Kolorowa ortografia - program autorski

Autorski program dla kas I-III „Kolorowa ortografia”
Arleta Szyngiel
Nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej

Spis Treści

Rozdział 1 : Ogólna charakterystyka programu........................................ 1

Rozdział 2 : Cele nauczania ........................................ 2

Rozdział 3 : Treści kształcenia........................................ 2

Rozdział 4 : Metody, formy pracy i środki dydaktyczne stosowane w
trakcie realizacji programu........................................11

Rozdział 5 : Przewidywane osiągnięcia........................................11

Rozdział 6 : Badania osiągnięć ucznia........................................12

Bibliografia........................................12

1. Ogólna charakterystyka programu

Podstawowym zadaniem nauczania ortografii w edukacji wczesnoszkolnej jest opanowanie przez dzieci umiejętności poprawnego zapisywania wyrazów w zakresie czynnego słownika uczniów. Czynnikiem decydującym o powodzeniu w nauce, w tym i nauczaniu ortografii, jest dobra organizacja pracy oraz wykorzystanie różnego rodzaju metod i form nauczania. Z pojęciem „Kolorowej ortografii” spotkałam się pierwszy raz uczestnicząc w warsztatach „Doskonalenie umiejętności ortograficznych uczniów w klasach I-III” organizowanych przez zielonogórski ODN. Proponowane przez prowadzącą warsztaty zabawy ortograficzne oraz różnorodne pomoce dydaktyczne przekonały mnie do tego, aby bliżej przyjrzeć się temu sposobowi nauki. W swojej pracy dydaktycznej zauważyłam, że opanowanie zasad ortografii i ich stosowanie sprawia dzieciom wiele trudności, dlatego poszukując takich metod pracy, aby dziecko mogło w możliwie jak najbardziej przyjazny sposób je poznać i opanować. Wprowadziłam więc do nauki ortografii oznaczanie poszczególnych ortogramów kolorami, według zasady opracowanej przez twórcę „kolorowej ortografii” Lesława Furmagę. System dydaktyczny „Kolorowa Ortografia” jako absolutna nowość opiera się na przypisaniu poszczególnym ortogramom (tzn. ż, rz, ó, u, h, ch, i wyjątkom) stałych kolorów i jest jedynym bezstresowym, pamięciowo - wzrokowym sposobem uczenia się i nauczania pisowni. Niniejszy program opracowany jest na postawie programu nauczania „Edukacja z pasją” i jest częścią edukacji polonistycznej realizowanej w klasie drugiej. Nauczanie ortografii odbywa się więc przy okazji realizacji danego bloku tematycznego. Uczniowie za pomocą różnych metod i form poznają nowe słowa, nowe zasady pisowni i później je utrwalają, a naukę ortografii traktują jako wspaniałą zabawę.

Ó – różowe od dziś będzie
Granatowe rz – wszędzie
Ż – zielone niezawodnie
H – brązowe bardzo modnie.
Sz – wyjątki czerwone
U i ch – czarnym posmolone.

2. Cele nauczania

- integrację funkcji wzrokowych – słuchowych i ruchowych u dzieci
- zapewnienie szybszego i trwalszego zapamiętywania pisowni wyrazów z trudnościami ortograficznymi
- doskonalenie umiejętności czytania
- rozwój kreatywnego myślenia oraz poszerzenie wyobraźni
- ćwiczenie koncentracji uwagi,
- nauka odpowiedzialności i samokontroli
- mimowolne motywowanie dziecka do nauki
- trwała motywacja do udziału w zajęciach

3. Treści kształcenia
„Od A do Z” kl.II

I
Temat bloku: Wakacyjne powroty
Termin realizacji: wrzesień
Tematyczny zestaw ortograficzny
- pisownia wyrazów z „ż”: plaża, leżak, plażowicz, piłka plażowa, żagiel, żaglówka, żółty, podróż, żal, pożegnanie, zjeżdżalnia, żar.
- nauka wierszyka z „ż”
Litera Ż
Bo h, g, s, z, ź, dz
Zmienia się na samo ż.
No i po l, ł, r
Samo ż dzierży ster.
Mają ż zielone, „śliczne”
Niewymienne historyczne.
- wykonanie plakatu z zastosowaniem zasad „kolorowej ortografii” pt. ”Na plaży”.
II
Temat bloku: Nadchodzi jesień
Termin realizacji: wrzesień
Tematyczny zestaw ortograficzny:
- pisownia wyrazów z „rz” w nazwach drzew: brzoza, wierzba, orzech, jarzębina, modrzew.
- Nauka wierszyka o „rz”
Proszę o chwilę skupienia
Granatowe jest RZ bez wątpienia

Litera RZ
Tylko w R się zmieniam
No i po p, w, d, t, d, k, j, g, ch
Niemal wszędzie
RZ będzie
A...rządzić, urząd, oburzenie,
Korzeń, rzucać- orzeczenie...
Litera RZ
Bardzo liczne jest RZ
Niewymienne historyczne.
- Przygotowanie makiety lasu oznaczenia nazw poszczególnych drzew.(wykorzystanie „kolorowej ortografii”)

III
Temat bloku: Moja szkoła
Termin realizacji: październik
Tematyczny zestaw ortograficzny:
- pisownia głośnych wyrazów z „h”: hałas, hałaśliwy, huk, zahuczało, harmider, huknęło.
- nauka wierszyka „h”
Samo H
Brązowy kolor ma.

Litera H
Wymienne na ż, z i g,
Jak kto chce.


A jeżeli na początku skreślić się da,
Będzie samo H (Hindus-Indus, Halina-Alina)
No i także jest niewymienne liczne
Samo H historyczne.


Zamiast reguł i wkuwania gramatyki
Zapamiętaj te wierszyki
Pomogą ci one z pewnością
Dzięki nim ortografia będzie radością
- Nauka piosenki „Hałaśliwe samo h”
IV
Temat bloku: Mieszkańcy ogrodów
Termin realizacji: październik
Tematyczny zestaw ortograficzny:

- pisownia „ż” w większości nazw zwierząt w Polsce: żaba, żuk, żyrafa, żubr, żbik, żmija, żółw, piżmak, jeż, bażant , wąż, czyżyk, wyżeł, nosorożec,
Pamiętamy te cztery wyrazy, które nie mają „ż”: tchórz, nietoperz, orzeł, węgorz.
- Tworzenie książeczki przyrodniczo – ortograficznej (miniencykolpedia zwierząt w których nazwy piszemy przez „ż”
- Rodzina jeży praca plastyczna
V
Temat bloku: Z głową w chmurach
Termin realizacji: listopad
Tematyczny zestaw ortograficzny:
- pisownia „rz” po spółgłoskach: b, d, g, j, k, p, t, w, ch
- Samodzielne układanie krótkich wierszyków dotyczących reguły ortograficznej.
- ortograficzne kalambury

VI
Temat bloku: Zapasy na zimę
Termin realizacji: listopad
Tematyczny zestaw ortograficzny:
- pisownia wyrazów z zakończeniem -ów, -ówka: lodówka, makówka, grochówka, parówka... itp. Kraków, Uniejów, Wilanów... itp. Soków, butów... itp.
- przygotowanie przepisów kulinarnych z wykorzystaniem wyrazów: grochówka, parówka, soków, lodówka, kubków, lodówitp.
VII
Temat bloku: Moja rodzina
Termin realizacji: grudzień
Tematyczny zestaw ortograficzny:
- pisownia wyrazów z „ż”, które kojarzą się ze słowem małżeństwo: mąż, żona, małżonek, małżonka, zamężna, mężatka, żonaty, małżonkowie.
- tworzenie rymów do w/w wyrazów
- przygotowanie drzewa genealogicznego swojej rodziny.
VIII
Temat bloku: Święty Mikołaj – prawda czy fikcja?
Termin realizacji: grudzień
Tematyczny zestaw ortograficzny:
Poznanie zasad pisowni wyrazów z „ch”, nauka wierszyka

Suchy – susze,
mucha – musze,
więc ch w sz
wymieniać muszę.
Tę zasadę każdy zna:
po s pisze się ch!
Pech, dach, puch,
mech, brzuch, duch – to ch,
wyjątek: druh!
- Choinka – praca plastyczna

„Ortofrajda” – malowane dyktanda zeszyt ćwiczeń.

IX
Temat bloku: Na dworcu kolejowym
Termin realizacji: styczeń
Tematyczny zestaw ortograficzny:
- Zasady pisowni wyrazów z „ę”, „ą”.
- zagadki - odgadywanie: ą

Ma mnie trąba, wąż i łąka,
ale nie ma mnie biedronka.
Ma mnie wielbłąd oraz pająk.
Kąkol z bąkiem też mnie mają.
Z makolągwą żyję w zgodzie,
w kącie też mnie spotkasz co dzień.
Odnajdziesz mnie też w Dąbrowie.
Czym ja jestem? Kto odpowie?
ę

Bywa w każdym pamiętniku,
na księżycu, w gołębniku.
W lesie puka z dzięciołami.
Spada z dębu z żołędziami.
I w kolędach pięknie brzmi.
Co to jest? Odpowiedz mi.
- burza mózgów – wyrazy z ę i ą.
- Układanie zgodnie z kolejnością fragmentów wiersza J. Tuwima „Lokomotywa”.

X
Temat bloku: Zapraszam do swojej miejscowości
Termin realizacji: styczeń
Tematyczny zestaw ortograficzny:
- Pisownia wyrazów zakończonych na „-arz”, „-erz”.
- mapa miejscowości – praca plastyczna (naklejanie nazw zawodów w odpowiednie miejsca)
-restauracja – kucharz
- piekarnia – piekarz
- warsztat samochodowy – blacharz
- jednostka wojskowa –żołnierz, itp.

XI
Temat bloku: Konkurs recytatorski
Termin realizacji: luty
Tematyczny zestaw ortograficzny:
- Pisownia wyrazów z „ż” i „rz”. Rozwijanie zdań.
- odczytywanie i zapisywanie wyrazów według kodu
- uzupełnianie luk w wyrazach kartonikami w odpowiednich kolorach
- malowane dyktando
- konkurs recytatorski – ortograficzne wierszyki

XII
Temat bloku: Morza i oceany
Termin realizacji: marzec
Tematyczny zestaw ortograficzny:
- wyrazy z „rz” wymiennym: morze – morski, jeziorze – jezioro, wierzę – wiara, itp.
- Nauka piosenki „Morza i oceany”
- Czytanie opowiadania „Morska wyprawa” – uzupełnianie luk w wyrazach kartonikami w odpowiednich kolorach.

XIII
Temat bloku: Pracowita wiosna
Termin realizacji: marzec
Tematyczny zestaw ortograficzny:
- pisownia wyrazów z „ó” wymiennym i niewymiennym
- nauka wierszyka
Litera Ó
Zapamiętaj, że
Wymienne na O oraz E.
No i jeszcze przed W
W zakończeniach tam i tu...
A...król, krótki, próżny,
Ogół, córka, różny...
Litera Ó
Do zapamiętania bardzo liczne
Pozostało Ó niewymienne historyczne.
- dopasowywanie podpisów pod obrazki – pszczółka- pszczoła, wór – worek, nóż- nożyk, pióro – pierze, król, córka, góra, itp.
Temat bloku: Przyjaźń najcenniejszym skarbem
Termin realizacji: kwiecień
Tematyczny zestaw ortograficzny
- pisownia imion w języku polskim z literą „H”: Helenka, Hubert, Henryk, Henryka, Hilary, Halina, Hania, Horacy, oprócz: Chryzostoma, Chrystiana.
- Portrety – malowanie farbami – naklejanie imion z „H” pod obrazkami.

XIV
Temat bloku: Na górskim szlaku
Termin realizacji: marzec
Tematyczny zestaw ortograficzny:
- pisownia rodziny wyrazów: góra, góral, góralka, góreczka, górski, górzysty, pagórek wzgórek.
- Rysowanie w programie Paint – „W górach” – dopasowywanie podpisów do obrazków
- Przyśpiewki – wymyślanie melodii góralskich do podanych tekstów.

XV
Temat bloku: Koncert na łące
Termin realizacji: maj
Tematyczny zestaw ortograficzny:
- małe i duże ptaki z „ó”: wróbel, jaskółka, sójka, przepiórka, mysikrólik, sokół, myszołów
- zabawa ruchowa – ptaszki w klatce
- rozwiązywanie krzyżówki
- praca ze słownikiem ortograficznym – wyszukiwanie wyrazów z „ó” na czas- praca w parach.

XVI
Temat bloku: Co w trawie piszczy
Termin realizacji: maj
Tematyczny zestaw ortograficzny:

Piszczące krótkie wyrazy z „ż”:
- że, iż ,już, aż, chociaż, może, gdyż, ponieważ, również, też, a także każde przecież
- układanie opowiadania z wykorzystaniem w/w wyrazów
- tworzenie ilustracji do opowiadania

XVII
Temat bloku: Utrwalenie wiadomości ciekawostki ortograficzne
Termin realizacji: czerwiec
Tematyczny zestaw ortograficzny:

- Ortograficzne mapy pamięci
- malowane dyktanda
- tworzenie indywidualnych kart trudnych wyrazów
- utrwalenie poznanych wierszyków.

4. Metody, formy pracy i środki dydaktyczne stosowane w
trakcie realizacji programu

- Najczęściej stosowanymi formami pracy będą:
1. Praca indywidualna.
2. Praca w grupach.
3. Praca ze słownikiem ortograficznym, prowadzenie słowniczków obrazowo-
wyrazowych.
4. Konkursy.
5. Samodzielna praca z kartami ortograficznymi.
6. Układanie tekstów dyktand, rymowanek , eliminatek, piosenek, krzyżówek,
kodowanie haseł, zagadek ortograficznych, rebusów.
7. Gry i zabawy edukacyjne z wykorzystaniem oprogramowanie komputerowego.
8. Nauka piosenek i wierszyków ortograficznych.
9. uzupełnianie luk w tzw. malowanych dyktandach.

5. Przewidywane osiągnięcia ucznia

Poprzez zabawę, aktywność poznawczą, społeczną, emocjonalną i ruchową, dzieci poznają zasady ortograficzne i utrwalą je w pamięci. Integracja doświadczeń wzrokowych, słuchowych i motorycznych sprzyja wielostronnemu poznawaniu i utrwalaniu zasad popranej pisowni. Dzieci mimowolnie zapamiętują reguły dotyczące pisowni wyrazów z trudnością ortograficzną. Zapamiętują pisownię często spotykanych wyrazów niewymiennych, oraz wyjątków. Wykazują spostrzegawczość i czujność ortograficzną. Uczniowie rozumieją potrzebę poprawnego wypowiadania się w mowie i w piśmie. Sprawnie i samodzielnie posługują się słownikiem ortograficznym. Stosuje zdobytą wiedzę w różnych sytuacjach życiowych.

6. Badania osiągnięć ucznia.
1. Udział w międzyklasowych konkursach ortograficznych.
2. Kolorowe dyktanda.
3. Udział w konkursie na mistrza pisania wyrazów z „ó”, „ź”, „rz”, itd.
4. Udział w konkursie na najciekawszą ortograficzną gazetkę ścienną.
5. Udział w konkursie na najciekawszą bajkę ortograficzną.


BIBLIOGRAFIA
1. Bogdanowicz M.: Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu. W: T. Gałkowski, G.
2. Jedut A., Pleskot A., „Nauczanie ortografii w klasach I – III”. Poradnik nauczyciela, WSiP Warszawa 1991.
3. Kaleta- Sawicka M., Skalska I., „Vademecum nauczania ortografii w klasach początkowych”.
4. K. Paradowska „Ćwiczenia ortograficzne dla uczniów klasy 3” Żak 2006.
5. http://www.ortofrajd