka i zaburzeń rozwoju,
• zabawy ruchowe uczące społecznych zachowań, dostarczające przyjemność natury funkcjonalnej,
• zabawy aktywne ze sprzętem i wyposażeniem, które są stymulacją aktywności ruchowej,
• opowieść ruchowa polegająca na ilustrowaniu ruchem opowiadanej historyjki,
• zajęcia gimnastyczne wg K. Wlaźnik, z przyborami i sprzętem,
• zabawy ruchowe wg pedagogiki zabawy, z fabułą, dramowe, metody animacji, gry dydaktyczne, rozluźniające, ułatwiające integrację uczestników, zabawy
z różnymi przyborami lub rekwizytami, na przykład: gazety, plastikowe butelki, sznurek, taśma, puszki, wata, gąbka kąpielowa, karton, tańce integrujące.


I. CELE I ZADANIA
Stwarzanie warunków do rozwoju społeczno-emocjonalnego dziecka, to jedno
z ważniejszych zadań przedszkola. Kształtowanie charakteru, wrażliwości moralnej
stanowi podstawę pracy wychowawczej.
Nadrzędnym celem działania jest wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju dziecka
zgodnie z jego potencjałem i możliwościami rozwojowymi, aby osiągnąć wszechstronny
jego rozwój.
Cele (szczegółowe) dydaktyczne :
- poznanie i nabycie umiejętności ruchowych umożliwiających dziecku
uczestnictwo w formach aktywności ruchowej opartych na grach i zabawach,
- ćwiczenia kształtujące postawę ciała oraz stymulujące rozwój układów:
ruchowego, oddechowego, krążeniowego, nerwowego,
- formy ruchu stwarzające możliwości doskonalenia koordynacji wzrokoworuchowej
− wspieranie rozwoju intelektualnego dziecka,
− wspieranie rozwoju umiejętności komunikowania się dziecka,
− wspieranie umiejętności wyrażania przez dziecko własnych uczuć, przeżyć,
spostrzeżeń,
- rozwijanie piękna i estetyki ruchu poprzez gimnastykę podstawową,
- kształtowanie nawyku prawidłowej postawy ciała w różnych pozycjach oraz
nauka samokontroli wykonywanych ćwiczeń,
− budzenie wrażliwości estetycznej dziecka,
− budzenie w dziecku troski o bezpieczeństwo własne i innych,
− wspieranie rozwoju społeczno-moralnego dziecka,
− wspieranie rozwoju psychofizycznego dziecka,
− wspieranie umiejętności samodzielnego działania dziecka,
− wspieranie rozwoju przynależności dziecka do grupy i integracji społecznej.
- wpajania zasad bezpieczeństwa, współdziałania, respektowania przepisów w
trakcie ćwiczeń i zabaw
Cele wychowawcze:
Dziecko uczestnicząc w zabawie:
− zaspokaja swoje potrzeby,
− kształci osobowość,
− poznaje siebie i innych,
− poznaje swoje możliwości i zainteresowania,
− uczy się samoakceptacji i akceptacji innych,
− uczy się wyrażać swoje uczucia,
− uczy się współpracy w grupie,
− wdraża się w role społeczne,
− wyrabia nawyk słuchania i dostosowywania się do poleceń wydawanych
przez prowadzącego zajęcia,
− usprawnia małą i dużą motorykę,
− rozwija wyobraźnię i fantazję,
− poprawia werbalizację i komunikację,
− uczy się radzenia sobie z zaburzeniami, problemami psychicznymi i emocjonalnymi,
− zdobywa nowe doświadczenia,
− uczy się efektywniej i może więcej osiągnąć.

Zadania do realizacji
1.Kształtowanie prawidłowej koordynacji ruchowej.
2.Kształtowanie świadomego uczestnictwa w zabawach i ćwiczeniach ruchowych . 3.Prowadzenie zabaw i zajęć ruchowych zgodnie z ogólnymi zasadami pedagogiki i
psychologii rozwojowej dzieci.
4. Kształtowanie nawyku przebywania i aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu.
5. Rozwijanie sprawności fizycznej.
6. Wspomaganiu rozwoju umysłowego i estetycznego.
7. Rozwijanie zdolności poznawczych (myślenie, pamięć, mowa, wyobraźnia, percepcja
wzrokowa, słuchowa, uwaga).
8. Rozwijanie szybkości, skoczności, wytrzymałości, siły, zwinności.

Metody i formy pracy
Nauczyciel prowadzący zajęcia ruchowe może stosować następujące metody pracy z dziećmi:
1.Metody odtwórcze
- zabawy naśladowcze,
- metoda zabawowo-naśladowcza,
- metoda bezpośredniej celowości ruchu (zadaniowa),
- metoda programowego nauczania oraz małych obwodów.
- pedagogika zabawy
2. Metody twórcze:
- metoda opowieści ruchowej,
- gimnastyka twórcza R. Labana,
- gimnastyka twórcza K. Orffa,
- gimnastyka ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne
- gimnastyka rytmiczna A.M. Kniessów
- metoda problemowa.
3. Metody i formy intensyfikujące zajęcia ruchowe.
Metody:
- metoda stacyjna,
- metoda zadań dodatkowych,
- tor przeszkód
Formy pracy:
- zbiorowa
- zespołowa
- indywidualna

II Treści edukacyjne
1.Treści programowe
Zabawy integrujące
- pedagogika zabawy

Zabawy rozwijające inteligencję emocjonalną
Zabawy rozwijające pamięć
- zabawy i gry dydaktyczne

Zabawy wspomagające rozwój mowy
- Ćwiczenia artykulacyjne, ćwiczenia rytmizujące, ćwiczenia mobilizujące aparat
oddechowy, ćwiczenia fonacyjne, ćwiczenia słuchu fonematycznego, zabawy oddechowe,
ćwiczenia języka, warg, ćwiczenia podniebienia miękkiego, zabawy naśladowcze

Zabawy rozwijające sprawność ruchową
- opowieść ruchowa,
- gimnastyka twórcza R. Labana,
- gimnastyka twórcza K. Orffa,
- gimnastyka ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne,

Zabawy rozwijające umiejętności twórcze (muzyka, taniec, plastyka)

Zabawy wdrażające do dbałości o bezpieczeństwo swoje i innych

- Zabawy muzyczno-ruchowe, gimnastyka rytmiczna A.M. Kniessów,
gimnastyka twórcza K. Orffa
- swobodne zabawy ruchowe, zabawy ruchowe na placu przedszkolnym,
- zabawy przeciwdziałające agresji

Zabawy teatralne
- gimnastyka twórcza K. Orfa, zabawy muzyczno-ruchowe i plastyczne,
- inscenizacje
- dziecięce teatrzyki z wykorzystaniem pacynek,
- teatr cieni

Zabawy konstrukcyjne i badawcze
Zabawy wyciszające i przeciwdziałające agresji
Gimnastyka twórcza
-gimnastyka rytmiczna A.M. Kniessów,

2.Zgodność treści programu z podstawą programowa wychowania przedszkolnego

OBSZAR EDUKACYJNY WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI - WYMAGANIA, STANDARDY WYMAGAŃ Treści realizowane w programie
Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i sytuacjach zadaniowych. Dziecko: obdarza uwagą dzieci i dorosłych, aby rozumieć to, co mówią i czego oczekują; grzecznie zwraca się do innych w domu, w przedszkolu, na ulicy; przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej Zabawy rozwijające inteligencję emocjonalną, zabawy integrujące, zabawy ruchowe, gimnastyka ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne, zabawy przeciwdziałające agresji, zabawy wyciszające
Wspomaganie rozwoju mowy dzieci. Dziecko: zwraca się bezpośrednio do rozmówcy, stara się mówić poprawnie pod względem artykulacyjnym, gramatycznym, fleksyjnym i składniowym; mówi płynnie, niezbyt głośno, dostosowując ton głosu do sytuacji; uważnie słucha, pyta o niezrozumiałe fakty i formułuje dłuższe wypowiedzi o ważnych sprawach; w zrozumiały sposób mówi o swoich potrzebach i decyzjach. Zabawy wspomagające rozwój mowy:
Ćwiczenia artykulacyjne, ćwiczenia rytmizujące, ćwiczenia mobilizujące aparat oddechowy, ćwiczenia fonacyjne, ćwiczenia słuchu fonematycznego, zabawy oddechowe, ćwiczenia języka, warg, ćwiczenia podniebienia miękkiego, zabawy naśladowcze

Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych, które stosują w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia. Dziecko: Przewiduje, w miarę swoich możliwości, jakie będą skutki czynności manipulacyjnych na przedmiotach (wnioskowanie o wprowadzanych i obserwowanych zmianach); grupuje obiekty w sensowny sposób (klasyfikuje) i formułuje uogólnienia typu: to do tego pasuje, te obiekty są podobne, a te są inne; stara się łączyć przyczynę ze skutkiem i próbuje przewidywać, co się może zdarzyć. Zabawy rozwijające inteligencję emocjonalną, zabawy badawcze, opowieść
ruchowa, gimnastyka twórcza K. Orffa
Wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności fizycznej dzieci. Dziecko: a o swoje zdrowie; zaczyna orientować się w zasadach zdrowego żywienia; dostrzega związek pomiędzy chorobą a leczeniem, poddaje się leczeniu, np. wie, że zastrzyki są konieczne; jest sprawne fizycznie lub jest sprawne na swoje możliwości, jeżeli jest dzieckiem mniej sprawnym ruchowo; uczestniczy w zajęciach ruchowych, w zabawach i grach w ogrodzie przedszkolnym, w parku, na boisku, w sali gimnastycznej. Zabawy rozwijające sprawność ruchową:
opowieść ruchowa,
gimnastyka twórcza R. Labana,
gimnastyka twórcza K. Orffa,
gimnastyka ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne,

Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne oraz innych Dziecko: próbuje samodzielnie i bezpiecznie organizować sobie czas wolny w przedszkolu i w domu; ma rozeznanie, gdzie można się bezpiecznie bawić, a gdzie nie. Zabawy wdrażające do dbałości o bezpieczeństwo swoje i innych:
swobodne zabawy ruchowe, zabawy ruchowe na placu przedszkolnym, zabawy przeciwdziałające agresji
Wychowanie przez sztukę - dziecko widzem i aktorem. Dziecko: odgrywa role w zabawach parateatralnych posługując się mową, mimiką, gestem i ruchem; umie posługiwać się rekwizytami (np. maską). Zabawy teatralne
gimnastyka twórcza K. Orfa, zabawy muzyczno-ruchowe i plastyczne,
Wychowanie przez sztukę - muzyka i śpiew, pląsy i taniec. Dziecko :śpiewa piosenki z dziecięcego repertuaru oraz łatwe piosenki ludowe; chętnie uczestniczy w zbiorowym śpiewie, w tańcach i muzykowaniu; dostrzega zmiany dynamiki, tempa i wysokości dźwięku utworu muzycznego, wyraża je pląsając lub tańcząc; tworzy muzykę korzystając z instrumentów perkusyjnych (oraz innych przedmiotów), a także improwizuje ją ruchem; w skupieniu słucha muzyki, w tym także muzyki poważnej. Zabawy muzyczno-ruchowe, gimnastyka rytmiczna A.M. Kniessów,
gimnastyka twórcza K. Orffa
Wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci poprzez zabawy konstrukcyjne, budzenie zainteresowań technicznych. Dziecko: wznosi konstrukcje z klocków i tworzy kompozycje z różnorodnych materiałów (np. przyrodniczych), ma poczucie sprawstwa ("potrafię to zrobić") i odczuwa radość z wykonanej pracy; używa właściwie prostych narzędzi podczas majsterkowania; interesuje się urządzeniami technicznymi (np. używanymi w gospodarstwie domowym), próbuje rozumieć, jak one działają i zachowuje ostrożność przy korzystaniu z nich. Zabawy konstrukcyjne
III SPOSÓB REALIZACJI

1. Przykłady zabaw

Program „Ruch i zabawa to super sprawa” będę realizowała codziennie podczas zajęć w przedszkolu. Bo poprzez ruch i zabawę w sposób naturalny i przyjemny, dokonuje się wszechstronny rozwój dziecka, w myśl zasady „ nie przeszkadzać”, a wspomagać i wspierać, stwarzać sprzyjające warunki do ujawnienia jego możliwości i potencjału
rozwojowego w różnych obszarach aktywności.
Cel ten osiągnę wtedy, gdy dziecko będzie potrafiło wyrażać swoje uczucia,
przeżycia, spostrzeżenia, osiągnie możliwy dla siebie poziom rozwoju intelektualnego,
psychofizycznego, społeczno – moralnego, nabędzie umiejętność komunikowania się,
współżycia, współdziałania i przynależności do grupy, będzie umiało nawiązywać
kontakty społeczne, troszczyć się o bezpieczeństwo swoje i innych, będzie potrafiło
samodzielnie działać, przeżywać i tworzyć, przełamywać bariery własnych niemożliwości, osiągnie satysfakcję z własnych działań.

Zabawy integrujące
„Uściśnij dłoń”
Uczestnicy chodzą swobodnie po sali, prowadzący podaje im kolejne instrukcje :
- uściśnij jak najwięcej dłoni,
- stańmy w kręgu, weźmy się za ręce i zróbmy fale,
- stańmy w ciasnym kręgu zróbmy jednocześnie przysiad.
„Zaczarowane ludziki”
Dzieciom biegają po sali, rozmawiają, lub podśpiewują. Na słowo magiczne, np. "bum"- zatrzymują się jak przerażone w tej pozycji, w jakiej się wcześniej znajdowały.
„Podawanie przedmiotu”
Uczniowie stają w kole zwróceni twarzami do siebie. Prowadzący podaje woreczek
z grochem, który uczestnicy przekazują sobie tak, jakby ten przedmiot był: bardzo ciężki, gorący, kruchy, cuchnący, lepki itp. Prowadzący zmienia polecenia po każdej rundce.

„ Chodzenie”
Uczestnicy chodzą swobodnie po sali. Prowadzący zmienia, co jakiś czas polecenia, np.:
-chodzimy jak ludzie bardzo zmęczeni, smutni, radośni
-chodzimy z otwartym parasolem pod wiatr, skacząc po kamieniach, po gorącym piasku
-tworzymy „Ministerstwo Głupich Kroków” -każdy wymyśla śmieszny sposób chodzenia
„Wyścigi konne”
Dzieci siedzą na dywanie w siadzie skrzyżnym, słuchają relacji nauczyciela z wyścigów konnych i wykonują wszystkie gesty za nauczycielem:
Konie podchodzą do startu /wolno, miarowo uderzają dłońmi o kolana, raz w lewe, raz
w prawe/ jeden kuleje /jedno dziecko uderza niemiarowo/.
Bomba w górę – bum! /dzieci wyraźnie wymawiają BUM! unosząc jedną dłoń w górę/.
Poszły /bardzo szybko uderzają dłońmi o kolana raz w prawe, raz w lewe/,
Zakręt w prawo / ostro przechylają się w prawo nie przestając uderzać w kolana/,
zakręt w lewo /przechylają się w lewo/.
Przeszkoda /wymawiając HOP! Udają przeskok przez płot (ręce ułożone jak w skoku do wody)/.
Konie pędzą po moście /pięściami uderzają w piersi/, po wodzie /pięściami uderzają o napuszone policzki/, rów z wodą /wymawiają PLUM! uderzając dłońmi o podłogę/.
Biegną dalej /cały czas szybko uderzając dłońmi o kolana/.
Meta już blisko, kto będzie pierwszy? /dzieci uderzają coraz szybciej/.
Meta! /dzieci padają zmęczone/.
„Masaż”
Wieje wietrzyk : fiu, fiu, fiu (dmuchamy w jedno i drugie ucho dziecka)
Kropi deszczyk : puk, puk, puk (delikatnie stukamy palcami)
Deszcz ze śniegiem : chlup, chlup, chlup ( uderzamy dłońmi zwiniętymi w miseczki)
A grad w szyby : łup, łup , łup (lekko uderzamy pięściami w plecy dziecka)
Świeci słonko : ruchem okrężnym gładzimy plecy dłonią
Wieje wietrzyk : dmuchamy we włosy
Pada deszczyk : stukamy palcami.
Czujesz dreszczyk? : leciutko szczypiemy w kark.
„Figurka”
Dzieci tańczą w parach w rytm muzyki. Gdy muzyka ucichnie, tańczące pary
zastygają w bezruchu tworząc "skamieniałą figurkę".
„Wycieczka”
Wybieramy się na wycieczkę i każdy coś pakuje do plecaka.
Każdy pakuje jedną rzecz na pierwszą literę swojego imienia i mówi co spowodowało, że
wybrał właśnie to np. „Ja Basia zabieram na wycieczkę bułeczkę dlatego, że nie wiem czy
nie będę głodna” – i podajemy plecak osobie po swojej lewej stronie itd.
„Domino”
„Domino” to gra polegająca na łączeniu takich samych elementów.
Prowadzący staje w środku koła i mówi: „Jestem pierwszym elementem domina. Proszę do
siebie kogoś kto, tak jak ja, ... lubi wesołe piosenki”. Kto pierwszy chwyci prowadzącego
za rękę wygrywa i teraz on zaprasza kogoś o podobnych upodobaniach. Ostatnia osoba
zamyka krąg i łączy nas wszystkich.
„Taniec integracyjny z czapeczką”
Gra muzyka. Dzieci ustawione są w kręgu. Prowadzący zakłada na głowę czapeczkę
i tańcząc wykonuje jakieś charakterystyczne ruchy – pozostali naśladują go. W pewnym
momencie przekazuje czapeczkę w lewą stronę. Teraz osoba posiadająca czapeczkę
wymyśla jakiś ruch a wszyscy go naśladują. Zabawa trwa aż czapeczka wróci do
prowadzącego.
„Moje miejsce”
Dzieci siedzą w kole po turecku. W kole robimy przerwę i uzyskujemy wolne miejsce.
Na puste miejsce osoby siedzące z 2 stron mogą kogoś zaprosić, kogo chcą mieć przy
sobie, kogo lubią. Warunek to: powiedzenie „Moje miejsce” i klepnięcie ręką w puste
miejsce. Jeśli 2 osoby jednocześnie klepną i powiedzą w równym czasie, muszą ustalić
między sobą, kogo zaproszą. Osoba zapraszana zwalnia miejsce i zabawa toczy się dalej.
„Nieostrożne żabki”
Dzieci siedzą w kręgu z opuszczonymi głowami. Jedno dziecko cichutko kumka. Pozostałe milczą. Wybrane dziecko - bociek stoi poza kręgiem, słucha skąd dochodzi głos i stara się wskazać dziecko będące nieostrożną żabką. Jeśli odszuka żabkę zajmuje jej miejsce.
„Kąpiel"
Każde dziecko otrzymuje kartonik z nazwą jednego z przyborów potrzebnych do mycia.
Nazwy mogą się powtarzać. Wymienione nazwy np. gąbka, szczotka, mydło, kubek,
pasta, zamieniają się miejscami. Na hasło "Kąpiel" wszyscy uczestnicy zabawy
zamieniają się miejscami.
„Pantomima”
Uczestnicy siedzą w kręgu. Jedna osoba wychodzi na środek i naśladuje wykonywanie
jakiejś czynności np. jedzenie lodów, wchodzenie po schodach, mycie okna, szycie itd.
Uczestnicy odgadują jaka to czynność. Kto odgadnie wchodzi do środka i naśladuje co
innego.
"Zgadnij – czyje słyszysz imię"
Jedno dziecko opuszcza krąg z poleceniem, aby po powrocie odgadło, jakie imię słyszy.
Pod jego nieobecność wybieramy imię dziecka z sali np. Kamil. Dzielimy je na sylaby
Ka – mil. Na dany znak, dzieci w dwóch grupach skandują jednocześnie sylaby wybranego
imienia. Jeżeli zgadujący trzykrotnie poniesie porażkę w odgadywaniu, daje fant.
"W domu kipi mleko"
Jedna osoba staje w środku i wskazując na wybrane przez siebie dziecko szybko mówi
"W domu kipi mleko". Zanim skończy, wskazana osoba musi powiedzieć imię dziecka
siedzącego po prawej. Jeśli się pomyli lub nie odpowie, idzie do środka.
„Podium”
Każdy próbuje znaleźć cechę wspólną łączącą trzy osoby z grupy. Kto taką znajdzie,
wówczas wywołuje dane osoby na środek. Pozostali muszą odgadnąć, jaka to cecha.
„Dodaj swój ruch"
Grupa siedzi w kręgu. Osoba zaczynająca wstaje i pokazuje jakiś ruch. Następnie osoba
siedząca po lewej stronie powtarza ruch i dodaje swój. Gra odbywa się bez słów. Jeśli ktoś
się odezwie lub ominie ruch, daje fant.
„Lubię ciebie”
Na plecy uczestnicy przyklejają kartki z napisem: „Lubię ciebie za to...”,. Następnie
przechodząc, anonimowo wpisują na kartki własne opinie. Zaznaczamy, że informacje
mają dotyczyć tylko dobrych cech. Ćwiczenie trwa tak długo, aż wszyscy otrzymają
informacje na swój temat. Następnie każdy odczytuje zdania ze swojej kartki. Kto chce,
czyta głośno. Rozmawiamy o tym, jakie odczucia wzbudziło to ćwiczenie.

Zabawy rozwijające inteligencję emocjonalną
„Prowadzenie niewidomego”
Dzieci dobierają się w pary, jedno w parze ma zamknięte lub zawiązane oczy – jest niewidomym, drugie dziecko je prowadzi. „Niewidomy” musi zaufać koledze, że nie wprowadzi go na przeszkody. Po zamianie ról dzieci dzielą się spostrzeżeniami: czego się bały, gdy miła zamknięte oczy, co czuły, czego doświadczyły?
„Powiedz coś miłego”
Dzieci siedzą w kręgu, pierwsze dziecko wybiera kolegę, któremu chciałoby powiedzieć coś miłego. Zabawa musi obejść cały krąg, aby każdy usłyszał coś miłego na swój temat, nauczyciel powinien włączyć się do zabawy.
„Wesołe i smutne”
Dzieci otrzymują po dwie kartki: żółtą i szarą. Na szarej rysują to, co smutnego je ostatnio spotkało, a na żółtej – zdarzenie wesołe. Następnie opowiadają kolegom o tych wydarzeniach.
„Co myśli o tym Zuzia?”
Zuzia, to wymyślony członek grupy – nie może być identyfikowana z żadnym dzieckiem. Gdy pojawi się jakiś problem, który jest trudny do rozwiązania, nauczyciel może zapytać: „Jak sądzicie, co myśli o tym Zuzia?” i zachęcić dzieci do wypowiadania się w jej imieniu – jest to dodatkowy, często obiektywny głos, który może pomóc grupie w znalezieniu sposobu rozwiązania konfliktu.
„Autobus”
Ustawiamy krzesła rzędami, tak jak w autobusie, a z przodu wyższy stołek dla kierowcy. Dziecko – kierowca ogłasza kolejne przystanki, dzieci – pasażerowie wsiadają i wysiadają, mogą rozmawiać z kierowcą i współpasażerami, itd. Pasażerowie muszą dostosować się do „rytmu jazdy” – obserwując kierowcę, pochylają się kiedy autobus skręca, „lecą do przodu” na przystankach, itd. Można też wymyślić sytuację, która będzie wymagała współpracy wszystkich pasażerów np. „człowiek z ogromną paczką”, „chuligan w autobusie”, itd..
„Czapka, która słucha”
Na czapce doklejamy wielkie uszy, a w przypadku sześciolatków etykietę: „Czapka, która słucha”. Dzieci siadają w kręgu, chętna osoba nakłada czapkę temu dziecku, do którego chce mówić. Osoba w czapce koncentruje się na tym, co mówi do niej kolega, patrzy mu w oczy i stara się panować nad emocjami nawet, gdy słyszy słowa krytyki.
„Rozmowa z wyobraźni”
Dzieci odszukują w czasopismach zdjęcia ludzi, którzy wspólnie coś robią. Następnie dzieci próbują wymyślić, o czym mogą rozmawiać te osoby, w parach można inscenizować dialogi.
,,Jeż”
Uczestnicy zabawy siedzą w kole na dywanie. Jedna osoba zajmuje miejsce w środku koła. Pozostałe mówią : ,,Na dywanie siedzi jeż. Co on robi, to my też”. Wówczas osoba pełniąca rolę jeża pokazuje jakąś czynność, którą wszyscy uczestnicy zabawy naśladują.

Zabawy rozwijające pamięć
„Najlepsza pamięć”
Wszyscy uczestnicy siadają w jednym kręgu. Prowadzący rozpoczyna zabawę od słów: „Jestem królową Hiszpanii. W mojej kuchni znajduje się złota patelnia”. Następnie par¬tner siedzący obok niego powtarza to wszystko, co powie¬dział prowadzący i dodaje swoją jedną rzecz do wyposaże¬nia kuchni. Następny, trzeci z kolei powtarza podobnie, dodając swoją rzecz itd. Kto coś opuści lub przekręci, daje fant lub odpada z gry. Można wymyślać różne początki, np.: „Ju¬tro wyjeżdżam w drogę i zabieram ze sobą album, buty narciarskie, łyżwy itd.” lub „Jestem właścicielem garażu i mam w nim...”
„Skarby”
Uczestnicy zabawy siadają w kręgu. Prowadzący przynosi skarby i rozkłada je na krótki czas (około 30 sekund) na stole. Potem zabiera i cho¬wa je. Każdy podaje nazwy przedmiotów, które widział i mówi, do czego mogą one służyć. Kto poda naj¬więcej nazw, ten wy¬grywa.
„Powietrze-Ziemia –Woda”
PO Wszyscy uczestnicy siadają tak, aby widzieć prowadzącego, który w tej zabawie będzie wykonywał rozmaite ruchy ręką, tzn.:
- jeśli wzniesie rękę w górę, wskazu¬je powietrze,
- jeśli zakreśli linię na wysokości pa¬sa, wskazuje wodę,
- jeśli opuści rękę w dół, wskazuje ziemię.
Zabawa polega na tym, że prowadzący mówi jedną z tych trzech nazw, jednocześnie pokazując. Uczestnicy zabawy pokazują za nim, uważając przy tym, aby pokazywać pra¬widłowo to, co akurat jest wypowiadane. Prowadzący mo¬że, a nawet powinien od czasu do czasu się pomylić, zaś uczestnikom nie wolno. Kto się pomyli i pokaże nieprawi¬dłowo to, co zostało wypowiedziane, odpada z gry. Komu uda się wytrwać do końca i wygra - prowadzi grę.
„Kto ciebie woła?”
Uczestnicy siedzą na podłodze. Jeden z nich siedzi tyłem kilka kroków przed wszystkimi. Wskazany przez prowadzącego zabawę uczestnik mówi głośno: „Dzień dobry” lub „Dzień dobry, Zbyszku”. Uczestnik siedzący przed grupą odwraca się i musi odgadnąć kto go wołał. Jeżeli mu się nie uda, może odgadywać jeszcze dwa razy. Potem następuje zmiana miejsc.
„Podaj kolejność”
Za parawanem jest zgromadzonych kilka przedmiotów. Nauczyciel odsłania parawan, dzieci przyglądają się przedmiotom zapamiętując ich kolejność. Nauczyciel ponownie zasłania parawan a zadaniem dzieci jest wymienić przedmioty w kolejności. Utrudnieniem może być podanie koloru każdego z przedmiotów.
„Co się zmieniło?”
Dzieci siedzą w kole. Wybrane dziecko wychodzi z sali , a pozostałe dzieci zmieniają coś w swoim wyglądzie (kilkoro dzieci). Wybrane dziecko ma znaleźć różnice w wyglądzie dzieci.
„Zapamiętaj”
Dzieci siedzą w kole. Wybrane dziecko wykonuje jeden prosty ruch np. kiwa głową. Kolejne dziecko powtarza ruch kolegi i dodaje swój. Następne dziecko powtarza ruchy kolegów dodając swój ruch. Zabawę prowadzimy z niewielką ilością dzieci.
„Dopasuj”
Dzieci siedzą w kole i przyglądają się sobie. Jedno z dzieci stoi tyłem do środka koła. Nauczyciel wskazuje jedna osobę, którą wszyscy będą opisywać (wygląd zewnętrzny). Dziecko stojące tyłem ma odgadnąć, o kogo chodzi.
„Skojarzenia”
Nauczyciel prezentuje dowolny obrazek pytając dzieci z czym im się kojarzy. Dzieci podają swoje skojarzenia lub tworzą rysunki np. Co kojarzy mi się z latem? Dzieci swoje skojarzenia mogą rysować w formie małych piktogramów dookoła obrazka wyjściowego.
„Znana postać”
Nauczyciel zaczyna opowieść opisując dzieciom znaną postać bajkową np. Kopciuszka. Podczas opowiadania za każdym razem dodaje jedno zdanie na temat tej postaci. Zadaniem dzieci jest jak najszybciej odgadnąć o jaką postać chodzi.
„Snuj się, snuj bajeczko”
Nauczyciel wprowadza nastrój i zaczyna opowiadać wymyśloną bajkę np. dawno, dawno temu, za lasem, w maleńkiej chatce mieszkała dziewczynka... Kolejne dziecko opowiada dalej dodając jedno swoje zdanie itd. Na zakończenie dzieci podejmują próbę odtworzenia całej bajki. Mogą odegrać ją w formie dramy, scenki rodzajowej lub pantomimy.

Zabawy wspomagające rozwój mowy
ĆWICZENIA JĘZYKA
• Kotki - kotek pije mleko - szybkie ruchy języka w przód i w tył, kotek oblizuje się - czubek języka okrąża szeroko otwarte wargi.
• Zmęczony piesek - dziecko naśladuje pieska, który głośno oddycha i język ma wysunięty na brodę.
• Szczoteczka - język to szczoteczka do zębów, która po kolei czyści zęby górne od strony zewnętrznej i wewnętrznej, a następnie zęby dolne z obu stron.
• Cyrkowiec - język próbuje wykonać różne sztuczki np. górkę - czubek języka oparty o dolne zęby, środek się wybrzusza, rurkę - przez którą można wdychać lub wydychać powietrze, szpilkę - układanie wąskiego języka, wahadełko - przesuwanie języka do kącików ust w stronę prawą i lewą.
• Koniki - czubek języka uderza o podniebienie i opada na dół. Raz konik idzie wolno, to biegnie, parska, śmieje się: iha, iha...
ĆWICZENIA WARG I POLICZKÓW
• Minki - naśladowanie min: wesołej - płaskie wargi, rozciągnięte od ucha do ucha, uśmiech szeroki, smutnej - podkówka z warg, obrażonej - wargi nadęte, zdenerwowanej - wargi wąskie..
• Rybka - wysuwanie warg do przodu i rozszerzanie na końcu jak u ryb.
• Zły pies - naśladowanie złego psa, unoszenie górnej wargi, wyszczerzanie zębów.
• Echo - dobitne wymawianie samogłosek a, o, e, i, u, y.
• Masaż warg - nagryzanie zębami wargi dolnej, potem górnej.
• Baloniki - nabranie powietrza i zatrzymanie go w wydętych policzkach, przesuwanie powietrza z jednego policzka do drugiego, balon pękł - dziecko palcami uderza w policzki.
• Zajęczy pyszczek - wciąganie policzków do jamy ustnej.
• Motorek - parskanie wargami, naśladowanie odgłosu motoru, traktora.
ĆWICZENIA PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO
• Chory krasnoludek - kaszlenie z językiem wysuniętym z ust.
• Balonik - nabieranie powietrza ustami, zatrzymanie w policzkach, następnie wypuszczanie nosem.
• Zmarźlak - chuchanie na "zamarznięte ręce".
• Śpioch - chrapanie na wdechu i wydechu.
• Kukułka i kurka - wymawianie sylab: ku - ko, ku -ko,uku - oko, uku - oko,kuku - koko, kuku
ĆWICZENIA ŻUCHWY
• Zamykanie i otwieranie domku - szerokie otwieranie ust, jak przy wymawianiu głoski 'a', zęby są widoczne dzięki rozchylonym wargom.
• Grzebień - wysuwnie żuchwy, zakładanie i poruszanie dolnymi zębami po górnej wardze. Cofanie żuchwy, zakładanie i poruszanie górnymi zębami po dolnej wardze i brodzie.
• Guma do żucia - naśladowanie żucia gumy.
Zabawy oddechowe
Chłodzenie gorącej zupy na talerzu ( ręce złożone na kształt talerza) ,
dmuchanie ciągłym strumieniem
Zdmuchiwanie mlecza – długo, aż spadnie ostatnie nasionko.
Balonik – naśladowanie dmuchania balona.
Wypuszczanie powietrza z balona - długie sssssssss
Dmuchanie na balonik, aby nie spadł na podłogę.
Lokomotywa oddaje nadmiar pary – fffffffffff , lub szszsz.
Pociąg stoi gotowy do odjazdu, lokomotywa sapie- pf,pf,pf,
pociąg powoli rusza i jedzie coraz szybciej- cz cz cz cz
,,Śpiewak’’ – śpiewanie na jednym wydechu samogłosek i spółgłosek
s , z, sz, cz ż, w f, oraz sylab: ma, me , mo, mu, my,( cicho, głośno, nisko,
wysoko)
Gwizdanie na jednym wydechu.
Dmuchanie na kolorowe waciki i papierowe zabawki zawieszone na nitce
(ustami , wyłącznie nosem).
Dmuchanie na określone przedmioty przez słomkę ( według inwencji
twórczej dzieci, według poleceń nauczyciela , np. długo , krótko , dwa razy
długo , trzy razy krótko).
Puszczanie baniek mydlanych.
Śpiewanie piosenek , recytowanie wierszy .
Przedmuchiwanie z jednej strony na drugą papierowych statków , myszek
korali.
Gra na trąbce, gwizdach, organkach , flecie

Zabawy rozwijające sprawność ruchową
„Kim jesteś”
Krąg dzieci trzymających się za ręce, w środku dziecko ślepiec, dzieci idą w kole, ślepiec woła STOP, po czym podchodzi do któregoś i dotykając stara się odgadnąć kto to jest. Na jego miejsce wchodzi dziecko, które zostało rozpoznane.
„Myjnia samochodowa”
Dzieci tworzą tunel pod którym przechodzi jedno z nich, pozostałe dzieci jak szczotki myjni głaszczą go, dotykają, mówią coś miłego.
„Oczko”
Połowa grupy siedzi na krzesłach w kregu, druga połowa stoi za nimi. Jedno krzesło jest wolne, osoba stojąca za nim stara się zwabić kogoś z siedzących na swoje puste krzesło puszczając do niej oczko. Ta jak najszybciej stara się usiąść na jego krześle, jednak osoba stojąca za nią może to udaremnić poprzez chwycenie jej odpowiednio szybko za ramiona. Jeśli się jej to nie uda, sama stara się zwabić kogoś do siebie.
„Niewidomy strażnik”
Siedząc w kole na krzesłach, każde z dzieci ma przydzieloną pewną liczbę. W kole stoi niewidomy strażnik, który wywołuje dwie liczby z tych które są przydzielone. Osoby te zamieniają się miejscami, przechodząc tylko w obrębie koła, starając się zrobić to bezszelestnie. Niewidomy strażnik stara złapać się jedną z nich, wystarczy dotknięcie. Wówczas następuje zmiana strażnika.
„Berek czarodziej”
Dziecko berek goni pozostałych uczestników zabawy. Złapane dziecko staje w rozkroku a może je tylko odczarować któreś z dzieci, które jeszcze nie zostało złapane, przechodząc mu między nogami.
„Berek chustką”
Berek goni uciekające dzieci, trzymając w ręku chustkę o jaskrawym kolorze. Przekazuje chustkę złapanemu dziecku i odtąd ono jest berkiem.
„Indianin i traper”
Dzieci siedzą w kole, w środku z zawiązanymi oczami stoi traper. Któryś z Indian stara się podkraść bezszelestnie do trapera i go dotknąć. Ten z kolei jeśli usłyszy tylko jakiś szmer pokazuje palcem w stronę podkradającego się Indjanina, który musi się cofnąć.
„Miś Jogi”
Nadając sygnał (merdające obie dłonie przy skroniach nadawcy przy jednoczesnym merdaniu jednej dłoni sąsiada nadawcy od jego strony) ktoś z koła wywołuje słowami: miś Ania nadaje do misia Janka. Wywołana osoba przejmuje sygnał i stara się wywołać kolejną osobę. Kto się zagapi lub pomyli odpada.
„Polowanie na skakankę „
W parach jedna osoba rusza skakanką tuż przy podłodze, druga stara się ją nadepnąć.
„Kaczka, kaczka, gęś”
Prowadzący chodząc na zewnątrz koła wybiera kolejno z dzieci kaczkę, kaczkę i gęś kładąc im kolejno rękę na głowie. To dziecko, które otrzyma nazwę gęś, rozbiega się z prowadzącym po obwodzie koła w przeciwnym kierunku. To z dzieci, które przybiegnie jako drugie zostaje prowadzącym i zabawa trwa dalej.
„Dotknij i wróć”
Dzieci siedzą w kole na krzesłach twarzami na zewnątrz. Prowadzący mówi: dotknij np. klamki, okna, brązowego misia i wróć, a sam zajmuje jedno miejsce. Dziecko które pozostało bez miejsca kontynuuje zabawę.
„Cztery kąty, a piec piąty „
Cztery grupy trzymając się z ręce stoją w kątach, piąta stoi na środku. Prowadzący opowiada jakąś historyjkę i kiedy powie bez związku z tekstem cztery kąty, a piec piąty, to grupy z kątów zmieniają się miejscami, a piec wykorzystując tą sytuację również próbuje zająć któryś wolny kąt.
„Kółko i krzyżyk „
Dzielimy grupę na dwie drużyny (drużyna kółek i drużyna krzyżyków-przypinają papierowe emblematy) pomiędzy którymi ustawiamy dziewięć krzeseł przestrzennie po trzy w linii. Na plac gry wchodzi przedstawiciel raz jednej drużyny raz drugiej, zajmując miejsca na krzesłach. Każda z drużyn stara się ułożyć linię prostą: poziomą, pionową lub ukośną. Której się to uda najszybciej, wygrywa.
„Transporterzy kukurydzy”
Na podłodze układamy kupkę kukurydzy (może też być in¬ne ziarno lub guziki) wagi np.: 20 dag. W odległości 1 m od tej kup¬ki stawiamy naczynie, miskę lub garnek. Każdy uczestnik ma za zadanie przenieść te ziarna do naczyń. Do przeno¬szenia uczestnicy otrzymują pałeczki o długości 50 cm. Czas przenoszenia można uzga¬dniać. Najlepszym transporterem jest ten, kto przeniesie w wyznaczonym czasie największą licz¬bę ziaren.
„Sztafeta fasolowa”
Uczestnicy zabawy stają szeregiem w dwóch lub więcej rzędach. Każdy z nich w jednej ręce trzyma łyżkę, drugą trzyma założoną do tyłu. Przy pierwszym uczestniku każdej grupy stoi naczynie z określoną liczbą zia¬ren fasoli, np.: 50 (materiał musi być policzalny). Przy ostatnim za¬ wodniku stoi puste naczynie. Na sygnał prowadzącego za¬bawę pierwszy zawodnik napeł¬nia łyżkę fasolą i szybko wsypuje ją do łyżki są¬siada. Ten z kolei przesy¬puje ją do łyżki następne¬go zawodnika i tak aż do końca. Ostatni wsypuje ziarna do pustego naczynia. W cza¬sie gry można zbierać z podłogi ziarna, które spadły pod¬czas podawania, pomagając sobie nogą, ale nie ręką. Ręka ma być cały czas założona do tyłu. Wygrywa drużyna, która pierwsza ukończy sztafetę.
„Zwinni nawijacze”
Dwóch grających bierze za końce sznu¬rek długości 6 do 8 metrów i staje na¬przeciw siebie, na długość sznurka. Na sygnał prowadzącego obaj zaczynają nawijać sznurek na szpulkę. Wygrywa ten kto szybciej zwinie do zaznaczonego miejsca lub kto zwinie więcej.

„Walka kogutów”
Wszyscy, którzy biorą udział w za¬bawie siadają w kole. Spośród uczestników wybiera się dwóch, którzy wchodzą do koła. Każdy z nich posiada z tyłu za pasem we¬tkniętą chusteczkę, dobrze jest, gdy ma inny kolor. Zadaniem gra¬jących jest wyrwanie chusteczki przeciwnika przy jednoczesnym chronieniu swojej.
„Ryby w sieci”
Grupa dzieli się na dwa zespoły, z których jeden, chwytając się za ręce, tworzy sieć w kształcie okręgu, a drugi wchodzi w utworzony okrąg i stanowi ryby. Zabawa polega na pró¬bie wydostania się różnymi sposobami z sieci - pod lub nad trzymającymi się rękoma bądź przez powstałe „oczka” itp. Po określonym czasie drużyny zamieniają się rolami. Wy¬grywa ta drużyna, której większa ilość członków w roli ryb przedostała się przez sieć.
„Karuzela”
Związujemy końce mocnej linki i przyczepiamy do niej co 50 cm wstążeczki. Układamy linkę w kształt koła na podło¬dze, a wszyscy uczestnicy ustawiają się w rzędzie w odle¬głości paru metrów od linki. Prowadzący zabawę daje znak. Wszyscy podbiegają do linki-karuzeli i chwytają linkę rę¬kami, ale może to zrobić tylko tyle osób, ile jest pustych miejsc pomiędzy wstążeczkami. Kto nie zdążył i nie zna¬lazł miejsca, musi czekać. Prowadzący zabawę wchodzi do środka karuzeli i podaje rytm, w którym karuzela będzie się obracać. Rusza ona powoli, potem uczestnicy biegną coraz szybciej. Karuzela powinna zmieniać rytm i kierunek wiro¬wania. Po kilku minutach karuzela zwalnia, zatrzymuje się i zabawę zaczynają następni.
Zabawa odbywa się w parach, może jednak stanowić część współzawodnictwa drużynowego. Dwaj uczestnicy poru¬szają się na jednej nodze z założony¬mi do tyłu rękoma po wyznaczonym boisku. Ich walka polega na przepy¬chaniu się barkami i zmierza do wy¬trącenia przeciwnika z równowagi. Dozwolone jest stosowanie uników, lecz pod karą przegranej walki nie można: dotknąć ziemi obunóż, użyć rąk w czasie przepychania oraz wyjść poza wyznaczony teren.

„Harcownicy”
Dwie drużyny stają naprzeciwko siebie, a na plac pomiędzy nimi wychodzą reprezentanci. Stają naprzeciw siebie w przy¬siadzie z ugiętymi ramionami i dłońmi uniesionymi na wyso¬kość twarzy. Skacząc, przepycha¬ją się dłońmi i starają się nawza¬jem wytrącić z równowagi. Zwy¬cięzcą zostaje ten, kto wytrącił partnera z równowagi. Przy zaba¬wie nie można podpierać się rękoma. Po zakończonym poje¬dynku jednej pary wchodzi na plac następna.
„Usiądź na balonie”
Prowadzący grę napełnia balonik powietrzem, zawiązuje go i kładzie na podłodze. Zaprasza jednego z uczestników, który staje w odległości 3-5 kroków od balonika z zawiąza¬nymi oczami. Jego zadaniem jest usiąść na baloniku tak, aby on pękł. Pozostali, którzy przyglądają się zmaganiom zawodnika mogą mu pomóc, przez naprowadzające okrzyki. Zawodnik powinien szybko i zdecydo¬wanie usiąść na baloniku. Ponieważ ba¬lonik może odskoczyć lub odsunąć się i zawodnik nie usiądzie na nim, czyn¬ność można powtórzyć tylko trzy razy. Jeśli po trzech próbach nie uda się usiąść na baloniku, gracz zmuszony jest wycofać się z gry, a na jego miejsce wybieramy następnego zawodnika.
Berek- haczyk
Dzieci stoją w parach złączone jak haczyki. Jedno dziecko nie ma pary. To dziecko podchodzi do wybranej pary i przyczepia się. Osoba z pary, która znalazła się na drugim końcu szybko odhacza się i szuka nowej pary itd.
Wędrujące hula hop
Grupa stoi w kole, trzyma się za ręce. Przekładamy przez siebie hula hop. Nie wolno rozerwać rąk. Stopniowo włacząmy coraz większą ilość hula hop.
Poznajmy się
Stoimy w kole. Każdy po kolei mówi swoje imię i wykonuje jakiś charakterystyczny dla siebie ruch. Zadaniem kolejnych osób jest powtórzenie kolejnych imion i ruchów osób, dodając swoje.
Pułapka na myszy
Trzy osoby tworzą pułapkę na myszy, tworzą kółko i dotykając się paluszkami.
Muzyka-pułapka jest otwarta, dzieci biegają w rytm muzyki. Cisz-pułapka zamyka się. Zamknięte osoby tworzą pułapkę. Trzy ostatnie osoby zostają zwycięzcami.
Rybacy
Dzieci ustawiają się w kole. W środku znajduje się duże hula hop(jezioro). Każde dziecko kładzie przed sobą swoją kulkę papieru. Gdy gra muzyka chodzimy dookoła jeziora. Gdy muzyka przestanie grać łapiemy jedną kulkę-rybkę Kto nie złapał, odchodzi, ale w nagrodę dostaje kulkę. Chodzimy raz w jedną raz w druga stronę. Bawimy się do dwóch wygranych osób.
Piraci
Jedna osoba staje na krześle wydając polecenia na statku. Pozostali uczestnicy stają na środku jedno za drugim. Kapitan wydaje polecenia: prawa burta, lewa burta, środek.
Dzieci mają za zadanie przebiec na odpowiednią stronę sali. Odpada ten kto się pomyli lub najwolniej wykona polecenie.
Wędrująca piłeczka
Stoimy lub siedzimy w kole. Podajemy wybranej osobie piłkę z papieru jednocześnie dając jej rozkaz-imię osoby, do której ta osoba musi rzucić piłkę. Możemy też rzucać piłkę dowolnej osobie jednocześnie wymieniając jakieś imię. Kto usłyszy swoje imię usi klasnąć.
Sierotka
Na sygnał dzieci ustawiają się do siebie plecami. Za każdym razem z kim innym. Muszą uważać by nie zostać sierotką(jedna osoba zawsze pozostanie bez pary).
Zwierciadło
Dzieci stoją w parach naprzeciwko siebie. Dłonie trzymają też naprzeciw. Bardzo wolno poruszają dłońmi. Najpierw porusza jedno dziecko, drugie naśladuje, a potem zmiana.
Król i dwór
Dzieci stają w dwuszeregu. Jedna osoba staje naprzeciw i bardzo wolno wykonuje różne ruchy. Jest królem, może dostać koronę. Pozostałe osoby naśladują ruchy króla jak w lusterku. Potem król wybiera swojego następcę.
Rzeźbiarz
Dzieci dobierają się parami. Jedno z nich jest rzeźbiarzem, drugie będzie materiałem do modelowania. Na klaśnięcie rzeźby prezentują się. Widzowie oglądają je i próbują nazwać.
Potem następuje zamiana.
Niewidomy rzeźbiarz
Rzeźbiarz ma zawiązane oczy. Jedna osoba dowolnie ustawia się. Rzeźbiarz stara się tak samo ustawić drugą osobę.
Kołyska
Dzieci klękają, opierają się na rękach, dobierają się parami. Kołyszą się obok siebie, starając się znaleźć wspólny rytm. Na cztery kołyszące się osoby można położyć piątą osobę.
Kołyska kołysze ją, nauczyciel asekuruje.
Wędrujące piłeczki
Prześcieradło rozkładamy na podłodze. Dzieci stają dookoła niego i podnoszą go. Z jednej strony na napiętym materiale kładziemy piłeczkę. Staramy się tak nim poruszać, aby piłeczka nie spadła, ale krążyła dookoła. Można wprowadzić dwie piłki.

Zabawy rozwijające umiejętności twórcze (muzyka, taniec, plastyka)
„Dobry słuch”
Uczestnicy ustawiają się w kole, a jeden z nich wychodzi za drzwi. Wtedy ustala się jedną piosenkę, która będzie śpie¬wana w trakcie zabawy, a prowadzący wyznacza kogoś, kto w tym czasie będzie śpiewał co innego. Zapraszamy czeka¬jącego za drzwiami. Tworzący koło zakładają ręce do tyłu i śpiewają wybraną piosenkę, przy czym jeden z nich śpie¬wa co innego. Osoba pozostająca na zewnątrz koła chodzi wokół i nasłuchuje. Kiedy zorientuje się kto śpiewa inną piosenkę, dotyka jego ręki i szybko ucieka. Dotknięty goni uciekającego i stara się go schwytać, zanim zajmie wolne miejsce w kole. Jeśli mu się to nie uda, wychodzi za drzwi i on teraz będzie nasłuchującym. Jeśli złapie, za drzwi uda¬je się ponownie osoba nasłuchująca.
„Magiczny okręg”
Materiały: kartki papieru z narysowanymi 15 identycznymi kołami, o średnicy 2 cm,
Uczestnicy otrzymują kartki papieru z narysowanymi 15 identycznymi kołami, o średnicy 2 cm, które mają uzupełnić w dowolny sposób, tak by z tych okręgów powstały dowolne przedmioty, ale wyłącznie okrągłego kształtu. Nie oceniamy naturalnie wartości artystycznej tych rysunków, lecz pomysłowość dzieci w wyszukiwaniu odpowiednich kształtem przedmiotów. Im więcej okręgów dziecko wypełni w określonym czasie (od 8 do 10 minut), tym lepiej funkcjonuje jego wyobraźnia twórcza.
„ Malowanie muzyki”
Materiały: kredki, kartki
Przebieg: Rysowanie i dzielenie się wrażeniami. Po wysłuchaniu fragmentu muzyki rysowanie tej muzyki, malowanie, np.: zapachu, uczuć, problemu do rozwiązania, pojęć abstrakcyjnych, np. mądrości, miłości, smutku. Należy przestrzegać zasady unikania konkretów podczas rysowania.
„Kto, co”
Materiały: obrazki
Przebieg: Dzieci losują obrazki przedstawiające postać np.: noworodka, króla, aktorki - dziecko wczuwa się w rolę i ruchowo lub werbalnie przedstawia daną postać.

„ Wprawki pantomimiczne”
Zabawa wymaga ciszy i koncentracji uwagi. Nauczyciel zaprasza dzieci do inscenizowania różnych scenek rodzajowych, np. przechodzimy ostrożnie po oblodzonej kładce, wspinamy się na wysoką skałę, chodzimy po kamieniach, dekorujemy tort, omijamy kałuże itp.

„Zatańcz jak chcesz”
Dzieci stoją w kole, nauczyciel umawia się z nimi, że będzie dawał znaki każdemu na rozpoczęcie i zakończenie własnego tańca. Następnie włącza rytmiczną muzykę i daje znak pierwszemu dziecku, aby zatańczyło do muzyki. Dziecko wychodzi na środek koła tańcząc przez chwile tańczy do rytmu. Nauczyciel daje znak, że dziękuje i odpowiednim gestem zaprasza następne dziecko. Dzieci wymieniają się w tańcu.

„ Grupowa ekspresja muzyczno-ruchowa”
Zabawa ruchowa w kilkuosobowych grupach. Każda grupa ma za zadanie wymyślić krótki układ taneczno-ruchowy, składający się z prostych kroków, figur, gestów do muzyki. Nauczyciel kilkakrotnie prezentuje nagranie muzyczne, by uczestnicy mieli czas na przygotowanie ruchów i powtórzenie ich w rytm melodii.
„ Woda i muzyka”
Zabawa przy muzyce. Dzieci są wodą, która wypełnia cała wolną przestrzeń w sali tak, aby nie było pustych miejsc. Poruszają się w rytm muzyki, naśladując ruchy wody. Gdy słychać spokojną, łagodną, uczestnicy w wolnych krokach i gestach naśladują powolne i spokojne ruchy wody. Gdy zaś muzyka jest szybka, naśladują gwałtowne ruchy wody, wzburzone fale. Muzyka zmienia się co kilka taktów.
„Pędzel malarza”
Prowadzący trzyma w ręce kolorowe sznurki. Każdy z uczestników łapie za jeden koniec. Osoby trzymające ten sam kolor tworzą parę. Jedna osoba w parze jest malarzem, druga pędzlem malarskim. Malarz wyciągniętą ręką powoli wykonuje jakieś czynności. Druga osoba stoi swobodnie i całym swoim ciałem obrazuje ruchy, jakie wykonuje malarz, bacznie obserwując – jest ona pędzlem w ręku malarza.
„ Chodzenie”
Uczestnicy chodzą swobodnie po sali. Prowadzący zmienia co jakiś czas polecenia, np.:
- chodzimy jak ludzie bardzo zmęczeni, smutni, zamyśleni, weseli.
- chodzimy z otwartym parasolem pod wiatr, w śnieżnych zaspach, po gorącym pisaku,
skacząc po kamieniach przez górski potok.
„ Spadające koła”
Wszystkie dzieci stoją w kręgu. Nauczyciel rozsypuje na podłodze kolorowe koła z papieru i prosi dzieci, aby przyjrzały się tej rozsypance – być może uda im się dostrzec różne kształty, postacie, przedmioty lub jakieś inne podobieństwo. Poszczególne dzieci dzielą się swoimi spostrzeżeniami. Po pewnym czasie można zaproponować dzieciom przejście. Kilka kroków do przodu po okręgu, by z innego miejsca spojrzeć na rozsypane koła i ewentualnie dostrzec inne postacie czy przedmioty.
„Magiczne okulary”
Dzieci siedzą w kręgu. Nauczycielka zaczyna zabawę, mówiąc:
- Gdybym dziś dostała w prezencie magiczne okulary, chciałabym, aby wszystkie drzewa i rośliny były w kolorze pomarańczowym, a kwiaty, żeby kwitły tylko na biało. A wy, co chcielibyście zmienić, gdybyście mieli takie magiczne okulary?
Tomku!- nauczycielka rzuca do chłopca maskotkę, on ma szybciutko wstać, złapać maskotkę i coś powiedzieć. Kolejne dzieci, które otrzymają maskotkę, nie mogą wykorzystać pomysłów, które już były. Każde dziecko powinno mieć, choć raz maskotkę.
Powtórz ten rytm
Jedna osoba stoi w środku koła. Jest przewodnikiem, który wymyśla różne rytmy. Pozostałe osoby powtarzają. Później zmiana.
Orkiestra plecowa
Dzieci siedzą w kole i w parach, jeden za drugim. Wybieramy jedną osobę, która wystuka rytm na plecach swojego partnera. Zadaniem partnera jest odczytanie tego rytmu i przekazanie go pozostałym przez wyklaskanie. Dalej zabawa trwa w parach.
Mój nos, twój policzek...
Siedzimy naprzeciwko siebie. N wystukuje rytm znanej piosenki, a dzieci dotykają rytmicznie po kolei części ciała wymienianych przez nauczyciela.
Inna wersja tej zabawy polega na tym że dzieci dotykają siebie nawzajem na podaną komendę.
Co to za instrument?
Kilkoro dzieci dostaje różne instrumenty perkusyjne. Jedna osoba siedzi tyłem do dzieci i musi zgadnąć jaki instrument zgrał. Dla utrudnienia gra kilka instrumentów naraz.

Zabawy wdrażające do dbałości o bezpieczeństwo swoje i innych
„ Tratwa ratunkowa”
Przebieg: Ćwiczenie polega na tym, że na środku sali kładziemy duży papier (pakunkowy, brystol lub dwie podwójne strony gazet), który ma imitować tratwę. Wyobraźmy sobie sytuację zagrożenia, np. tonięcie statku lub dużej łodzi. Ratujemy się wchodząc na tratwę, pomagamy wejść innym. Obserwujemy reakcje poszczególnych dzieci, wczucie się w sytuację, zachowania wobec innych, tendencje przywódcze itd. Omawiamy przebieg doświadczenia w grupie.

„W przedszkolnym ogrodzie”
Dzieci ustawione w kole łapią piłkę i wg hasła nauczycielki mówią o czym pamiętają bawiąc się na: huśtawkach, drabinkach, zjeżdżalniach, w piaskownicy, biegając po trawie, grają c w piłkę.
Zabawa ruchowa przy piosence „Piłka Oli”.
Dzieci tańczą. Na przerwę muzyczną i cichy dźwięk tamburyna prezentują postawę obronną przed oszczekującym psem, na głośny dźwięk tamburyna prezentują postawę obronną przed atakującym psem.
„ Scenki sytuacyjne- jak się zachować ”- przedstawiają chętne dzieci, pozostałe oceniają zachowanie dzieci ze scenek, proponują inne rozwiązania.
▪ Nieznajomy puka do drzwi
▪ Nieznajomy daje cukierka
▪ Nieznajomy prosi o podanie imienia i nazwiska oraz adresu
▪ Nieznajomy proponuje podwiezienie
▪ W domu zasłabła mama
▪ Zauważenie dymu lub ognia itp.

„ Czarownica”
Dzieci biegają po sali , jedno z nich jest czarownicą , która ma za zadanie gonić i dotykać pozostałych uczestników zabawy. Dotknięte dziecko stoi nieruchomo, trzyma się za dotknięte miejsce i bardzo głośno krzyczy, aż inny kolega go nie uratuje dotykając w miejsce, za które się trzyma . Zabawa rozładowuje napięcie i uczy dzieci krzyku w trudnej sytuacji ( na zawołanie ).
„Ślepiec”
Uczestnicy tworzą pary. Jeden z nich ma zamknięte lub zawiązane oczy, a drugi go prowadzi. Prowadzący przejmuje całą odpowiedzialność za „ślepego”, który mu zaufał. Zabawa powinna odbywać się w milczeniu. Prowadzący pozwala swojemu partnerowi na całkiem swobodne odkrywanie pomieszczenia. „Ślepy” maca przedmioty i próbuje wyczuć rękami pozostałe osobliwo¬ści (może też poznawać innego uczestnika, którego spo¬tyka po drodze). Najważniejsze są w tej sytuacji doświad¬czenia związane z dotykaniem i chodzeniem, nie zaś od¬gadywanie wymacanych przedmiotów lub miejsc w sali. Po pewnym czasie obaj partnerzy zmieniają się rolami
„ Kierowca i samochód „
W zabawie tej także ci, którzy nie mają prawa jazdy, mogą bezpiecznie wypróbować swoje zdolności w zakre¬sie prowadzenia samochodu. Trzeba po prostu nacisnąć klakson i już jedziemy. Każdy uczestnik wyszukuje sobie partnera. Obaj usta¬lają, kto z nich będzie kierowcą, a kto autem. Kierowca kładzie ręce na ramionach osoby stojącej z przodu (samo¬chodu). Auto trzyma ramiona z przodu i używa rąk jako amortyzatora. Ten, kto ma rolę samochodu, zamyka oczy, i już zaczyna się jazda. Kierowca prowadzi swój samochód możliwie sprawnie w tłoku ulicznym i oczywiście chce uniknąć jakiegokolwiek zderzenia z innym pojazdem. W przypadku wytrawnych kierowców można usprawnić kierowanie, np. posunąć się do tego, że będzie się ono odbywać tylko za pomocą końców palców.
„Statki we mgle „
Uczestnicy łączą się w pary i ustalają między sobą, kto wystąpi w roli statku. Druga osoba gra rolę latarni mor¬skiej. Latarnia morska wymyśla dźwięk, którym chce pro¬wadzić statek, i komunikuje go swemu partnerowi. Potem uczestnicy rozdzielają się i ci, którzy są statkami, stają na skraju sali, zamykając oczy. Latarnie morskie ustawiają się po przeciwnej stronie w dowolnej kolejności (latarnia morska nie musi więc być umiejscowiona dokładnie na¬przeciw swego statku) i na znak prowadzącego rozpoczy¬nają nadawać swoje dźwięki. Statki, kierując się tylko słu¬chem, próbują teraz znaleźć drogę do latarni. Gdy każdy statek znajdzie swą latarnię, następuje zamiana ról. Uczestnicy siadają na podłodze. Ochotnik jest statkiem. Powinien on z zamkniętymi oczami przemieszczać się mię¬dzy innymi statkami, które nadają mu sygnały, zanim zbyt¬nio zbliży się do któregoś z nich, potknie się lub uderzy o ścianę.

Zabawy teatralne
„Teatr małego aktora”
Dzieci podzielone na kilka grup. Każda z grup otrzymuje zadanie do wykonania, a polega ono na wymyśleniu i przedstawieniu krótkiej historyjki na podany przez nauczyciela temat np. zakupy w sklepie, wizyta u lekarza itp. Grupy nie mogą się ze sobą kontaktować. Dla pełniejszego wyeksponowania granej roli mogą skorzystać z przygotowanych wcześniej przez nauczyciela rekwizytów. Następuje prezentacja poszczególnych grup, a pozostali uczestnicy odgadują miejsce akcji lub tytuł prezentowanej bajki czy opowieści.
„Skarbnica”
Zabawa polega na wymienianiu słów według określonych wymogów treściowych. Dzieci wymieniają rzeczy - obiekty np. tylko białe (śnieg, mąka, cukier itp.). Następnie nauczyciel dodaje kolejne kryterium: wymień rzeczy lub obiekty białe i miękkie itp. Nauczyciel może podawać różne kryterium w zależności od opracowywanej tematyki.
„W krainie fantazji”
Dzieci zastanawiają się, gdzie chciałyby się przenieść: w przeszłość lub w przyszłość. Nauczyciel podpowiada, że aby się tam przenieść, należy użyć swojej wyobraźni. Tam każde dziecko zobaczy siebie, co robi, kto tam jest, jak wygląda kraina, jak się tam czuje itp. Dzieci opowiadają o swojej krainie fantazji, mogą też przedstawić ją w formie plastycznej.
„Podobieństwa i różnice”
Dzieci dobierają się dwójkami i losują pojęcia przeciwstawne np. bogaty-biedny, wysoki-niski, słodki-kwaśny, wolny-szybki itp. Każda z par ma zaprezentować wylosowane pojęcie. Zadaniem pozostałych uczestników jest odgadnięcie, o jakie pojęcie chodziło.
Zabawy konstrukcyjne

Malowanie kleksami

Materiały: papier, pędzelek, farby
Przebieg zabawy:
Składamy kartkę z bloku na pół. Na jednej stronie kartki robimy dużego kleksa. Składamy obie połowy i mocno przyciskamy a następnie rozkładamy papier. Dzieci odgadują co wyszło. Po wyschnięciu mogą domalować coś do plamy i wyciąć całość.

Kartki do obszywania

Materiały: gruby karton, nić (wełna, sznurek, sznurówki), dziurkacz
Przebieg zabawy:
Z grubego kartonu wycinamy proste kształty np. zabawek, owoców. Wokół krawędzi figur robimy dziurki. Przez te dziurko przewlekamy nitkę. Na pierwszej dziurce trzeba zrobić wiązanie.

Autoportrety

Materiały: przybory do rysowania, papier

Przebieg zabawy:
Zadaniem dzieci jest narysowanie autoportretu. Mogą szukać inspiracji, patrząc na swoje odbicie w lustrze. Można z dziećmi porozmawiać o tym, co najbardziej lubią, i zaproponować aby narysowały siebie przy tej czynności.

Skarpetkowy waż
Materiały: stara skarpeta, gazety, kolorowy papier, klej
Przebieg zabawy:
Gazetę rwiemy na kawałeczki i wypełniamy nią skarpetę aż do samych palców. Pyszczek wycinamy z papieru, robimy też paski lub cętki. Można tez wymyślić śmieszną nazwę dla węża.

Kukiełki z rękawiczek
Materiały: stara rękawiczka, przedmioty do dekoracji np. guziki, cekiny, wełna,
kawałki materiałów
Przebieg zabawy:
Dzieci dekorują rękawice według własnego pomysłu. Później można zrobić z nich przedstawienie.

Grzechotki ryżowe
Materiały: kubki papierowe, flamastry, taśma, suchy ryż (można też użyć makaron,
fasolę)
Przebieg zabawy:
Papierowy kubek napełniamy do połowy ryżem i przykrywamy odwróconym dnem do góry drugim kubkiem. Oba kubki sklejamy taśma i malujemy je flamastrami. Nauczyciel wystukuje rytm a dzieci próbują go powtórzyć.

Bębenki
Materiały: różne pojemniki z blachy, tektury, różne „skóry” do bębnów z folii, gumy,
papieru, mocne opaski gumowe, sznurek
Przebieg zabawy:
Za pomocą mocnych opasek gumowych mocujemy na pojemnikach różnego rodzaju membrany. Na tak powstałych bębenkach dzieci wystukują rytm.

Imiona z makaronu

Materiały: karton, mocny klej makaron w różnych kształtach
Przebieg zabawy:
Na kartonie klejem smarujemy kolejne litery imienia i przyklejamy na nich makaron. Zostawiamy napisy na dzień lub dwa do wyschnięcia. W górnych rogach kartki robimy otwory, przewlekamy sznurek, by móc zawiesić tabliczkę. Makaron można wybarwić przed przyklejeniem.

Nawlekanie
Materiały: igła, różnokolorowa wełna lub sznurek, kształty wycięte z kolorowego
kartonu, różnorodne przedmioty do nawlekania np. makaron, słomki,
koraliki, kłębuszki waty, guziki
Przebieg zabawy:
Na igłę z wełna nawlekamy różne przedmioty. Mniejsze dzieci posługują się samą nitką.

Wiatraczki
Materiały: papier, szpili, słomki do picia lub cienkie patyczki
Przebieg zabawy:
Na kolorowym papierze rysujemy kwadrat i go wycinamy. Następnie rysujemy cztery linie wychodzące z kątów kwadratów i kończące się blisko środka. Nacinamy te linie i zaginamy każdy z rogów do środka, spinamy szpilką, przebijając również koniec patyczka.

Kukiełki z torebek
Materiały: papierowe torby, nożyczki, klej, flamastry, materiały do ozdoby
Przebieg zabawy:
Pozostawiamy dzieciom całkowita swobodę. Po zakończeniu pracy zakładamy torby na ręce, kukły zaczynają ze sobą rozmawiać.

Trawiaste główki
Materiały: stare rajstopy, pojemnik plastikowy po margarynie lub jogurcie, nasiona
traw, ziemia, naklejki bądź flamastry
Przebieg zabawy:
Odcinamy nogę z rajstop i wsypujemy ośrodka nasiona trawy (ok. 3 łyżeczki). Następnie wsypujemy do rajstopy 3-4 kubki ziemi. Wiążemy mocno rajstopę formułując z niej okrągłą „główkę” i ustawiamy w pojemniku. Dzieci domalowują „główce” twarz, przyklejają krawat. Główka powinna być podlewana, a wtedy w ciągu kilku dni wyrosną u góry zielone „włosy”.

Zabawy badawcze

Odkrywanie zmian stanów skupienia ciał pod wpływem ogrzewania i ciśnienia (termodynamika)
Dwie łyżki
Cele: poznawanie przez dzieci przewodzenia ciepła w drewnie i metalu.
Pomoce: naczynie z ciepłą wodą, dwie łyżki – aluminiowa i drewniana, inne przedmioty (metalowe, drewniane, plastykowe)
Przebieg: Zaproszenie dzieci do wykonania doświadczeń polegających na zanurzeniu w ciepłej wodzie łyżki aluminiowej i drewnianej. Zachęcenie do wykonania podobnych prób z innymi przedmiotami (drewno, metal, plastyk).
Wnioski: Szybciej wzrasta temperatura łyżki aluminiowej i przedmiotów z metalu. Metale najlepiej przewodzą ciepło.

Badania z obszaru optyki i akustyki
• kolorowi przyjaciele
pomoce: dwukolorowe krążki: czerwono-niebieski, żółto-czerwony i niebiesko-żółty
przebieg:
• wychowawca przedstawia dzieciom krótkie opowiadanie o przyjaźni niektórych kolorów - (czerwonego z niebieskim, żółtego z czerwonym i niebieskiego z żółtym)
• po opowiadaniu, zachęca on dzieci do wyciągnięcia wniosków, co z tej przyjaźni wynikło
• dzieci wykonują wspólnie z wychowawcą trzy dwukolorowe krążki i osadzają je na ołówkach
• poprzez kręcenie, dzieci wprowadzają krążki w ruch wirowy
• następuje obserwacje, co się dzieje z kolorami
• rozmowa wychowawcy z dziećmi poprzez pytania takie jak:
• "jaki teraz kolor widać?"
• "czy zawsze widać jeden kolor?"
• "dlaczego tak się dzieje?"
- dzieci wspólnie z nauczycielem formułują następujący wniosek: szybki ruch wirowy powoduje, że widać tylko jeden kolor, natomiast w trakcie ruchu powolnego widoczne są dwa kolory, a więc przyjaźń kolorów spowodowała powstanie następujących, nowych barw:
→ czerwony z niebieskim daje razem fioletowy
→ żółty z niebieskim daje kolor zielony
→ czerwony z żółtym daje kolor pomarańczowy

Zjawiska elektromagnetyczne
• co przyciąga magnes?
cel: zapoznanie dzieci z własnościami magnesu
pomoce: magnes (okrągły i w kształcie podkówki), różne metalowe przedmioty (np. spinacze, druciki, agrafki, blaszki), różne niemetalowe przedmioty (np. papier, gumka, karton, drewniane i plastikowe klocki)
przebieg:
• dzieci układają na stolikach przedmioty o różnych właściwościach
• używając magnesów, dzieci dzielą te przedmioty na dwie grupy: na te przyciągane i obojętne wobec magnesu
• po zakończeniu podziału, w grupie przedmiotów przyciąganych przez magnes powinny się znaleźć przedmioty metalowe, a pozostałe w grupie obojętnej
• wniosek: magnes przyciąga tylko przedmioty z metalu.

Badanie właściwości ciał stałych i cieczy
• jak uzyskać czystą wodę? (własności wody)
cel: zapoznanie dzieci z możliwościami oczyszczania wody w drodze filtrowania
pomoce: dla każdego dziecka zestaw złożony z: białej bibuły, żwiru, gliny, węgla drzewnego, lejka, piasku, słoika, dzbanka z wodą i waty
przebieg:
• wychowawca pokazuje dzieciom różnice między wodą czystą i wodą zanieczyszczoną różnymi substancjami
• dzieci są zachęcane do próby oczyszczenia brudnej wody za pomocy gliny
• następuje filtrowanie wody przez dzieci prowadzące różne eksperymenty i badania
• wychowawca demonstruje dzieciom sposób prawidłowego oczyszczania wody
• dzieci porównują wodę oczyszczoną z wodą zanieczyszczoną

Zabawy wyciszające i przeciwdziałające agresji
Rozpoznaj, kto to
Jednemu uczestnikowi zawiązujemy oczy. Grupa siada lub stoi w kręgu. "Niewidzący" prze-kręca się trzy razy wokół własnej osi, podchodzi do którejś z siedzących osób i poprzez jej dotykanie odgadnąć, kim ona jest. Jeżeli wymieni prawidłowe imię, obaj uczestnicy zamie-niają się rolami. W przeciwnym wypadku rozpoznający ponawia próbę.
Wędrujący balon
Grupa siedzi naprzeciwko siebie na podłodze w dwóch rzędach, tak blisko siebie, aby można było dotknąć się stopami. Pomiędzy stopy pierwszej pary wkładamy nadmuchany balon.
Musi on teraz przewędrować przez cały szereg, nie upadając przy tym na podłogę. Zabawa będzie o wiele lepiej przebiegała, gdy wszyscy zdejmą buty.
Cicha opowieść
Wszyscy uczestnicy siadają przy stole lub w ławkach. Prowadzący opowiada historyjkę, a dzieci dodają do niej odgłosy, stukając palcami albo wydając różne dźwięki: "Kropi deszcz.
Z rynny na dachu spływają kropelki. Myszka wystawiła głowę ze swojej norki i porusza noskiem, wyłapując dolatujące do niej zapachy. Biegnie szybko, do domku, gdzie wyczuła jedzenie. Tam sprawnie rozłupuje znalezione ziarenko słonecznika. Widzi to kot. Miękkimi krokami podkrada się bliżej. Myszka chrupie ziarenko swoimi ostrymi ząbkami. Nagle
przejeżdża obok rowerzysta. Słychać jego dynamo. Myszka odwraca się, zauważa kota i biegnie małymi kroczkami do norki. Kot wraca miękko i posuwiście na swoje legowisko. Układa się na nim i woła głośno: Miau!"
Zaśnij, obudź się
Dzieci siedzą przy stołach. Dla każdego z tych stołów ustalony zostaje czarodziejski dźwięk, Może to być: brzęk pęku kluczy, uderzenie w trójkąt, itp. Dzieci kładą ramiona na stole i chowają w nich swoje twarze po czym budzą się po cichu po usłyszeniu swojego dżwięku.
Dla starszych dzieci można podać wersję z robotami. Przebudzanie się następuje stopniowo, takimi ruchami, jakie wykonują roboty.
Tworzenie form
Długi sznur związany zostaje tak, by można było z niego utworzyć duży okrąg. Wszyscy uczestnicy przytrzymują go mocno obiema rękami. Na zawołanie dzieci tworzą: kwadrat, prostokąt owal, trójkąt, gwiazda pięcioramienna, łuk księżyca, koło itd.
Zupa czarownic
Wszyscy uczestnicy siedzą w kole. W środku ustawiamy umowny kocioł. Jedna osoba jest wiedźmą, która chodzi wkoło kotła mówiąc: "Zupa czarownic, zupa czarownic, co wkładam do środka? I pokazuje na jedno z dzieci. Wskazana osoba wymienia jakiś obrzydliwy składnik, np. nogi pajęcze! Podchodzi do kotła i wrzuca do niego w formie pantomimy podaną rzecz. Następnie do kotła wpada nowy składnik. Teraz czarownica woła: kotle przemieszaj się! Dzieci mrucząc wymieniają kolejno składniki które wpadły do kotła, po czym zabawa trwa dalej.
Usłysz mnie i znajdź mnie
Dla każdego uczestnika przygotowana zostaje karteczka z imieniem. Wszyscy dzielą się na dwie grupy: "niewidzących" i "siedzących". Karteczki siedzących zostają przemieszane. Każdy niewidzący losuje jedną z nich. Tę osobę musi odnaleźć w trakcie zabawy. Niewidzącym zawiązujemy oczy, a siedzący rozpraszają się po całym pomieszczeniu i siada-
Ją na podłodze. Nie wolno im opuszczać już raz wybranego miejsca. Niewidzący wołają po kolei imiona uczestników, których muszą odszukać. Ci odpowiadają krótko TUTAJ. W czasie zabawy niewidzącym wolno jeszcze 2 razy wywołać imię. Jeśli niewidzący odnalazł swojego siedzącego przechodzą pod ścianę. Kiedy już wszyscy siedzący zostali odszukani następuje zamiana ról..
Krąg balonów
Grupę dzielimy na 2 drużyny. Prowadzący wsuwa pomiędzy głowy dzieci po jednym nadmuchanym balonie. Następnie każdy chwyta za plecami sąsiada dłonie następnego kolegi. Grupy próbują chodzić drobnymi kroczkami powoli i coraz szybciej. To koło ,w którym balon upadnie jako pierwszy, przegrywa zabawę.
Stos zapałek (dla małych grup)
Każdy uczestnik otrzymuje co najmniej po dziesięć zapałek. Puste pudełko po zapałkach ustawiamy bokiem pośrodku stołu. Wszyscy po kolei układają po jednej zapałce na pudełku.
Jeżeli ktoś zrzuci zapałki musi je pozbierać i przechodzą na jego własność. Zwycięzcą zostaje ten, kto pierwszy pozbędzie się swoich zapałek. Dla młodszych dzieci stawiamy pudełko poziomo. Można również dzieciom pudełka pełne zapałek aby każdy z nich układał swój stos.
Dopasuj buty
Dwoje lub troje dzieci wychodzą z pomieszczenia. Wszyscy pozostali uczestnicy zdejmują swoje buty i ustawiają je w różnych miejscach, osobno prawy, osobno lewy. Szukający mają za zadanie ponownie zestawić pary butów i odnieść je swoim właścicielom
Sztafeta zapałek
Grupa zostaje podzielona na dwie drużyny tej samej wielkości, które siedzą naprzeciwko siebie. Każdy uczestnik otrzymuje dwie zapałki jako narzędzie do podtrzymywania Pałeczki sztafetowej(zapałki). Na znak prowadzącego, pierwszy uczestnik w każdym rzędzie podnosi zapałkę szczypcami i podaje ją sąsiadowi. Zapałka wkładana jest na koniec do pudełka. Wygrywa ta drużyna, która pierwsza przetransportuje zapałki z jednego do drugiego pudełka.
Pod kocem
Jeden uczestnik wychodzi za drzwi, a jakieś dziecko zostaje okryte kocem lub prześcieradłem. Zgadujący musi teraz odpowiedzieć kto się znajduje pod tym przykryciem. Jeśli dzieci mają stałe miejsca, powinni się nimi wcześniej pozamieniać. Jeżeli podane zostanie prawidłowe imię, dziecko wychodzi spod koca, a zastępuje go inne.
W sieci
Zabawa ta nadaje się do bliższego poznania się raczej w niewielkiej grupie. Grupa siada po turecku. Prowadzący zaczyna zabawę, przedstawia się i opowiada krótko o sobie. Potem rzuca kłębek wełny do kogoś innego. Pozostali postępują tak samo. Następnie kłębek wraca z powrotem: ostatnia osoba rzuca go do swojego poprzednika i opowiada co z jego słów zapamiętała.
Układanie słów
Zabawę tą najlepiej przeprowadzać w parach lub małych grupach. Pierwszy uczestnik układa z zapałek dowolną literę. Następna osoba układa kolejną przy czym nikt nie wie, o jakim słowie każdy myśli.
Zamiana miejsc
Uczestnicy siedzą w małych grupkach przy stołach. Każdemu z tych stołów przyznawany jest określony kolor lub np. nazwa zwierząt. Osoby siedzące przy danym stole otrzymują numerek, od jednego do cyfry odpowiadającej ilości dzieci przy stole. Dowolne dziecko rozpoczyna zabawę: "Zamieniam się miejscami z numerem 2 ze stołu zielonego! "W taki
Sposób zabawa toczy się dalej, aż wszyscy będą siedzieli przy zupełnie innym stole niż na początku.
Posłuchaj co mówi balon
Grupa zostaje podzielona na pary, które walczą przeciwko sobie. Jedna osoba siedzi na krześle z kartką długopisem. Drugie dziecko biegnie do prowadzącego, który pokazuje mu jakieś zapisane słowo, wraca do partnera i szepta mu ten wyraz trzymając usta przy balonie. Siedzący zapisuje usłyszany wyraz na kartce, a partner biegnie ponownie po następny wyraz. Wygrywa ta para, która jako pierwsza zapisała prawidłowo 10 słów.
Kiedy jestem wściekły
Grupa siedzi w kole. Dzieci wypowiadają po kolei swoje imiona i pokazują, co robią, kiedy są wściekłe.
Mowa ciała
Każde dziecko otrzymuje karteczkę, na której jest zapisany jakiś stan emocjonalny, który musi pokazać. Po każdej demonstracji dzieci próbują zgadnąć, jakie uczucie miało zostać wyrażone.
Malowanie uczuć
Dzieci malują uczucia, które je ogarniają, gdy tracą panowanie nad sobą. W trakcie pracy dzieci opowiadają o tym co przeżywają, a nauczyciel doradza im jak można rozwiązywać takie sytuacje.
Dziura w murze
Uczestników dzielimy na grupy liczące po pięcioro dzieci. Czworo tworzy mur, piąte usiłuje przedostać się przez przeszkodę, choć nie zawsze się im to uda. Po zabawie dzieci rozma- wiają o swoich odczuciach.
Wściekły jak dzikie zwierzę
Dzieci otrzymują zadanie: Wyobraź sobie, że jesteś zwierzęciem. Jakie zwierzę wybierasz? przeobraź się w nie. Jesteś spokojny, łagodny i nie myślisz o niczym złym. Aż nagle pojawia się jakieś inne zwierzę, z którym kiedyś bardzo się kłóciłeś i na które jesteś jeszcze wściekły.
Każde dziecko maluje dalszy przebiegtej opowieści słownie lub plastycznie. Wszystkie obrazki zostają wywieszone i omówione.
Start rakiety
Dzieci bębnią palcami po blacie stołu, najpierw cicho i powoli, a potem coraz głośniej
i szybciej; uderzają płaskimi dłońmi o stół albo klaszczą coraz głośniej; tupią nogami cicho i
powoli, a potem coraz głośniej; cicho naśladują brzęczenie owadów, przechodzące aż do
głośnego wrzasku; dzieci wstają z miejsc, wyrzucają z głośnym wrzaskiem ramiona do góry- rakieta wystartowała. Powoli dzieci siadają. Słychać ciche brzęczenie owadów, które,
również cichnie - rakieta znika za chmurami.
Wypuszczanie powietrza
Rozdajemy uczestnikom balony, które zostają napompowane. Dzieci próbują doprowadzić do ich pęknięcia poprzez siadanie na nich.
Papierowa wojna
Dzielimy dzieci na dwie grupy. Każda zaznacza sobie takie samo pole walki. Na gwizdek każde dziecko zaczyna sobie formować z papieru kule i obrzucać się nimi nawzajem. Dzieci podnoszą kule i walka trwa dalej.
Grupowy obrazek
Każde dziecko na kartce z bloku maluje podany przez nauczyciela temat. Po krótkim czasie, na sygnał każde dziecko przekazuje kartkę sąsiadowi. Ten dodaje do obrazka kolejne detale.
Na koniec prac zostają omówione i wywieszone na ścianie.
Jestem, potrafię, mam
Przylepiamy dzieciom na plecach kartki na których zostały napisane jeden pod drugim trzy początki zdań:
-JESTEM...
-POTRAFIĘ...
-MAM...
Wszyscy biorą do ręki długopisy, chodzą po całym pomieszczeniu, uzupełniając sobie nawzajem te trzy zdania pozytywnymi uwagami, które rzeczywiście pasują do danego uczestnika. Kiedy wszystkie kartki zostają uzupełnione, dzieci zdejmują kartki ze swoich pleców i czytają co inni myślą na ich temat. Na koniec dzieci opowiadają jak czuły się w trakcie chodzenia?, jak czują się teraz?.
2. Scenariusze zajęć

Gimnastyka twórcza

TEMAT: „Zabawy ze wstążkami”
Cel główny: - kształcenie inwencji twórczej dziecka,
- dostarczenie dzieciom okazji do spontanicznych działań i
wyrażania radości,
Metoda: twórcza A. i M. Kniessów,
Forma: - zajęcie zorganizowane z całą grupą,
Pomoce: po dwie wstążki dla każdego dziecka, magnetofon z nagraniami o
wyraźnym rytmie;
Przebieg zajęcia:
Wstęp:
1. Marsz po obwodzie koła w rytm muzyki. Dzieci biorą po dwie szarfy i
wykonują ćwiczenia razem z nauczycielką.
2. Marsz po obwodzie koła, ramiona w bok, wznos ramion do góry i w dół w
rytm muzyki.
Część właściwa:
3. W marszu po obwodzie koła krążenie ramionami do przodu (4 razy) i do tyłu (4razy).
4. Zwrot twarzą do środka koła, wymachy w przód i w tył z równoczesnym uginaniem kolan.
5. Cztery kroki marsz do środka koła, zataczanie kół do przodu, cztery kroki do tyłu i zataczanie kół do tyłu.
6. Stanie w rozkroku do środka koła, wspięcie i wznos ramion przodem w górę z równoczesnym skłonem głowy do tyłu.
7. Powrót do postawy wyjściowej, wymach powrotny w tył ze skłonem głowy w przód.
8. W staniu ramiona wyciągnięte do przodu, skręty dłoni do wewnątrz i na zewnątrz.
9. Wykonywanie spirali w poziomie z równoczesnym obrotem wokół własnej osi.
10. Pólprzysiad z wymachem ramion dołem w tył w płaszczyźnie strzałkowej ze skłonem górnej części tułowia w przód.
11. Wymach wstążki przodem w górę z równoczesnym wyprostem tułowia.
12. W marszu ramiona wzniesione do góry, manipulowanie przyżądem nad głową – ruch falisty.
13. Połowa dzieci robi tunel z wyciągniętych ramion, reszta przechodzi tunelem – zmiana.
Zakończenie:
14. Dowolne ćwiczenia dzieci wg własnej inwencji, poruszanie się w różnych kierunkach po całej sali.
15. Pożegnanie – głęboki ukłon do przodu z wymachem ramion przodem w tył.

TEMAT: Spacer po leśnej polanie.
Cel : - kształtowanie orientacji w przestrzeni i spostrzegawczości;
- rozwijanie sprawności ruchowej poprzez gry i zabawy.
- kształtowanie właściwej reakcji na gest i ruch,
- poruszanie się po różnych liniach stosując ruchy ramion i nóg,
- przyjmowanie aktywnej postawy w trakcie zajęcia.
Metoda: opowieści ruchowych.
Forma: - zajęcie zorganizowane z całą grupą,
- ćwiczenia indywidualne
Środki dydaktyczne: pacynki: jeż, zając, dzięcioł, kolorowe liście,
krążki, magnetofon, kasety z muzyką, woreczki, drewniane
klocki, bibułki do ćwiczeń oddechowych.
Przebieg zajęcia:
1. Zdyscyplinowanie grupy:
N: Odwiedził nas dzisiaj nasz zaprzyjaźniony Cudak (n – l wkłada
pacynkę) i posłuchajcie co nam chce powiedzieć:
K: Przechodziłem właśnie obok i postanowiłem was odwiedzić. Jest bardzo
piękna pogoda i jestem ciekawy czy wybralibyście się ze mną na spacer?
Wobec tego zapraszam was na spacer na leśną polanę. Aby nam milej było iść zaśpiewajmy piosenkę „Wiewióreczka mała” (przy akompaniamencie nagrania dzieci maszerują i śpiewają).
2. Ćwiczenia kształtujące tułów w płaszczyźnie strzałkowej.
K: Dzień jest ciepły i słoneczny, czy czujecie jak pachnie las? A czy słyszycie jak
szumi?
DZ: Wznoszą ręce do góry, poruszają nimi i powtarzają szu, szu, ......
K: Zobaczcie tam leżą szyszki. Zbieramy je tu na kupkę, jak będziemy wracać to
je zabierzemy. Przed nami strumyk, zobaczcie ile kamyków. Porzucajcie je
po dwa do wody – przy wrzucaniu dzieci wydają odgłos „plusk” ......
3. Czworakowanie – ćwiczenia tułowia i mięśni brzucha.
K: A tu kto się skrył? To jeżyk stąpa ostrożnie na swych nóżkach szukając
pożywienia (dzieci czworakują) . Nagle wystraszył się biegnących sarenek i
szybko zwinął się w kłębuszek. Po chwili ostrożnie rozwinął się i idzie dalej.
Nagle zobaczył piękne jabłko, przewraca się na grzbiet i usiłuje nabić to
jabłko na kolce (dzieci na plecach tarzają się). Udało mu się to. Jeżyk
zadowolony idzie dalej.
4. Ćwiczenia z elementem równowagi.
K: Jak wcześniej mówiłem przed nami strumyk. Wrzucaliśmy zbyt małe
kamyczki. Każdy niech weźmie duży kamień (woreczek) i ułóżcie jeden za
drugim. Spróbujemy ostrożnie przejść po tej kładce z kamieni na drugą stronę.
Przed nami kręta i wąska ścieżka (krążki). Idziemy po niej też ostrożnie, żeby
nie podeptać źiół i trawy.
5. Zabawa przy muzyce:
K: Ścieżka zaprowadziła nas na polankę. Teraz mamy dużo miejsca by pobiegać
– muzyka zaprasza dzieci do zabawy.
6. Skoki i podskoki:
K: Zobaczcie jak tam za drzewem skacze zając. On chyba nas się przestraszył.
Skradamy się cichutko a potem naśladujemy skaczące zające, zastygamy w bezruchu i dalej skaczemy.
7. Ćwiczenie rytmu:
K: Stuk, puk! Stuk, puk!
A kto to tak stuka na drzewie? Tak to dzięcioł korników szuka. Postukamy
tak jak on klockiem o podłogę (dla każdego drewniany klocek). Cudak
zmienia rytm stukania , dzieci powtarzają.
8. Ćwiczenia tułowia: skręty i skrętoskłony,
K: Nagle słońce przykryły chmury, zerwał się silny wiatr, który zaczął strącać
liście. Popatrzcie jak powoli wirując liście opadają na ziemię. To taki piękny
taniec. Spróbujcie tak samo i wy przy muzyce.
9. Ćwiczenia oddechowe i wspinanie się:
K: podnieście każdy po jednym cieniutkim listku. Dmuchając w niego starajcie
się, aby jak najdłużej utrzymał się w powietrzu (słychać spokojną muzykę).
10. Zabawa bieżna:
K: Nagle zaczyna padać deszcz. Chowamy się pod krzaczki. Powtarzamy plum,
plum. Deszcz trochę przestał padać. Biegniemy szybko na skróty do
przedszkola. (słychać tupanie) Dzieci tup, tup, tup.
11. Uspokojenie i relaksacja:
K: Dobiegliśmy do przedszkola. Wszyscy kładziemy się na dywan i
odpoczywamy. Staramy się wyrównać oddech słuchając muzyki. Wdech –
wydech, wdech – wydech.
Zrobiło się bardzo późno muszę wracać. Na pewno jeszcze was odwiedzę.
Do zobaczenia!

TEMAT: „Mamo, tato – pobaw się ze mną”.
Cel główny: - wspomaganie prawidłowego rozwoju psychoruchowego dzieci
przez nawiązanie więzi emocjonalnej z innymi osobami;
- pomaganie dziecku w poznawaniu własnego ciała i w zdobywaniu
ufności do siebie i innych;
- rozładowanie napięcia emocjonalnego
- ćwiczenie umiejętności opanowania lęku, emocji, pokonywania
trudności, stosowania odpowiedniej siły w zależności od
okoliczności, delikatności
- akceptacjia własnego ciała i swoich umiejętności,
Metoda: Ruchu rozwijającego wg W. Sherborne,
Forma: - zajęcie zorganizowane z całą grupą,
- ćwiczenia indywidualne,
- ćwiczenia w parach,
- ćwiczenia w trójkach i w grupie,
Pomoce: wstążki (dla każdego dziecka), magnetofon z nagraną muzyką,
Przebieg zajęcia:
Wstęp:
1. Taniec integracyjny „Pingwinek”.

Część główna:
2. Przywitanie swojego ciała: (Ćwiczenia pojedynczo – ustawienie w kole);
- wita się łokieć z łokciem (drugi łokieć.....),
- kolano z czołem,
- duży palec stopy z nosem,
- ucho z kolanem,
- stopy z dłońmi,
- stopa ze stopą,
- stopy z parkietem.
3. Kręcenie się na pośladkach w kołko (zmiana kierunku).
4. Czołganie się na brzuchu do przodu.
5. Ślizganie się na brzuchu do tyłu.
6. Leżenie tyłem – odpychanie się stopami i „ślizganie” po całej sali.
7. Siad prosty, nogi lekko zgięte w kolanach –prostowanie kolan do siadu prostego.
8. Relaks: Ćwiczenia oddechowe w pozycji leżącej, ręce wzdłuż tułowia powoli podnosimy do góry i wdychamy powietrze – opuszczamy w dól – wydychamy powietrze (powtórzyć 3 razy).
9. Ćwiczenia w parach. Siad rozkroczny – stopy jednego dziecka oparte o uda drugiego, podanie sobie rąk i przeciąganie się z przechodzeniem do leżenia.
10. „Skała” – ćwiczący próbuje przesunąć skałę, przenieść ją (zmianl).
11. „Wałkowanie ciasta” – turlanie leżącego do przodu i do tyłu (zmiana).
12. Ciągnięcie za kostki ćwiczącego – leżącego na plecach (zmiana).
13. Ciągnięcie za przeguby rąk ćwiczącego – leżącego na brzuchu (zmiana).
14. „Most” – jedna osoba z pary wykonuje klęk podparty, druga osoba przechodzi pod mostem i przez most (nad mostem).
15. Klęk podparty – jedna osoba z pary siada na plecach kolegi i tak spacerują po sali (zmiana).
16. „Kangurki” – z mamą za rękę, kangurki w torbie.
17. „Niby taczki” – jedna osoba z pary ujmuje drugą za kostki nóg i tak spacerują po sali (zmiana).
18. Jedno dziecko staje na stopach drugiego, obejmują się rękami i spacerują po sali (zmiana).
19. „Prowadzenie ślepca” – jedna osoba z pary zamyka oczy, druga oprowadza ją po sali (zmiana).
20. Relaks w pozycji stojącej – przeciąganie się – ręce podnosimy do góry i wdychamy powietrze, opuszczając wydychamy powietrze.
21. Ćwiczenia w trójkach. „Kołyska” – dwie osoby siedzą naprzeciw siebie, trzecia osoba w środku – kołysanie jej na boki (zmiana).
22. „Krzesełko” zrobione ze splecenia rąk dwóch osób, trzecia osoba jest na nich noszona (zmiana).
23. „Tunel” – dziewczyny w klęku podpartym tworzą tunel, chłopcy ustawiają się przed tunelem, a następnie przechodzą do leżenia i czołgania się na brzuchu, za drugim razem na plecach (zmiana).
Zakończenie:
24. Ruch kreatywny – relaks, taniec z wstążką przy muzyce.
25. Siad skrzyżny w kole – wszyscy dziękują sobie za wspaniałą zabawę.

TEMAT: Kraina Pani Jesieni.
Cel główny: - kształtowanie wyczucia własnego ciała i przestrzeni poprzez
zadania wymagające inwencji twórczej;
- poszerzanie wiedzy z zakresu środowiska przyrodniczego
w jesiennej porze roku;
- ćwiczenie umiejętności łączenia muzyki z ruchem;
- usprawnianie motoryki w zakresie zwinności;
Metoda: twórcza wg Rudolfa Labana
Forma: - zajęcie zorganizowane z całą grupą,
Pomoce: magnetofon, kasety z nagraniami, wstążki, tamburyno, bębenek,
kołatka, piłeczki;
Przebieg zajęcia:
Wstęp:
1. Adaptacja ruchów partnera do ruchów grupy – „Przywitanie”.
Dzisiaj zapraszam was do Krainy Pani Jesieni. Na początku przywitamy się z partnerem. Dzieci dotykają się czołem, nosem, policzkiem, łokciem, palcami, kolanami, stopami.
2. Wyczucie własnego ciała.
Teraz poznajecie własne ciało – dotykamy nos z kolanem, czoło z kolanem, palec u nogi z nosem, łokieć z czołem, kto potrafi , to czoło z podłogą ,stopa ze stopą, dłoń z dłonią.
Część główna:
3. Wyczucie przestrzeni i czasu. „Szukanie Pani Jesieni”.
Popatrzcie za okno. Przyszła do nas Pani Jesień. Gdy usłyszycie dźwięki wysokie – szukamy jej wysoko – ciało wyciąga się aż do wyskoku. Na dźwięki średnie – przechodzimy do przysiadu, na dźwięki niskie – do czołgania się.
4. Wyczucie przestrzeni, „Liście opadają”.
Teraz jesteście liśćmi, które tańczą na wietrze, a na przerwę w muzyce opadają na ziemię – każdy liść tańczy inaczej.
5. Rozwijanie wyczucia płynności ruchów. „Malowanie liści”.
(Rozdanie wstążek). W czasie muzyki wstążką jak pędzlem malujemy drzewa w lesie.
6. Wyczucie własnego ciała. „Silny wiatr” (dalej wstążki).
Nagle zerwał się silny wiatr, drzewa i krzewy pochylają się, uginają się lub falują na wietrze.
7. Wyczucie przestrzeni i ciężaru ciała, „Spadające kasztany”.
Naśladujemy spadające kasztany , podskok w górę lądowanie i wolne przejście do leżenia – dzieci zwinięte w kłębki.
8. Wyczucie ciężaru ciała; „Grad kasztanów” – szybkie tępo.
Podskoki w biegu, wysoki podskok w górę i przejście do leżenia.
9. Kształtowanie umiejętności współdziałania z partnerem, „Owoce jarzębiny”.
Zobaczyliśmy w lesie drzewo jarzębiny. W rozsypce biegamy po sali – jesteśmy koralikami jarzębiny. Na sygnał tworzymy „sznur” korali trzymając się za barki i poruszamy się do przodu.
10. Wyczucie czasu i przestrzeni.
Nagle na naszej drodze napotkaliśmy gniazdo os. Podkradamy się wolno, ostrożnie na palcach. Ale osy wyleciały z gniazda i gonią nas. Uciekamy opędzając się rękami. Padamy na ziemię, tarzamy się, wymachujemy rękami i nogami.
11. „Rzuć do kosza” – ćwiczenie rzutu.
Idziemy dalej. W lesie w lesie jest dużo szyszek (piłeczki) . poszukajcie każdy jednej i spróbujcie je wrzucić do kosza.
12. Ćwiczenie z elementem podskoku – „Radość”.
Każdemu udało się trafić do kosza. Wszyscy cieszą się i skaczą z radości.
Zakończenie:
13. Ćwiczenie przeciw płaskiej stopie „Przesuń szyszki”.
14. Musimy teraz odpocząć, ponieważ zaraz wracamy do przedszkola. Usiądźcie i sprujcie stopą obracać szyszkę, raz jedną raz drugą nogą.
Na zakończenie niech każdy z was pożegna gości, Panią Jesień za oknem. Każdy spróbuje w inny sposób.
Temat: Tańczymy tak jak podpowiada muzyka.
Cele: -Wywoływanie potrzeby ruchu
- Dyscyplinowanie grupy poprzez wykonywanie rytmicznych ćwiczeń w jednakowym czasie przez cała grupę,
- Rozwijanie szybkiej orientacji, inicjatywy oraz umiejętności koncentrowania się.

PRZYBORY: kolorowe miotełki z bibuły po 2 dla każdego dziecka, magnetofon z nagraniami melodii o wyraźnie wyeksponowanym rytmie (np. kasety z muzyką akordeonową)

PRZEBIEG:
1. Zorganizowanie grupy.
Powitanie. Podanie celu zajęcia i zapoznanie ze sposobem organizacji (muzyka do marszu). Marsz po obwodzie koła w rytm muzyki, na sygnał dany przez nauczyciela dzieci biorą miotełki.

2. Wykonanie zadań w relacji nauczyciel - dziecko.
Marsz po obwodzie koła. Wznoszenie ramion do góry z przyborami, z jednoczesnym wspięciem na palce - 4 razy. Unoszenie ramion w bok - 4 razy. Opuszczanie rąk za siebie - 4 razy. 4 kroki marszu, przysiad i stukanie miotełkami om podłogę z prawej strony - 4 razy, znowu 4 kroki marszu i z lewej strony. 4 razy. Rozsypka po całej sali - zmiana melodii.

3. Psychomotoryczna aktywizacja grupy: muzyka - rytm.
Wymachy ramion z przyborami w różnych kierunkach, rytmiczne potrząsanie miotełkami. Do wymachu ramion dołączenie wykroku nóg do przodu i na boki. Rytmiczne podskoki w miejscu oraz w obrocie. Przysiad, uderzanie miotełkami przed sobą oraz z prawej i lewej strony. Wyprost i zejście do skłonu - "zamiatanie z siebie kurzu" miotełkami (kilkakrotne powtórzenie). Siad prosty - zjeżdżanie miotełkami do stóp poprzez rytmiczne uderzanie miotełkami o uda, kolana, aż po stopy. Siad rozkroczny - uderzanie miotełkami jak najdalej przed sobą o podłogę a następnie o stopę prawej i lewej nogi.

4. Ćwiczenia kształtujące: (zmiana melodii na spokojną).
W leżeniu przenoszenie ramion za głowę na zmianę , raz prawa raz lewa ręka, potem jednocześnie - kilkakrotne powtórzenie. W leżeniu podnoszenie na przemian prawa noga, lewa noga, dotykanie miotełką do stóp - kilkakrotne powtórzenie. W leżeniu na brzuchu, ręce wyprostowane przed sobą, naśladowanie ruchów jak przy pływaniu, podnoszenie rąk z miotełkami jak najwyżej.

5. Improwizacja ruchowa.
Wyzwolenie indywidualnych własnych form ruchowych, możliwość wyżycia się, ustawienie swobodne, poruszanie się w różnych kierunkach po całej sali.

6. Uspokojenie.
Ułożenie z miotełek ogniska, podpalanie, dmuchanie na ogień (wdech nosem, wydech ustami), rozcieranie dłoni, tyłem do ogniska, uderzanie o pośladki, wygrzewanie się przy ognisku, zmiany dowolne pozycji. Wygaszenie ogniska poprzez zasypywanie piaskiem.

7. Zakończenie.
Marsz dookoła dywanu w rytm muzyki.

TEMAT: „Gazetkowo”
Cel główny: - kształcenie inwencji twórczej dziecka, własnych kompozycji
słownych, muzycznych i ruchowych,
- dostarczenie dzieciom okazji do spontanicznych działań i
wyrażania radości,
- rozwijanie swojej naturalnej ruchliwości,
- poznawanie właściwości rzeczy (gazeta),
- dobieranie określeń przymiotnikowych,
- wyrabianie wrażliwości słuchowej,
- nawiązywanie kontaktów
Metoda: twórcza Karola Orffa,
Forma: - zajęcie zorganizowane z całą grupą,
Pomoce: gazety, tamburyno, bębenek, kasety z muzyką,
Przebieg zajęcia:
Wstęp:
1. Opowiadanie nauczycielki o mieście „Gazetkowo”, gdzie każdy
mieszkaniec wybiera sobie dom (gazety rozłożone na podłodze).
2. Ćwiczenie myślenia twórczego; tworzenie listy atrybutów gazety;
Instrukcja: weź do ręki gazetę, obejrzyj jaka ona jest, dotknij ją, zobacz jaką ma grubość sprawdź czy wydaje dźwięk, powąchaj ją, oceń ciężar.
Część główna:
3. Kontakt emocjonalny; porównywanie gazety do przedmiotów codziennego
użytku – prześcieradła, poduszki, kołdry, części garderoby itp.
4. Wydobywanie odgłosów akustycznych; dzieci maszerują po sali i naśladują
padający deszcz (uderzanie w gazetę), wiejący wiatr (wachlowanie gazetą), marsz (pocieranie gazety) w części drugiej zagadki akustyczne; nauczycielka odwrócona tyłem wydobywa z gazety różne odgłosy, dzieci odgadują co dzieje się z gazetą (darcie, składanie, zwijanie, podrzucanie, stukanie, itp.).
5. Zabawa przy muzyce. Gazety leżą na podłodze – to kałuże. Bieg, marsz,
skoki przez kałuże, omijanie, slalom.
6. Ustawienie jak wyżej – gazety to „komórki do wynajęcia”. Bieg, marsz po
sali w rytm melodii. Cisza (brak melodii) – wracamy do swojej „komórki”; składamy gazetę na pół i tak powtarzamy zabawę dopóki dzieci będą mogły utrzymać równowagę.
7. Zabawa w czytanie; dzieci ujmują gazetę obiema rękami i czytają
artykułując dowolne sylaby (le, la lu...) i zmieniając natężenie głosu, przyjmując różne pozycje w czasie czytania.
8. Zabawa kształcąca słuch i sprawność fizyczną, pt. „Niewidzialni”; przy
dźwiękach tamburyna dzieci swobodnie biegają, na dźwięk dzwoneczka – zwijają się w kłębek, nakrywają się gazetą – peleryną.
9. Zabawa w parach. Każda para „zrośnięta” jest ramieniem. Chodzi po sali w
rytm melodii i czyta gazetę. Najpierw swoją potem gazetę sąsiada – na krzyż. Bardzo ważne jest współdziałanie z partnerem i orientacja w przestrzeni, aby nie zderzyć się z inną parą.
10. Taniec z gazetą na głowie, na brzuchu, na plecach, na ręku itp. Tak samo
w parach (jedna gazeta na parę). W tańcu trzymamy gazetę czołami, plecami, kolanami itp. Wszystkie polecenia wykonywane są w rytm melodii.
Zakończenie:
11. Zwijamy gazetę w kulę (raz prawą raz lewą ręką). Swobodna zabawa
kulami; kopanie, podrzucanie, toczenie, przeskakiwanie, rzucanie śnieżkami, jedzenie jabłka, kotek bawi się wełną itp.
12. Marsz w kole w rytm melodii. W środku koła kosz. Wrzucanie kul do kosza
na każdą akcentowaną nutę (bębenek).

Temat: Wesoło się bawimy.
Cel ogólny: Stwarzanie okazji do poznawania własnego ciała, rozwijanie twórczej inwencji ruchowej oraz kontaktów i porozumiewania się z partnerem, grupą
Metody:
Ruchu Rozwijającego W. Sherborne, pedagogiki zabawy.
Formy organizacyjne: indywidualna, w parach, grupowa.
Przebieg:
I. Część wstępna
1.Pląs powitalny - „Wszyscy są” (wybór partnera)
2.Taniec integracyjny przy utworze „Bolero”
II. Część zasadnicza
1.Rozsypka - marsz i bieg: z wysokim unoszeniem kolan na „sztywnych nogach” na „ gumowych nogach".
2.Koło - pokazywanie części własnego ciała do słów piosenki „Głowa, ramiona"(wolno, szybko).
3.Siad skulny rozkroczny - uderzanie o kolana dłońmi, pięściami, łokciami, palcami rąk, rozcieranie kolan. Spychanie kolan do podłogi.
4.Siad skulny - przesuwanie się do przodu i do tyłu (powitanie stopami).
5.Leżenie na brzuchu - przesuwanie się do przodu i do tyłu (powitanie palcami).
6.Siad skulny - obrót wokół własnej osi na pośladkach.
7.Relaks - leżenie na plecach - głębokie oddechy.
8.Siad prosty - przesuwanie się w różnych kierunkach sali, szukanie swojego partnera, przesuwanie się do tyłu z partnerem.
9.„Huśtawka” - siad przodem do siebie z lekko zgiętymi nogami - naprzemienne skłony w przód.
10.„Równowaga” - stojąc do siebie twarzą i trzymając się za ręce dzieci odchylają się i przechodzą do siadu a następnie razem wstają.
11.Przytulanie, kołysanie - przodem do siebie.
12.„Spacer” - chód w parach - jedno dziecko jest osobą dorosłą, drugie dzieckiem (ze zmianą ról).
13.„Wycieczka” - pozycja stojąca dla jednego dziecka, leżące dla drugiego – ciągnięcie partnera po podłodze za nogi (ze zmianą ról).
14.„Relaks” - leżenie na plecach z zamkniętymi oczami - muzyka relaksacyjna.
15. „Mostek” - klęk podparty, jeden z partnerów robi mostek, drugi przechodzi pod nim na różne sposoby (ze zmianą ról).
16.Siad skulny, tyłem do siebie - przepychanie się plecami.
17.Klęk prosty - przepychanie się rękoma.
18.„Kłębek” -jedno dziecko zwija się, drugie usiłuje „rozwiązać kłębek”.
19.„Relaks” - leżenie na plecach z zamkniętymi oczami.

III. Część końcowa
1.Taniec integracyjny przy utworze „Cztery pory roku”. - ruch twórczy przy muzyce.

EWALUACJA
Program ,, Ruch i zabawa” jest ukierunkowany na działania praktyczne uczniów.
W związku z tym sprawdzenie zdobytych wiadomości i umiejętności może opierać się na udziale uczniów w:
-przygotowaniu uroczystości przedszkolnych
-przygotowaniu inscenizacji ruchowych, opowieści ruchowej, tańca na forum przedszkola i środowiska
- w zdobyciu wyróżnień i nagród w konkursach i festiwalach, turniejach sportowych
- umieszczeniu zdjęć, notatek, reportaży w kronice przedszkolnej, gablocie przedszkolnej, na stronie internetowej przedszkola, a także prasie lokalnej.
- zachęcaniu do współpracy innych nauczycieli
Ewaluacja programu prowadzona będzie na bieżąco, po zrealizowaniu konkretnych działań. Będzie miała na celu sprawdzenie, czy działania były skuteczne, czy osiągnięto zamierzone cele. Istotnym elementem będzie również ewaluacja polegająca na własnej refleksji ukierunkowanej na świadomy rozwój wychowanków oraz samego nauczyciela oraz ankieta skierowana do nauczycieli.

Ankieta dla nauczycieli

1. Czy zapoznała się pani z programem Ruch i zabawa to super sprawa?
Tak
Nie

2. Czy zawarte w programie treści były dla pani przydatne?
Tak
Nie

3. Czy stosowała pani w swojej pracy zaproponowane w programie zabawy ?
Tak
Nie

4. Jak często wykorzystywała pani treści zawarte w programie?
Codziennie
Raz w tygodniu
Rzadziej

5. Jakie zabawy cieszyły się największym zainteresowaniem wśród uczniów?
........................................
........................................
........................................
........................................

6. Jaką formę zabawy najczęściej podejmują dzieci?
........................................
........................................
........................................
........................................

7. Jakie inne zabawy pani zdaniem powinny być ujęte w programie?
........................................
........................................
........................................

8. Czy ma Pan (Pani) jakieś uwagi dotyczące realizacji programu?
........................................
........................................
........................................


Dziękuje za wypełnienie ankiety

ZAKOŃCZENIE
Ruch i zabawa zajmuje centralne miejsce w wychowaniu przedszkolnym. Jest ona tak silną i trwałą potrzebą dziecka jak potrzeba pokarmu, towarzystwa innych dzieci. Na zabawę i inną działalność dowolną musi się znaleźć dużo czasu w rozkładzie dnia przedszkolnego, ponieważ w rozwoju małego dziecka są one niezbędne. Bez ruchu i zabawy, bowiem oraz swobody ekspresji i spontanicznego działania nie da się wychowywać człowieka aktywnego, samodzielnego, zdolnego do inicjatywy. Dorośli powinni zrozumieć, że „dziecko nie bawi się dlatego, że jest dzieckiem, ale bawi się dlatego, by stać się dorosłym”.


Bibliografia

1.Brzezińska, Dziecko w zabawie i świecie języka, Zysk i S-ka, Poznań 1995. s. 71-86.
2.K. Lubomirska: Przedszkole rzeczywistość i szansa. Wa-wa 1994. wyd. „ŻAK”. s. 116.
3. Giacome E., Schiavetta M. (1998): Zabawa na każdy dzień (część 1 i 2), Wydawnictwo
JEDNOŚĆ, Kielce
4. Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej
wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół,
Dz. U. z dnia 15 stycznia 2009 r.
5.Trześniowski R. (1972): Gry i zabawy ruchowe, Wydawnictwo „Sporti Turystyka”,
Warszawa
6. Wlaźnik K. (1988): Wychowanie fizyczne w przedszkolu, Wydawnictwa Szkolne
i Pedagogiczne, Warszawa
7. "Zabawy dydaktyczne w pracy z dziećmi sześcioletnimi" . B. Suchacka, S. Szwabowski,
M. Zadrąg Kraków 1989, Wydawnictwa Naukowe WSP