Z Bogiem przez życie

PROGRAM NAUCZANIA RELIGII DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM W STOPNIU UMIARKOWANYM NA IV ETAP EDUKACYJNY - KLASY PRZYSPOSABIAJĄCE DO PRACY

„Z BOGIEM PRZEZ ŻYCIE”

Niniejszy program nauczania religii „ Z Bogiem przez życie” jest przeznaczony na IV poziom edukacyjny dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym. Jego adresatami są klasy przysposabiające do pracy obejmujące trzyletni okres edukacji szkolnej. Program został napisany dla uczniów w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Łowiczu. Jest zgodny z „Podstawą programową osób niepełnosprawnych intelektualnie” określoną przez „Podstawę programową katechezy Kościoła katolickiego w Polsce” z dnia 20 czerwca 2001 roku. Program uwzględnia cele i treści wychowania religijnego oraz specyfikę funkcjonowania dzieci i młodzieży głębiej upośledzonej umysłowo na wyżej wspomnianym etapie edukacji szkolnej. Program odnosi się do poziomu trzech klas i zakłada przypomnienie uczniom podstawowych prawd wiary i treści religijnych poznanych na wcześniejszych etapach edukacyjnych w szkole i w ich życiu rodzinnym i społecznym oraz stawia sobie za cel ich sukcesywne pogłębienie i utrwalenie.
Program określa cele katechezy, zadania nauki religii, odpowiadające im treści nauczania, osiągnięcia ucznia, procedury osiągania celów i informacje dotyczące korelacji z innymi przedmiotami szkolnymi. W odniesieniu do osiągnięć ucznia informuje się, że z uwagi na zróżnicowane możliwości poznawcze uczniów nie można jednoznacznie określić zagadnień, jakie muszą oni opanować w okresie nauki szkolnej. Stąd też należy indywidualnie dla każdego z wychowanków ustalić poziom osiągnięć, którymi powinien wykazać się uczeń na poszczególnych etapach procesu kształcenia. Niemniej jednak na końcu programu załącza się ogólną propozycję takich osiągnięć ucznia w odniesieniu do każdego bloku tematycznego programu.
Program nie zawiera również podziału na poszczególne trzy klasy czwartego etapu edukacyjnego. Zakłada się, że na każdym z trzech kolejnych lat jest powtarzany ten sam układ treści, natomiast zmienia się zakres przekazywanych treści, które z każdym kolejnym rokiem są utrwalane i poszerzane. Jest to podyktowane koniecznością utrwalania i powtarzania treści dla uczniów głębiej upośledzonych umysłowo w klasach ponadgimnazjalnych przysposabiających do pracy. Przekazywanie treści religijnych musi być ponadto powiązane z działaniami rewalidacyjnymi, które są zależne od indywidualnych potrzeb poszczególnych uczniów i mogą mieć charakter korekcyjny, kompensacyjny, usprawniający, stymulujący bądź rozwijający. Program zakłada wyposażenie uczniów w niezbędną wiedzę i umiejętności, które uczeń będzie wykorzystywał w życiu dorosłym. Treści kształcenia zostały określone w następujące działy tematyczne:
a) Bóg objawia się i mówi w naszym życiu
b) Bóg jest Ojcem miłosiernym, który przebacza i uczy przebaczać
c) Bóg przychodzi do nas w Eucharystii
d) Zachowujemy w życiu przykazania Boże
e) Doświadczamy Boga żyjąc we wspólnocie
f) Żyjemy w bliskości ze świętymi
g) Rok liturgiczny kalendarzem naszego życia.
Zawarty w programie materiał kształcenia jest skorelowany z treściami nauczania i wychowania zawartymi w programie terapeutyczno-wychowawczym dla młodzieży głębiej upośledzonej umysłowo, realizowanym w klasach przysposabiających do pracy w Szkolnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Łowiczu, i opartym na „Programie wychowania i nauczania dzieci i młodzieży upośledzonej umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym” zatwierdzonym przez MEN dnia 15. IV. 1997 roku.

„Z BOGIEM PRZEZ ŻYCIE”

CELE OGÓLNE

• Przekazywanie podstawowych prawd wiary i zasad życia chrześcijańskiego;
• Przygotowanie do czynnego i świadomego udziału w życiu liturgicznym i sakramentalnym Kościoła;
• Przygotowanie do dojrzałego wspólnotowego życia chrześcijańskiego zgodnego z zasadami Ewangelii;
• Przekazywanie treści religijnych z uwzględnieniem celów rewalidacyjnych;
• Wspomaganie szkoły w jej zadaniach wychowawczych.

ZADANIA KATECHEZY (według Dyrektorium ogólnego o katechizacji, 85-86)

I. Rozwijanie poznawania wiary
II. Wychowanie liturgiczne
III. Formacja moralna
IV. Nauczanie modlitwy
V. Wychowanie do życia we wspólnocie
VI. Wprowadzenie do misji

I. Bóg objawia się i mówi w naszym życiu

Cele katechetyczne
1. Przekaz obrazu Boga, który mówi do człowieka
2. Prowadzenie do postawy otwartości na Słowo Boże
3. Wychowywanie do wiary jako odpowiedzi na Słowo Boga
4. Kształtowanie postawy przyjęcia Chrystusa jako najlepszego wzorca życia

Zadania nauki religii
1. Nauka podstawowych treści o Bogu objawiającym się w Piśmie Świętym
2. Przekazanie istotnych treści o Piśmie Świętym
3. Pogłębianie umiejętności rozumienia sensu tekstu biblijnego
4. Wdrażanie nawyku czytania i motywowanie do uważnego słuchania Pisma świętego
5. Ukazanie wiary jak odpowiedzi na głos Boga
6. Przedstawienie postaci Jezusa jako pełni Objawienia Bożego

Treści
1. Pismo Święte jako Księga mówiącego Boga
2. Najważniejsze etapy objawiania się Boga w Starym i Nowym Testamencie
3. Ewangelie przekazem Dobrej Nowiny o zbawieniu
4. Akt wiary człowieka
5. Podstawowe cechy Pana Boga, trzy osoby Trójcy Świętej

II. Bóg jest Ojcem miłosiernym, który przebacza i uczy przebaczać

Cele katechetyczne
1. Wyjaśnienie tajemnicy miłości Boga do człowieka
2. Wprowadzenie w tajemnice działania zła i grzechu
3. Wskazanie na doświadczenie miłości Boga w sakramencie pokuty
4. Uwrażliwienie na znaczenie prośby o przebaczenie oraz na potrzebę wdzięczności
za dar pojednania
5. Kształtowanie postawy ufności w miłosierdzie Boże.

Zadania nauki religii
1. Uświadomić stan grzeszności każdego człowieka
2. Ukazać miłość Boga do każdego człowieka
3. Kształtować postawę nawrócenia i pokuty
4. Utrwalenie warunków dobrej spowiedzi oraz religijnego znaczenia słów i gestów związanych z sakramentem pokuty i pojednania
5. Wdrażać do postaw przepraszania i przebaczania
6. Przybliżyć istotę kultu Miłosierdzia Bożego

Treści
1. Człowiek jest grzeszny i oddalony od Boga
2. Bóg jest miłosiernym Ojcem
3. Jezus szukający człowieka i przebaczający
4. Krzyż Chrystusa źródłem miłości i przebaczenia
5. Warunki dobrej spowiedzi
6. Święto Miłosierdzia Bożego


III. Bóg przychodzi do nas w Eucharystii

Cele katechetyczne
1. Wychowywanie do świadomego odczytywania obecności Boga w tajemnicy Eucharystii.
2. Pogłębienie tajemnicy zbawienia dokonującej się we Mszy Świętej.
3. Utrwalanie i pogłębianie poznanych wiadomości i wyuczonych umiejętności związanych z Mszą Świętą

Zadania nauki religii
1. Uwrażliwianie na obecność Boga pod postaciami eucharystycznymi
2. Ukazać uczestnictwo we Mszy świętej jako najdoskonalszą formę spotkania z Bogiem
3. Zapoznanie ze strukturą i obrzędami Mszy Świętej
4. Uwrażliwiać na właściwe zachowanie podczas Mszy świętej oraz na odpowiednie postawy wobec sakramentu Eucharystii

Treści
1. Ustanowienie Eucharystii
2. Związek Eucharystii z ofiarą krzyża
3. Struktura Mszy Świętej.
4. Kult Eucharystii poza Mszą Świętą
5. Eucharystia źródłem przemiany życia

IV. Zachowujemy w życiu przykazania Boże

Cele katechetyczne
1. Otwarcie na świat wartości stanowiących fundament wszelkich relacji międzyludzkich
2. Kształtowanie świadomości potrzeby i umiejętności kierowania się przykazaniami Bożymi w codziennym życiu
3. Pogłębienie roli sumienia w życiu człowieka
4. Kształtowanie pozytywnych cech charakteru

Zadania nauki religii
1. Ukazywać przykazania Boże jako podstawowe prawo obowiązujące wszystkich ludzi wierzących
2. Uczyć prawidłowego odczytywania prawa moralnego, rozwijać wrażliwość sumienia
3. Analizować skutki dobrych i złych czynów
4. Wspomagać uczniów w zrozumieniu i wypełnianiu w życiu codziennym prawa Bożego
5. Rozwijać postawę szacunku i niesienia pomocy innym ludziom, życzliwości i koleżeństwa wobec rówieśników oraz poszanowania otaczającego świata

Treści
1. Przykazania Boże jako wyraz miłości Boga do człowieka
2. Przykazania Boże dotyczące miłości Boga
3. Przykazania Boże dotyczące miłości bliźniego
4. Sumienie i jego rola w życiu człowieka

V. Doświadczamy Boga żyjąc we wspólnocie

Cele katechetyczne
1. Ukazywanie cech prawdziwej miłości chrześcijańskiej
2. Ukazanie cech życia we wspólnocie
3. Ukazanie istoty rodziny i małżeństwa jako wspólnoty Kościoła domowego
4. Kształtowanie umiejętności rozeznania własnego powołania

Zadania nauki religii
1. Omawianie życia we wspólnocie parafii, rodziny i szkoły
2. Zachęcanie do bezinteresownej miłości jako podstawowej zasady życia wspólnotowego
3. Kształtować postawę ofiarnej miłości i współodpowiedzialności za rodzinę
4. Wspierać prawidłowy rozwój społeczny
5. Zachęcać do służby i pomocy innym
6. Pomagać w rozeznawaniu różnych dróg powołania w Kościele
7. Kształtować umiejętność korzystania z doświadczeń osób starszych

Treści
1. Wspólnota jako miejsce doświadczania Boga
2. Miłość fundamentem życia rodziny
3. Relacje w rodzinie − prawa i obowiązki
4. Sakrament małżeństwa
5. Różne drogi powołania

VI. Żyjemy w bliskości ze świętymi

Cele katechetyczne
1. Kształtowanie postawy świętości w codziennym życiu
2. Budowanie modlitewnej łączności ze świętymi
3. Kształtowanie osobowości wychowanków w oparciu o przykład życia wzorców osobowych świętych
4. Wychowanie do modlitwy jako warunku świętości

Zadania nauki religii
1. Zachęcać do refleksji nad świętością
2. Przedstawić życiorysy wybranych świętych
3. Ukazać różne sposoby dawania świadectwa wiary słowem i przykładem życia
4. Rozbudzać świadomość, że każdy może być świętym
5. Przypominanie podstawowych form i treści modlitw chrześcijanina

Treści
1. Pojęcie świętości i sposoby jej osiągania
2. Rola i znaczenie modlitwy w życiu człowieka
3. Analiza wybranych postaci świętych: św. Stanisław Kostka − wzór miłości i posłuszeństwa Bogu; bł. Karolina − wartość dziewictwa; św. Biskup Mikołaj − „Więcej jest szczęścia w dawaniu aniżeli w braniu” (Dz 20, 35b); Św. Walenty − uczy jak pięknie kochać.

VII. Rok liturgiczny kalendarzem naszego życia

Cele katechetyczne
1. Wychowanie do czynnego, świadomego, owocnego, radosnego chrześcijańskiego udziału w życiu liturgicznym Kościoła
2. Utrwalenie i pogłębianie chrześcijańskiego sensu oraz znaczenia świąt i okresów w roku liturgicznym
3. Przygotowanie do rekolekcji adwentowych i wielkopostnych
4. Wdrażanie różnych praktyk religijnych

Zadania nauki religii
1. Omówić poszczególne wydarzenia roku kościelnego we właściwym czasie
2. Akcentować religijny wymiar przeżywanych świąt
3. Wdrażać do kultywowania tradycji: adwentowych, bożonarodzeniowych, wielkopostnych, wielkanocnych
4. Wychowywać do uczestniczenia w nabożeństwach i w życiu Kościoła
5. Omówić różne praktyki religijne
6. Uświadomić, ze życie człowieka jest pielgrzymka do życia wiecznego z Chrystusem

Treści
1. Pojęcie roku liturgicznego i jego związek z życiem człowieka.
2. Poszczególne okresy roku liturgicznego: Adwent, Boże Narodzenie, Wielki Post, Okres Wielkanocny, czas zwykły.
3. Święta roku liturgicznego

Zamierzone osiągnięcia ucznia (propozycja)

I. Bóg objawia się i mówi w naszym życiu

Zamierzone osiągnięcia
Wiadomości − uczeń:
− zna podstawowe przymioty Pana Boga
− wie, że Pismo Święte jest źródłem poznania Boga i Jego miłości do człowieka
− wie, że Bóg oczekuje odpowiedzi wiary na swoją miłość
Umiejętności − uczeń:
− interpretuje wybrane teksty biblijne
− potrafi korzystać z Pisma Świętego
Postawy − uczeń:
− wykazuje postawę wdzięczności Bogu za Jego miłość
- przyjmuje postawę troski o pogłębianie własnej wiary
− szanuje Pismo święte

II. Bóg jest Ojcem miłosiernym, który przebacza i uczy przebaczać
Zamierzone osiągnięcia
Wiadomości − uczeń:
 wie, co to jest grzech i na czym polega miłosierdzie Boże
- wie, że w Chrystusie dostępujemy odpuszczenia grzechów
 zna i rozumie warunki dobrej spowiedzi
Umiejętności − uczeń:
− postrzega spowiedź jako pomoc w stawaniu się lepszym człowiekiem
 potrafi wzbudzić żal za popełnione grzechy
 potrafi własnymi słowami ułożyć modlitwę przeproszenia i prośby
Postawy − uczeń:
 jest zachęcony do zerwania z grzechem
- chętnie korzysta z sakramentu pokuty

III. Bóg przychodzi do nas w Eucharystii

Zamierzone osiągnięcia
Wiadomości − uczeń:
− wie, czym jest Msza Święta
− wyjaśnia, kto i kiedy ustanowił Eucharystię
− zna gesty i postawy liturgiczne we Mszy świętej
− zna warunki godnego przyjmowania Komunii Świętej
− wie o obowiązku uczestnictwa we Mszy świętej w niedziele i święta nakazane
Umiejętności − uczeń:
− potrafi świadomie i czynnie uczestniczyć we Mszy świętej
− umie przyjąć określone postawy wobec Eucharystii
− rozumie potrzebę uczestnictwa we Mszy Świętej
− umie określić związek pomiędzy Eucharystią a ofiarą Chrystusa na krzyżu
Postawy − uczeń:
 wierzy w obecność Boga w Najświętszym Sakramencie;
- uczestniczy we Mszy Świętej w niedziele i święta nakazane
− wykazuje postawę szacunku i uwielbienia wobec Jezusa ukrytego w Najświętszym Sakramencie
− godnie zachowuje się w Kościele
IV. Zachowujemy w życiu przykazania Boże

Zakładane osiągnięcia
Wiadomości − uczeń:
− wie, że w życiu należy przestrzegać nauki Boga i podporządkować się chrześcijańskim regułom postępowania
− zna i rozumie treść 10 przykazań Bożych
- wie czym jest sumienie
Umiejętności − uczeń:
− potrafi na przykładzie odróżnić postępowania niezgodne z przykazaniami od postępowań właściwych
− dostrzega konieczność dobrego postępowania, potrafi uzasadnić konieczność dobrych uczynków
− umie dostrzec zło, które popełnia
Postawy − uczeń:
− koryguje własne postępowanie zgodnie z Przykazaniami Bożymi
 kieruje się zasadami Dekalogu w życiu codziennym

V. Doświadczamy Boga żyjąc we wspólnocie
Zamierzone osiągnięcia
Wiadomości − uczeń:
− wie, jakie są podstawowe środowiska życia wspólnotowego
 wie, że podstawą życia we wspólnocie jest miłość
− zna role i zadania rodziny chrześcijańskiej
− zna sposoby pomocy innym
 zna drogi powołania w Kościele
Umiejętności − uczeń:
− umie uzasadnić, ze człowiek jest powołany do życia we wspólnocie
− potrafi opisać prawidłowe relacje rodzinne
 potrafi wyjaśnić, jakie znaczenie ma rodzina
Postawy − uczeń:
− modli się za bliźniego
− podejmuje działania bezinteresowne na rzecz innych

VI. Żyjemy w bliskości ze świętymi
Zakładane osiągnięcia
Wiadomości − uczeń:
− wyjaśnia pojęcie świętości, podaje przykłady świętych oraz ich zasługi
 wie, że jako uczeń Jezusa swoim dobrym postępowaniem powinien dawać innym przykład wiary i świętości życia
− wie, że świętość zależy od jakości życia człowieka na ziemi
− wie, że Duch Święty prowadzi, umacnia i uświęca człowieka w drodze do świętości
− wie, że częste przyjmowanie Komunii Świętej jest warunkiem dążenia do świętości
Umiejętności − uczeń:
− potrafi czynami wyrazić własną przynależność do Boga
− potrafi wyjaśnić, co powinien czynić, aby być świętym
− potrafi modlić się do świętych, rozpoznaje na obrazie (rzeźbie) postaci wybranych świętych
Postawy − uczeń:
− modli się codziennie
− wyraża pragnienie naśladowania świętych

VII. Rok liturgiczny kalendarzem naszego życia

Zakładane osiągnięcia
Wiadomości − uczeń:
− wie, że przez modlitwę i liturgię w sposób szczególny doświadcza obecności Boga
− zna ważniejsze wydarzenia z życia Jezusa w powiązaniu z rokiem kościelnym
 zna rożne rodzaje nabożeństw
− zna praktyki religijne związane z rokiem liturgicznym (np. post)
Umiejętności − uczeń:
− umie określić znaczenie liturgii w życiu człowieka
 potrafi wyjaśnić, na czym polegają nabożeństwa majowe, różańcowe, drogi krzyżowej
− rozpoznaje i nazywa znaki i symbole związane z okresem liturgicznym
Postawy − uczeń:
− chętnie uczestniczy we Mszy świętej i nabożeństwach roku liturgicznego
− poprawnie zachowuje się w Kościele i w innych miejscach kultu

PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

Aby katecheza dzieci głębiej upośledzonych umysłowo osiągnęła swój cel należy wziąć pod uwagę uwarunkowania wynikające przede wszystkim ze specyfiki funkcjonowania psychofizycznego tej grupy młodzieży. W związku z powyższym w toku procesu katechizacji należy dostosować się do poniższych wskazówek:
1. Uczniowie niepełnosprawni najczęściej spragnieni są troski, miłości, szacunku i akceptacji. Chcą czuć się ważni i potrzebni, dlatego podstawowym warunkiem uzyskania pozytywnych efektów jest stworzenie podczas zajęć ciepłej, serdecznej atmosfery, opartej na wzajemnej życzliwości i akceptacji. U ucznia, który czuje, że jest kochany, wyzwalają się przyjemne doznania powodujące pozytywne nastawienie i motywację do czynnego uczestnictwa w zajęciach. Postawa wielkiej miłości i otwarcia ze strony katechety sprawi, że uczniowie doświadczą ciepła Bożej miłości i radości ze swego życia.

2. Katecheta nade wszystko powinien pamiętać, że uczeń jest osobą ludzką, której należy się cześć i szacunek. Uczeń zrozumie wtedy, że jest kimś ważnym zarówno dla ludzi jak i dla Boga, i że bez względu na stopień i rozmiar dysfunkcji zasługuje, by traktować je jako podmiot i osobę. Dlatego należy prowadzić zajęcia w taki sposób, aby uczniowie doświadczyli autentycznej miłości ze strony katechety oraz zobaczyli jego osobisty przykład życia.

3. Rozpoczynając pracę z uczniami głębiej upośledzonymi umysłowo należy przede wszystkim bardzo dobrze poznać każdego z nich, jego indywidualne upodobania i możliwości, uwzględnić indywidualny poziom rozwoju we wszystkich strefach oraz jego potrzeby, jak również własne tempo rozwoju. Znajomość ta służy przede wszystkim nawiązaniu kontaktu z uczniem, który jest fundamentem do zawiązania pozytywnej więzi oraz jest wskazówką, jakich należy użyć metod pracy, aby nasz przekaz zainteresował go i przyniósł oczekiwane efekty. Metody, których będziemy używać podczas lekcji religii powinny zawierać jak najwięcej elementów sprzyjających ich szeroko rozumianemu rozwojowi w wymiarze: motorycznym, manualnym, poznawczym, emocjonalnym itd.

4. W oddziaływaniu katechetycznym należy oprzeć się również na intuicji, wyczuciu sytuacji oraz dopasowaniu się do indywidualnych potrzeb psychofizycznych poszczególnych uczniów. Zadania, które stawiamy dzieciom do wykonania muszą być dostosowane do ich poziomu rozwoju poznawczego. Poprawne wykonanie zadania pozwala dziecku osiągnąć i przeżyć sukces. Jest to ważny element całego procesu, gdyż dziecko zachęcone powodzeniem przekonuje się, co do swoich możliwości i podejmuje wysiłek w pokonywaniu nowych trudności.

5. Ważne jest, aby katecheta nie przechodził do nowych, bardziej złożonych treści, dopóki nie ma pewności, że uczeń opanował treści już wprowadzone. Specyfika funkcjonowania uczniów głębiej upośledzonych umysłowo wymaga, aby jednemu zagadnieniu poświęcić dużo czasu i wielokrotnie je powtarzać. Powinno zadbać się także o integrację wcześniej zdobytych informacji o otaczającym świecie z nowymi w jedną całość. Dokonuje się to w oparciu o procesy częstego powtarzania i utrwalania.

6. Cenne w pracy z uczniami głębiej upośledzonymi umysłowo jest stosowanie różnych form arteterapii – terapii przez sztukę – i to z dwóch powodów. Cenne są one dla nauczyciela prowadzącego zajęcia, ponieważ dają mu one możliwość wykorzystania różnych sposobów przekazywania treści religijnych, z uwzględnieniem deficytów psychofizycznych poszczególnych uczniów. Ważne są także dla samych uczniów, ponieważ dają im możliwość pracy, tworzenia i ekspresji siebie. Przeżycie sukcesu sprawia, że podnosi się ich poczucie wartości i znaczenia w grupie, oraz wzrasta w nich motywacja do dalszej pracy. Powiązanie tych metod z treściami religijnymi powoduje ponadto wzrost wrażliwości tych dzieci na wszystko, co jest związane z religią i życiem Kościoła.

7. Treści katechezy powinny być przekazywane z uwzględnieniem zasady wielozmysłowego poznania. Istnieje wtedy szansa przekazania informacji przez najmniej uszkodzony receptor.

8. Podczas zajęć należy szczególnie zadbać o przystępność języka i sposób komunikowania się z dziećmi. Instrukcje kierowane do uczniów powinny być krótkie, jednoznaczne i zrozumiałe. Nie należy używać pojęć abstrakcyjnych, gdyż są dla uczniów niezrozumiałe.

9. Ze względu na liczne dysfunkcje dzieci, należy warsztat pracy katechezy zaopatrzyć w duże i wyraźne instrukcje, obrazki, klocki, slajdy, filmy, rekwizyty itp. Jeśli tylko istnieje możliwość demonstracji w naturze omawianego przedmiotu należy z tej okazji korzystać.

10. Treści omawiane na katechezie należy korelować z treściami realizowanymi na innych przedmiotach.

KORELACJA Z INNYMI ZAJĘCIAMI EDUKACYJNO−TERAPEUTYCZNO−WYCHOWAWCZYMI

I. Funkcjonowanie w środowisku

1.Uspołecznienie
1. Pogłębianie zdobytej wiedzy na temat kształtowania poczucia własnej wartości, realizacji własnych potrzeb, zainteresowań i dążeń:
− kształtowanie i utrwalanie nawyków higieniczno-zdrowotnych oraz estetycznych związanych z własnym wyglądem
− stosunki międzyludzkie: zależności, konflikty i ich przyczyny, życzliwość, lojalność, solidarność, niesienie pomocy innym
− sposoby zaspokojenia własnych potrzeb zgodnie z obowiązującymi zasadami postępowania
2. Rola rodziny w życiu człowieka:
− najbliższa rodzina − prawa i obowiązki członków rodziny
− znaczenie kultywowania tradycji świątecznych i zwyczajów rodzinnych
− konflikty w rodzinie − możliwości ich przezwyciężania
− współodpowiedzialność za status materialny najbliższej rodziny
3. Kształtowanie umiejętności współdziałania i współżycia w zespole,
podejmowania decyzji, poczucia odpowiedzialności za siebie i swoje decyzje:
− umiejętność określenia siebie (ocena zachowania, swoich potrzeb, zainteresowań i celów działania)
− umiejętność organizowania i kształtowania własnej aktywności, samodzielności i odpowiedzialności zgodnie z zasadami i normami postępowania ogólnie przyjętymi
4. Kształtowanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu, ochrona zdrowia:
− czynniki wpływające na zdrowy tryb życia (odżywianie, wypoczynek, higiena właściwy ubiór, itp.)
− ochrona zdrowia przed szkodliwymi czynnikami (narkotyki, alkohol, nikotyna)
− zachowanie się w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu człowieka

2. Komunikacja
1. Doskonalenie i utrwalanie umiejętności dotyczących samodzielnego czytania
i pisania.
2. Doskonalenie umiejętności samodzielnego wypowiadania się w toku swobodnej wymiany zdań, kultura swobodnej wymiany zdań.
3. Doskonalenie umiejętności słuchania opowiadań z nagrań telewizyjnych
i magnetofonowych, czytania, i recytacji.
4. Utrwalanie nawyków właściwego obchodzenia się z książką, czasopismem.
5. Kształtowanie i doskonalenie umiejętności opowiadania, opisywania rzeczy, wydarzeń i osób.
6. Doskonalenie umiejętności formułowania pytań i odpowiedzi w rozmowach kierowanych.
7. Kształtowanie śmiałości wypowiedzi, odwagi w podejmowaniu kontaktu słownego.

3. Elementarne pojęcia matematyczne
1. Doskonalenie i rozszerzanie wiadomości i umiejętności dotyczących
przeliczania i określania liczebności elementów, zbiorów.
2. Czytanie i pisanie liczb .
3. Aktualna orientacja w czasie (dzień, miesiąc, rok).
4. Posługiwanie się kalendarzem (kolejność miesięcy, numeracja rzymska miesięcy, poprawny zapis daty).

II. Przysposobienie do pracy w zakresie zawodu: kucharz malej gastronomii
1. Dalsze usprawnienie manualne, kompensacja i korekcja braków.
2. Wdrażanie do przestrzegania regulaminów.
3. Kształcenie umiejętności samodzielnego myślenia, spostrzegawczości, koncentracji.
4. Kształtowanie wytrwałości, samodzielności.
5. Wdrażanie do poszanowania pracy własnej, pracy innych i własności społecznej.
6. Kształtowanie umiejętności współżycia i współdziałania w zespole.

III. Zajęcia plastyczne
1. Rozwijanie wyobraźni i aktywności twórczej.
2. Uwrażliwianie na piękno poprzez kontakt ze sztuką.
3. Przygotowanie do odbioru sztuki.
4. Rozwijanie uzdolnień plastycznych.

IV. Muzyka
1. Rozwijanie percepcji słuchowej
− ćwiczenia wrażliwości słuchowej
− ćwiczenia słuchu fonematycznego
− ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej.
2. Kształcenie umiejętności słuchania muzyki
− inscenizowanie ruchem różnych piosenek
− rozpoznawanie piosenek po melodii
− prezentowanie muzyki z magnetofonu, płyt CD, radia
− nauka prawidłowego, bezpiecznego obsługiwania sprzętu radiowo-telewizyjnego.
3. Rozwijanie umiejętności głosowych – śpiew
− śpiewanie pieśni i piosenek zespołowo, solo.

V. Wychowanie fizyczne
1. Wyrabianie nawyku prawidłowej postawy ciała.

Opracowała:
mgr Urszula Latoszewska
katechetka w SOS-W w Łowiczu