Analiza i opis przypadku: Problemy z rozumieniem tekstu czytanego w języku angielskim

I. Problemy z rozumieniem tekstu czytanego w języku angielskim przez uczniów klasy czwartej.

Jedną z podstawowych umiejętności w nauce języka obcego jest rozumienie tekstu czytanego, szczególnie ważna jest tutaj umiejętność zrozumienia tego, co jest napisane, wyszukania informacji w tekście, wyciągania wniosków z tekstu, po to by odpowiedzieć na pytania do tekstu.

1.Identyfikacja problemu.
W roku szkolnym 2012/13 na lekcjach języka angielskiego w klasie czwartej zauważyłam, że uczniowie bardzo chętnie uczestniczą w głośnym czytaniu tekstów, zarówno z podziałem na role jak i indywidualnie. Nie przerażają ich nowe słówka, których wymowy nie znają, jednak wyszukiwanie informacji w tekście i odpowiadanie całym zdaniem, formułowanie wniosków na podstawie tego, co zostało przeczytane stanowią znaczny problem dla uczniów słabiej radzących sobie z nauką języka angielskiego. Uczniowie, ci mają również problemy z pisaniem testów, które sprawdzają rozumienie czytania i nauką pisowni nowych słówek na kartkówkach.

2. Geneza i dynamika zjawiska.
Uczniowie słabsi mają trudności z rozumieniem tekstu czytanego w języku polskim, co potwierdzili nauczyciele języka polskiego, dodatkowo nauka języka angielskiego, a w szczególności pisowni wyrazów, które inaczej się pisze, a inaczej czyta pogłębia ten problem. Wraz z kontynuacją nauki języka obcego, słownictwo staje się trudniejsze, teksty bardziej skomplikowane i problem narasta. Postanowiłam przeprowadzić w klasach anonimową ankietę, której celem było określenie przez uczniów, co sprawia im trudność w bezproblemowym zrozumieniu tekstów czytanych. Przeprowadziłam również rozmowy z wychowawcą klasy i pedagogiem szkolnym. Okazało się, że wielu uczniów ma problemy dyslektyczne, jeden uczeń jest niedowidzący i ma założoną kartę IPED, jeden uczeń ma deficyty rozwojowe, a pary pochodzi z rodzin patologicznych, gdzie nie ma wsparcia do nauki, wzorców do czytania książek nawet w język polskim. Wyniki przeprowadzonych ankiet wykazały również, że problemy ze zrozumieniem tekstu wynikają ze słabego opanowania słownictwa, podstawowych konstrukcji gramatycznych i nieumiejętności zrozumienia zdania w języku angielskim. Uczniowie twierdzili, że nauka pisowni słownictwa jest dla nich trudna, nie mają pojęcia jakie stosować do tego techniki i jak często powtarzać nowe słownictwo. Przyznali również, że problem stwarza im czytanie w języku polskim, a co dopiero w angielskim.

3.Znaczenie problemu.
Problem ten jest dla mnie kluczowym ponieważ klasa ta będzie objęta w roku szkolnym 2014/15 nowym sprawdzianem szóstoklasisty z języka angielskiego, a sprawdzian ten będzie się głównie składał z rozumienia ze słuchu i rozumienia tekstów czytanych. W związku z tym istnieje dla mnie obawa, że uczniowie nie poradzą sobie z tymi zadaniami na sprawdzianie.

4. Prognoza.
Zadałam sobie zatem następujące pytania: Co się stanie jeśli od początku nie podejmie się kroków zaradczych? Co można zrobić, by pomóc tym dzieciom w nauce języka angielskiego, a zarazem ułatwić im rozumienie tego, co czytają?
Pozytywna prognoza
W wyniku podjętych przeze mnie działań osiągnę:
• Wzrost motywacji do nauki j. obcego,
• Chęć do uczenia się słownictwa w piśmie i mowie,
• Poprawę techniki czytania ze zrozumieniem,
• Chęć do uczenia się struktur gramatycznych, poprzez wielokrotne tłumaczenie, ćwiczenie, samodzielne budowanie zdań, tłumaczenie ich znaczenia,
• Nastąpi systematyczna poprawa w wynikach nauczania,
• Lepsze prognozy dotyczące sprawdzianu szóstoklasisty z języka obcego.
Negatywna prognoza
Z czasem zwiększy się poziom demotywacji wśród uczniów, zwłaszcza w miarę zwiększania się stopnia trudności materiału i zagadnień tematycznych. Następstwem tego będzie brak chęci do systematycznej nauki, zaniedbywanie obowiązku uczenia się i nawarstwianie zaległości, które spowodują kłopoty z nauką i słabe wyniki.

5.Propozycje rozwiązania
Polepszenie umiejętności czytania tekstu ze zrozumieniem to główny cel. Nie jest to łatwe zadanie gdyż wymaga pełnego zaangażowania uczniów, ale i rodziców. Niezbędne jest przekonanie uczniów o potrzebie samodzielnych ćwiczeń dotyczących nauki słownictwa- wymowy i pisowni, ćwiczeń związanych z budową zdań w różnych konstrukcjach gramatycznych, a także przekonanie, by czytać teksty i próbować je zrozumieć. Realizację celu osiągnę dzięki następującym czynnościom:
• praca z uczniami na zajęciach dodatkowymi metodami i technikami, które usprawnią naukę gramatyki, zwrócą uwagę uczniów na sposoby nauki słownictwa, poprawią technikę czytania ze zrozumieniem poprzez
wdrażanie odpowiednich ćwiczeń,
• zadawanie większej ilości ćwiczeń z konstrukcjami gramatycznymi do domu,
• konsultacje z poradnią psychologiczno-pedagogiczną ( podejrzenie dysleksji ),
• praca z uczniami zgodnie z wytycznymi poradni,
• współpraca z pedagogiem szkolnym,
• konsultacje z innymi nauczycielami w celu wspólnych działań naprawczych,
• stosowanie metod aktywizujących na lekcjach j. angielskiego,
• udzielanie wskazówek do pracy w domu, wdrażanie do pracy samokształceniowej,
• wykonywanie większej ilości ćwiczeń rozwijających czytanie ze zrozumieniem.

6.Wdrażanie oddziaływań
Uczniowie, u których zauważyłam problemy z rozumieniem tekstu czytanego uczęszczali raz w tygodniu na prowadzone przeze mnie zajęcia wyrównawcze. Przed rozpoczęciem pracy z uczniami zapoznałam się z opiniami Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej uczniów klasy czwartej, by dostosować techniki pracy do ich indywidualnych potrzeb. Podczas zajęć dbałam o atmosferę, która sprzyjałaby aktywności i zaufaniu wśród dzieci. Chodziło mi w szczególności, by zachęcić ich i przekonać o korzyściach jakie będą płynąć z podjętego działania kompensacyjnego. Uczniowie, którzy w większości otrzymywali oceny niedostateczne z kartkówek lub sprawdzianów obejmujących czytanie lub słownictwo z reguły są zdemotywowani i nie mają chęci na naukę danego przedmiotu. Stworzenie od samego początku okazji do zadowolenia, do przeżywania sukcesów w nauce jest czynnikiem mobilizującym i podnoszącym jego wartość.
Na każde zajęcia przygotowywałam krótkie teksty, o łatwym stopniu rozwiązywalności i przede wszystkim tematyce interesującej młodych ludzi. Stosowałam metody wyszukiwania w tekście słów kluczy, które pomogą na udzielenie Podkreślaliśmy kolorystycznie te wyrazy, by uczniowie wzrokowo mieli szansę na zapamiętanie pisowni, wspólnie przygotowywaliśmy plakaty ze słownictwem, które uczniowie mieli za zadanie umieścić nad biurkiem w domu i czytać dwa razy dziennie wieczorem. Podczas zajęć usprawnialiśmy zapamiętywanie nowego słownictwa poprzez gry i zabawy na czas, uczestnictwo z zabawach z grą scrabble, uzupełnianiem luk, szubienicą wyrazową, wężem wyrazowym. Uczniowie dostawali również ćwiczenia utrwalające pisownię. Podczas zajęć dodatkowych i zajęć lekcyjnych przećwiczyliśmy również techniki rozwiązywania zadań do czytanych tekstów takie jak zdania prawda-fałsz, udzielanie odpowiedzi pełnym zdaniem na pytanie, wyszukiwanie w tekście głównej myśli i informacji szczegółowych. Kolejnym ważnym krokiem było przekonanie uczniów do nauki gramatyki, która stwarza najwięcej problemów i wpływa negatywnie na rozumienie zdań znajdujących się w danym tekście. W związku z tym wprowadziłam szereg działań drylujących i technik metody TPR, uczniowie poprzez wykonywanie czynności ruchomych np. podczas nauki czasu Present Continuous zrozumieli na czym polega użycie danego czasu. Dzięki metodom drylingu mieli możliwość kilkakrotnego ćwiczenia budowy danej konstrukcji.
Aby wzmocnić w uczniach wiarę w przezwyciężenie trudności chwaliłam ich za najdrobniejsze sukcesy i postępy. Dzieci niechętne do zgłaszania podczas lekcji chętnie zgłaszały się do odpowiedzi. Cieszyły się, że udało im się rozumieć czytany tekst, że udało im się zapamiętać słownictwo na kartkówkę. Bardzo ucieszył mnie fakt, że bardzo dobrzy uczniowie docenili ich starania, głośno chwaląc ich postęp w nauce. Dzięki pozyskaniu współpracy z rodzicami uczniowie systematycznie pracowali w domu, stosując się do udzielonych przeze mnie wskazówek.

7. Efekty oddziaływań
Praca z uczniami przyniosła rezultaty. Oczekiwane przeze mnie efekty działań znalazły odbicie w osiągnięciach uczniów. Żaden uczeń nie otrzymał oceny niedostatecznej z przedmiotu na koniec roku, choć na początku było ich kilku.
Rozumienie tekstu czytanego poprawia się, nie wszyscy co prawda osiągnęli zadowalające wyniki, jednak ich motywacja i stosunek do przedmiotu jest coraz lepsza. Docenili, że wytrwałą pracą są w stanie zwiększyć swoje umiejętności i osiągnąć lepsze oceny. Niestety nauka języka obcego jest to proces długofalowy wymagający systematyczności i wytrwałości, dlatego nie należy w tej klasie do końca II etapu kształcenia przerywać wprowadzonych działań. Obecnie uczniowie wykazują większą aktywność na lekcjach i mają mniej ocen niedostatecznych. Wnioskuję zatem, że wdrożone przeze mnie czynności pozwoliły rozwiązać ten problem.