Zobaczyć matematykę w przyrodzie - autorski program pracy z uczniem zdolnym

Autorski program pracy z uczniem zdolnym
„Zobaczyć matematykę w przyrodzie”.
w zakresie edukacji matematyczno - przyrodniczej
w klasach I - III edukacji wczesnoszkolnej
w ramach projektu Europejskiego Funduszu Społecznego
„Przez naukę i zabawę ku edukacji”

WSTĘP
Program autorski ,,Zobaczyć matematykę w przyrodzie” został napisany w celu realizacji projektu „Przez naukę i zabawę ku edukacji” – praca z uczniem zdolnym w zakresie edukacji matematyczno – przyrodniczej w Szkole Podstawowej, współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Program ,,Przez naukę i zabawę ku edukacji” będzie realizowany przez jeden rok, począwszy od grudnia do czerwca 2012 r. Program został napisany na bazie treści matematyczno-przyrodniczych w powiązaniu z edukacją matematyczną i przyrodniczą, zawartych w podstawie programowej edukacji wczesnoszkolnej wyd. MAC. Program przeznaczony jest dla uczniów klas I - III, którzy interesują się matematyką i przyrodą. Będzie on realizowany podczas dodatkowych zajęć, od 5 grudnia do 31 grudnia 2011r. dwie godziny tygodniowo, od 1 stycznia do 29 czerwca 2012r. godzinę tygodniowo.
Celem głównym projektu „Przez naukę i zabawę ku edukacji” jest zaciekawienie światem przyrody i matematyki oraz rozbudzenie pasji poznawczych, kształtowanie umiejętności kluczowych dotyczących korzystania z informacji rozumowania oraz wykorzystania wiedzy w praktyce. Cel główny programu autorskiego „Zobaczyć matematykę w przyrodzie” ściśle związany jest z celem projektu. Cele szczegółowe projektu dotyczą podniesienia poziomu nauczania w szkole, umożliwienia uczniom rozwoju kompetencji kluczowych, oraz podniesienia wyników sprawdzianów. Cele szczegółowe programu koła matematyczno-przyrodniczego dla klas I-III również zawierają się w celach szczegółowych projektu.
Uczestnicy zajęć będą nie tylko wykonywać doświadczenia, badać, mierzyć, wykonywać dość skomplikowane obliczenia, ale także rozwijać myślenie twórcze poprzez rozwiązywanie łamigłówek, krzyżówek, rebusów. Treści programowe realizowane będą w taki sposób, aby uwzględniać zasadę stopniowania trudności. Nie można zapominać o tym, że nauka na zajęciach dodatkowych ma być dla ucznia przyjemnością, a nie kolejnym obowiązkiem, któremu nie może sprostać. Zadania są dostosowane do możliwości dzieci z uwzględnieniem ich sfery najbliższego rozwoju. Podczas każdej jednostki lekcyjnej wykorzystywane będą gry dydaktyczne, metody aktywizujące, by zmotywować ucznia do wysiłku i zachęcić do systematycznego uczestnictwa w spotkaniach. Praca dzieci będzie polegała m.in. na rozstrzyganiu problemów, wykonywaniu zadań zawartych, badaniach i doświadczeniach. Fundamenty przyszłych działań, styl życia kształtują się już we wczesnych latach szkolnych. Właśnie w klasach I-III u dzieci wyrabiają się pewne nawyki, dlatego tak ważny jest ich kontakt bezpośredni z nauką, rzetelna wiedza o stanie naszego środowiska oraz zagrożeniach, jakie niesie ze sobą współczesna cywilizacja. Program zakłada ścisłą współpracę nauczyciela z rodzicami.
Podstawowym zadaniem nauczania powinno być wdrażania dzieci do zajmowania własnego stanowiska, aktywnego uczestniczenia w rozwiązywaniu zagadnień środowiskowych oraz organizowanie doświadczeń, których efektem końcowym będzie umiejętność formułowania problemów. Program „Zobaczyć matematykę w przyrodzie” ma w przystępny sposób przybliżyć dzieciom świat matematyki i przyrody, zapoznawać je ze zjawiskami i zależnościami, uświadomić, że są częścią świata, jednym z jego elementów. Program przewiduje rozszerzenie zakresu i poziomu treści edukacyjnych. Pobudzanie zainteresowania i aktywności poznawczej jest możliwe dzięki jego atrakcyjności. Oddziaływanie bodźcowe na wszystkie zmysły – węch, słuch, wzrok, dotyk, oraz emocje sprzyjają percepcji wiedzy. Dzięki tak skonstruowanemu programowi możemy oczekiwać szybkich, dobrych i trwałych efektów edukacyjnych i wychowawczych. Program ma charakter otwarty i istnieje możliwość dokonywania zmian w zakresie treści kształcenia. Liczebność grupy – 6 osób.
I. Cele ogólne programu
- nauka matematyki poprzez zabawę i praktyczne działanie,
- zainteresowanie światem, jego różnorodnością, bogactwem i pięknem,
- zaciekawienie światem przyrody oraz rozbudzenie pasji poznawczych,
- kształtowanie umiejętności kluczowych dotyczących korzystania z informacji rozumowania oraz wykorzystania wiedzy w praktyce.

II. Cele szczegółowe
Uczeń:
- rozwijanie zainteresowań matematycznych i przyrodniczych,
- wdrażanie do samodzielnego rozumowania, wyciągania wniosków,
- stosowanie nowoczesnych technologii: kalkulator, komputer –
programy, gry dydaktyczne, lupy, mikroskopy,
- planowanie oraz prowadzenie obserwacji i doświadczeń,
- analizowanie wyników oraz interpretowanie i ocena danych,
- badanie stanu środowiska w najbliższym otoczeniu za pomocą prostych metod,
- modelowanie zjawisk przyrodniczych,
- rozpoznawanie pospolitych roślin i zwierząt najbliższego otoczenia,
- orientowanie się w terenie za pomocą odpowiedniego wyposażenia,
- propagowanie stylu życia zgodnego z naturą,
- wiara w osiąganie sukcesu,
- rozwijanie współpracy i dobrej organizacji w zespole,

III. Przewidywane umiejętności
- potrafi logicznie myśleć, posługuje się językiem matematycznym
i przyrodniczym,
- potrafi posługiwać się schematami,
- potrafi zastosować zdobytą wiedzę teoretyczną w życiu codziennym,
- potrafi korzystać z różnych źródeł informacji,
- umie zaprezentować swoje wiadomości i umiejętności,
- posiada motywację do podejmowania wysiłku intelektualnego,
- dokonuje samooceny.

IV. Metody pracy z uczniem zdolnym
Uczeń zdolny posiada silne potrzeby poznawcze związane z występowaniem zainteresowań. Jest ciekawy, pragnie eksperymentować i należy respektować jego potrzeby intelektualne.
Metody pracy z uczniem zdolnym muszą być podporządkowane celom kształcenia, gdyż stanowią zamierzone sposoby pracy nauczyciela:
- pokaz –daje okazję do wyrobienia spostrzegawczości u ucznia;
- doświadczenie – daje możliwość bezpośredniego uczestnictwa w działaniu,
- zajęcia w terenie;
- obserwacja i opis –zadaniem ucznia jest analizowanie wykonywanych operacji. Opis ma wyzwolić wyobraźnię.
- pogadanka – uczy samodzielnego i logicznego myślenia, zaznaczenia istotnych punktów rozumowania i komentowania. Nauczyciel steruje tok poprzez zadawanie pytań, aby pokazać jak dokonać opisu, rozwiązania i czego unikać.
- sporządzanie planu rozumowania – w matematyce chodzi o rozumowanie, a nie o same odpowiedzi. Nauczyciel powinien kłaść nacisk na to, by i odpowiednie obliczenie zostało przedstawiony w sposób przejrzysty, tak, aby w razie potrzeby można było ustalić, gdzie jest błąd i go poprawić.
- nauczanie problemowe –wykorzystanie rozwiązania jednego problemu do rozwiązania innych. Uczniowie w miarę postępowania pracy nad rozwiązywaniem danego problemu, zadajemy kolejne pytania rozszerzające problem wyjściowy.
- gry dydaktyczne –często przystępność zadania uzyskuje się poprzez jego nieformalne ujęcie, operując liczbami, kostką, kartami itp. Takie przedstawienie problemu sprawia, że więcej uczniów zabiera się do jego rozwiązania, a zadanie nie traci swoich matematycznych cech.
- Metoda „kruszenia” – stosujemy przy rozwiązywaniu zadań otwartych.
- „Burza mózgów:
metoda czynnościowa;

V. Formy realizacji
a) praca indywidualna – dziecko samodzielne wykonuje czynność;
b) praca zbiorowa, wszystkie dzieci pracują wspólnie;
c) praca zespołowa, dzieci pracują w stałych zespołach;
d) praca grupowa, dzieci pracują w jednorazowych grupach.
e) sporty intelektualne –krzyżówki, rebusy, łamigłówki, turnieje, gry i zabawy
matematyczne i przyrodnicze;
f) praca z programami komputerowymi;

VI. Środki dydaktyczne
- mikroskopy i preparaty mikroskopowe
- lupy
- hodowle roślinne i zwierzęce
- sprzęt laboratoryjny
- gry dydaktyczne
- korpus człowieka – model anatomiczny
- bryły geometryczne
- wagi
- komputer
- program multimedialny „EduSensus Matematyka”
- domina
- łamigłówki

VII. Treści edukacyjne: część przyrodnicza
1. Budowa rośliny.
2. Budowa kwiatu.
3. Rozmnażanie roślin.
4. Cykl rozwojowy rośliny.
5. Rodzaje lasów i ich warstwy.
6. Ekosystemy: las, łąka, pole, ogród.
7. Omawianie wyglądu, sposobu poruszania się, odżywiania, rozmnażania, warunków życia wybranych zwierząt.
8. Łańcuchy pokarmowe.
9. Czynniki pogody: wiatr, opady, temperatura, zachmurzenie i ich wpływ na życie ludzi, zwierząt i roślin.
10. Słońce: źródło światła i ciepła, pozorna wędrówka Słońca po niebie, pory dnia i roku, strefy klimatyczne, odkrycie Kopernika.
11. Księżyc: obrót wokół Ziemi, fazy Księżyca.
12. Gwiazdy, planety, loty kosmiczne, astronomia.
13. Powietrze: właściwości powietrza, tlen, dwutlenek węgla, zanieczyszczenia powietrza, znaczenie powietrza dla ludzi, zwierząt i roślin.
14. Wiatr: kierunki, siła wiatru, rodzaje wiatru, przyrządy do pomiaru kierunku i siły wiatru, znaczenie wiatru dla ludzi, przyrody i klimatu.
15. Woda: krążenie wody w przyrodzie, stany skupienia wody, temperatury zamarzania wody i jej wrzenia, zmiana objętości zamarzniętej wody, rodzaje zbiorników wodnych, rodzaje opadów, zanieczyszczenia, znaczenie wody dla ludzi, przyrody i klimatu.

VIII. Treści edukacyjne: część matematyczna
1. Rozwiązywanie i układanie jednodziałaniowych zadań tekstowych na dodawanie, odejmowanie, mnożenie i dzielenie.
2. Rozwiązywanie i układanie zadań prostych na porównywanie różnicowe.
3. Przekształcanie zadań prostych w złożone przez dołączenie danych lub połączenie dwóch zadań prostych.
4. Rozkładanie zadań złożonych na dwa zadania proste.
5. Rozwiązywanie i układanie prostych zadań algebraicznych.
6. Rozwiązywanie i układanie zadań prostych i złożonych (z dwoma działaniami).
7. Zapisywanie danych zadania o treści geometrycznej na rysunku poglądowym.
8. Obliczanie obwodów trójkątów i prostokątów.
9. Rysowanie figur w pomniejszeniu, w powiększeniu, dostrzeganie symetrii fi gur.
10. Jednostki masy: gram, dekagram, kilogram i związki między nimi. Proste obliczenia dotyczące masy.
11. Jednostki pojemności: litr, pół litra, ćwierć litra i związki między nimi. Proste obliczenia dotyczące pojemności.
12. Jednostki długości: milimetr, centymetr, metr, kilometr i związki między nimi. Proste obliczenia dotyczące długości.
13. Jednostki czasu kalendarzowego: pora roku, wiek, rok, półrocze, kwartał, miesiąc, tydzień, dzień i związki między nimi. Proste obliczenia kalendarzowe.
14. Jednostki czasu zegarowego: godzina, kwadrans, minuta, sekunda i związki między nimi. Proste obliczenia zegarowe.
15. Odczytywanie wskazań termometru.

IX. Procedury osiągania celów
Ocenianie i kontrolowanie uczniów następuje poprzez:
- obserwację pracy uczniów i ich zaangażowania,
- ocenianie pracy indywidualnej i w grupach,
- eksponowanie prac uczniów,
- organizowanie konkursów,
- udział w projektach edukacyjnych.

X. Kontrola i ocena osiągnięć uczniów
Ocena stanowi ważny element pracy nauczyciela i ucznia. W pracy z uczniem zdolnym na zajęciach dodatkowych nie stosuje się typowych ocen szkolnych. Funkcję oceny spełnia pochwała, satysfakcja z osiąganych przez ucznia wyników, możliwość zaprezentowania w szerszym gronie uzyskanych wyników, itp. Uczeń jest w ten sposób dowartościowany, zaspokaja swoją ambicję, może rozwijać się twórczo, w podejmowanych działaniach wykazuje dużą samodzielność, kreatywność i konsekwentność. Program zakłada osiąganie przez ucznia umiejętności twórczego wykorzystania zdobytej wiedzy.

XI. Celem ewaluacji programu będzie:
- skuteczność stosowanych metod i form,
- praktyczność i użyteczność zagadnień,
- innowacyjne osiąganie celów.

XII. Narzędzia ewaluacji
1. Uczniowie odpowiadają na pytania zawarte w ankiecie, przygotowanej przez nauczyciela i oceniają przydatność prowadzonych zajęć.
2. Uczestniczą w konkursach szkolnych i międzyszkolnych z edukacji wczesnoszkolnej.
3. Podnoszenie poziomu wyników sprawdzianów wiedzy i umiejętności oraz badań prowadzonych przez nauczyciela.

XIII. Uwagi końcowe - wnioski
Podstawę prezentowanego programu stanowią cele, treści kształcenia i oczekiwane osiągnięcia uczniów. Zakłada on kształcenie dzieci zdolnych i wyposażenie ich w dodatkową wiedzę i umiejętności. Pozostawia nauczycielowi swobodę w projektowaniu procesu dydaktycznego, w opracowaniu i dobraniu najskuteczniejszych metod i środków do realizacji treści programowych.
Głównym założeniem zajęć było udostępnienie uczniom zdolnym możliwości samorealizacji i kształcenia dodatkowego, przy aktywnym wsparciu i akceptacji, ze strony rodziców. Wymagania rozszerzone skierowane do uczniów zdolnych, obejmujące czynności trudniejsze, większy zakres wiedzy i umiejętności, miały na celu wszechstronny rozwój dziecka.

EWALUACJA ZAJĘĆ Z UCZNIEM ZDOLNYM
DROGI UCZNIU!
Chcę się dowiedzieć, jak oceniasz zajęcia oraz stosowane na zajęciach metody pracy. Zależy mi na Twoich rzetelnych i szczerych odpowiedziach, dzięki czemu postaram się tak uatrakcyjnić zajęcia, aby zaspokoić Twoje oczekiwania oraz innych uczniów. Ankieta jest anonimowa.
Zakreśl wybraną odpowiedź. W innym przypadku uzupełnij ją.

Ankieta dla ucznia.
1. Czy lubisz chodzić na zajęcia szkolne?
a) tak
b) nie
2. Czy nauka sprawia Ci radość?
a) tak
b) nie
3. Czy według ciebie dodatkowe zajęcia pozalekcyjne są ciekawe?
a) tak
b) nie
4. Co chciałbyś robić na dodatkowych lekcjach? Wymień trzy propozycje dotyczące Twoich zainteresowań:

a) ........................................
b) ........................................
c) ........................................
5. W jakim stopniu dodatkowe zajęcia wpłynęły na poszerzenia Twojej wiedzy i umiejętności? Zaznacz na podanej skali od 1 do 5.
1
2
3
4
5

6. Jeśli w przyszłym roku szkolnym będą organizowane takie zajęcia, czy ponownie będziesz na nie uczęszczał (-ła ) ?
a) tak
b) nie

Dziękuję za wypełnienie ankiety.